كشت هیدروپونیك ابزار توسعه اقتصاد كشاورزی

به گزارش ایرنا، «هیدروپونیك» یا آبكشت، شیوه كشت بدون خاك است و در این گونه كشت، متخصصان نیازهای غذایی گیاه را اندازه ‌گیری كرده و با استفاده از آبی كه به گیاه داده می‌شود و با افزودن عناصر ماكرو و میكرو و پایش گیاه توسط مواد نگهدارنده بی‌اثر مانند «پرلیت» در عمل نیاز به خاك كاهش می یابد.
مصرف آب در چرخه بسته در شرایط كشت محصولات گلخانه ای به روش هیدروپونیك مزیتی مهم نسبت به گلخانه های خاكی و كشت در فضای باز است به طوری كه نسبت به كشت گلخانه های خاكی حدود 50 و كشت باز حدود 30 درصد كاهش مصرف دارد و علاوه بر آن تولید محصولات كشاورزی نیز 30 درصد افزایش می یابد.
534 هكتار عرصه گلخانه ای در استان مركزی وجود دارد كه 130 هكتار آن به كشت گل و گیاهان زینتی و 404 هكتار زیر كشت سبزی و صیفی قرار دارد.
30 هكتار این گلخانه ها به روش هیدروپونیك كشت می شود و بخش نخست بزرگترین گلخانه هیدروپونیك كشور در استان مركزی به بهره برداری رسیده است.
تاكنون دو هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام شده و برآورد می‌شود سالانه ٢٠ هزار تن انواع محصولات كشاورزی در این گلخانه تولید شود.
به گفته كارشناسان حوزه كشاورزی، راهبری و مدیریت منابع آبی به روش گلخانه ای تا حدود 10 برابر كمتر از شیوه های سنتی است و تولید محصول نیز در این روش 12 تا 15 برابر نسبت به كشت در فضای باز افزایش می یابد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی در این خصوص گفت: كشت گل و گیاه زینتی و سبزی و صیفی در 534 هكتار عرصه گلخانه ای این استان انجام می شود كه 130 هكتار آن به كشت گل و گیاهان زینتی اختصاص دارد و 404 هكتار زیر كشت سبزی و صیفی است.
«علی‌اصغر زارعی» افزود: سالانه 28 هزار تن محصولات صیفی از جمله گوجه، توت فرنگی، خیار، فلفل دلمه ای و بادمجان در گلخانه های این استان تولید می شود و یك هزار و 500 فرصت شغلی نیز در این زمینه ایجاد شده است.
وی ادامه داد: یك هزار و 25 هكتار از زمین های كشاورزی استان زیر كشت تولید گل و گیاهان زینتی قرار دارد كه 600 هكتار آن در فضای باز و بقیه در عرصه های گلخانه ای استان كشت می شود و در این زمینه برای پنج هزار و 200 نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی شده است.
زارعی خاطر نشان كرد: سالانه حدود 253 میلیون شاخه گل شاخه بریده و 142 میلیون گیاهان فصلی و نشانی در استان مركزی تولید می شود و این استان رتبه دوم را در زمینه تولید گل های شاخه بریده و رتبه نخست تولید گیاهان فصلی و نشایی كشور را دارد.
وی ادامه داد: محلات، خمین، اراك و ساوه به ترتیب بیشترین سطح زیر كشت گلخانه ای گل و گیاه زینتی و ساوه، اراك، و زرندیه نیز بیشترین سطح زیر كشت گلخانه ای تولید سبزی و صیفی را در استان مركزی به خود اختصاص داده اند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی بیان كرد: تولید محصول گلخانه ای به 2 روش كشت در خاك و كشت هیدروپونیك انجام می شود و كشت هیدروپنیك یا آبكشت شیوه كشت بدون خاك است كه در آن متخصصان نیازهای غذایی گیاه را اندازه‌گیری كرده و به جای خاك با استفاده از آبی كه به گیاه داده می‌شود و با افزودن عناصر ماكرو و میكرو و نگهداشت گیاه توسط مواد نگهدارنده بی‌اثر مراحل كشت دنبال می شود.
زارعی گفت: كشت هیدروپونیك به روش چرخه سیكل بسته (در این روش آبی كه به گیاهان داده می شود توسط لوله ها در مخزنی جمع آوری و دوباره برای آبیاری گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد) و یك طرفه( در این روش آبی كه به گیاهان داده می شود جمع آوری نمی شود) انجام می شود.
وی ادامه داد: 30 هكتار از سطح زیر كشت گلخانه های استان مركزی به صورت كشت هیدروپونیك راهبری می شود.
