آوای درناها بر فراز تالاب میقان اراك

به گزارش ایرنا، گونه های مختلف پرندگان برای زمستان گذرانی به تالاب میقان اراك كوچ می كنند كه اوج حضورشان در این زیستگاه طبیعی در نیمه آبان ماه است و به همین خاطر 15 آبان به عنوان روز استانی پرنده نگری نامگذاری شده و مشتاقان طبیعت با حضور در تالاب به آوای گرم پرندگان به ویژه درناهای خاكستری گوش فرا می دهند.
پرنده های مهاجر تالاب میقان با نخستین بارش سنگین برف زمستانی، مسیر خود را به سمت نواحی جنوبی و گرمسیری ایران تا شمال آفریقا ادامه می دهند و در بهار دوباره از مناطق گرمسیر به سمت این زیستگاه پر گشوده و پس از اقامت كوتاهی كوچشان را سرمی گیرند.
حضور دسته جمعی پرندگان مهاجر در تالاب میقان تصاویری زیبا برای گردشگران، دوستداران طبیعت و پرندگان خلق می كند كه تماشای زیبایی های آن در ذهن ها ماندگار می شود.
سالانه 25 تا 30 هزار پرنده مهاجر وارد تالاب میقان اراك می شود كه حدود 15 هزار قطعه آن درنای خاكستری است و در نیمه آبان با تجمع این پرندگان در تالاب صحنه های دیدنی خلق می شود.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی در این رابطه گفت: پرنده ها یكی از شیرین ترین بخش های حوزه زیست طبیعی هستند و بیشترین فعالیت های حفاظتی و نمادین در تنوع زیستی كشور برای پرندگان صورت گرفته است.
«محمود كلنگری» افزود: پرندگان مسافت های حیرت انگیزی را طی می كنند و كشورهای مختلف را به هم پیوند می زنند و برای ادامه بقای خود قاره های مختلف را پشت سر می گذراند.
وی بیان كرد: اهمیت بقای پرندگان موجب شده تا كشورهای مختلف تدابیر ویژه ای را برای حفاظت از این گونه های ارزشمند در نظر گیرند و دایره حراست از آن ها و شیوه زندگیشان فراتر از سطح منطقه ای است.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی ادامه داد: حدود 300 گونه پرنده در این استان شناسایی شده كه بیشتر آن ها مهاجر و نیمه مهاجر است و بخشی از زندگی آن ها در استان مركزی و بخش دیگر در استان ها و كشورهای دیگر سپری می شود.
كلنگری اظهار داشت: بحث پرنده نگری باید از پارك ها آغاز شود و استان مركزی برای اجرایی كردن این مهم فضای سبز مورد نیاز پرنده نگری را كم دارد و دچار ضعف های زیادی است.
وی تصریح كرد: استان های مختلف تدابیر ویژه ای برای پرندگان درخت زی اندیشیده اند كه نیاز است این مهم در استان مركزی و به ویژه كلانشهر اراك مورد توجه جدی قرار گیرد.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی اضافه كرد: تالاب میقان اراك برای پرندگان آبزی و كنار آبزی مثل اردك ها، درناها، غازها و آبچلیك ها ظرفیت خوبی است كه با توجه به پتانسیل های آن می توان از ظرفیت های جذب گردشگر و پرنده نگری حرفه ای در این منطقه بهره مند شد.
كلنگری عنوان كرد: توجه به ظرفیت های پرنده نگری تالاب میقان اراك نقش موثری در توسعه این شهر دارد اما،به صورت اصولی به آن توجه نشده است.
وی گفت: بیش از 200 گونه پرنده در تالاب میقان اراك شناسایی شده كه این رقم بالا و قابل توجه است.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی افزود: برخی استان های كشور مانند اصفهان تدابیر ویژه ای برای پرنده نگری دارند كه این مهم در رونق گردشگری این شهر نقش موثری داشته است.
كلنگری عنوان كرد: استان اصفهان در راستای پرنده نگری علاوه بر تهیه و چاپ بروشورهای مختلف، تلسكوپ های مخصوص پرنده نگری را در مناطق مستعد نصب و با حمایت دستگاه های اجرایی آموزش های مختلف پرنده شناسی را به علاقه مندان ارایه می دهد.
