افزایش روزانه قیمت ها با نافرمانی دامداران و صنایع لبنی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، مدتی است كه قیمت محصولات لبنی پا را از نرخ های اعلامی دولت فراتر نهاده و با قیمت های بسیار بالاتر به بازار عرضه می شود؛ شرایط به گونه ای شده كه نرخ ها هفتگی تغییر می كند؛ واحدهای صنفی در برابر اعتراض شهروندان، كارخانجات را مسبب این افزایش می دانند.
واحدهای صنفی و فروشگاهی می گویند، وقتی كارخانه نرخ را افزایش داده، چاره ای جز فروش با قیمت بالاتر نداریم اما سراغ كارخانجات لبنی كه می رویم، دامداران را مشكل اصلی دانسته و می گویند كه آنها شیر خام را با قیمتی بالاتر از نرخ مصوب به كارخانه ها می فروشند.
حال این سوال پیش می آید چه كسانی مسئول گرانی روزانه لبنیات هستند و چرا با وجود ممنوعیت صادرات شیرخشك و نیز تامین نهاده های دامی همچون كنجاله سویا، جو و ذرت از سوی دولت آن هم با نرخ ارز رسمی، دست اندركاران تولید شیرخام و محصولات لبنی به بهانه افزایش هزینه های تولید روزانه و هفتگی قیمت ها را تغییر می دهند.
جالب این است كه صنایع بزرگ و صاحب نام لبنی كه خود صادركنندگان عمده این محصولات به سایر كشورها هستند، گوی سبقت گرانی را از دیگر هم صنفان خود ربوده اند یعنی هم از تغییرات نرخ ارز در حوزه صادرات سود می برند و هم به بهانه نوسان ارز، نرخ ها را برای مصرف كنندگان داخلی افزایش می دهند.
شرایط در بازار محصولات لبنی به گونه ای پیش رفته كه هر كارخانه و برندی محصولات خود را به قیمت های دلخواه عرضه می كند و همین امر بر سردرگمی مردم و بی نظمی بازار افزوده است.
واحدهای صنفی و خرده فروشی ها نیز به تغییرات مدوام قیمت لبنیات معترضند و می گویند، افزایش مستمر قیمت ها سبب شده بسیاری از اقشار ضعیف جامعه شیر و لبنیات را از سبد مصرف خود حذف یا كم كنند كه این امر در فروش روزانه آنها نیز تاثیرگذار است.

** افزایشی كه صنایع لبنی را راضی نكرد
پیش از این صنعت دامداری كشور به ثابت ماندن قیمت شیرخام طی چهارسال و پایین بودن قیمت خرید كارخانجات لبنی و افزایش هزینه های تولید در این سالها معترض بود؛ در سال 93 تا مرداد امسال در حالی كه نرخ مصوب شیرخام 1440 تومان بود، این محصول بین 1200 تا 1400 تومان از دامداران خریداری می شد كه زیان آنها را به دنبال داشت و دامداران همواره خواهان افزایش نرخ خرید شیرخام در دولت بودند و می گفتند كارخانجات لبنی شیر را با نرخ هایی پایین تر از نرخ مصوب دولت از آنها می خرند.
در همان زمان و با وجود اینكه صنایع لبنی كشور شیرخام را پایین تر از نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار از دامداران می خریدند، آنها نیز از افزایش هزینه های تولید گله مند بودند و بدون اجازه ستاد تنظیم بازار، هر ساله قیمت محصولات لبنی را در مراحل و به بهانه های مختلف افزایش می دادند.
آمارها نشان می دهد در سال 1393 كه قیمت خرید شیرخام 1440 تومان بود، بهای هر لیتر شیر پاستوریزه 2500 تومان و ماست پاستوریزه 2700 تومان بود اما امروز كه بهای خرید شیرخام به 1570 تومان رسیده، نرخ هر لیتر شیر پاستوریزه 4000 تا 5500 تومان و ماست پاستوریزه بیش از 10 هزار تومان است.
این در حالیست كه طبق آمار سالهای 90 و 92 قیمت هر لیتر شیر پاستوریزه به ترتیب 1156 و 2350 تومان و ماست پاستوریزه حدود 1300 و 2500 تومان بود.