زارعی، استفاده از چرخه بسته را روش قالب ایجاد گلخانه های هیدروپونیك در استان مركزی عنوان كرد و ادامه داد: صرفه جویی در مصرف آب، تولید محصولات كشاورزی ارگانیك، جلوگیری از شیوع بیماری های كه از خاك به گیاهان منتقل می شود از جمله مزایای استفاده از روش كشت گیاهان به روش هیدروپونیك در گلخانه ها است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی گفت: در روش هیدروپونیك به دلیل كشت گیاهان در بستر مصنوعی و تامین مواد مورد نیاز گیاه از طریق آب مصرفی، كیفیت خاك در ایجاد گلخانه ها مهم نیست و امكان ایجاد این گونه گلخانه ها را در تمامی نقاط استان و كشور وجود دارد.
زارعی افزود: ایجاد اشتغال دایم برای كشاورزان، افزایش زمینه صادارت محصولات گلخانه ای، ایجاد اشتغال برای 12 نفر در هر هكتار از اراضی گلخانه ای و امكان آمارگیری آسان از دیگر مزایای كشت گلخانه ای است.
وی، توسعه اراضی و تولید محصولات گلخانه را از برنامه های اولویت دار وزارت جهاد كشاورزی عنوان كرد و افزود: به منظور این مهم و افزایش تولید محصولات گلخانه ای 80 درصد اعتبار مورد نیاز ایجاد واحدهای گلخانه ای به صورت تسهیلات و آب، برق و گاز مصرفی با نرخ دولتی در اختیار متقاضیان گلخانه ها قرار می گیرد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی تمایل اندك واحدهای گلخانه ای برای ایجاد تعاونی، ناهماهنگی در زمینه تولید و صادرات محصولات، بالا بودن نرخ تسهیلات بانكی، نبود استاندارد برای تولید محصولات گلخانه ای در صادرات محصولات را از جمله مشكلات واحدهای گلخانه ای استان عنوان كرد.
زارعی گفت: رعایت استانداردهای لازم در زمینه تولید محصولات گلخانه ای ضمن كاهش هزینه، تولید افزایش صادرات و درآمدهای اقتصادی برای این واحدها و استان را به همراه دارد.
وی ادامه داد: واحدهای گلخانه ای می توانند با ایجاد تعاونی و مجتمع های گلخانه ای ضمن برخورداری از نهاده های با كیفیت و ارزان قیمت، واحدهای بسته بندی، فرآوری محصولات و صنایع تبدیلی را در این مجتمع ها ایجاد كنند.
«امیر فیضیان» یكی از گلخانه داران هیدروپونیك استان مركزی گفت: محصول گلخانه های هیدروپونیك بر عكس گلخانه های خاكی كه محصولات آن ها بر روی زمین كشت می شود فاقد هرگونه بیماری قارچی منتقل شده از خاك به گیاهان است.
وی ادامه داد: بر این اساس محصولات این گلخانه ها علاوه بر افزایش عملكرد تولید در واحد سطح افزایش كیفیت محصولات كشاورزی را نیز به همراه دارد.
این گلخانه دار استان مركزی گفت: در این روش مواد غذایی مورد نیاز گیاهان بر اساس سن و فصل رشد از طریق آب در اختیار گیاه قرار می گیرد.
فیضیان، تخصص در پرورش گیاهان به روش هیدروپونیك را مهمترین عامل موفقیت افراد در تولید محصولات كشاورزی به این روش دانست و خاطرنشان كرد: بهره گیری از مشاوران هلندی و تجربیات در رشته اصلاح نباتات مهمترین عامل موفقیت و تولید محصولات كشاورزی به روش هیدروپونیك در این گلخانه بوده است.
وی گفت: در این گلخانه 25 هزار بوته گل رز در یكهزار و 100 متر عرصه وجود دارد كه سالانه حدود 300 هزار گل شاخه بریده از آن تولید می شود.
این تولیدكننده گل رز شاخه بریده در استان مركزی افزود: میزان تولید گلخانه های هیدروپونیك به دلیل ارتباط نداشتن محصولات تولیدی با خاك در تمام فصل ها به یك میزان است ولی در گلخانه های خاكی به دلیل ارتباط محصولات كشاورزی با خاك و سرد شدن خاك در فصل زمستان با كاهش تولید مواجه می شود.
فیضیان ادامه داد: در گلخانه های هیدروپونیك بستر كشت از نظر دما، میزان مواد غذایی و آبیاری تحت كنترل بهره بردار است و در صورت شور شدن بستر با یك شستشو می توان آن را به حالت اولیه بازگرداند ولی در گلخانه های خاكی در صورت شور شدن بستر امكان ادامه كشت از بین می رود.
