زاهدان ایرنا، توجه به بهداشت دهان و دندان در دین مبین اسلام به كرات مورد تاكید قرار گرفته و شاهد آن نیز احادیث و روایات متناوب از رسول اكرم (ص) و ائمه بزرگوار(ع) در این مورد است.
اسلام دین پاكی و طهارت و پیامبر گرامی حضرت محمد(ص) نماد این زیبایی است به طوری كه گفته می شود میزان هزینه حضرت برای خرید عطر و ملزومات بهداشتی بیشترین هزینه ایشان در ماه محسوب می شده است.
حضرت رسول اكرم (ص) حیا، بردباري، حجامت، مسواك و عطر زدن را پنج سنت حسنه از جانب پیغمبران دانسته و رعایت آنها را بسیار مهم دانسته اند ایشان دو ركعت نماز با دهان مسواك زده و خوشبو را بهتر از 70 ركعت نماز بدون مسواك می دانند.
ریشه بسیاری از بیماری ها و مشكلات سلامت كه امروزه در بین انسان ها رواج یافته در عدم توجه به بهداشت دهان و دندان است انواع بیماری های دهان ودندان، پوسیدگی دندان به ویژه در كودكان، خونریزی و مشكلات لثه و حتی سرطان دهان و دندان از جمله این موارد است بوی نامطبوع و آزار دهنده جرم دندان ها و جلوه نازیبای دندانها نیز از دیگر مشكلات كم توجهی به بهداشت دهان و دندان است.
در اسلام به ضرورت مسواك زدن تاكید فراوان شده به نوعی كه در آیات و روایات حتی به نحوه صحیح مسواك زدن و نوع مسواكی كه باید مورد استفاده قرار گیرد نیز اشاره شده است.
مسواك كردن با چوب اراك و زیتون را معصومین (ع) توصیه و خود نیز از آن استفاده می كرده اند حضرت محمد (ص) اولین معرف و توصیه كننده‌ی این چوب در جهت بهداشت دهان و دندان بوده‌اند.
در منابع روایی كه از جانب ائمه اطهار (ع) آورده شده بر مسواك زدن با چوب اراك یا زیتون بیش از هفتاد خاصیت ذكر شده كه از جمله به تمیزی و سفید كردن و جلا دادن دندان، برطرف كردن بیماری دهان و رفع درد دندان و بوی بد دهان، تقویت لثه، چاق كردن لثه، از بین رفتن جرم دندان، رفع بلغم از بدن، كاهش اشك چشم، افزایش بینایی و رفع تاری چشم، اشتها آور، درمان یبوست، هضم غذا، تقویت حافظه، افزایش عقل، پیشگیری از بیماری، برطرف كردن هم و غم، رفع وسوسه، افزایش رزق و روزی، دور كردن شیطان، رضایت خداوند، مضاعف كردن حسنات اشاره كرد.
اراك درختچه ای با ارتفاع متوسط سه متر و شاخه های فراوان و پوستی نسبتاً شفاف به رنگ سبز كمرنگ تا تقریباً سفید است. كه از جمله مناطق مهم رویش آن در ایران شهرهای بندرعباس، لار، میناب و مناطق جنوبی استان سیستان و بلوچستان به ویژه چابهار است.
مهم‌ترین تركیبات موجود در این گیاه فلاوونوئیدها، ساپونین، تانن، تركیبات گوگردی، بنزیل ایزوتیوسیانات، تركیبات كلراید، فلوراید، كلسیم و سیلیسیم است. كه از جمله فواید اصلی مسواك زدن با این مسواك از بین بردن اثرات ضد میكروبی و ضد زخمی پاك‌كنندگی و جرم گیری دندان به دلیل كلراید و اثر ضد پوسیدگی دندان به علت وجود فلوراید تركیبات گوگردی و تاننی در چوب است.
** چوب اراك از نظر طب مدرن
در مسواك پلاستیكی، ماده ای كه نابود كننده میكروب و باكتری باشد وجود ندارد و به همین علت، اطبا و پزشكان سفارش مي كنند كه مسواك را بعد از این كه دندان ها را با آن پاك كردیم، در آب نمك قرار دهید تا به وسیله آب نمك میكروب هایي كه همراه آن است از بین برود و همچنین تعویض مسواك بعد از یك دوره استفاده، اما وجود میكروب در چوب اراك از مسائلی است كه تاكنون هیچ موردی یافت نشده است.
دندان پزشكان استفاده از برخی خمیر دندان ها را به دلیل داشتن مواد شیمیایی به ویژه در كودكان منع می كنند برخی از حالات مسمومیت كودكان درنتیجه خوردن ماده خمیر دندان از جمله مشاهدات در این باره است.
