رویگردانی كویت از آمریكا و نگاه به شرق

'شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح'' امیر كویت در نهم جولای 2018 (18 تیر 97) در بحبوحه جنگ تجاری آمریكا و چین برای شركت در همایش مشترك چین و كشورهای عربی حوزه خلیج فارس به پكن رفت و قراردادهای مهمی در خصوص همكاری های تجاری با این كشور به امضا رساند.
اگر چه جزییات توافق دو كشور با وجود گذشت 4 ماه همچنان مخفی نگاه داشته شده، اما بر اساس آنچه رسانه های منطقه درز دادند ، چین قرار است 450 میلیارد دلار در جزایر 'بوبیان' و 'فلیكا ' در خلیج فارس و شهر 'الحریر' در شمال كویت سرمایه گذاری كند و پكن در ازای 90 سال اجاره این جزایر، متعهد به حمایت امنیتی از آنها شده است.
همچنین گفته شده كه چین علاوه بر آنكه ملزم به واریز 50 میلیارد دلار به صورت ارزش افزوده به حساب دولت كویت شده، تعهد داده كه مسیر جاده ابریشم را به نحوی تغییر دهد كه كویت مركز اتصال شرق و غرب شود.
مقام‌های چین و كویت توافق كردند میان دو كشور روابط راهبردی برقرار شود و در زمینه‌های متعددی از جمله موضوعات امنیتی و اقتصادی همكاری مشترك داشته باشند.
رئیس‌ جمهوری چین در این دیدار گفت: عمق و میزان همكاری عملگرایانه با كویت گسترش یافته و منافعی را برای مردم هر دو كشور به همراه داشته است.
'شی جین پینگ' با بیان اینكه جهان در دوره‌ای حیاتی به سر می‌بریم كه اصلاحات و تغییرات اساسی‌ رخ داده است، افزود: كویت شریكی كلیدی در طرح یك كمربند و یك جاده (راه ابریشم جدید) و حفظ صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس است و تعمیق روابط سیاسی و اعتماد دوجانبه و حمایت قاطع از منافع یكدیگر را خواستاریم.
شیخ صباح هم در این دیدار چین را كشور 'دوستار صلح' نامید و گفت: كویت دوستیِ قدیمیِ میان دو كشور و همكاری با چین را می‌ستاید. كویت، پكن را یك متحد قابل اعتماد می‌داند و قاطعانه به سیاست چین واحد پایبند است.
سه ماه بعد از امضای این قرارداد همكاریهای راهبردی، منابع خبری نهم مهر ماه گزارش دادند : كویت پس از 25 سال صادرات نفت به آمریكا را متوقف كرده است.
به گزارش خبرگزاری 'بلومبرگ'، كویت نگاهش را از بازار آمریكا به بازار آسیا كه از جذابیت بیشتری برای این كشور برخوردار است، معطوف كرده است.
بلومبرگ با بیان اینكه نفت با كیفیت بالای كویت در بازارهای آسیایی 80 دلار معامله می شود، افزوده است: 80 درصد از صادرات نفت كویت به آسیا صورت می گیرد.
عربستان با صادرات یك میلیون بشكه نفت به آمریكا جای كویت را در بازار آمریكا می گیرد. عراق نیز روزانه 400 هزار بشكه نفت به این كشور صادر می كند.
كویت پیش تر در سال 1992 میلادی و به دنبال حمله 'صدام' به این كشور، صادرات نفت خود را به آمریكا متوقف كرده بود.

** دلایل و فواید این چرخش برای كویت
از مهمترین دلایلی كه برای چرخش نگاه كویت از آمریكا به شرق نام برده می شود، زیاده خواهی های 'دونالد ترامپ' از كشورهای نفت خیر به ویژه كشورهای حوزه خلیج فارس است .
در ماههای اخیر ترامپ بارها با به كار بردن جملات توهین آمیزی 'سلمان بن عبدالعزیز' شاه سعودی را خطاب قرار داده و به صراحت اعلام كرده كه ریاض باید پول های بیشتری برای حفظ امنیت خود توسط آمریكا بدهد.
او با تحقیر ملك سلمان گفته است كه اگر آمریكا دو هفته حمایت خود از عربستان را متوقف كند، این كشور از بین خواهد رفت . لذا به نظر می رسد كویت برای مصونیت خود در برابر اشتهای سیری ناپذیر ترامپ رییس جمهوری آمریكا كه امیرنشین های حوزه خلیج فارس را دائما تهدید می كند ، نگاه به شرق را به ادامه همكاری با این كشور ترجیح می دهد.
