قصه بافت هاي فرسوده بندرعباس

به گزارش ايرنا، در گذشته زير ساخت هاي اوليه اسكان براي اين سيل جمعيت در اين استان هاي ساحلي و بندري فراهم نشده است، لذا بسياري از اين افراد به سمت آلونك سازي و ساخت و سازهاي غيرمجاز و بي رويه پيش رفته اند كه شهر ساحلي بندرعباس نيز از اين قضيه مستثني نيست.
در سال هاي گذشته پديده حاشيه نشيني و بافت هاي فرسوده رشد پيدا كرد و امروز بندرعباس مركز استان هرمزگان به عنوان پايتخت اقتصادي كشور را با مشكلات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي مواجه كرده است.
از دهه هاي پيش بواسطه فقر و بيكاري، نبود امكانات اوليه همچون آب و برق، راه، نداشتن مهارت لازم؛ مهاجرت هاي بي رويه را از روستاهاي دور و نزديك روانه بندرعباس مركز استان براي جوياي شغل و كسب درآمد كرده كه در حاشيه اين شهر منجر به ساخت بناهاي بي ضابطه و سست به شكل خيلي ابتدايي شده است.
در اين سال ها محله هاي مختلفي چون محله چاهستاني ها، آيت الله غفاري (شهناز قديم)، شهرك توحيد (شغو)، چه چهكور، كمربندي، دوهزار، اسلام آباد، حسين آباد، طلا بند و ... در بندرعباس شكل گرفت كه امروز با معضل حاشيه نشيني و بافت فرسوده مواجه است.
هنوز سقف بسياري از اين خانه ها از چوب فيبر و مُربا، چَندل و شاخ و برگ درخت خرما (سِوِند)، ديوارهاي آن گِلي، سيماني، بلوكي و حياط برخي از خانه ها نيز با چوب درختان خشك شده شكل گرفته است.
در دهه هاي گذشته نيز بواسطه مهاجرت هاي بي رويه خانه هايي در قالب مسكن ارزان قيمت در محله هاي كوي ملت و ششصد دستگاه ساخته شد و در اختيار اقشار كم درآمد قرار گرفت ولي باز هم در سال هاي جنگ، پديده مهاجرت ها از شهرهاي جنگي بويژه خوزستان شدت گرفت و زمين هاي زيادي تصرف شد و دهها محله از جمله اسلام آباد، حسين آباد و كمربندي به شكل گسترده اي شبانه به شكل 'آلونك' ايجاد شد.
امروز ساخت و سازهاي غيرقانوني، توجه نكردن به بناي محكم و ساخت در زمين هاي پايين دست و بدون نقشه و نظارت قانوني، به يك معضل بزرگ تبديل شده و مردم ساكن در اين واحدها در شرايط سخت همچون زلزله، بارندگي، سيلاب و ساير حوادث طبيعي و غيرمترقبه دسترسي براي خارج شدن ازآن را ندارند.
به علت بالا بودن سطح آبهاي زير زميني و نزديكي به دريا و همچنين دسترسي نداشتن به شبكه فاضلاب شهري، فاضلاب اين محله ها در كوچه ها رها شده و يا در كانال ها به خورها وصل مي شود كه مشكلات زيست محيطي و بهداشتي براي شهروندان بوجود آورده و سلامت آن ها را به خطر مي اندازد.
برخي از افرادي كه به سمت ناهنجاري هاي اجتماعي رو مي آورند، بواسطه در دسترس نبودن امكانات و امكان تردد، اين محله ها را به عنوان پاتق خود انتخاب مي كنند.
ساكنان اين محله هاي شهر بندرعباس راه برون رفت حتي از منزل مسكوني خود را هم ندارند و از داشتن زيرساخت هاي اوليه از جمله خيابان و كوچه محروم بوده و تا اصلاحات هندسي و جانمايي صورت نگيرد ايجاد امكانات شهري مانند فضاي سبز، فضاي آموزشي، ورزشي و فرهنگي نيز امكان پذيرنيست.