**توجه كشورهای اروپایی به چوب اراك
تحقیق دانشمندان اروپایی بر چوب اراك نشان از توجه سایر كشورها به این نوع مسواك و نقش درمانی آن دارد، امروزه جوانان اروپایی بسیاری را می بینید كه به استفاده از این نوع مسواك رو آورده اند، تبلیغات فراوان و شكل ظاهری این مسواك مطابق با مسواك های امروزی نشان از سرمایه گذاری و برنامه ریزی بر این محصول دارد با گشت و گذاری در سایت های مختلف حوزه دهان و دندان با انبوهی از فیلم‌های آموزشی به زبان های مختلف از نحوه خرید و مسواك زدن با چوب اراك مواجه می‌شویم. تحقیق در یكی از كشورها در بین دانش آموزان دو مدرسه از تعداد دندان‌های سالم، تعداد دندان‌های پوسیده و پیوره و یا مشكلات دیگر دهان و دندان در آنها نشان داد دانش آموزانی كه از چوب مسواك استفاده می‌كرده اند دارای وضعیت كاملاً بهتری از هر نظر نسبت به دانش اموزان دیگر بودند. در حال حاضر فروش این مسواك در بسیاری از داروخانه‌ها، مراكز عرضه محصولات آرایشی و بهداشتی و فروش اینترنتی در این كشورها انجام می شود.
**چوب مسواك از نظر طب سنتی ایران
سبك زندگی عبارت است از كلیه ی مناسبات فردی و اجتماعی افراد در جامعه كه در قالب نظام خانوادگی و مانند آن ظهور پیدا می كند. اصول سبك زندگی مدرن را می شناسیم چون با آن زندگی می كنیم، اما توجه به اصول زندگی در سنت دینی و ملی كه از دیر باز در بین ما رواج داشته را به فراموشی سپرده ایم یك نمونه از این بی میلی ها، بحث مسواك است. مسواكی كه بشر، هفت هزار سال از آن استفاده می كرده و تمامی ائمه استفاده از آن را تأیید كرده اند، مستحب موكدی كه به علت تاكید فراوان گویی واجب است اما امروزه خبری از آن نیست و مسواك های پلاستیكی جای آن را گرفته است.
صرفه اقتصادی و درمانی مسواك چوبی به ویژه، قیمت ارزان و كم هزینه، دسترسی آسان و همچنین جابجایی مسواك به دلیل اندازه كوچك آن از جمله مزیت های این مسواك است.
** خواص درمانی مسواك كردن با ریشه درخت اراك
در استفاده از ریشه درخت اراك در طب سنتی اسلامی خواص بسیاری برشمرده اند كه از جمله آن ها می توان به تاثیر گذاری بر دندانها اشاره كرد استفاده از چوب اراك بمدت 5 تا 10 دقیقه بعد از هر وعده غذا در چند روز متوالی دندانها را كاملا سفید می‌كند و یك جرم‌گیر قوی و ارزان و بدون درد و خونریزی است.
اثر بر لثه‌ها، لثه‌های متورم و دردناك كه معمولا خونریزی دارند، ظرف دو سه روز استفاده از این مسواك كاملا بهبود می یابند.
اثر بر زخم‌های دهان (آفت) ها با توجه به عدم دارویی تاثیر گذار در برطرف كردن آفت دهان این مسواك باعث می‌شود این زخم‌ها در مدت زمان كوتاهی بهبود یافته و ترمیم شوند. تاثیر گذاری بر دستگاه گوارش، مسواك زدن با این چوب بعد از صرف غذا باعث تحریك دستگاه گوارش شده و خیلی زود هوای داخل معده كه مانع هضم غذا است خارج می‌شود.
تحریك روده، به تازگی در دانشكده پزشكی اصفهان خاصیت ضد یبوستی چوب مسواك طی یك طرح تحقیقاتی كشف شد حتی آزمایشی بر بیماران قطع نخاعی كه به دلیل تحرك كم، معمولا از عارضه یبوست رنج می‌برند انجام شد و نتایج نشان داد كه استفاده از این مسواك تاثیر شگفت‌انگیزی در برطرف كردن یبوست دارد. چوب درخت اراك دارای مواد خوشبو كنندهٔ روغنی است كه دهان را خوشبو و معطر می‌كند.
اسیدانیسیك موجود در چوب درخت اراك به دفع خلط از سینه كمك می‌كند، اسید اسكوربیك و مادهٔ سیتوسیترول موجود در چوب این درخت اراك باعث تقویت شریان‌های خونی غذارسان به لثه می‌شوند. وجود ماده‌ای به نام انثرالیتون در چوب درخت اراك در تقویت اشتهای غذا خوردن و تنظیم حركت روده‌ها مفید است.
