خانه های تاریخی دزفول، راویان زندگی گذشتگان

به گزارش ایرنا دزفول در شمال خوزستان با سابقه‌ چند هزار ساله و بافت تاریخی با بناهایی چون خانه های قدیمی، مساجد، ساباط، حمام و دیگر آثار منحصر بفرد از جمله شهرهای تاریخی ایران به شمار می رود كه بسیاری از آثار و بناهای تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بیش از 200 هكتار بافت قدیم دزفول مجموعه ای از آثار معماری است كه رابطه میان اجزا و فرم حاصل از تركیب آنها علاوه بر نمایش مهارت های فنی و هنری، تصویرگر گوشه ای از جریان زندگی معاصر در این خطه است.
در معماری بافت تاریخی دزفول به شایستگی آرمان ها و نیازمندی های انسان عصر خود شكل یافته كه هنوز هم در گوشه گوشه آن می توان نمودهایی از آن را یافت.
متاسفانه این بافت در چند دهه گذشته كمتر مورد توجه قرار گرفته و این كم توجهی موجب از دست رفتن محلات قدیمی، بناها و فضاهای معماری كهن بسیاری شده است؛ از سوی دیگر هرچه زمان می گذرد حلقه محاصره گسترش شهر جدید بر محلات قدیمی تنگ تر شده و آثار و علائم حیات در آنها بیشتر از دست می رود.
دزفول كه به نقل از هلن كانتر «شهری از سپیده دم تاریخ» نام برده شده است قدمتی چند هزار ساله و ویژگی های ارزشمند بسیاری دارد كه می توانند در سطح ملی و جهانی مطرح شوند.
بافتی آجری كه در كنار رود دز شكل گرفته و شامل محلات قدیمی و درهم تنیده با معماری خاص و تزئینات آجری بی نظیری است، دزفول را به شهر آجر معروف كرده كه جلوه ای از هنر و عشق مردمان این كهن بوم است.
خانه های تاریخی دزفول با داشتن شوادون، استخر، اتاق های دوره ساز با معماری زیبای آجری بیانگر زندگی بی آلایش پیشینیان است كه با وجود توسعه شهرنشینی برخی از این خانه ها همچنان پابرجاست و قرار گرفتن در میان سازه های جدید از زیبایی آنها نكاسته است.
در بافت قدیم دزفول خانه تیزنو با معماری زیبای باستانی و نماهایی از آجر با چشم اندازی از رودخانه دز خودنمایی می كند، خانه ای كه به زیبایی تمام زندگی در دزفول باستان را به نمایش گذاشته و انسان را در زندگی پیشین مردم منطقه غرق می كند.
خانه تاریخی تیزنو با شماره ثبت ملی 2573 با هویت آجری و معماری ویژه یكی از بزرگترین و زیباترین خانه های بافت قدیم دزفول است.
این خانه زیبا در ضلع شرقی میدان اصلی محله قلعه قرار دارد؛ تغییرات عمده ای در دوره قاجار و اوایل پهلوی به خود دیده ولی پیكره اصلی آن متعلق به دوره صفویه است.
در حال حاضر خانه تیزنو تغییر كاربری یافته و به عنوان پایگاه مشترك تدوین پرونده های نامزدی میراث جهانی دزفول و نمایندگی دفتر یونسكو و یكی از جاذبه های گردشگری دزفول به شمار می رود.
از دیگر خانه های شاخص و منحصر به فرد دزفول خانه تاریخی قلقچی است كه مربوط به دوره قاجاریه می باشد؛ این بنا در خیابان ساحلی زیر پل جدید در جوار رود دز و آسیاب های تاریخی دزفول بنا شده است.
از جاذبه های این خانه، حفر فضای دست كند (شوادون) در همكف بنا است و از این جهت شگفت انگیزترین خانه تاریخی دست كند دزفول به شمار می رود كه اخیرا توسط شهرداری این شهر مرمت و بازسازی شده است.
مدیر پایگاه مشترك تدوین پروژه های نامزدی میراث جهانی دزفول در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: حدود 200 خانه ثبت ملی در دزفول وجود دارد كه قدمت بالایی دارند و آثار زندگی پیشینیان به وضوح در بافت و ساخت آنها به نمایش گذاشته شده است.
