اقبال،احیاگر زبان فارسی در شبه قاره

به گزارش ایرنا، روسای احزاب سیاسی، مقام های عالیرتبه دولت، ارتش به ویژه نیروی دریایی پاكستان امروز جمعه همزمان با سالروز تولد علامه اقبال لاهوری، در برنامه ویژه ای با حضور در آرامگاه علامه اقبال در «لاهور»، آیین بزرگداشت و ادای احترام به این شاعر را برگزار كرده و همزمان هزاران نفر از مردم در این روز برای فاتحه خوانی به آرامگاه اقبال لاهوری رفتند.
«عارف علوی» رییس جمهوری پاكستان و «عمران خان» نخست وزیر این كشور نیز امروز با انشتار پیام های جداگانه با گرامی داشت یاد و خاطره این شاعر بزرگ، اشاعه تفكرات اقبال لاهوری را در میان نسل جوان این كشور خواستار شدند.
«عمران خان» در پیام خود كه در مخالفت با تعطیلی سراسری امروز به مناسبت تولد اقبال، در رسانه های پاكستانی منتشر شد، آورده است:پاكستان می تواند با تاسی به افكار و نظرات این شاعر بزرگ، جایگاهی شایسته در میان ملت ها به دست آورد.
همچنین امروز برنامه های گرامیداشت این شاعر از سوی نهادهای غیردولتی، سازمان های مختلف ادبی، آموزشی و فرهنگی پاكستان برگزار شد تا با ادای احترام به این شاعر بین المللی، جنبه های مختلف زندگی و افكار وی تبیین شود.
آیین اهدای گل در مقبره این شاعر جهانی با حضور یكی از فرماندهان ارشد نیروی دریایی پاكستان و «عثمان بزدار» سروزیر ایالت پنجاب پاكستان و دوستداران و علاقه مندان به این شاعر در شهر لاهور برگزار شد.
«عثمان بُزدار» سروزیر ایالت پنجاب در شهر لاهور مركز این ایالت نیز امروز جمعه با حضور در آرامگاه علامه محمد اقبال و در زمان برگزاری رژه نیروهای نیروهای دریایی به مقام شامخ این شاعر پاكستانی ادای احترام كرد.
شبكه های تلویزیونی و رادیویی پاكستان امروز ( جمعه ) برنامه های ویژه ای را درباره زندگی، سوابق این شخصیت بزرگ به خصوص گنجینه و دیوان اشعار اقبال انتشار داده و همایش های ملی و بین المللی نیز با عنوان تقدیر از تلاش های علامه اقبال در زمینه تقویت مسلمانان در شبه قاره هند در شهرهای بزرگ این كشور از جمله اسلام آباد، لاهور، كراچی، كویته، پیشاور، سیالكوت (شهر آبایی علامه اقبال) و راولپندی برگزار شد.

*** استعمار و غرب ستیزی
اقبال لاهوری از اندیشمندان بزرگ مسلمانی است كه با فرهنگ استعماری غرب به مقابله برخاست. ' غرب ستیزی ' در نوشته ها و سروده های اقبال مشاهده می شود، به طوری كه صرف نظر از نامه ها و نوشته های وی، حدود دو سوم كلام منظوم اردو و فارسی او به غرب ستیزی ارتباط دارد.
بزرگ ترین اثر غرب ستیزی او به فارسی، مثنوی «پس چه باید كردای اقوام شرق» است، اقبال، بر خلاف برخی مصلحان، فقط به غرب معاصر نمی تازد، بلكه غرب را حتی از عصر افلاطون و ارسطو نقد می كند.
شرایط اجتماعی و سیاسی مسلمانان در دورانی كه اقبال در آن می زیسته، حكایت از تسلط سرمایه داران غربی بر ملل مسلمان دارد. چنین شرایطی در شكل گیری اندیشه های اقبال به خصوص، غرب ستیزی او مؤثر بوده است.
اقبال، یكی از علت های استعمار مسلمانان را، استعمارگری غربیان می دانست، و از این رو پیوسته با این اندیشه به مبارزه برخاست.