كویت می داند كه ترامپ همان طور كه عربستان و امارات را در ازای حمایت امنیتی از نظام هایشان، به ارزش صدها میلیارد دلار دوشید، دیر یا زود همین باج خواهی را از كویت نیز خواهد داشت .
تحلیلگران اقتصادی معتقدند كه كویت با این كار، خود را در برابر طمع ورزی نامحدود آمریكا ایمن كرده و با كشاندن پای چین به منطقه عملا یك رقیب قدرتمند برای آمریكایی ها خلق كرده، به ویژه این كه دو ابرقدرت مزبور در حال حاضر درگیر یك جنگ تجارتی بزرگ هستند.
آنچه مسلم است، كویت با چرخش واضح و آشكار به سمت چین عملا از متحد تاریخی شیخ نشین های خلیج فارس یعنی آمریكا فاصله گرفته و به كشوری نزدیك شده كه در كنار روسیه در عمل مخالفت یكجانبه گرایی آمریكا در منطقه و جهان هستند.
از دیگر دلایل این چرخش می توان به شعله ور شدن آتش اختلافات میان اعضای شورای همكاری خلیج فارس اشاره كرد.
بعد از آنكه عربستان ، امارات و بحرین 5 ژوئن 2017 ( 15 خرداد 96) تصمیم به تحریم قطر گرفتند و تلاش های كویت برای پایان دادن به اختلافات همسایگان بی نتیجه ماند ، اخیرا گزارشی هایی درباره طرح عربستان و امارات برای تكرار سناریو قطر علیه كویت هم منتشر شده است .
سفیر اخیر بن سلمان ولیعهد سعودی و اظهارات گستاخانه و توسعه طلبانه وی كه در نهایت موجب اخراج بن سلمان از كویت شد ، یكی از مصادیق بارز در این زمینه محسوب می شود.
علاوه بر آن اختلاف بین دو كشور در سال 2014 میلادی موجب بسته شدن میدان های نفتی در منطقه بی طرف به ویژه دو میدان 'الخفجی' و 'الوفره' شد و تاكنون تمامی تلاش ها برای حل مشكل و بازگشایی این چاهها بی نتیجه مانده است .
بن سلمان در مصاحبه ماه گذشته خود با شبكه آمریكایی بلومبرگ با اشاره به این اختلافات ، گفت كه دولت كویت خواستار حل همه اختلافات 50 سال گذشته و سپس از سرگیری تولید نفت از مناطق مورد منازعه است ؛ امری كه از نظر ریاض قابل قبول نیست.
با وجودی كه دو كشور تلاش دارند اختلافات را پنهان نگاه دارند، اما سخنان اخیر یك مقام وزارت نفت كویت یك بار دیگر نشان داد كه این اختلافات نه تنها كاهش نیافته كه بیش از پیش افزایش یافته است .
'نزار العدسانی' رییس اجرایی شركت نفت كویت، سه شنبه گذشته و در هفتمین همایش سالیانه بخش نفت كویت ، اعلام كرد كه اوضاع بعد از آنكه عربستان از امضای موافقت نامه ویژه همكاری دو جانبه در چاههای نفتی الخفجی و الوفره، خودداری كرد، بدتر هم شده است.
وی با تاكید بر آنكه وضع بدتر از آن است كه پیش بینی می شد ، توضیح داد : موافقت نامه دو كشور برای امضا آماده است، اما توافق ها بعد از آن شكست خورد كه امور سیاسی جای مسایل فنی را در این پرونده گرفت.
العدسانی با اشاره به سفر اواخر سپتامبر بن سلمان ولیعهد سعودی به كویت هم گفت : این سفر خوب و موفقیت آمیز نبود.
بن سلمان 30 سپتامبر (8 مهر) در سفری كه تنها چند ساعت طول كشید به كویت رفت . سفری كه با حاشیه های همراه بود . حاشیه هایی كه در نهایت امیر كویت را وادار به صدور دستور قطع مذاكرات و درخواست از ولیعهد سعودی برای ترك خاك كویت كرد.
گزارش های منتشره نشان داد كه بن سلمان در مذاكرات خود با 'شیخ نواف الاحمد' ولیعهد كویت از موضع قدرت و غرور مطالبی را از او درخواست كرده بود كه اجرای آن برای هیچ كشوری از جمله كویت قابل قبول نبود.