وی، افزایش قیمت نهاده ها و نبود زیر ساخت صادرات را از مهمترین مشكلات گلخانه های استان مركزی عنوان كرد و خاطر نشان كرد: در چند ماه اخیر نهاده های مورد نیاز تولید كشاورزان و گلخانه داران تا سه برابر افزایش یافته است كه این مهم بخش تولید را با مشكل مواجه كرده است.
این گلخانه دار هیدروپونیك استان مركزی افزود: نبود پایانه صادراتی گل و هواپیمای مورد نیاز حمل گل از استان مركزی به خارج از كشور موجب شده است تا تولیدكنندگان امكان صادرات محصولات خود به خارج از كشور را نداشته باشند.
«حسین سپهری» یكی دیگر از گلخانه داران هیدروپونیك استان مركزی نیز گفت: در این واحد گلخانه ای سالانه 600 هزار شاخه گل رز و 400 هزار شاخه گل آنتوریوم در یك و نیم هكتار به روش هیدروپونیك تولید می شود.
وی ادامه داد: این واحد تولیدی به دلیل افزایش قیمت نهاده های كشاورزی و مراحل اداری در آستانه تعطیلی قرار دارد.
این تولیدكننده محصولات گلخانه ای استان مركزی نبود زیرساخت صادرات را از دیگر مشكلات تولیدكنندگان گل شاخه بریده در این استان دانست و خاطر نشان كرد: به دلیل ضعف زیر ساخت های صادراتی استان صادرات هر شاخه گل به قیمت 30 هزار ریال برای تولید كننده صورت می گیرد در صورتی كه قیمت حمل و نقل و صادرات هر شاخه گل برای تولید كننده حدود 450 هزار ریال تمام می شود.
«محمد عرب زاده» یكی از تولیدكنندگان گلخانه های گل شاخه بریده هیدروپونیك در استان مركزی نیز گفت: سطح زیر كشت این گلخانه هیدروپونیك در گام نخست حدود سه هزار متر مربع و در گام بعد سه هزار متر مربع بوده است.
وی اظهار داشت: شاخص جهانی برداشت گل شاخه بریده در هر هكتار از گلخانه های هیدروپونیك حدود 180 تا 200 شاخه است در صورتی كه در این استان حدود 100 تا 120 شاخه است.
عرب زاده ادامه داد: گلخانه های هیدروپونیك كشت به صورت چهار فصل انجام می شود و تغییر فصول تاثیری در میزان تولید محصول كشاورزی در این گلخانه ها ندارد.
این تولیدكننده گلخانه های هیدروپونیك در استان مركزی خاطرنشان كرد: در این گلخانه میزان تولید محصولات كشاورزی و بازار پسندی محصول افزایش یافته و میزان بیماری ها، آفت ها و مصرف سموم و كود شیمیایی در این روش كاهش می یابد.
عرب زاده گفت: با توجه به افزایش قیمت دلار امكان صادرات گل شاخه بریده به دلیل واردات كود شیمیایی از كشور هلند، كوچك بودن واحدهای تولیدی در استان مركزی و افزایش قیمت تمام شده تولید در این استان وجود ندارد.
وی ادامه داد: ایجاد واحدهای بزرگ تولیدی برای كاهش قیمت تمام شده تولید و ایجاد زیر ساخت ها و گمرك صادراتی گل در استان مركزی از جمله راهكارهای افزایش صادرات و درآمد زایی در این حوزه است.
این تولیدكننده گل رز به روش هیدروپونیك در استان مركزی میزان آب مورد نیاز در این واحد گلخانه ای را (سه هزار متر گلخانه هیدروپونیك گل رز) در فصل تابستان 18 متر مكعب و در فصل زمستان حدود 12 متر مكعب عنوان كرد.
عرب زاده گفت: مصرف آب در گلخانه های خاكی بسیار بالاتر از گلخانه های هیدروپونیك بوده و میزان دقیق مصرف آب در گلخانه های خاكی به سختی قابل اندازه گیری است.
وی خاطرنشان كرد: كمبود آب و افزایش قیمت نهاده های كشاورزی از جمله مشكلات تولیدكنندگان گلخانه های هیدروپونیك است.
این تولیدكننده گل رز شاخه بریده افزود: قرار است برای تهیه كود شیمیایی و نهاده های مورد نیاز كشاورزان ارز دولتی اختصاص یابد و در صورت تحقق نیافتن این تصمیم واحدهای تولید گل این استان با مشكل مواجه می شوند.
«حسین سلیمانی» یكی دیگر از تولیدكنندگان گل و گیاه زینتی گلخانه ای استان مركزی گفت: با وجود اینكه تولیدات بخش كشاورزی از پرداخت مالیات معاف هستند اما، وجود قوانین و مقررات اداری برای صادرات گل و گیاهان زینتی به خارج كشور و نبود استانداردهای لازم برای انجام فعالیت های قرنطینه ای صادرات مشكلات عدیده ای را برای شاغلان این بخش ایجاد كرده و می طلبد مسئولان برای تسهیل در امر صادرات و حضور این محصولات در بازارهای جهانی توجه ویژه داشته باشند.
