این روند انتظارات، فرایند رشد طبیعی كودك را دچار چالش نموده و موفقیت و رشد تك بعدی برایش رقم می زند.
هرگونه فعل یا ترك فعل را كه باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یك طفل شود، كودك آزاری می گویند و به عبارت دیگر كودك آزاری عبارتست از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا تهدید سعادت و رفاه و بهزیستی كودك به دست والدین یا افرادی كه نسبت به او مسئول هستند.
كتاب های آموزشی در زمینه های مختلف، آموزش الفبا و نوشتن قبل از ورود به مدرسه، لوح های فشرده پرورش ضریب هوشی، فیلم های سمعی و بصری، اسباب بازی های فكری، پرورش هوش و معما جزو پرجاذبه ترین و پرفروش ترین كالاها برای كودكان شده اند.
گویی فراموش كرده ایم كه وظیفه والدین تربیت یك كودك شاد و راضی است نه تربیت یك كودك نخبه با فراگیری آموزشهای همه جانبه قبل از سن ورود به مدرسه.
كودكی كه توان حل مشكلات روزانه را داشته باشد، بتواند با همسالان خود ارتباط موثر برقرار كند، فراوان بازی كند و در بازی تجربه كند و برای رسیدن به خواسته هایش تلاش كند، از آنچه دارد لذت ببرد و به دیگران حسادت نكند، یك كودك موفق و توانمند است.
صاحبنظران و كارشناسان تربیت كودك بر این عقیده اند كه انتظارات زیاد آموزشی از كودكان رشد طبیعی كودك را تحت تاثیر قرار می دهد و رشد سریع در یك حیطه، باعث توقف رشد در موارد دیگر می شود.
كودكی كه تمام وقت و انرژی خود را برای درس خواندن می گذارد، بازی و بسیاری از برنامه های اوقات فراغتش را از برنامه خود حذف می كند در نتیجه مواردی مانند كارگروهی، حل تعارض هنگام بازی و برقراری ارتباط موثر با همسالان را فرا نمی گیرد.
كارشناسان بر این مهم تاكید دارند كه بازی، تلف كردن وقت كودك نیست بلكه تمرینی بی خطر برای تحمل و حل مشكلات زندگی در بزرگسالی و مهارتی برای آموختن نحوه مدیریت مسائل، ناملایمتی ها و موانع در پیشرفت انجام امور است.
كودكان قربانی انتظارات زیاد والدین، در بزرگسالی دچار مشكلات شدید روحی و روانی می شوند زیرا به هیچ گروهی احساس تعلق ندارند، آنان از یك سو در جمع همسالان خود پذیرفته نمی شوند چون مهارت ها و اطلاعات برقراری ارتباط با آنان را ندارند و حتی از بازی های ساده با همسالان خود ناتوانند و از سوی دیگر به دلیل اینكه كودك هستند در جمع بزرگسالان نیز پذیرفته نمی شوند.
* كودكان را قربانی انتظارات بی جا نكنیم
مدیر كل بهزیستی استان خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: هرآنچه موجب شود روح، روان و جسم كودك مورد آزار و لطمه قرار گیرد به عنوان كودك آزاری از آن نام برده می شود به این معنا كه شاید اتفاق و رفتاری در ظاهر مثبت باشد اما آثار به جا مانده از آن بر كودك جبران ناپذیر و منفی است.
دكتر حمید رضا پوریوسف افزود: به همین دلیل انتظارات آموزشی فراتر از سن و توان كودك با توجه به آسیب هایی كه برای وی می تواند به همراه داشته باشد نوعی آزار مدرن كودك محسوب می شود.
وی اظهار داشت: توقعات بی جا از كودكان در سنین قبل از دبستان موجب نوعی آزار آنان می شود و می تواند به رشد تربیتی و فرهنگی كودك آسیب های جدی بزند.
وی ادامه داد: آموزشها و یادگیری در سنین قبل از دبستان باید متناسب با سن ، توان و ظرفیت كودك باشد و در این دوران صرفا بازی و آموزشهای اولیه برای این گروه سنی لازم و مفید است.
مدیركل بهزیستی خراسان رضوی افزود: انتظارات زیاد آموزشی از كودك می تواند ذهن كودك را بیش از ظرفیت و توان او درگیر كرده و در رشد و پرورش وی خلل ایجاد كند.
* افراط و تفریط ممنوع
پوریوسف با بیان اینكه حفظ تعادل در پرورش و ارائه آموزشها به كودك ضروری است، اظهار داشت: هرگونه افراط و تفریط در این زمینه می تواند به طور جدی آینده كودك را تحت تاثیر قرار دهد زیرا دوره 6 سال اولیه زندگی فرد، بنیان تربیت، پرورش و رشد وی را رقم می زند.
وی گفت: وقتی مدام از كودك می خواهید 'بهترین' باشد و او دائم در این تلاش است به مرور دچار اضطراب می‌شود و در ناكامی به تحقق خواسته های والدین افسرده می گردد.
مدیركل بهزیستی خراسان رضوی افزود: چنین وضعیتی باعث می شود شادی و طراوت كودكی از فرزند گرفته شود و او به مرور زمان به غار تنهایی خود پناه می برد.
* چشم و هم چشمی نكنیم
یك روانشناس نیز در این زمینه معتقد است برخی والدین به دنبال این هستند كه در زمینه هایی كه خودشان در گذشته ضعیف عمل كرده اند، كودكشان در آن بخش به خوبی عمل كند تا به نوعی كمبودهای خود را جبران كرده باشند.