در نهایت ستاد تنظیم بازار در مرداد امسال قیمت مصوب هر كیلوگرم شیرخام را 1570 تومان تعیین كرد تا از دامداران حمایت شود جالب اینجاست كه اكنون دامداران هر كیلوگرم شیرخام را با قیمت هایی بیش از نرخ مصوب یعنی نزدیك 2100 تومان به كارخانجات می فروشند.
در واقع با اعمال نشدن نرخ مصوب شیرخام و دعوای مصلحتی دامداران و كارخانجات، صنایع به طور مجدد به شكل خودسرانه اقدام به افزایش قیمت لبنیات كرده اند.
طبق تصمیم ستاد تنظیم بازار باید قیمت شیركم چرب (1.5درصد) 2950 تومان، شیر نیم چرب (2 درصد) 3050 تومان، شیر پرچرب (3 درصد) 3250 تومان، شیركامل (3.5 درصد) 3300 تومان، شیر 900 گرمی نایلونی (1.5 درصد) 2200 تومان، شیر استریل تتراپك (1.5 درصد) 3500 تومان، شیر استریل تتراپك (3 درصد) 3700 تومان باشد.
همچنین باید قیمت ماست دبه ای 2.5 كیلوگرم كم چرب 9500 تومان، ماست دبه ای 2.5 كیلوگرم پرچرب 10 هزارتومان، ماست 900 گرمی (1.5 درصد) 3800 تومان، ماست 900 گرمی پرچرب 4 هزار تومان، شیر UF 400 گرمی 5700 تومان، پنیر تتراپك 210 گرمی 3400 تومان و پنیر تتراپك 520 گرمی 8 هزار تومان باشد و كارخانجات لبنی ملزم به رعایت این نرخ ها هستند.
براساس تصمیم دولت قیمت محصولات لبنی در استان ها براساس میانگین قیمت خرید شیرخام توسط واحدهای تولیدی و مطابق تصمیم كارگروه تنظیم بازار استان در سقف قیمت های ابلاغی تعیین می شود.

** مشكل از تولید نیست
آمارهای وزارت جهادكشاورزی تایید می كند كه كشور از نظر تولید محصولات لبنی خودكفاست؛ سالانه نزدیك 10 میلیون تن شیرخام در كشور تولید می شود كه بخش عمده آن به مصرف كارخانجات لبنی می رسد بنابراین كشور نه تنها كمبودی در زمینه تولید فرآورده های لبنی ندارد بلكه هر ساله مازاد این محصول صادر می شود.
بر اساس آمارها، در سال 95 بیش از 850 هزارتن انواع فراورده های لبنی در قالب 30 نوع محصول از جمله پنیر، خامه، دوغ، ماست و شیر به كشورهای هدف صادر شد كه این میزان صادرات، سال گذشته نیز تداوم یافت.
امسال نیز به دلیل نوسان نرخ ارز و سود صادركنندگان، صنایع لبنی اقدام به افزایش حجم صادرات محصولات لبنی كرده اند بنابراین كمبودی در تولید این محصولات نیست.
كاوه زرگران دبیر انجمن صنایع غذایی ایران می گوید در سال 96 لبنیات با صادراتی به ارزش بیش از 700 میلیون دلار سهمی 25 درصدی از صادرات صنایع غذایی كشور را داشت و پیشتاز صادرات در میان گروه های صنایع غذایی بود.

** گلایه شهروندان از افزایش قیمت ها
در گزارش میدانی خبرنگار ایرنا از گلایه شهروندان از تغییر مداوم نرخ لبنیات حكایت دارد؛ آقای م - ح ساكن تهران می گوید: هر هفته قیمت ها تغییر می كند؛ برای نمونه یك دبه ماست پرچرب 2.5 لیتری كه باید 10 هزار تومان باشد، بیش از 14 هزار تومان و شیر پرچرب كه 3250 تومان است، با قیمت 4000 تا 5000 هزار تومان به فروش می رسد.
وی توضیح داد: البته نرخ هر كارخانه با دیگری متفاوت است اما به طور كلی در طول یك هفته 4500 تومان هر دبه ماست افزایش قیمت داشته است.