وی گفت: استان مركزی با وجود ظرفیت های بالای پرنده نگری در این زمینه از استان های همجوار خود جا مانده و خیلی عقب تر است.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی ادامه داد: درناها از پرندگان زیبا هستند كه شمار زیادی از آن ها در آبان ماه به تالاب میقان اراك مهاجرت می كنند و بیشترین تجمع این پرندگان در 15 آبان ماه است كه به نام روز درناها در اراك نامگذاری شده است.
كلنگری بیان كرد: درناها از كشورهای قزاقستان و روسیه وارد ایران می شوند و پس از طی كردن مسافتی خود را به تالاب میقان اراك می رسانند و در این منطقه زمستان گذرانی می كنند و بخش كوتاهی از فصل بهار را نیز در این منطقه سپری می كنندبنابراین استان مركزی از كانون های محوری زیست درناها است.
وی عنوان كرد: تاكنون سه گونه درنای مهاجر در ایران شناسایی شده كه 2 نوع آن در این استان مشاهده شده و یك نوع آن به نام «طناز» در زمره گونه های نادر است كه در كمتر استان دیگری تاكنون مشاهده شده است.
كلنگری عنوان كرد: خروس كلی اجتماعی، عقاب دریایی دم سفید، اردك سر سفید، غاز پیشانی سفید كوچك، هوبره، بالابان، شاهین و ساز صورتی از دیگر پرندگان نادر و شاخص مشاهده شده در زیستگاه های كوه، دشت و تالاب این استان است.
وی گفت: ظرفیت پرنده نگری در استان مركزی بالا است و می طلبد كه زیرساخت های آن به سرعت ایجاد شود و برای رسیدن به فضای سبز بر اساس استانداردهای جهانی تلاش ویژه صورت گیرد.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی افزود: هوای آلوده باعث راندن پرندگان می شود و در محیط های بیرون از شهر نیز بیشتر مراتع و زمین های كشاورزی به دلیل استفاده از سموم كشاورزی مرگ و میر زیادی از پرندگان را رقم زده اند.
كلنگری تصریح كرد: كشاورزان برای حفظ و بقای پرندگان به عنوان گنجینه های طبیعی باید از سمومی استفاده كنند كه اثر تخریبی و مسمومیت بر پرندگان نداشته باشد و در این راستا ارایه آموزش های تخصصی به كشاورزان ضروری است.
وی اظهار داشت: شمار زیادی از پرندگان به دلیل برق گرفتگی جان خود را از دست می دهند كه نیاز است بحث كاورینگ و ایزوله كردن خطوط بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد كه البته شركت توزیع نیروی برق استان مركزی در این راستا گام های بلندی برداشته است.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی ادامه داد: زیستگاه های مهم پرندگان آبزی و كنار آبزی این استان كوكبیه شازند، آق گل در مرز با استان همدان و رودخانه در مسیر نابودی قره چای است.
كلنگری عنوان كرد: مهمترین زیستگاه پرندگان كوهستانی این استان راستوند در شازند، جاسب در دلیجان، بازرجان در تفرش، 70 قله در اراك و الوند در خمین و مهمترین زیستگاه های كویری در ساوه، خمین و دلیجان در مناطق نیمه خشك این استان است كه پرندگان در این مناطق راحت هستند اما تنها مشكل آن ها وجود شكارچیان است.
وی تصریح كرد: شكارچیان مشاهده پرندگان خونین را جایگزین دیدن زیبایی های پرندگان كرده اند كه انتظار است محیط زیست تدابیر ویژه ای در برخورد با این قشر داشته باشد.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی اضافه كرد: شمار پرندگان درخت زی از جمله قرقی، داركوب، شب گردها و جغد شاخ دار در این استان به دلیل خشكسالی های سال های اخیر در حال كاهش است كه نیاز است تدابیر ویژه ای برای توسعه و حفظ باغات در استان مركزی صورت گیرد.
نماینده سازمان های مردم نهاد در تدوین برنامه ششم توسعه كشور نیز گفت: استان مركزی به ویژه تالاب میقان اراك ظرفیت های زیادی برای پرندگان مهاجر دارد.
