راهكارهای جایگزین توزیع نقدی در سبد حمایتی

به گزارش گروه تفسیر، تحلیل و پژوهش های خبری ایرنا، با كاهش ارزش پول ملی كشورمان در برابر دلار و افزایش ناگهانی قیمت ها، قدرت خرید مردم به ویژه اقشار كم درآمد به شدت تضعیف شد. آمارهای رسمی می گویند كه نرخ تورم شهریور ماه به 6.5 درصد رسیده كه این رشد نرخ تورم ماهانه در اقتصاد ایران كم نظیر بوده است.
اولین اثر سوء سیل نقدینگی در بازارها این بود كه كالاهای مصرفی به سرعت به كالاهای سرمایه ای تبدیل شدند و زمزمه احتكار در بازار پیچید كه مجموعه این عوامل به گرانی غیر منطقی اقلام مصرفی دامن زد. هر چند كه دولت در مهار این نقدینگی برنامه موفقی را به اجرا نرساند اما از همان ابتدا طرح حمایت از اقشار مختلف برای حفظ قدرت خرید در این شرایط را مطرح كرد.
از تیر ماه بحث بسته های حمایتی برای اقشار مختلف از كم درآمدها،‌ كارمندان و پیمانكاران به میان آمد تا اینكه چند روز گذشته بخشی از جزییات نهایی شده آن از سوی دولت و مجلس اعلام شد.
در ابتدا بحث كارت خرید كالا مطرح شد و برنامه ریزی ها بر این اساس بود كه 9 میلیون نفر از افراد تحت پوشش كمیته‌امداد و بهزیستی، به ازای هر نفر 35 هزار تومان كارت خرید كالا دریافت كنند. طبق آخرین سیاست گذاری های دولت بسته‌ های حمایتی شامل یك بسته برای همه اقشار جامعه، یك بسته مختص اقشار ضعیف و كم درآمد، یك بسته برای اقشار تحت پوشش سازمان‌های حمایتی كمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی، یك بسته خاص اقشار حقوق‌بگیر، كارمندان و كارگران و یك بسته شامل افزایش توزیع كالای غیرنقدی از دو به چهار بار در سال است و در عین حال، بسته‌ های حمایتی از تولید و پیمانكاران به اجرا می رسد.
در حال حاضر جزییات یكی از بسته های حمایتی مشخص شده و براساس اعلام سخنگوی هیات رییسه مجلس، مقرر شده 20 میلیون نفر از اقشار آسیب پذیر جامعه كه زیر 3 میلیون تومان درآمد دارند و ممكن است بخشی از آنها كارمندان، كارگران، و افراد تحت پوشش كمیته امداد و یا تحت پوشش سازمان بهزیستی باشند در دو مرحله بسته حمایتی بگیرند. هر مرحله حدود 300 هزار تومان است كه مجموع پرداختی 12 هزار و 500 میلیارد تومان خواهد بود.
«بهروز نعمتی» گفته است: دولت مكلف است كه 25 قلم كالا را تامین و به مردم نیازمند ارایه دهد . آنها شامل شش میلیون حقوق بگیر و 14 میلیون اقشار مختلف هستند كه زیر 3 میلیون تومان درآمد دارند. این كالاها مربوط به اقلام روزمره و نیازمندی‌های مردم همچون كره، ماست، تخم مرغ و غیره است.
طبق تصمیات گرفته شده ؛ در شش ماهه دوم سال در دو نوبت این اتفاق بیفتد. محل پرداخت و عدد آن مشخص است كه مجموعه پرداختی 12 هزار و 500 میلیارد تومان است. افراد مشمول این بسته‌های حمایتی مشخص و بانك اطلاعاتی آنها تشكیل شده است كه از طریق آن اقدام صورت می‌گیرد. فرض كنیم فردی كه پرداخت كننده به بیمه تامین اجتماعی باشد اگر كمتر از سه میلیون تومان دریافتی داشته باشد خانواده‌اش تحت پوشش قرار می‌گیرد.