*رطوبت بالا و فرسودگي زودهنگام بناها در شهر بندرعباس
شهرهاي ساحلي بويژه شهر بندرعباس كه در طول سال در معرض خطر رطوبت، شرجي و گرما قرار دارند، زودتر دچار فرسودگي و استهلاك شده و بناهاي آن از جمله زيرساخت هاي شهري، زودتر از بين مي روند كه بايد هر چه سريع تر نسبت به نوسازي و بازسازي آن اقدام كرد.
البته بندرعباس با بيش از پنج دهه سابقه مركز استان هرمزگان، در30 سال اخير دچار دگرگوني گسترده اي در زمينه ساخت و ساز و نوسازي شده و بخش زيادي از منظر و سيماي شهري آن تغيير كرده اما بافت قديمي آن همچنان از وضعيت نامناسبي برخوردار است.
در اين سال ها واگذاري زمين و ساخت ساختمان و دورنماي شهر به سمت زمين هاي بكر و دست نخورده پيش رفته و نوعي مهاجرت از بافت قديم به سمت مناطق جديد شكل گرفته و از ساخت و ساز و بازسازي بناهاي قديم غفلت شده و امروز تفاوت زيادي بين اين 2 منطقه به چشم مي خورد.
مهاجران از شهرهاي ديگر و افرادي كه تمكن مالي بيشتري دارند، تلاش كرده اند سكونت خود را در مناطق نوساز تمركز كنند و خانه هاي قديمي به دليل شرايط ساخت و ساز و نداشتن دسترسي و زيرساخت هاي لازم را رها كرده اند و يا در اين خانه ها افراد مسن و كم درآمد ساكن بوده كه توان ساخت و نوسازي مجدد را ندارند.

*42 درصد شهر بندرعباس داراي بافت فرسوده است
هم اكنون 42 درصد شهر بندرعباس داراي بافت فرسوده و سكونتگاههاي غير رسمي بوده كه 46 درصد جمعيت شهري آن در اين بافت ها ساكن هستند كه وسعت آن به سه هزار و 72 هكتار مي رسد.
استاندار هرمزگان با تاكيد بر لزوم بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده، مي گويد: حدود 42 درصد شهر بندرعباس مركز استان را بافت فرسوده تشكيل داده كه 250 هزار نفر در اين بافت ها ساكن هستند.
فريدون همتي مي افزايد: دولت تدبير و اميد تاكيد بسياري بر بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهرهاي استان بويژه شهر بندرعباس به عنوان مركز اقتصادي كشور دارد.
وي اظهارداشت: در تلاش هستيم تا بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده در بندرعباس به بهترين شكل ممكن انجام شود تا كاري نمونه و الگو در سطح كشور در اين زمينه باشد.
استاندار هرمزگان ادامه داد: نوسازي بافت هاي فرسوده در هرمزگان از جمله اولويت هاي مهم كاري است و در همين راستا نيز نوسازي محله چاهستاني ها در بندرعباس در دست انجام است.
وي يادآورشد: هم اكنون به طور جدي طرح نوسازي بافت هاي فرسوده در بندرعباس از محله چاهستاني ها آغاز شده و به طور هفتگي روند اجراي اين طرح كنترل مي شود.
استاندار هرمزگان عنوان كرد: محله چاهستاني هاي بندرعباس با 110 هكتار وسعت داراي چهار هزار واحد مسكوني و حدود 15 هزار نفر جمعيت است.
همتي خاطر نشان كرد: يكي از برنامه هاي مهم در استان هرمزگان، استفاده از ظرفيت توسعه گرها به منظور ساخت واحدهاي مسكوني جديد در محله چاهستاني هاي بندرعباس از مهرماه امسال بوده است.
وي در اين راستا از مديريت بانك مسكن خواست تا با پرداخت تسهيلات به اجراي اين طرح و نوسازي تمامي واحدهاي مسكوني بافت هاي فرسوده در هرمزگان كمك كند.
وي ياد آور شد: اجراي مناسب طرح بهسازي و نوسازي بافت فرسوده در محله چاهستاني هاي بندرعباس، مي تواند الگويي براي ساير محلات داراي بافت فرسوده باشد.

*زندگي 366 هزار نفر در بافت فرسوده و مناطق حاشيه اي هرمزگان
مديركل راه و شهرسازي هرمزگان نيز گفت: در حال حاضر نزديك به 366 هزار نفر از جمعيت شهرهاي اين استان در بافت هاي فرسوده، سكونت گاه هاي غير رسمي و محدوده هاي تاريخي ساكن هستند.
غلامحسين شيري، از بندرعباس، ميناب، رودان، حاجي آباد، بندرلنگه، بندركنگ، بندرخمير و قشم به عنوان شهرستان هايي نام برد كه به ترتيب داراي بيشترين سكونتگاه هاي غير رسمي و بافت هاي فرسوده هستند.
وي ادامه داد: بندرعباس به عنوان مركز استان بيشترين بافت قديمي و فرسوده دارد كه بايد به تدريج با اصلاح و نوسازي، سيماي اين بخش از شهر را تغيير داد.