«سیاوش آقاخانی» افزود: هر سال به ویژه در آبان ماه شمار زیادی از درناهای مهاجر به تالاب میقان اراك كوچ می كنند كه تجمع این درناها در كمتر استان دیگری مشاهده می شود.
وی بیان كرد: تالاب میقان اراك بهترین مكان برای برگزاری تورهای پرنده نگری است اما تاكنون به این پتانسیل توجه جدی نشده و تلاشی برای ایجاد زیرساخت های آن نیز صورت نگرفته است.
عضو شبكه محیط زیست استان مركزی ادامه داد: توجه به زیرساخت های پرنده نگری در تالاب میقان، جذب سرمایه گذار و تدوین برنامه جامع برای پرنده نگری و اكوتوریسم نقش موثری در افزایش درآمد در اراك دارد.
آقاخانی عنوان كرد: حضور بی برنامه و بدون آموزش مردم در تالاب میقان اراك می تواند حیات پرندگان را به خطر اندازد كه توجه به این مهم امری ضروری است.
وی گفت: طرح جامع زیست بومی تالاب میقان اراك تهیه و در شورای برنامه ریزی و توسعه استان مركزی مصوب شده و یكی از بندهای این مصوبه پرنده نگری و تورهای پرنده نگری است كه باید اجرایی شود.
این استاد دانشگاه پیام نور استان مركزی اضافه كرد: برخی از كشاورزان نشستن درناها بر مزارع كشاورزی را تهدید می دانند و برای حفظ محصولات خود اقدام به كشتن آن ها می كنند كه نیاز است آموزش های لازم به این قشر با جدیت دنبال شود.
مدیر موسسه محافظان طبیعت سرزمین آفتاب استان مركزی گفت: تالاب میقان اراك تا 10 سال گذشته در اذهان عمومی به نام كویر یا پهنه نمكی شناخته می شد اما، با فعالیت های گسترده تشكل های مردمی به عنوان یك تالاب زنده شناسایی شده است.
«محمد بختیاری» افزود: تلاش های زیادی برای حفظ این تالاب صورت گرفته و ابعاد آن باید روز به روز افزایش یابد.
وی بیان كرد: تالاب میقان اراك از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر است و سالانه هشت تا 10 هزار درنای خاكستری به این تالاب كوچ می كند كه خود بیانگر اهمیت حفظ این تالاب است.
مدیر موسسه محافظان طبیعت سرزمین آفتاب استان مركزی ادامه داد: حدود 140 گونه پرنده در تالاب میقان اراك شناسایی شده است و این تالاب پتانسیل زیادی پرنده نگری دارد.
بختیاری اظهار داشت: دسترسی آسان علاقه مندان و دوستداران پرندگان به تالاب میقان از مهمترین مزیت ها است اما تردد در این منطقه باید اصولی و صحیح باشد تا حیات پرندگان دچار تهدید نشود.
وی عنوان كرد: فعالیت های میدانی، استقرار فرودگاه اراك در كنار تالاب، برداشت های معدنی، تردد خودروهای سنگین حمل كننده مواد معدنی و تردد خودروهای سبك در تالاب میقان اراك می تواند آسیب های زیادی به مهاجرت پرندگان وارد كند.
مدیر موسسه محافظان طبیعت سرزمین آفتاب استان مركزی اضافه كرد: تشكل های مردم نهاد و فعال در حوزه زیست محیطی باید همه تلاش خود را برای شناسایی بیشتر حفظ تالاب میقان به جامعه به كار گیرند و از هیچ كوششی دریغ نكنند.
بختیاری تصریح كرد: تالاب میقان اراك قلب شهر اراك است و اگر حقابه آن رعایت شود و مورد بی مهری قرار گیرد اولین ضربه آن متوجه اهالی روستاهای اطراف و مردم شهر اراك می شود.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی نیز گفت: شمار زیادی از گونه های پرندگان مهاجر از جمله درناهای خاكستری وارد تالاب میقان اراك شده اند.
«رضا میرزایی» افزود: كوچ پرندگان هر سال بسته به نوع شرایط اقیلمی از شهریورماه یا مهرماه آغاز و تا دی ماه نیز ادامه دارد اما اوج حضور درناهای خاكستری در این تالاب 15 آبان ماه است كه به نام درناها در اراك نامگذاری شده است.
