ارتش اروپایی مكرون؛ از حرف تا عمل

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، اظهارات «امانوئل مكرون» رئیس‌ جمهوری فرانسه در زمینه ضرورت ایجاد یك ارتش اروپایی برای استقلال امنیتی این قاره از ایالات متحده، خشم و انتقاد شدید دونالد ترامپ را به همراه داشت.
مكرون چندی قبل در گفت وگو با روزنامه «وال ‌استریت‌ ژورنال» اظهار داشت كشورهای اروپایی‌ بدون داشتن یك ارتش مستقل واقعی اروپایی نمی توانند از خود محافظت كنند. سپس ترامپ در واكنش به این سخن همتای فرانسوی خود در توئیتی به وی متذكر شد كه این سخنان را توهین تلقی می كند ضمن اینكه بهتر است اروپا سهم بیشتری را در هزینه های امنیتی و نظامی ناتو بپردازد زیرا ایالات متحده بیش از اروپا و سهم خود پرداخت می كند.

** تردید اروپا به كاخ سفید
پس از پایان دیدار خصوصی دو رئیس جمهوری در پاریس، ترامپ همتای فرانسوی را دوست خوب خود خواند. وی پیش از آن هم توئیت دیگری را در مورد خوشحالی از حضور در جشن صد سالگی پایان جنگ جهانی اول منتشر كرد. ترامپ تلاش كرد تا میزان اختلاف میان دو سوی آتلانتیك را كم یا بی اهمیت نشان دهد اما رسانه ها سوژه های گوناگونی را در دیدار مستقیم و مراسم استقبال این دو رهبر شكار كردند كه نشان دهنده اختلاف نظر گسترده آن ها است.
نحوه دست دادن و حركت های مكرون و ترامپ در كنار رفتارهای خاص دو طرف هنگام صحبت یا موضوع قرار گرفتن دو رهبر زیر چتر از جمله نشانه هایی عنوان شد كه سردی روابط ترامپ با اروپا را بیش از پیش برجسته ساخت.
تارنمای شبكه خبری «اسكای نیوز» دیدار دو رئیس جمهوری را نشستی سرد و بی روح توصیف كرد. این شكاف حتی پس از سخنان ترامپ هم كاملا مشهود بود. مكرون برای توجیه ابتكار ارتش اروپایی و كاستن از ناراحتی ترامپ مدعی شد كه به اعتقاد وی ناعادلانه است امنیت اروپا تنها به وسیله ایالات متحده مورد محافظت قرار بگیرد.
این گزارش اوج تنش میان دو رهبر را هنگامی توصیف كرد كه آنها در كاخ الیزه در كنار هم نشستند و رئیس جمهوری آمریكا بار دیگر از سهم اندك اروپا در هزینه های ناتو انتقاد كرد و گفت «دیگر كشورها نیز باید كمك كنند تا شرایط منصفانه باشد. من و رئیس جمهوری مكرون با این موضوع بسیار موافق هستیم».
شكاف میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده در دو سالی كه از دوره ریاست جمهوری ترامپ می گذرد به شدت افزایش یافته است. رهبران اروپایی در بسیاری از موقعیت ها از خط مشی و تصمیم گیری های رئیس جمهوری آمریكا اظهار نارضایتی كرده اند. راه اندازی جنگ تجاری، خروج از پیمان آب و هوایی پاریس، پشت كردن به پیمان موشكی واشنگتن - مسكو و خروج یكجانبه از توافق هسته ای با ایران از جمله مهمترین موضوع هایی است كه اروپا و ایالات متحده در مورد آن اختلاف نظر شدیدی دارند و همین امر اروپا را نسبت به نیات و سیاست های آمریكا به ویژه در دوره ریاست جمهوری ترامپ بدبین كرده است.
البته به نظر می رسد كه ترامپ پس از دیدار با مكرون تاحدودی نسبت به اهداف و توانایی اروپا در این مسیر توجیه شد. تارنمای شبكه 'سی.ان.بی.سی' حتی به حضور ترامپ در پاریس نیز پرداخت و عنوان داشت این دیدار پس از انتخابات كنگره آمریكا دارای اهمیت خاص است زیرا با این هدف انجام می شود كه اتحاد میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا را محكمتر از همیشه نشان دهد زیرا انجام آن در سالگرد پایان جنگ جهانی اول یك پیام سمبولیك را به همراه دارد.