* محله چاهستاني هاي بندرعباس الگوي نوسازي بافت فرسوده
محله چاهستاني هاي بندرعباس به عنوان الگوي ساخت و نوسازي بافت فرسوده در دستور كار قرار گرفت. اين محله خود داراي محلاتي چون چاهستاني ها، مينابي ها، نخل پيرمرد و كوي گلستان به مساحت 110 هكتار و با سه هزار و 300 خانوار و جمعيتي افزون بر 15 هزار نفر بوده است.
اين محله از جمله محله هاي شهر بندرعباس با بافتي فرسوده است كه در آن اقشار كم درآمد زندگي مي كنند و ساخت مسكن و خيابان هاي عبور و مرور مردم در آن بسيار نامناسب بوده و هيچ گونه امكاناتي نيز در آن وجود ندارد.
رئيس اداره عمران و بهسازي شهري اداره كل راه و شهرسازي هرمزگان نيز در تشريح برنامه ها و طرح هاي احياي بافت فرسوده محله چاهستاني ها گفت: 100 ميليارد ريال اعتبار پس از برگزاري مناقصه و تعيين بخش خصوصي براي بازگشايي كامل خيابان محله چاهستاني هاي بندرعباس اختصاص يافته است.
داوود غلامي افزود: خيابان محله چاهستاني ها با عرض 24 متر و با طول تقريبي يك كيلومتر، هم اكنون در مرحله آسفالت است كه پس از پايان آن، اجراي خيابان 16 متري و 20 متري اين محله نيز آغاز مي شود.
وي بيان داشت: براي اجراي خيابان محله چاهستاني ها مطالعات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، توانمند سازي و كاربردي توسط چهار مشاور انجام مي شود و در پايان تصميم به ايجاد خيابان در اين محله گرفته شد.
رئيس اداره عمران و بهسازي شهري اداره كل راه و شهرسازي هرمزگان اظهارداشت: نشست هاي متعددي نيز به دستور استاندار هرمزگان در استانداري و با حضور معتمدان و بزرگان محله چاهستاني ها برگزار شد كه با رايزني هاي فراوان و اعتماد سازي، طرح بازآفريني با مشاركت خود مردم و همكاري شهرداري آغاز شد.
غلامي ادامه داد: با توجه به طرح بازآفريني در محله چاهستاني ها، يك ايستگاه آتش نشاني و يك مركز سلامت نيز جانمايي شده و در مرحله ساخت قرار دارد.
وي گفت: براساس توافق هاي صورت گرفته، زميني به مساحت 2هزار و 400 هكتار در اختيار شهرداري براي واگذاري به افرادي است كه ملك آن ها در مسير بازگشايي اين خيابان قرار دارد.
غلامي خاطرنشان كرد: با توجه به تاكيد رهبر فرزانه انقلاب و رييس جمهوري در احياي بافت هاي فرسوده و سكونتگاه هاي غير رسمي و همچنين اجراي برنامه ها و طرح هاي مطالعاتي در استان هرمزگان، شهر بندرعباس به عنوان پايلوت اجراي اين طرح انتخاب شد.

* ساخت پنج هزار واحد مسكوني در بافت هاي فرسوده شهري هرمزگان
گستره فرسودگي بافت قديم تنها به شهر بندرعباس به عنوان مركز استان هرمزگان برنمي گردد بلكه بيشتر شهرهاي استان كه در گذشته از روستا به بخش و از بخش به شهر تبديل شده است، نيازمند نوسازي بافت فرسوده هستند.
استاندار هرمزگان در اين باره گفت: بايد تا پايان سالجاري پنج هزار واحد مسكوني جديد با همكاري اداره كل راه و شهرسازي و شهرداري ها در بافت هاي فرسوده شهري اين استان احداث شود.
فريدون همتي افزود: اين واحدهاي مسكوني در بافت هاي فرسوده شهرهاي بندرعباس، ميناب، بندرلنگه، بندرخمير، حاجي آباد و جاسك هدف گذاري شده است.
وي خاطرنشان كرد: احداث اين واحدهاي مسكوني توسط سرمايه گذاران بخش خصوصي و مردم و با اعطاي تسهيلات ارزان قيمت از سوي بانك مسكن در بافت هاي فرسوده انجام مي شود.
استاندار هرمزگان همچنين بر ضرورت سرعت بخشي در اجراي شبكه معابر محله چاهستاني هاي بندرعباس تاكيد كرد و گفت: خيابان هاي 16متري، 20 متري و 24 متري در اين محله بايد تا پايان امسال آماده شود.
همتي از دستگاه هاي خدمات رسان شامل آب، برق، گاز و مخابرات نيز خواست با هماهنگي براي جا‌به جايي تاسيسات واقع در مسير خيابان 24 متري محله چاهستاني ها با نظارت و راهبري معاونت امور عمراني استانداري اقدام كنند.