*** تاثیر افكار مولوی
«ذیشان الحسن» از اقبال شناسان مشهور پاكستان و استاد زبان فارسی در دانشگاه لاهور پاكستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص ویژگی های شعر اقبال لاهوری گفت:علامه اقبال لاهوری، پیرو مسلك و اشعار مولانا جلال الدین محمد مولوی بود و او را معلم و مربی خود می دانست.
این استاد دانشگاه اضافه كرد:اگرچه علامه اقبال لاهوری و مولوی دو شخصیت بزرگ مسلمان، در دوره های مختلف متولد شده و زندگی كردند، بسیاری از اشعار اقبال لاهوری به آثار مولوی شباهت دارد.
استاد ذیشان الحسن اضافه كرد:اقبال لاهوری همیشه مولوی را به عنوان راهنمای معنوی خود توصیف كرده است.
این استاد زبان فارسی پاكستان گفت:علامه اقبال لاهوری همچنین تحت تأثیر اشعار سعدی شیرازی و حافظ بوده است و آثار دیگر شاعران فارسی را نیز خوانده است.
وی در خصوص ویزگی های دینی اشعار اقبال لاهوری گفت: این شاعر بزرگ در آثار خود همیشه بر عظمت اسلام و مسلمانان تأكید داشت.

*** راه حل مشكلات كنونی جامعه
اقبال شناسان مشهور پاكستانی در خصوص شخصیت این شاعر پارسی گو می گویند كه یكی از دغدغه های مهم فكری علامه اقبال را بیدارساختن ملل مسلمان از خواب غفلت می دانند.
«انجم وحید» از اقبال شاسان در گفت و گو با ایرنا گفت:اقبال لاهوری از جوامع اسلامی كه روزگاری اساس گذار رنسانس در شرق بودند، می خواهد كه خود را باز یابند و همانگونه كه توانستند سده های متوالی مشعل دار دانش و فرهنگ در سطح جهان باشند بار دیگر آستین همت بالا زده و روزگار اعتلا و عظمت خود را احیا كنند.
وی توجه به افكار اقبال و اتكا به خود را راه حل مشكلات كنونی مسلمانان خوانده و می گوید:اتحاد و دوری از اختلاف از مبانی نظری و فكری اقبال است.
پروفسور «ضیاء الحسن» از دیگر اقبال شناسان پاكستانی در این خصوص می گوید:عقاید اقبال محدود به یك دوره یا سن خاص نیست، و نسل جوان كنونی نیز از جامعه هدف اقبال بوده است.

** عشق به ایران و ادبیات فارسی
اقبال لاهوری، ایران را بسیار دوست می داشت و با این كه هرگز نتوانست به این كشور قدم گذارد؛ اما در اشعارش مردم ایران را مورد خطاب قرار داده و به این وسیله عشق و ارادت خود را به آنان ابراز می كرد:
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما ای جوانان عجم، جان من و جان شما یا مَحرم رازیم با ما رازگوی آن چه می دانی از ایران باز گوی
اقبال با اینكه سال ها در كشورهای اروپایی به تحصیل پرداخته بود و به زبان انگلیسی احاطه كامل داشت، زبان فارسی را به عنوان زبان شعر خود برگزید، كه این حاكی از دلبستگی عمیق او نسبت به این زبان است.

** زندگی علامه اقبال لاهوری
علامه اقبال لاهوری شاعر نامدار پاكستانی، سال 1256 شمسی (1877 میلادی) در شهر سیالكوت پاكستان دیده به جهان گشود و اردیبهشت 1317 (21 آوریل 1938 میلادی) در 61 سالگی دیده از جهان فرو بست اما بیشتر كسانی كه شرح حال او را نوشته اند، در تاریخ ولادت او اختلاف نظر دارند.
اقبال، خود در شرح حال مختصری كه در سال 1907 میلادی به پایان نامه دكتری خود ضمیمه كرده، ولادت خود را سوم ذیقعده سال 1294 هجری در شهر سیالكوت پنجاب نوشته و جاوید اقبال فرزند علامه اقبال، تاریخ تولد او را سال 1877 میلادی دانسته است.
بیشتر آثار علامه اقبال لاهوری، این شخصیت بزرگ تاریخ پاكستان، به زبان فارسی سروده شده و فقط سه منظومه از اشعار او به زبان اردو است.
'زبور عجم'، 'جاوید نامه'، 'اسرار خودی'، 'اسرار و رموز' و 'ارمغان حجاز' و از جمله آثار برجسته علامه اقبال است كه به زبان فارسی سروده شده است.
اشعار این شاعر پارسی گو به بسیاری از زبا نها ترجمه شده است و از وی در جهان به عنوان فیلسوف بزرگ و متفكر قرن یاد می شود.
شبس**آساق**6125** 1917