بر اساس اعلام مسوولان وزارت نیرو، حدود 48 سال پیش منابع آبی كشور نزدیك به 130 میلیارد متر مكعب بود كه در نتیجه تغییرهای اقلیمی حدود 10 سال گذشته، این دخل آبی به حدود 116 میلیارد متر مكعب و در شش سال گذشته این رقم به حدود 100 میلیارد متر مكعب كاهش پیدا كرده است.
این روند نشان از آن دارد كه در طول زمان، هرچه جلوتر آمده ایم منابع آبی كشور كمتر و در مقابل مصارف بیشتر شده كه از نظر تعادل منابع آبی، این یك تهدید به شمار می آید.
در این شرایط به اعتقاد كارشناسان حوزه آب و خاك از بهترین و موثرترین راهكارهای حفظ و نگهداشت منابع آبی، انجام فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری در حوزه های آبخیز است.
كارشناسان بر این باورند كه آبخیزداری می تواند راهكاری پیشگیرانه و مطمئن برای مبارزه با خشكسالی در دراز مدت باشد و نتایج پایداری به ارمغان آورد.
** 46میلیون تن فرسایش خاك نتیجه سیلاب ها
براساس یافته های علمی، آبخیزداری به مجموعه اقداماتی گفته می شود كه برای جلوگیری از تخریب خاك در زمان سیلاب و بارش های سیل آسا و تزریق آب های روان به سفره های زیر زمینی انجام می شود.
بنا به آمار موجود اكنون سیلاب ها در كشور سالانه حدود 46 میلیون تن فرسایش خاك را با خود به همراه دارد كه این میزان فرسایش خاك یعنی سالانه معادل 10 هزار هكتار زمین زراعی تخریب می شود كه این مشكلات با عملیات آبخیزداری برطرف می شود.
طبق بند 27 قانون افزایش بهره وری در بخش كشاورزی و منابع طبیعی ، سهم وزارت جهاد كشاورزی با انجام اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری در تولید آب با سهم وزارت نیرو از طریق اجرای سدهای مخزنی یكسان تعیین شده و این موضوع نقش و اهمیت آبخیزداری و آبخوانداری در مدیریت بحران آب را بیش از پیش نمایان می سازد.
قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران ( 1396 تا 1400 هجری شمسی) در 14 اسفند سال 1395 شمسی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است.
**اجرای طرح های آبخیزداری از برنامه های مهم دولت
معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور تیرماه امسال در مراسم امضای تفاهم نامه اجرای 200 طرح آبخیزداری در هرمزگان، گفت: اجرای طرح های آبخیزداری با توجه به تاثیر آن در حفظ و نگهداشت منابع آبی از برنامه های مهم دولت است و از آن حمایت می كند.
ناصر حیدری پور بیان داشت: اجرای این پروژه‌های آبخیزداری با توجه به شرایط بحرانی منابع آبی هرمزگان نقش بسزایی در زمینه تأمین آب این استان خواهد داشت.
وی تاكید كرد: فرمانداران و بخشداران برای اجرای مناسب و به موقع این طرح ها باید به طور جدی پای كار باشند.
** وجود 7451 سازه آبخیزداری در هرمزگان
شواهد نشان می دهد كه وضعیت كنونی آب در استان هرمزگان چندان رضایت بخش نیست زیرا تغییرات شاخص سرانه منابع آب تجدید پذیر حكایت از آن دارد كه این شاخص در دهه های اخیر در هرمزگان كاهش داشته است.
خشكسالی و كم آبی در هرمزگان موجب خشك شدن 365حلقه چاه آب آشامیدنی، 18دهنه چشمه و قنات ، 100 حلقه چاه و كاهش آب 135حلقه چاه بین30 تا 70 درصد شده است.
از 74 دشت موجود در هرمزگان تمامی آنها دارای بیلان منفی هستند و 38 دشت ممنوعه بوده و مابقی دشت ها نیز شور است.
از همین رو با توجه به شرایط بحرانی منابع آبی هرمزگان، اجرای گسترده طرح های آبخیزداری در این استان لازم و ضروری به نظر می رسد .
با استفاده از روش های مناسب آبخیزداری می توان با مهار آب باران علاوه بر پیشگیری از تخریب خاك، پدیده خشكسالی را مدیریت كرد.
هم اكنون استان هرمزگان با 7 هزار و 451 سازه آبخیزداری و بیش از 110 هزار هكتار عملیات بیولوژیك و بیومكانیك ، ظرفیت آبگیری 400 میلیون مترمكعب درسال دارد.
خوشبختانه امسال گام های خوبی جهت توسعه آبخیزداری در هرمزگان برداشته شده كه ازجمله آن اجرای 200 طرح آبخیزداری در این استان تا پایان امسال است.
اواخر تیرماه امسال تفاهم نامه ای جهت اجرای مشترك 200 طرح آبخیزداری و آبخوان داری چند منظوره میان استانداری هرمزگان و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور امضا شد.