خانم شاهرخ ساكن منطقه حكیمیه تهران نیز می گوید: دو فرزند مدرسه ای دارم كه هر روز باید برایشان شیر تهیه كنم؛ با گران شدن انواع محصولات لبنی، مصرف برخی اقلام غیرضروری را كاهش داده ایم اما دیگر نمی توان شیر و ماست را از سبد خرید خانواده حذف كرد بنابراین مصرف آنها را به جای روزانه به دو یا سه بار در هفته رسانده ایم.
خانم ل - ج یكی دیگر از شهروندان كه كارمند دولت است نیز اظهار نظر مشابهی دارد و می گوید به دلیل داشتن فرزند خردسال نمی تواند شیر و ماست را از خریدهای خود حذف كند.
وی بر این باور است كه در این شرایط اغلب خانواده ها شاید مجبور باشند لبنیات مورد نیاز فرزندانشان را تامین كنند اما در مصرف خود احتیاط می كنند كه روی سلامتی آنها تاثیر مستقیم دارد.
وی اظهار داشت: انتظار داشتیم با توجه به اینكه در تولید محصولات لبنی خودكفا هستیم و حتی یكی از صادركنندگان این محصولات به شمار می رویم، دولت ابتدا بازار داخل و نیاز هموطنان را تامین كرده و سپس به شركت های لبنی اجازه صادرات بدهد نه اینكه كارخانجات هم محصول خود را هم به هموطنانشان گران بفروشند و هم با توجه به تغییر نرخ ارز، با صادرات آنها عایدی و درآمد بیشتری نصیبشان شود.
این شهروند تهرانی تاكید كرد: وقتی تولیدكنندگان با استفاده از یارانه های دولتی و انرژی ارزان در داخل كشور محصول تولید می كنند و با افزایش نرخ ارز، صادرات خود را افزایش می دهند تا درآمد بیشتری داشته باشند، یعنی از جیب همه ملت هزینه های خود را می پردازند و درآمدهایشان نصیب خودشان می شود و عامه مردم نفعی از آن نمی برند.
آقای شهریاری كارمند بازنشسته ساكن غرب تهران نیز به خبرنگار ایرنا توضیح داد: در ماههای گذشته به صورت ماهانه شیر مورد نیاز خود را به صورت عمده از فروشگاههای بزرگ سطح شهر تهیه می كرد تا مجبور نباشد روزانه یا هفتگی برای خرید به خارج از منزل برود.
وی می گوید: حداقل در یكسال اخیر كارخانه ها برای اینكه شیر تولیدی خود را بهتر بفروشند، تخفیف های قابل توجهی به خریدهای عمده می دادند اما چند ماهی است كه نه تنها از این تخفیف ها خبری نیست بلكه میزان شیر عرضه شده در فروشگاه ها كم شده و اینگونه به نظر می رسد كه قرار است شیر هم مانند رب گوجه فرنگی یا گران شود یا عرضه آن محدودتر باشد.
م - ه یكی دیگر از شهروندان ساكن یوسف آباد اظهار داشت: در ماه های گذشته گفته می شد به دلیل مشكل كارخانه ها در خرید اقلام بسته بندی لبنیات مثل پاكت های تتراپك یا ظروف پلاستیك قیمت ها افزایش یافته اما می بینیم با اینكه لبنیات در بسته بندی های معمولی و تولید داخل عرضه می شود باز هم افزایش قیمت دارد.
وی گفت: این رویه می تواند به عاملی برای روی آوردن مردم به استفاده از شیر و لبنیات سنتی تبدیل شود كه خود می تواند زمینه ساز شیوع برخی بیماری های مشترك دام و انسان باشد.
یكی از واحدهای صنفی فروش لبنیات صنعتی نیز به ایرنا می گوید به تازگی شركت ها شیر و ماست و دیگر فرآورده ها را به شكل سهمیه بندی و تعداد پایین عرضه می كنند و عرضه در فروشگاههای محلی محدود شده است.

** اختلاف دامداران و صنایع لبنی تمامی ندارد
با اینكه دولت در مصوبه مردادماه خود سعی كرد رضایت دامداران و صنایع لبنی را جلب كرده و به اختلاف آنها بر سر قیمت شیرخام پایان دهد، اما این اختلاف ها به قوت خود باقی است و البته دود آن به چشم مصرف كننده می رود.