او از مقامات كویت خواسته بود تا مناطق تقسیم شده بی طرف ، الوفره ، خیران و بندر الزور به عربستان ملحق شود و امیر و ولیعهد كویت رسما این مسئله را امضا و ابلاغ نمایند و در غیر این صورت دولت كویت باید مبلغ بیست میلیارد دینار كویتی به ریاض بپردازد.
بن سلمان همچنین گفته بود، در صورت تایید شروط از سوی كویت، سعودی با اقداماتی چاههای نفتی الوفره و الخفجی را برای جبران خسارات كویت فعال خواهد كرد.
برخی كارشناسان نیز معتقدند، دولت كویت احساس كرده كه عربستان و امارات طرحی برای تكرار سناریو قطر را برای كویت و حتی اشغال این كشور كوچك حوزه خلیج فارس پیش بینی كرده بودند و برای همین خود را زیر چتر حمایتی چین قرار داد تا از توطئه های دو همسایه غیر قابل اعتماد خود، ایمن باشد.

** روابط با چین ، سهل یا ممتنع
چین قدرت بزرگی است كه متحد آمریكا نیست، اما برای اقتصاد رو به رشد خود به نفت خلیج فارس وابسته است . این كشور روزانه 10.8 میلیون بشكه نفت مصرف می كند كه 7 میلیون بشكه آن وارداتی است و نیمی از آن از كشورهای حوزه خلیج فارس تهیه می شود.
پیش بینی ها نشان می دهد كه در سال 2020 این وابستگی به بیش از 70 درصد افزایش خواهد یافت و چین بیش از گذشته برای تامین انرژی خود به منابع انرژی خلیج فارس وابسته می شود.
در حقیقت تجارت انرژی و به خصوص نفت نقش اساسی در روابط چین و كشورهای حوزه خلیج فارس ایفا می كند و به نظر می رسد هر دو از این وضعیت سود می برند. پكن نیازمند انرژی این منطقه برای اقتصاد رو به رشد خود است و كشورهای منطقه از اینكه چین بازار با ثبات برای منابع سرشار انرژی آنهاست، راضی هستند.
بر خلاف آمریكا دولت چین از مداخله در امور داخلی كشورها به بهانه های مختلف مانند حقوق بشر خود داری كرده و به دنبال تغییر هیچكدام از این رژیم ها نیست و خود را درگیر رقابت های سیاسی و گروه بندی های منطقه ای نكرده است .
در طول تاریخ، روابط چین با جهان اسلام همواره صلح آمیز بوده، لذا پكن در حافظه كشورهای مسلمان كارنامه قابل قبولی دارد كه عاری از جنگ و استعمار و تنش است، در حالیكه كارنامه آمریكا این چنین نیست .
چین كوشیده است كه از دعواهای منطقه خاورمیانه كنار باشد، یا لااقل به گونه ای عمل كرده كه مخالفت هیچیك از طرف های درگیر برانگیخته نشود. در همین راستا این كشور كه تقریبا روابط خوبی با همه كشورهای عرب و غیر عرب حوزه خلیج فارس دارد، سال گذشته و بعد از محاصره قطراز سوی كشورهای عربستان ، بحرین و امارات در این مناقشه دخالت نكرد.
وزارت خارجه چین در واكنش به تنش های قطر و همسایگانش با تاكید بر لزوم حل مسالمت آمیز اختلافات، از انجام گفت و گو میان طرف های درگیر حمایت كرد.
اما در اینكه چین خواهد توانست راهبرد بی طرفی در منازعات را در طولانی مدت ادامه دهد، جای تردید وجود دارد . وضعیت كنونی چین در خاورمیانه همانند وضعیت آمریكا در همین منطقه بعد از جنگ جهانی اول است در آن زمان آمریكا وجهه خوبی در میان كشورهای اسلامی داشت و بر خلاف كشورهای اروپایی فاقد پشینیه استعماری بود، ولی بعد از تسلط بر منطقه با اتخاذ سیاست های استعماری مانند كودتا ، حمایت ار رژیم صهیونیستی ، مداخله در امور داخلی كشورهای منطقه و حمایت از برخی دیكتاتوری های عربی در مقابل جنبش های مقاومت مردمی وجهه دیگری از خود نشان داد.
خاورم**1508**1651