جنگل‌های هیركانی در انتظار ثبت میراث جهانی یونسكو

محمدحسن طالبیان شامگاه سه شنبه در جریان بازدید بازرسان یونسكو از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار گیلان در گفت و گو اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: ثبت جهانی جنگل های هیركانی كه مربوط به چهار استان گیلان، گلستان،مازندران و سمنان است؛ یك فرآیند است كه مناطق مورد بازرسی در گیلان تنها بخشی از آن را تشكیل می دهد.
وی اظهار داشت: اگر پرونده جنگل های هیركانی در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شود، پس از بیابان لوت، دومین اثر طبیعی جهانی از كشورمان خواهد بود كه به ثبت جهانی می رسد.
طالبیان ثبت منظر فرهنگی شهر تاریخی ماسوله را یكی دیگر از پرونده هایی دانست كه فرآیند ثبت جهانی آن بیش از 60 درصد پیشرفت داشته و در صورت رفع موانع - كه بخشی از آن ساختمان های غیرمجاز و نابسامانی ویلاسازی ها در پائین دست است - برای ثبت جهانی ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: منظر فرهنگی ماسوله همه طبیعت، معماری، تاریخ و حوزه فرهنگی این شهر را شامل می شود و امیدواریم برای به نتیجه رسیدن این امر مهم، همه دست به دست هم دهند چرا كه ثبت جهانی راهی برای حفاظت ، جلوگیری از دست اندازی ها و همكاری است.
به گفته طالبیان ، 23 اثر ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده و 55 پرونده از میراث فرهنگی كشور در فهرست موقت ثبت جهانی یونسكو وجود دارد .
بازرسان یونسكو بمنظور بررسی پرونده ثبت جهانی جنگل های هیركانی (Hyrcanian Forests) در لیست میراث جهانی یكشنبه گذشته وارد گیلان شدند و پس از بازرسی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش، سه شنبه شب این استان را به مقصد تهران ترك كردند.
ثبت جنگل های هیركانی در لیست میراث جهانی یونسكو از مدتها قبل مورد توجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار داشت و با فراهم شدن شرایط لازم، به یكی از اولویت های این سازمان در سال 2017 تبدیل شد.
جنگل های هیركانی چهار استان گیلان، مازندران ، گلستان و سمنان برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسكو پیشنهاد شد؛ سه سایت پیشنهادی استان گیلان بخش هایی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش هستند كه مورد بازرسی بازرسان یونسكو قرار گرفتند.
پرونده نامزدی جنگل های هیركانی برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسكو به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و با همكاری سازمان محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع ، دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سوكوی آلمان تهیه شده و در فوریه سال 2018 به این سازمان ارسال شده است.
جنگل های هیركانی نوار سبزی به طول 850 كیلومتر هستند كه از جلگه گرگان تا قسمتی از كشور آذربایجان كشیده شده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان كه در گذشته هیركان خوانده می شد، گرفته شده است. منطقه ای جنگلی در كرانه جنوبی دریای خزر و شمال رشته كوه های البرز كه غنا و تنوع زیستی، گونه های بومی، نادر و منحصر بفرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده ای را به خود خیره می كند.
از جنگل های هیركانی با نام فسیل زنده یا موزه طبیعی نیز یاد می شود زیرا بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می شوند.
شواهد علمی نشان می دهند كه سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیك) یا همان عصر دایناسورها بازمی گردد. اهمیت این سابقه طولانی زمانی آشكار می شود كه بدانیم همزمان با عصر یخبندان به غیر از جنگل های هیركانی كه به دلیل قرار گرفتن بین رشته كوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدل تری برخوردار بودند، تمامی جنگل های پهن برگ به جز تعداد معدودی نابود شدند؛ از همین روست كه جنگل های هیركانی را مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریكا می دانند.
در جنگل های معتدل و آمیخته هیركانی به دلیل حاصلخیزی خاك، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد گونه های گیاهی زیادی وجود دارد. بیش از 80 گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه‌ای تاكنون در آن شناسایی شده است.
از مهم ترین گونه های گیاهی در جنگل های هیركانی بین درختان می توان به راش، ممرز، بلوط، توسكا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانك، نارون، زبان گنجشك، انجیر، لرگ و سرخدار و بین گونه های درختچه ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیك، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی، درمیان گونه های جانوری می توان به پلنگ، گراز، خرس، گرگ، مارال، روباه شغال، سمور، سیاه گوش،خرگوش،موش جنگلی،راسو، قوچ، سنجاب، شوكا، كل، بز و در میان ساكنان آسمانی زیباترین جنگل های زمینی بهشت هیركان یعنی پرندگان می توان به توكا، داركوب، سار، سینه سرخ، سسك، چرخ ریسك، قرقاول، سهره،بلدرچین، قوش، دال(كركس)، كبك، اردك نوك پهن و اردك اره، كبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره كرد. تنوع اقلیمی، گونه ای و اكوسیستمی موجب شده این جنگل ها در نوع خود بی نظیر و منحصر بفرد باشند و حفاظت از آن ها را به عنوان گنجینه ای ملی بر ما واجب كرده است.
ثبت این جنگل ها در لیست میراث جهانی یونسكو مزایا و فواید بسیاری برای جوامع محلی و منطقه ای و برای كشور ایران در پی خواهد داشت؛ وقتی یك اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می‌شود همه اعضای كنوانسیون 1972 كه 191 كشور عضو آن هستند و 1092 اثر طبیعی، فرهنگی، تركیبی و منظر فرهنگی از 167 كشور در فهرست آن جای گرفته است، متعهد هستند با مشاركت جهانی از آن اثر مراقبت كنند.
ثبت یك اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی ارزش‌های آن به جهانیان به عنوان هدف اصلی، نوعی تبلیغات برای مقصد انجام شود كه به‌ واسطه آن فعالیت‌های گردشگری در محوطه نیز افزایش می‌یابد.
ثبت جهانی امروزه یك برند بسیار معتبر در جذب گردشگر و رونق صنعت توریسم در جهان محسوب می شود. به طور حتم یكی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب مقصد گردشگری توسط گردشگران، شاخص میراث ثبت شده در سازمان جهانی یونسكو و به دنبال این انتخاب، سرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر، اشتغال‌زایی، كسب درآمد و درنتیجه به وجود آمدن مسیری هموار برای ایجاد رفاه اجتماعی بیشتر است.
با سرازیر شدن گردشگران برای بازدید از یك اثر كه ثبت میراث جهانی شده، زیرساخت‌های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، بهداشتی، ارتباطی، جاده‌ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود می یابد و كسب و كارهای كوچك و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شكل گیرد كه افزایش اشتغال را به همراه خواهد داشت.
به‌طور كلی می‌توان گفت هر گردشگر خارجی كه بخواهد كشوری را برای مقصد گردشگری انتخاب كند، قبل از سفر حتماً مكان‌های تاریخی و گردشگری كشور موردنظر را بررسی می‌كند؛ بنابراین، گردشگران می‌توانند در سایت یونسكو تمام آثار تاریخی و طبیعی جهانی ثبت‌شده را بیابند و با توجه به آثار و جذابیتی كه دارند، به این مكان‌ها سفر كنند. درباره گردشگران داخلی هم روال كار همین است، بطوری‌كه مردم با توجه به اطلاعات موجود از یك مكان داخلی بازدید می‌كنند و دیدن این مكان‌ها در چند سال اخیر بسیار مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است.
1881/2007