*نوسازي بافت هاي فرسوده درهرمزگان يك ضرورت است
مسئولان استان هرمزگان بويژه استاندار هرمزگان پيگير بازسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده است و به طور مستمر با دست اندركاران بويژه راه و شهرسازي و شهرداري نشست هاي متعددي گذاشته تا اين طرح به سامان برسد.
استاندار هرمزگان با اشاره به بازآفريني شهري استان معتقد است: نوسازي بافت هاي فرسوده شهري بويژه در اين استان كار بزرگ و ضروري بوده و رييس جمهوري بر آن تاكيد فراوان دارد.
به گفته همتي بازسازي بافت هاي فرسوده مورد توجه و حمايت جدي دولت است لذا از اين فرصت براي زيبا سازي شهرهاي هرمزگان نهايت بهره را ببريم.
وي ادامه داد: بايد مزيت هايي كه در پي نوسازي واحدهاي مسكوني و خدمات جانبي همچون ايجاد فضاي سبز، مركزهاي درماني، آموزشي، فرهنگي و تفريحي در قالب اين طرح ايجاد مي شود، براي مردم بيان و تشريح شود.
استاندار هرمزگان يادآورشد: بازسازي محله چاهستاني هاي بندرعباس نمونه روشني از اينگونه طرح ها بوده كه علاوه بر نوسازي بايد ويژگي هاي جديد و مشوق هايي در قالب نوسازي بافت هاي فرسوده در اين محله ايجاد شود تا مردم انگيزه لازم را جهت مشاركت در اين طرح پيدا كنند.
همتي افزود: تمام منابع براي اجراي مطلوب و سريع طرح نوسازي بافت هاي فرسوده به خصوص در محله چاهستاني هاي بندرعباس بكار گرفته شود.
وي گفت: هدف اصلي از اجراي اين طرح، ساخت خانه هاي نو در اين محله و ايجاد امكانات رفاهي براي مردم ساكن در آن است و بازگشايي معابر زمينه ساز اين اقدام ها است.
استاندار هرمزگان تاكيد كرد: بايد به قدري براي مالكان خانه در محله چاهستاني هاي بندرعباس مشوق و انگيزه ايجاد كنيم كه مشاركت گسترده اي در نوسازي واحدهاي مسكوني خود داشته باشند تا محله چاهستاني هاي بندرعباس به محله اي زيبا و برخوردار از تمام امكانات تبديل شود.
همتي با اشاره به حضور معتمدين و اعضاي هيات امناي محله چاهستاني هاي بندرعباس در نشست هاي مختلف تصريح كرد: از اين پس بايد در اين نشست ها، معتمدان و اعضاي هيات امنا حضور يافته تا مسائل مردم را بطور دقيق به مسئولان منتقل و براي رفع مشكلات تصميم گيري شود.
وي با تاكيد بر اين كه الگوهاي طراحي شده براي ساخت واحدهاي مسكوني جديد در محله چاهستاني ها در عين تنوع بايد از يكپارچگي نيز برخوردار باشند، اظهار داشت: اين الگوها نبايد در تقابل با يكديگر باشند بلكه بايد ميان آنها سازگاري و همخواني وجود داشته باشد و با علم و آگاهي نيز تنوع ايجاد شود.
وي ادامه داد: بايد مزيت هايي كه در پي نوسازي واحدهاي مسكوني و خدمات جانبي همچون ايجاد فضاي سبز، مركزهاي درماني، آموزشي، فرهنگي و تفريحي در قالب اين طرح در محله چاهستاني هاي بندرعباس ايجاد مي شود، براي مردم اين محله تبيين و تشريح شود.
استاندار هرمزگان خاطرنشان كرد: بايد مدل كاري كه در بندرعباس مركز استان براي بافت هاي فرسوده در حال اجراست در ساير شهرستان ها نيز پياده و اجرايي شود.