**اما و اگرهای رویای نظامی مكرون
بر اساس تحلیل رسانه ها مهمترین عاملی كه موجب احساس نگرانی اروپا از امنیت خود شده و طرح تشكیل ارتش مستقل را مطرح ساخته است موضوع خروج ایالات متحده از پیمان موشك های میانبرد هسته ای بین آمریكا و شوروی (روسیه) است كه در دهه 1980 به امضا رسید. تارنمای این شبكه تلویزیونی آمریكایی همین نگرانی را عاملی دانست تا امانوئل مكرون با صراحت اعلام كند قربانی اصلی خروج آمریكا از این توافق، اروپا و امنیت آن خواهد بود.
بیشتر رسانه های نوشتاری و دیداری در اروپا ابتكار مكرون را ناشدنی می دانند و یا اینكه در شرایط كنونی آن را دور از واقعیت ارزیابی می كنند.
نشریه «تایمز» در این زمینه تاكید دارد هیچ ارتش اروپایی نمی تواند اروپا را امن نگاه دارد و این كار تنها از سوی ناتو قابل انجام است. تارنمای خبرگزاری روسی «اسپوتنیك» نیز بر این اعتقاد است كه حتی به باور كارشناسان نظامی فرانسوی هم اجرای چنین خواسته ای عملی نیست زیرا تا به حال تنها مكرون است كه از چنین ایده ای پشتیبانی كرده است.
به اعتقاد كارشناسان وقتی هنوز اتحادیه اروپا حتی در حوزه های سیاسی یك بدنه منسجم و هم نظر را نتوانسته است ایجاد كند صحبت كردن از تشكیل یك ارتش واقعی بیشتر مانند رویاپردازی است. هنگامی می توان از این ابتكار به صورت جدی صحبت كرد كه اتحادیه اروپا به یك شخصیت سیاسی بزرگ با حاكمیتی پرقدرت و منفرد دست پیدا كند. چنین بدنه پرقدرتی می تواند همه دولت ها را در كنار یكدیگر نگاه دارد و مدیریت نظامی یكپارچه ای را اعمال نماید.
به اعتقاد تحلیلگر این خبرگزاری روسی، اكنون هیچ نگاه واحدی به تهدیدها علیه اروپا هم وجود ندارد. ممكن است مكرون از محافظت بیشتر در مقابل تهدید چین، روسیه و ایالات متحده سخن بگوید اما دیگر كشورهای اروپا با این موضوع هم نظر نیستند. از طرف دیگر در كشورهای اتحادیه اروپا قوانین و ظرفیت های گوناگون نظامی وجود دارد حال آنكه تشكیل یك ارتش نیازمند رویه ها و مقررات مشخص و یگانه است.
از طرف دیگر نكته مهم آن است در صورت تشكیل چنین ارتشی شرایط برای موجودیت سازمان ناتو و اعضای آن به چه صورت خواهد بود. ضمن اینكه در ارتش مورد ادعای پاریس، آینده مدیریت و قطع ارتباط با ناتو در كنار استفاده از ظرفیت های هسته ای اروپا نامشخص است.
تجربه های پیشین چیزی جز شكست اروپا را نشان نمی دهد. در سال 1952 نیز پیشنهاد جامعه دفاعی اروپا مطرح شد كه هیچگاه اجرایی نشد. تلاش آلمان و فرانسه هم كه در واكنش به تحولات در بوسنی و هرزگوین در دهه 1990 صورت گرفت نیز نتوانست هیچ اقدامی را انجام دهد و در نهایت ناتو وارد معركه یوگسلاوی سابق شد. پرسش مهم آن است در صورتی كه چنین ارتشی متشكل از چند كشور اروپایی تشكیل شود آیا می تواند رقیب ناتو باشد؛ به ویژه آنكه شرایط كشورهایی كه تمایلی به نظامی شدن ندارند ابهام بزرگ در این ابتكار است.
روزنامه «واشنگتن پست» هم واكنش به پیشنهاد تشكیل ارتش اروپایی را در سرتاسر اروپا توام با تردید توصیف كرد و نوشت دلیل كشورهای اروپایی با انتقادات ترامپ متفاوت است. گذشته از هزینه های این اقدام، یكی از مهمترین دلایل آن است كه قانون اساسی اروپایی اساسا با چنین امری همخوانی ندارد. به عنوان نمونه آلمان پس از جنگ جهانی دوم باید محدودیت هایی را در حوزه عملیات نظامی اعمال كند.
مكرون تنها رهبر اروپایی نیست كه ایالات متحده را به خاطر سیاست های یكجانبه سال های اخیر مورد انتقاد قرار می دهد؛ بارها سخنان مشابهی از سوی رهبران قاره سبز بیان شده است اما كاخ سفید و حتی مقام های اروپایی به محدودیت ها و عملی نبودن چنین خواسته های دور و درازی واقف هستند. شاید به همین دلایل روشن است كه این روزنامه آمریكایی موضوع را جدی نمی گیرد و عنوان می كند «اگرچه اظهارات مكرون نشان دهنده اختلاف دو طرف است اما دلیلی وجود ندارد كه ایالات متحده نگران این اقدام تهاجمی اروپا باشد».
پژوهش**9130 **1552