وی بیان كرد: اگر سرمای زودهنگام رخ دهد، پرندگان پوست نازك این منطقه را زودتر از سایر پرندگان ترك می كنند.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی ادامه داد: تالاب میقان اراك از جمله تالاب های خاص در كشور به شمار می رود و تنها تالابی است كه در این فصل سال دارای آب است و قابلیت پذیرش پرندگان را داراست.
میرزایی عنوان كرد: ورود پساب تصفیه خانه فاضلاب شهری اراك به این تالاب یك متر مكعب بر ثانیه است كه موجب پایداری تامین آب در تالاب میقان اراك شده است.
وی گفت: دریاچه های تالاب میقان اراك در فصول بارندگی تا 70 درصد آبگیری می شود و اكنون حدود 40 درصد این تالاب دارای آب است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی افزود: سال 95 شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در این تالاب موجب تلف شدن یك هزار و 700 گونه پرنده مهاجر شد.
میرزایی بیان كرد: بحث نمونه برداری از پرندگان مهاجر پارسال با ورود آن ها به تالاب انجام شده كه در نمونه ها ویروس N5 و N8 مشاهده شد اما به دلیل اینكه سرمای زیاد در منطقه حاكم نشد، تلفاتی از گونه های پرندگان مشاهده نشد.
وی گفت: نوع ویروس ها در پرندگان هر سال متفاوت است و تاكنون موردی از آنفلوآنزای فوق حاد در گونه های پرندگان مهاجر در این تالاب و سایر زیستگاه های استان مشاهده نشده است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی اضافه كرد: شرایط جوی به گونه ای است كه پرندگان مهاجر در تالاب میقان اراك به راحتی غذای خود را تامین می كنند و نیازی به غذادهی مردم برای آنها نیست.
میرزایی از مردم خواست، میزبانان خوبی برای درناها و سایر پرندگان باشند و در افزایش امنیت زیستگاه های آن ها تلاش كنند.
تالاب كویری میقان اراك یكی از 10 تالاب مهم كشور است كه در 15 كیلومتری شمال شرقی اراك و جنوب غربی شهر داودآباد قرار گرفته است.
در سال هایی كه میزان بارندگی مناسب است، دریاچه این تالاب دارای آب قابل توجهی می شود اما در سال های كم بارش، دریاچه فصلی تالاب در فصول گرم سال خشك شده و با تبدیل شدن به چشمه غبارهای نمكی، سلامت هوای شهر اراك را در معرض مخاطره جدی قرار می دهد.
ارتفاع این تالاب از سطح دریاهای آزاد یكهزار و 700 متر است و منابع تامین آب آن از بارش های جوی، آب سه رودخانه قره كهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراك تامین می شود.
وسعت تالاب میقان اراك حدود 25 هزار هكتار برآورد شده كه شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت كویری و دشت های اطراف است.
این تالاب دارای ویژگی های بوم شناسی خاصی است، از جمله اینكه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در فصل كوچ پذیرا است و در میان پرندگان مهاجر آبزی و كنارآبزی كه اقامت موقت در این زیستگاه دارند، بعضی از گونه های نادر و حمایت شده نظیر درناهای خاكستری دیده می شوند.
جمعیت بالای درناهای خاكستری در تالاب میقان نسبت به زیستگاه های دیگر كشور، این زیستگاه آبی را به یكی از كانون های اقامت موقت ایران در عرصه مهاجرت پرندگان تبدیل كرده و در فصل كوچ جلوه های زیبایی را فرا رو می نهد.
همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده كه از این نظر نیز تالاب میقان یكی از ذخیره گاه های مهم گیاهان شور كشور به شمار می رود.
علاوه بر پرندگان، گونه های پستانداران، آرتمیا و انواع جلبگ آب شور نیز از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن محسوب می شوند كه هر یك در نوع خود حائز اهمیت هستند.
به علت شوری آب، لایه های نمكی در منطقه دیده می شود، علاوه بر این گنبدهای نمكی نیز در سطح زیرین منطقه وجود دارند كه تحت تاثیر گسل های منطقه باعث لرزه خیزی خفیف در منطقه می شوند.
این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در كشور است كه شركت املاح معدنی ایران حق برداشت از معادن این تالاب را اخذ كرده است.
3005/6013/
گزارش از معصومه صفری