معاون مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد كشاورزی استان مركزی نیز در این خصوص گفت: ایجاد واحدهای صنایع تبدیلی و تكمیلی درجوار مجتمع های گلخانه ها برای افزایش تولید و فرآوری محصولات این واحدها از برنامه های اولویت دار جهاد كشاورزی این استان است.
«رضا باجلان» افزود: بیش از 200 واحد فرآوری و بسته بندی محصولات كشاورزی در استان مركزی وجود دارد كه سالانه بیش از یك میلیون و 800 هزار تن محصولات كشاورزی در این واحدها فرآوری می شود.
وی ادامه داد: با وجود این واحدها اكنون مشكلی در زمینه فرآوری محصولات كشاورزی استان وجود ندارد و مهمترین مشكل واحدهای صنایع تبدیلی و تكمیلی فروش محصولات است.
معاون مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد كشاورزی استان مركزی گفت: با توجه به كاهش قدرت خرید مردم در بازارهای داخلی، نوسانات اقتصادی و وجود برخی موانع بر سر راه تولید و صادرات بیشتر واحدهای تبدیلی پایین تر از ظرفیت اسمی در حال فعالیت هستند.
باجلان، نبود تشكل های قوی در زمینه بازاریابی بین المللی را یكی از عوامل كاهش صادرات و افت تولید صنایع تبدیلی استان دانست و گفت: در بیشتر سفارتخانه های خارجی معاونت اقتصادی برای ارزیابی بازار و محصولات مورد نیاز سایر كشورها وجود دارد در صورتی كه این مهم در برخی از سفارتخانه های كشور هنوز جدی نیست.
وی افزود: برخی از تولیدكنندگان استان مركزی فقط در زمینه تولید فعالیت دارند و از علم تجارت در بازارهای جهانی سر رشته ای ندارند و فعال شدن معاونت اقتصادی سفارتخانه ها و آشنایی آنان با بازارهای جهانی و تقاضای كشورهای هدف، تاثیر بسزایی در افزایش تولید و صادرات از كشور به خارج را به همراه دارد.
معاون مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد كشاورزی استان مركزی وجود ضوابط و مقررات اداری، كمبود تولیدات صادرات محور، به روز نبودن تجهیزات و دستگاه های واحدهای صنایع تبدیلی را از دیگر عوامل كاهش حضور محصولات تولیدی استان مركزی در بازارهای جهانی عنوان كرد و ادامه داد: می طلبد در سال اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال با تسهیل قوانین و مقررات و كمك به افزایش كیفی محصولات به خصوص بسته بندی و اخذ استانداردهای جهانی مورد نیاز زمینه تسهیل در امر صادرات كه افزایش تولید و اشتغال را به همراه دارد فراهم شود.
استان مركزی به عنوان دومین قطب صنایع مادر تخصصی، چهارمین قطب صنعت كشور محسوب می شود و در زمینه تنوع تولیدات صنعتی رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با وجود صنعتی بودن در زمره 10 استان نخست كشور در بخش كشاورزی است كه 90 هزار بهره بردار شامل 20 درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
670 هزار هكتار اراضی باغی و كشاورزی در استان مركزی وجود دارد كه یك و 2 دهم درصد تولیدات كشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می شود.
استان مركزی با تولید حدود 54 هزار تن گوشت سفید، 53 هزار تن تولید گوشت قرمز، 320 هزار تن شیر، حدود 41 هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در تولیدهای بخش كشاورزی و دامداری در سطح كشور برخوردار است.
مركزی رتبه نخست صادرات ماهیان زینتی را به خود اختصاص داده و حدود 90 درصد صادرات این ماهیان از این استان انجام می شود.
این استان رتبه چهارم تولید بچه ماهی قزل آلا، رتبه نخست در تنوع تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم تولید گل های شاخه بریده، رتبه سوم در تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم سطح زیر كشت و تولید انار كشور، رتبه ششم تولید پسته، مقام هشتم تولید گل محمدی، مقام نهم تولید انگور، رتبه سوم تولید لوبیا و رتبه پنجم تولید جو را به خود اختصاص داده است.
استقرار ایستگاه انار ساوه، پژوهشكده گل و گیاهان زینتی محلات، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، وجود شعبه ششم تحقیقات واكسن و سرم سازی رازی، وجود ایستگاه تحقیقات ماهیان زینتی و مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی نیز از ظرفیت های علمی و تحقیقاتی استان مركزی است.
1955/6013/
گزارش: مهدی عظیمی