**حمایت صندوق توسعه ملی از اجرای طرح های آبخیزداری در هرمزگان
استاندار هرمزگان دراین باره می گوید: اجرای 200 طرح آبخیزداری در استان تا پایان امسال با حمایت صندوق توسعه ملی انجام می شود.
فریدون همتی اظهار داشت: اجرای این طرح های چند منظوره آبخیزداری موجب تامین آب شرب به خصوص در روستاها و همچنین تغذیه دشت های استان خواهد شد.
وی افزود: نیمی از اعتبار مورد نیاز برای اجرای این طرح های آبخیزداری از منابع استانی و نیم دیگر آن از محل اعتبار صندوق توسعه ملی تامین می شود.
همتی خاطرنشان كرد: اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری راهكار موثری در راستای كنترل و مدیریت مناسب منابع آب در استان هرمزگان است.
** اجرای 100 طرح آبخیزداری در هرمزگان
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان گفت: طرح های آبخیزداری با كاهش میزان فرسایش خاك، زمینه را برای نفوذ آب در خاك فراهم كرده و آن را تبدیل به منبع آبی برای پایین دست حوضه خود می كند.
امید ذاكری در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: عملیات آبخیزداری و آبخوانداری شامل عملیات بیومكانیكی و بیولوژیك، پخش سیلاب، سدهای خاكی و سازه های سنگی ملاتی است.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان خاطرنشان كرد: امسال در مجموع 200 میلیارد ریال جهت اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری در هرمزگان از محل صندوق توسعه ملی اختصاص یافته است
وی بیان داشت: از ابتدای امسال تا اوایل آبان ماه عملیات احداث 100 طرح آبخیزداری و آبخوان داری در اقصی نقاط استان اجرایی شده است.
ذاكری تصریح كرد: براساس برنامه ریزی های انجام شده تا پایان امسال اجرای 100 طرح دیگر آبخیزداری و آبخوانداری در روستاهای 13 شهرستان هرمزگان عملیاتی می شود.
وی ابراز داشت: با اجرای طرح های مذكور حدود 80 میلیون مترمكعب از روان آب ها در هرمزگان ذخیره می شود.
**هرمزگان از استان های پیشرو در حوزه آبخیزداری
معاون آبخیزداری اداره كل منابع طبیعی هرمزگان بیان داشت: با توجه به كاهش شدید بارندگی‌ها در استان در سالیان اخیر، به شدت نیازمند مدیریت رواناب‌های فصلی و سطحی با توسعه آبخیزداری هستیم.
جعفر تختی نژاد در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: عملیات آبخیزداری و آبخونداری یكی از اولویت‌های 9گانه كشوری و استان هرمزگان در حوزه منابع طبیعی است و اعتبارات آن هم از محل صندوق توسعه ملی تامین می شود.
وی افزود: در حوزه آبخیزداری، استان هرمزگان یكی از استان‌های پیشرو بوده و جهش خیلی خوبی در این زمینه داشته‌ایم.
این مقام مسوول تصریح كرد: به منظور به حداقل رسانی اثرات مخرب خشكسالی و بی آبی بر مراتع و منابع طبیعی استان ، به دنبال توسعه هر چه بیشتر فعالیت های آبخیزداری در هرمزگان هستیم .
تختی نژاد تغذیه منابع آبی و تقویت سفره های آب زیرزمینی، حفاظت از خاك، كاهش و كنترل رسوبزایی در حوزه آبخیز، افزایش درآمد بهره برداران و تثبیت شغل حوزه نشینان ، پیشگیری و كنترل سیل از مناطق بالادست و اصلاح كاربری اراضی را از مهمترین اهداف اجرای طرح های آبخیزداری عنوان كرد.
** مدیریت خشكسالی با توسعه آبخیزداری
زنگ خطر خشكسالی و بحران آب در سراسر ایران عزیزمان با وجود تلاش بسیار مسوولان همچنان به گوش می رسد و باید از هم اكنون به فكر آینده بود تا بتوان جلوی خسارت و چالش های احتمالی ناشی از این بحران را گرفت.
آبخیزداری راهكاری موثر جهت پیشگیری از فرسایش خاك، مهار آب و حفاظت از منابع طبیعی است و نهادهای اجرایی با توجه به خسارت های متعدد ناشی از سیلاب ها، هرز روان آب ها و فرسایش خاك باید در اجرای این طرح بیش از پیش تلاش كنند.
باید بتوان با توسعه آبخیزداری از روان آب ها حداكثر استفاده را در تغذیه سفره های زیر زمینی و آباد كردن دشت های حاصلخیز كشاورزی ببریم.
7198/6048
تاریخ انتشار: ۲۲ آبان ۱۳۹۷ - ۰۷:۴۰
بندرعباس - ایرنا - در سال های گذشته به دنبال تغییرهای اقلیمی، كاهش بارندگی، افت منابع آب زیرزمینی و بروز و تداوم خشكسالی، شاهد بحرانی شدن شرایط منابع آبی كشور هستیم.