** طریقه استفاده از چوب مسواك اراك
ابتدا سر چوب را با بزاق دهان خیسانده تا پوست آن به تدریج كنده شود. سپس كمی لایه زیرین مسواك را جویده تا ریش ریش شود و بعد آن را به صورت عرضی(بالا-پایین) روی تمامی سطوح دندان ها می كشیم. در روایات آمده كه مسواك را به صورت عرضی بكشید نه طولی. آن را تا زمانی مصرف می كنیم كه دیگر قابل استفاده نباشد و ذرات چوب داخل دهان خرد شود. اینجا باید سر مسواك را با قیچی كوتاه كرد و اعمال فوق را از سر گرفت. طبق روایات باید بعد از مسواك زدن، دهان را با آب مضمضه كرد.
** مزوانك و توجه مردمان بلوچ
بعضی از علوم كاربردی و روش های زندگی فقط در یك دوره كوتاه، معتبر هستند و بعد از مدتی در مجامع علمی بعنوان یك روش خطر ناك و غیر مفید معرفی می شوند زیرا بشر خطا كار است، اما علوم آسمانی و الهی اعتبار همیشگی دارند و جای خطا در آنها وجود ندارد.
قوم بلوچ به عنوان یكی از اقوام اصیل ایرانی در استفاده از گیاهان دارویی و درمان از طریق طب سنتی اسلامی توجه داشته اند و استفاده از مواردی چون همین مسواك چوبی با توجه به گذشت زمان نشان از جایگاه این مساله دارد.
حامد ریگی یكی از فروشندگان این مسواك در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این چوب با وجود تولید انواع مسواك و خمیر دندان های جدید با رنگ و لعاب زیاد در بسته بندی امروزی هنوز نزد مردم بلوچ مورد استفاده قرار می گیرد.
وی بیان كرد: مسواك زدن با چوب اراك نزد مردم بلوچ با توجه به بیان احادیث و روایات از پیامبر(ص) و بزرگان معصوم بسیار قابل توجه است.
ریگی از عدم شناخت مردم از مزایای و ندانستن نحوه استفاده از این مسواك گفت و ادامه داد: با وجود خاصیت درمانی این چوب بر دهان و دندان متاسفانه به علت ناآگاهی بسیاری از مردم از فواید آن باعث بی رغبتی و بی توجهی به این نوع مسواك شده است.
وی اظهار داشت: استفاده از این مسواك بین اهل سنت به ویژه در وقت وضو گرفتن و نماز خواندن بسیار رواج دارد و آن را نوعی سنت حسنه می دانند.
به گفته یكی از علمای اهل سنت سیستان و بلوچستان؛ حكم به استعمال مسواك و خمیردندان به جای مسواك چوبی با این بهانه كه با گذشت زمان، قوانین و روش ها تغییر می كنند سخن بی پایه ای است، دندان بشر امروزی با دندان بشر دیروز فرقی نكرده، اما سلامت دهان و دندان مردم قدیم به مراتب بهتر از بشر كنونی بوده است و این خود می تواند دلیل مناسبی بر استفاده از مسواك چوبی باشد.
با توجه به رویش این گیاه در استان سیستان و بلوچستان به ویژه منطقه بلوچستان می توان از آن به عنوان یك فرصت و ظرفیت یاد كرد و با فرهنگ سازی و ترویج این نوع مسواك گامی برای تولید این محصول در منطقه و حتی صادرات آن به مناطق مختلف جهان برداشت، روستای دره آهو از جمله مناطق رویش انواع گیاهان دارویی و درمانی و انواع سنگ های معدنی است اما متاسفانه به دلیل استفاده نكردن از این منابع خدادادی مردمان آن از فقر و تنگدستی رنج می برند.
سرمایه گذاری در زمینه تولید و فرآوری گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان نه تنها سود سرشاری نصیب سرمایه گذار می كند بلكه سبب ایجاد اشتغال برای جوانان جویای كار می شود و در واقع می توان گفت هم اجر دنیوی و هم معنوی دارد.
9914 **6081
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۳۹۷ - ۱۰:۲۴
زاهدان - ایرنا - «مُزوانك» یا مسواك بلوچی چوبی از ریشه درخت اراك كه غالب مردم استان سیستان و بلوچستان به ویژه مردم بلوچ از دیر باز تاكنون از آن برای بهداشت دهان و دندان خود استفاده می كنند، جالب اینكه كمتر كسی از مصرف كنندگان دائمی آن گرفتار پوسیدگی دندان می شود.