**دولت دستمزدها را افزایش دهد
«ناصر موسوی» نایب رییس كمیسیون اقتصادی مجلس در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا با بیان اینكه تاكنون هر چند اطلاعات خامی از سوی مسوولان درباره بسته های حمایتی منتشر شده اما هنوز دولت جزییات بسته ها را اعلام نكرده و با نمایندگان مجلس هم در كمیسیون اقتصادی یا اجتماعی درباره آن مذاكرات و نظر خواهی انجام نشده است،‌ گفت: گفته شده كه قرار است كارت خرید كالا بین مخاطبان 9 تا 11 میلیون نفری توزیع شود كه در روند اجرای این طرح ابهامات زیادی وجود دارد.
وی ادامه داد: در ابتدا این موضوع مطرح است كه اگر قرار است كارت اعتباری در اختیار شهروندان قرار بگیرد، سقف اعتبار این كارت ها برای هر قشر چقدر خواهد بود،‌ گفته می شود هر چند ماه یك بار 300 هزار تومان ارایه شود. این در حالی است كه قیمت اقلام اساسی و خوراكی ها نسبت به چند ماه گذشته به دو برابر و حتی سه برابر رسیده است به طور قطع با این ارقام نمی توان تاثیر مثبتی در زندگی مردم به ویژه دهك های كم درآمد ایجاد كرد.
موسوی با بیان اینكه در شرایطی قیمت ها به صورت جهشی افزایش پیدا كرده است نمی توان با توزیع هر چند ماه 300هزار تومان اثر این افزایش نرخ ها را جبران كرد،‌ گفت: طبق اخبار منتشر شده دولت در حال تدارك 5 بسته حمایتی است كه تمام آنها مختص دهك های كم درآمد نیست و پیمانكاران و فعالان اقتصادی هم مخاطبان بسته های حمایتی هستند.
نایب رییس كمیسیون اقتصادی مجلس افزود: موضوع دیگر بحث مخاطبان این بسته های حمایتی در بخش دهك های كم درآمد است. هنوز آمار دقیقی از جمعیتی كه قرار است مخاطب كارت های خرید كالا باشند منتشر نشده است و برخی از مسوولان آن را 9 میلیون نفر و برخی دیگر 30 میلیون و عده ای هم 11 میلیون نفر اعلام می كنند.
موسوی ادامه داد: عده ای دیگر می گویند كه هر فردی كه یارانه نقدی دریافت می كند شامل حال دریافت كارت خرید كالا می تواند باشد حال اینكه نسبت به شناسایی افراد مستحق دریافت یارانه نقدی انتقادات زیادی وجود دارد و حتی اعلام شد كه 500 هزار نفر از كسانی كه یارانه دریافت می كنند، فوت شده بودند. بنابراین باید مخاطب دریافت این بسته های حمایتی به درستی شناسایی شوند.
وی تاكید كرد: معتقدم راهكار بهتر برای حمایت از دهك های كم درآمد در این شرایط، افزایش نرخ حقوق و دستمزدها است چرا كه با ارایه این كارت ها حتی به صورت موقت هم نمی توان مشكل این اقشار را برطرف كرد. باید بررسی و مطالعات كامل انجام شود كه هزینه ها و درآمد مردم با یكدیگر مطابقت داشته باشند.
نایب رییس كمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: در بودجه سال جاری قیمت هر بشكه نفت 55 دلار محاسبه شده بود كه این رقم امروز به بیش از 70 دلار رسیده است از سوی دیگر قیمت دلار در بودجه امسال 3750 تومان در نظر گرفته شده اما امروز قیمت دلار دولتی 4200 تومان است. بنابراین درامد دولت در حدی افزایش یافته است كه بتواند در این شرایط از اقشار ضعیف حمایت كند.

**به جای توزیع پول،‌ اقلام مصرفی توزیع شود
همچنین «عزت الله یوسفیان ملا» عضو كمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا با بیان اینكه اطلاعات دقیقی از سیاست و برنامه های دولت درباره هر 5 بسته های حمایتی منتشر نشده است،‌ گفت: گویا برنامه دولت برای اقشار كم درآمد پرداخت 300 هزار تومان در هر مرحله است كه معتقدم باید به جای توزیع پول اقلام مصرفی توزیع شود.