*همكاري بانك مسكن در اجراي سريع نوسازي بافت فرسوده
مديرعامل بانك مسكن كشور نيز در سفر اخير به هرمزگان با بيان اينكه نوسازي بافت هاي فرسوده از جمله اولويت هاي مهم اين بانك است، گفت: پيش بيني شده سالانه افزون بر 100 هزار واحد مسكوني در سطح كشور مشمول پرداخت تسهيلات نوسازي بافت هاي فرسوده شوند.
ابوالقاسم رحيمي اناركي اظهار داشت: مجموعه سياست هاي بانك مسكن موجب شده تا در سال جاري عملكرد بهتر و رشد قابل قبولي در پرداخت تسهيلات حوزه مسكن داشته باشيم.
وي افزود: سياست هاي اعتباري بانك مسكن به نحوي تعيين شده كه سازندگان حرفه اي مسكن كه از فناوري هاي نوين استفاده مي كنند، مورد توجه بيشتري قرار گيرند.
رحيمي اناركي خاطرنشان كرد: براي امسال سياست هاي اعتباري بانك مسكن به شكلي تدوين شده است كه پرداخت تسهيلات بانكي براي ساخت مسكن تنها مشمول ساخت واحدهاي مسكوني با متراژ متوسط به پايين شود و به اين ترتيب متوسط متراژ در تهران 75 مترمربع و در ساير شهرها 100 مترمربع است.
مديرعامل بانك مسكن تصريح كرد: براساس سياست گذاري هاي انجام شده امسال براي واحدهاي بزرگ متراژ و بزرگ مقياس پرداخت تسهيلات را نخواهيم داشت.
وي با اشاره به تدوين سند راهبردي بانك مسكن مطابق با برنامه ششم توسعه، گفت: بيشتر فعاليت بانك مسكن توجه ويژه به مسائل حوزه مسكن در كشور است.
مديرعامل بانك مسكن خاطرنشان كرد: در زمينه نوسازي بافت هاي فرسوده در استان هرمزگان نيز كمك هاي لازم را به لحاظ پرداخت تسهيلات خواهيم داشت.
مدير شعب بانك مسكن هرمزگان نيز گفت: بانك مسكن آمادگي دارد براي پنج هزار واحد مسكوني در استان با همكاري راه و شهرسازي به متقاضيان تسهيلات پرداخت كند.
عقيل زينلي افزود: هيچ محدوديتي در خصوص پرداخت تسهيلات مسكن بويژه براي متقاضيان بافت هاي فرسوده در استان هرمزگان وجود ندارد.
وي بيان داشت: تسهيلات بدون سپرده تا نرخ سود 18 درصد و به متقاضيان بافت هاي فرسوده شهري تا 16 درصد به صورت كوتاه مدت يكساله و بلند مدت 15 ساله در راستاي توسعه و پويايي بخش مسكن پرداخت مي شود.
وي ادامه داد: تسهيلات خريد و ساخت مسكن در طرح مسكن يكم در بافت هاي فرسوده 6 درصد و در ساير مناطق 8 درصد به افراد تا سقف 600 ميليون ريال و زوج ها تا سقف يك ميليارد و 200 ميليون ريال پرداخت مي شود.
زينلي ادامه داد: همچنين بانك مسكن 800 ميليون ريال تسهيلات خريد مسكن، 200 ميليون ريال جعاله و 200 ميليون ريال بدون سپرده به زوج هاي جواني كه تاكنون از تسهيلات مسكن استفاده نكرده اند، مي پردازد.

*تلاش دولت در حذف بافت هاي فرسوده حادثه ساز
بافت هاي فرسوده، غيرمقام، قديمي و ناكارآمد خود از بناهاي بلاخيز و خطرآفرين و تهديدي جدي براي ساكنان آن بوده است كه بايد علاج واقعه قبل از وقوع حادثه كرد.
به همين خاطر در سال هاي گذشته نوسازي و بهسازي بافت هاي فرسوده به يكي از دغدغه هاي مهم دولت تدبير و اميد تبديل شده و با اجراي طرح بازآفريني شهري بدنبال حذف اين بافت هاي ناكارآمد است تا ضمن ايجاد مسكن مناسب براي مردم، زمينه فعاليت مناسبي براي توسعه گرها نيز ايجاد شود كه در پي آن اشتغال در بخش مسكن و ساختمان نيز رونق مي گيرد.
بندرعباس به عنوان مركز استان هرمزگان و قلب تپنده و نبض اقتصادي كشور با نوسازي بافت فرسوده بايد به بندري تبديل شود كه مايه افتخار همه ايرانيان باشد و به تبع آن ساير شهرها و روستاهاي استان نيز مي توانند از اين الگو استفاده كنند.
7195/6048