علی وفایی افزود: البته اكثر قریب به اتفاق این موارد بیشتر نتیجه چشم و هم چشمی ها و رقابت های كاذب میان خانواده ها و فامیل است.
وی اظهار داشت: خانواده ها در آموزش به كودكانشان نباید تعجیل داشته باشند و باید از جوهای موجود در جامعه كه هر از گاهی تب یك نوع فعالیت و آموزش را القا می كند، دوری كنند.
این روانشناس گفت: والدین باید به این نكته مهم توجه كنند كه پس از استعدادیابی و گذر دوران كودكی در بهترین شكل ممكن باید فرزندشان را در مسیری كه خودش به آن علاقه مند است، قرار دهند.
وی افزود: كودكان باید كودكی كنند و نباید این حق را به هر دلیلی از آنان گرفت زیرا دوران كودكی مهمترین دوران شكل گیری شخصیت و توان فرد است.
وی اظهار داشت: والدین فراموش نكنند كه كودك باید خود را بپذیرد، نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد و یاد بگیرد برای بهبود شخصیت خود تلاش كند.
* جای خالی سنجش آسیب های روانی كودكان
سرپرست پزشكی قانونی مشهد نیز با بیان اینكه كودك آزاری در هیچ شكل آن پذیرفته شده نیست گفت: قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی، قانون كار، قانون حمایت از كودكان و نوجوانان، چهار مجموعه قوانینی است كه در احقاق حقوق كودكان نقش آفرینی دارد.
دكتر علی نقش افزود: وسعت مصادیق كودك آزاری و بی توجهی به حقوق كودكان به قدری فراوان است كه نمی توان حد و مرز و میزان فراگیری آن را در قالب آمار و ارقام بیان كرد زیرا حتی غفلت از توجه به نیازهای كودك و عدم رسیدگی به سر و وضع و پوشش كودك نیز از مصادیق مسامحه و كودك آزاری است.
وی با بیان اینكه آزارها و پیامدهای رفتارهایی مانند انتظارات آموزشی قابل سنجش نیست و به عنوان مصداق روشن كودك آزاری است اظهار داشت: كار اصلی و وظیفه پزشكی قانونی، تعیین خسارت به صورت دیه یا 'عرش' است و تعیین و سنجش مشكلات و آسیب های روانی بر عهده روانشناسان می باشد.
وی گفت: در صورت صلاحدید قاضی پرونده، با توجه به وجود متخصصان امر در پزشكی قانونی می توان درصد آسیب روانی را نیز طی پنج تا 6 ماه با زیر نظر گرفتن كودك تعیین نمود.
* 30 درصد كودكان خراسان رضوی زیر پوشش آموزش هستند
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی خراسان رضوی گفت: دوره كودكی از اهمیت بسیار برخوردار است و آموزش در این دوره در حد آموزشهایی كه در مهدهای كودك و مراكز پیش دبستانی ارائه می شود، مناسب است.
دكتر غلامحسین حقدادی افزود: آموزش در مهدهای كودك كه مجوز خود را از بهزیستی دریافت می كنند طبق برنامه مدون و كارشناسی شده انجام می شود و توانایی، نیازها و محدودیت های سنی كودكان در آن كاملا در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینكه 30 درصد كودكان یك تا 6 ساله در این استان زیر پوشش آموزش قرار دارند، اظهار داشت: نیمی از این كودكان در مهدهای كودك زیر پوشش بهزیستی و نیمی دیگر در مراكز پیش دبستانی تحت نظارت آموزش و پرورش آموزشهای تدوین شده مخصوص سن و دوره خود را فرا می گیرند.
وی به فعالیت 1400 مهدكودك شهری و روستایی در خراسان رضوی اشاره كرد و گفت: 85 هزار كودك در این مهدها آموزش می بیندو آموزش در مهدهای كودك بر اساس محتوای تدوین شده، هدفمند و متناسب با سنین كودكان است.
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: در این محتوای آموزشی جنبه های مختلف نیاز كودكان در نظر گرفته می شود و آموزشهای قرآنی نیز یكی از محورهای مهم و پراهمیت می باشد.
وی سنین یك تا 6 سال را مهمترین دوره یادگیری و آموزش پذیری كودك دانست و افزود: در این دوره سنی خانواده ها علاوه بر یادگیری آموزشهای ویژه این سن باید به كودكی و بازیهای كودكان نیز اهمیت دهند و صرفا به دنبال آموزش كودك نباشند زیرا كودكان بسیاری از اصول و قواعد رفتاری و زندگی را در بازیهای كودكانه فرا می گیرند.
حقدادی همچنین توسعه آموزشهای مهد كودك در مناطق روستایی و كم برخوردار را از اولویتهای سالهای اخیر ذكر كرد و گفت: 45 درصد مهدهای كودك خراسان رضوی در مناطق روستایی و كم برخوردار شهری فعالیت دارند.
7496 / 6053
تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۳۹۷ - ۰۷:۲۳
مشهد- ایرنا- بسیاری از والدین با انتظارات بیش از حد و بسیار آموزشی از فرزندانشان تمام تلاش خود را از نظر مالی، زمان و پیگیری به كار می گیرند تا وی با فراگیری آموزش ها و علوم مختلف، باعث افتخار و به تعبیری نخبه شود غافل از اینكه این امر نیز نوعی كودك آزاری است.