مسعود شامدیل افزود: آشنایی نسل جوان با زندگی پیشینیان یكی از ضروریاتی است كه باید همواره در لیست برنامه های فرهنگی و آموزشی كودكان و نوجوانان قرار گیرد تا نسل جوان در جریان زندگی گذشتگان قرار گیرند.
وی با تاكید بر لزوم تلاش برای دور كردن نسل جوان از زندگی 100 درصد ماشینی كنونی اظهار داشت: در حال حاضر با توسعه فضاهای مجازی و زندگی آپارتمان نشینی كودكان و نوجوانان از لذت زندگی گذشتگان اطلاعی ندارند.
وی افزود: آشنایی كودكان و نوجوانان با سبك زندگی گذشتگان باعث می شود از دیواری كه كودكان دور خود و فضای مجازی و الكترونیك كشیده اند بیرون آمده و حضور در جمع های خانوادگی را ترجیح دهند.
شامدیل گفت: با هماهنگی آموزش و پرورش و به منظور آشنایی هرچه بیشتر نسل جدید با نحوه زندگی پیشینیان، دانش آموزان از خانه تاریخی تیزنو بازدید می كنند.
وی افزود: پیوند نسل جوان و گذشته باید مورد توجه قرار گیرد تا نسل جوان با نوع و سبك زندگی والدین و پیشینیان خود آشنا شوند.
مدیر پایگاه مشترك تدوین پروژه های نامزدی میراث جهانی دزفول اظهار داشت: در خانه تیزنو دزفول جفت خانه(سوراخ هایی در دیوار) وجود دارد كه در گذشته لانه پرندگان بوده و پرندگان با انسان ها همزیستی مسالمت آمیزی داشته اند بطوری كه به زندگی با حیوانات اعتقاد داشته و وجود آنها را در خانه مایه خیر و بركت می دانستند.
وی افزود: در حال حاضر نیز پرنده بومی قندر نیز در خانه تاریخی تیزنو زندگی می كند كه این امر نشانه زیستن این گونه پرنده در گذشته های نه چندان دور در بین مردم منطقه بوده است.
شامدیل گفت: با توجه به اهمیت ویژه ترویج فرهنگ و هنر غنی دزفول، معرفی و شناخت میراث فرهنگی نیاكانمان، دفتر یونسكو دزفول از افراد علاقه مند و دانش آموزان مدارس سطح شهرستان دعوت می كند تا با بازدید از این خانه های تاریخی نظاره گر شكوه و قدمت هویت خود باشند.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دزفول نیز اظهار داشت: حدود 90 خانه تاریخی، بقعه، مسجد و ساباط ثبت ملی در دزفول وجود دارد كه با قرار گرفتن در بافت قدیم می توانند نمود زیبایی از بافت آجری را نشان دهند.
حجت اله آریایی افزود: حدود 10 خانه تاریخی از جمله خانه گلچین، زرگر، طلوعی، تیزنو و قلمبر در دزفول با داشتن بافت آجری زیبا ظرفیت معرفی به نسل جدید را دارند ولی به دلیل ناتوانی مالكان خانه ها و كمبود بودجه های دولتی نمی توان همه این خانه ها را مرمت كرد.
وی گفت: امسال هفت پروژه مرمتی استان خوزستان به شهرستان دزفول اختصاص یافته كه تلاش می شود با صرف این اعتبار بخشی از مرمت های مورد نیاز را انجام داد ولی این اعتبار در بین میزان فرسودگی بافت قدیم دزفول ناچیز است.
آریایی افزود: آنچه كه گردشگران را به حضور در دزفول تشویق می كند وجود خانه های تاریخی در بافت وسیع قدیم و قرار گرفتن در كنار پل قدیم و چشم انداز رودخانه دز است.
وی آجركاری بافت قدیم دزفول را بی نظیرترین بافت منسجم آجری كشور دانست و اظهار داشت: هر چقدر بودجه برای مرمت و بازسازی بافت قدیم در نظر گرفته شود در مقابل وسعت این بافت ناچیز است.
7278/3022