وی افزود: معتقدم دولت به جای یارانه نقدی به ارائه كالاهای ضروری و امكانات اولیه زندگی به افراد ضعیف جامعه بپردازد كه هم مانع از افزایش تورم در بازار شده و هم از طریق دسترسی مردم به كالا از احتكار جلوگیری شود.
یوسفیان ملا با تاكید بر اینكه هر چند كه هنوز ابهامات بسیار زیادی برای اجرای این طرح وجود دارد اما حداقل می تواند یك اقدام مثبت در جهت رفع بخشی از مشكلات اقشار كم درآمد باشد، ادامه داد: در حال حاضر با بحران اقتصاد مواجه هستیم و باید برای اقشار كم درآمد برنامه های حمایتی به اجرا برسد. معتقدم مخاطب بسته های حمایتی باید افراد تحت پوشش كمیته امداد و بهزیستی باشد نه اینكه تمام افرادی كه یارانه نقدی دریافت می كنند در لیست دریافت كنندگان بسته های حمایتی هم باشند.
عضو كمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینكه دولت هر چه سریع تر باید نسبت به كاهش شمار افرادی كه یارانه نقدی دریافت می كنند اقدام كند تا بتواند برنامه های حمایتی مستمر برای اقشار نیازمند واقعی در دستور كار داشته باشد، گفت: یك بخش از برنامه های حمایتی دولت، توزیع كارت های خرید یا توزیع پول است هر چند معتقدم كه سقف آن كفاف هزینه های خانوار را نمی دهد اما همین اقدام هم بهتر از آن است كه دولت برنامه ای برای جبران هزینه خانوارهای كم درآمد نداشته باشد.
وی تاكید كرد: بهتر بود كه دولت در این شرایط بتواند با تخصیص ارز 4200 تومانی به تولیدكنندگان و واردكنندگان كالاهای اساسی قیمت این اقلام را كنترل كند اما در شرایطی كه قیمت كالاهای پر مصرف خانوار افزایش قابل توجه داشته تدوین بسته های حمایتی می تواند بخشی از فشارهای اقتصادی را از روی دوش مردم بردارد. باید دید برنامه دولت در اختصاص بسته های حمایتی برای اقشار مختلف چگونه به اجرا می رسد و جزییات آن چیست.

** توان افزایی اقتصادی راهكار بهبود معیشت خانوار
تجربه پرداخت یارانه نقدی از دوره دولت دهم نشان داده است كه این روش نمی تواند مشكلات اقتصادی خانوار را حل كند از سوی دیگر هم از آنجایی كه شناسایی دقیقی برای مخاطبان یارانه نقدی انجام نشد، پرداخت آن بار سنگینی را بر روی دوش دولت های بعد گذاشت.
به طور قطع پرداخت یارانه ماهیانه 45 هزار و 500 تومان یا پرداخت 300 هزار تومان در یك بازه زمانی طولانی تر نمی تواند مشكلات عمیق اقتصادی مردم را رفع كند و تنها قادر است قدرت خرید مردم را برای تهیه اقلام مصرفی روزانه افزایش دهد . آنچه كه می تواند نیاز اقتصادی اقشار مختلف را مرتفع سازد بحث توان افزایی اقتصادی خانوار است كه مهم ترین آنها ایجاد فرصت های شغلی در كشور و پیش بینی پذیری بازارها به معنای ثبات اقتصادی است وگرنه توزیع پول نه تنها مشكلات بنیادی اقتصاد خانواده ها را حل نمی كند بلكه باعث رشد نقدینگی در كشور می شود و سالانه 42 هزار میلیارد تومان نقدینگی را به اقتصاد تزریق می كند كه تبعات فشار نقدینگی را در نیمه نخست امسال در بازارها مشاهده كردیم كه چگونه منجر به رشد نرخ تورم شد.
پژوهشم**9345** 1552