«سید احمد مقدسی» رئیس انجمن صنفی گاوداران در گفت و گو با ایرنا می گوید «اكنون هر كیلوگرم شیرخام بین 1570 تا 2100 تومان توسط كارخانجات لبنی خریداری می شود كه منطقی است» و از آنجا كه شیر خام 70 درصد مواد اولیه صنایع لبنی را تشكیل می دهد و در صورت محاسبه كرایه حمل و نقل و سود عمده فروشی و خرده فروشی باید محصول نهایی لبنیات با قیمت های فعلی در بازار عرضه شود.
با این حال «رضا باكری» دبیر انجمن صنایع لبنی ایران نظر متفاوتی دارد و می گوید كه دامداران با كاهش شیرخام تحویلی به كارخانجات، در چرخه تولید و تامین بازار اثر گذاشته اند زیرا بر اساس نظر وی، در هفته های اخیر «شیرخام تحویلی به كارخانجات لبنی روزانه حدود 15 هزارتن است كه نسبت به سه ماه های گذشته 25 درصد كاهش را نشان می دهد».
وی بخشی از مشكل بازار لبنیات را ناشی از كاهش تولید شیرخام و تحویل آن به صنایع عنوان كرد و گفت: حاضریم در قراردادی با دامداران روزانه 19 هزار تن شیرخام به قیمت مورد نظر آنها را خریداری كنیم تا بتوان روی تحویل محصول به بازار كنترل لازم را داشت.
به گفته وی، پیش از این كارخانجات لبنی شیرخام را كیلویی 1250 تا 1300 تومان خریداری می كردند اما اكنون قیمت مصوب هركیلوگرم شیرخام 1570 تومان تعیین شده در حالی كه دامداران این محصول را با قیمتی هایی بیش از 2 هزار تومان می فروشند.

** هزینه های تحمیلی به بسته بندی لبنیات
«علی احسان ظفری» رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی های فرآوردهای لبنی به ایرنا می گوید: با اینكه حدود 70 درصد مواد اولیه كارخانجات لبنی را شیرخام تشكیل می دهد اما صنایع لبنی هزینه های دیگری چون هزینه های سربار، پاكت، بسته بندی و حمل و نقل نیز دارند كه بر این اساس افزایش بهای فرآورده های لبنیاتی بیشتر از شیرخام منطقی است.
با وجود بیان این دلایل از سوی متولیان صنعت فرآورده های لبنی، نمی توان اثر افزایش قیمت لبنیات بر كاهش مصرف و به دنبال آن تاثیر آن بر سلامت آحاد جامعه را نادیده گرفت؛ «پیام محبی» رئیس سابق جامعه دامپزشكان ایران پیشتر به ایرنا گفته بود افزایش قیمت ها و كاهش مصرف فرآورده های لبنی می تواند نه تنها مصرف جامعه را به سمت لبنیات سنتی و بی شناسنامه سوق دهد بلكه انواع بیماری های خطرناك را افزایش دهد كه هزینه های گزافی را برای درمان بوجود خواهد آورد.

** 9 شركت لبنی متخلف به تعزیرات معرفی شدند
اینكه دامداران و صنایع لبنی از نرخ های مصوب ستاد تنظیم بازار تبعیت نمی كنند، این پرسش را ایجاد می كند كه نهادهای ناظر چرا بر بازار مصرف نظارت نمی كنند؛ پیگیری خبرنگار ایرنا از سازمان حمایت از مصرف كنندگان و تولیدكنندگان نشان می دهد كه در هفته های اخیر 9 شركت لبنی متخلف به دلیل افزایش قیمت فرآورده های لبنی به بیش از نرخ های مصوب ستاد تنظیم بازار به سازمان تعزیرات حكومتی معرفی شدند تا با آنها برخورد قانونی شود.
هرچند این نهاد نظارتی برای برخورد با متخلفان وارد میدان شده اما شهروندان انتظار دارند كه نه تنها قیمت ها كاهش یابد بلكه بتوانند مایحتاج عمومی و لبنی خود را با نرخ های ثابت خریداری كنند.
گزارش از هما همت خواه
اقتصام**9186*2025