ایستادگی و پایداری رزمندگان اسلام رمز آزادسازی سوسنگرد

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، یادآوری رشادت ها و جانفشانی های دوران دفاع مقدس به مثابه یك تلاش تأثیرگذار و آگاهی ‌بخش برای آمادگی و هوشیاری جامعه در برابر طرح‌ها و توطئه‌های دشمن علیه میهن اسلامی امری مهم و ضروری به شمار می‌رود.

26 آبان سالروز حماسه بزرگ آزادسازی سوسنگرد از جمله نقاط عطف و الهام‌بخش جنگ تحمیلی است كه با اراده راسخ رزمندگان اسلام و هوشمندی امام خمینی(ره) به ثمر نشست و درس ایستادگی و پایداری را به مردمان این دیار كهن یادآور می‌شود.

پیروزی عملیات آزادسازی سوسنگرد در ادامه سلحشوری های رزمندگان اسلام به وقوع پیوست و پیامدها و تأثیرهای بسزایی داشت. در شرایطی كه بنی‌ صدر رییس جمهوری مخلوع و جریان نفوذ توانسته بودند در ساختار تصمیم‌ سازی‌ های آن دوره از تاریخ انقلاب و نظام اسلامی، خسارت‌های بی ‌شماری را متوجه منافع و امنیت ملی كشور كنند اما حضور میدانی و نقش ارزنده و محوری آیت الله خامنه ای كه در آن زمان نماینده وقت امام در شورای عالی دفاع بودند، همراه با شجاعت و شهامت مصطفی چمران موجبات خَلق حماسه شگفت‌آور «آزادی سوسنگرد» در شرایط بسیار سخت و غیرقابل باور را فراهم آورد.

** سودای تصرف سوسنگرد
نیروهای عراقی از همان ابتدای جنگ سودای تصرف بخش هایی از خاك ایران و خیال رسیدن به تهران را داشتند و با تمام قوا از چند جبهه وارد كشور شدند و شهرهای مرزی را به زیر آتش بردند. دشمن بعثی مهر 1359 خورشیدی قصد اشغال سوسنگرد در شمال استان خوزستان را داشت اما مقاومت نیروهای ایرانی باعث شد تا تلاش آنها بی نتیجه بماند. ٢٣ آبان همان سال بود كه درگیری ها در دهلاویه اوج گرفت و تعدادی از مدافعان شهر كه در دهلاویه بودند، به شهادت رسیدند و برخی دیگر به طرف سوسنگرد عقب نشینی كردند و محاصره این شهر ادامه داشت تا اینكه در ٢٦ آبان، یعنی یك روز پس از اینكه امام خمینی(ره) گفتند: «تا فردا باید سوسنگرد آزاد شود» رزمندگان اسلام با اراده ای پولادین و عزمی راسخ در مدت سه روز با خلق حماسه های بی نظیر و رشادت های به یادماندنی حلقه تنگ محاصره دشمن را شكستند.

** محاصره ای سخت پیش روی سوسنگرد
سردار حسین علایی از فرماندهان دوران دفاع مقدس درباره محاصره سوسنگرد می گوید: «اگرچه ارتش عراق در تصرف سوسنگرد شكست خورد اما نمی توانست از اشغال این شهر صرف نظر كند، بنابراین بار دیگر واحدهایی از لشكر ٩ زرهی، خود را مامور كرد تا در 23 آبان 1359 خورشیدی از شمال رودخانه كرخه كور، پیشروی خود به طرف جاده حمیدیه- سوسنگرد را آغاز كنند. این نیروها در ٢٤ آبان ١٣٥٩ خورشیدی، شهر سوسنگرد را از شرق، جنوب و غرب به محاصره درآوردند. در آن هنگام حدود ٣١٠ رزمنده سپاه و بسیج در شهر مقاومت می كردند. در این نبردهای خیابانی مدافعان شهر بارها با تانك ها و زره پوش های عراقی رو در رو جنگیدند و حماسه های بسیاری آفریدند. تعدادی از رزمندگان تبریزی نیز جزو مدافعان سوسنگرد بودند.»

علایی در كتاب «روند جنگ ایران و عراق» از وقایع روزهای منتهی به آزادسازی سوسنگرد آورده است: «نیروهای عراقی در ٢٥ آبان ١٣٥٩ به منظور اشغال مجدد سوسنگرد به این شهر حمله كردند. در پی دستور امام خمینی(ره) كه «تا فردا باید سوسنگرد آزاد شود» نیروهای گروه جنگ های نامنظم شهید چمران هم كه حدود ٢٠ تن بودند، به فرماندهی شخص مصطفی چمران به كمك آمدند. حمله از بیرون و مقاومت از درون شهر موثر واقع شد».

همچنین مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در گزارشی بر پایه اسناد موجود از عملیات شكست حصر سوسنگرد، نوشته است: «عراق در ادامه فعالیت و فشار خود برای تسخیر سوسنگرد، دوشنبه ٢٦ آبان ١٣٥٩ بار دیگر تانك ها را وارد شهر كرد. چند دستگاه تانك تا ١٠متری مسجدجامع (مقر نظامی شهر) پیشروی كرد كه با انهدام 2 دستگاه آن، این حمله متوقف و به شكست منجر شد. رزمندگان اسلام از سقوط این شهر به دست ارتش بعثی جلوگیری كردند. در این عملیات، پیروزی بزرگی نصیب نیروهای اسلام شد. ناكامی ارتش بعثی در تصرف سوسنگرد تا حد زیادی آنها را از پیشروی های بیشتر مایوس كرد».

** وقتی شهر آزاد شد
شهید «علی تجلایی» یكی از فرماندهان در جنگ تحمیلی در آخرین روز حضور در سوسنگرد درباره شكست حصر سوسنگرد می گوید: «به من خبر دادند نیروهای كمكی در نزدیكی شهر هستند اما ما باور نمی كردیم تا اینكه نزدیكی های ظهر به اتفاق برادران به طرف جاده رفتیم. در این موقع نیروهای سپاه را كه در جاده پیش می آمدند، دیدیم. این لحظه گفتنی نیست كه از خوشحالی همه... دعا می كردند و شكر خدا را به جای می آوردند، همدیگر را در آغوش می كشیدند و گریه می كردند؛ البته گریه خوشحالی. هوانیروز و توپخانه ارتش و سپاه پاسداران تانك های دشمن را در محور كرخه كور منهدم كرده بودند. آسمان را دود و آتش گرفته بود. شروع به پاك سازی شهر كردیم و نیروهای پراكنده بعثی را كشته یا دستگیر كردیم. در این روز من از قسمت پا تیر خوردم. ما تا سرنگونی رژیم بعثی عراق خواهیم جنگید و اما در آخر گزارشم از مسوولان كشور می خواهم كه علت نارسایی ها و مهم تر از همه علت نرسیدن كمك در روزهای قبل از محاصره سوسنگرد و دلیل عمل نكردن توپخانه ارتش را بررسی كنند...»

** شهدای نیروی هوایی در سوسنگرد
24 خلبان نیروی هوایی در عملیات آزادسازی سوسنگرد شركت داشتند كه از این تعداد 6 تن از آنها به شهادت رسیدند. همچنین در جریان این عملیات، شهید چمران به عنوان یكی از فرماندهان در عملیات آزادسازی سوسنگرد كه در خط مقدم حضور داشت، به شدت از ناحیه پا مجروح شد و برای مداوا به تهران منتقل شد. این عملیات با فرماندهی آیت الله خامنه ای و شهید چمران با موفقیت به پایان رسید و سوسنگرد برای همیشه آزاد شد.

** شهر همچنان زیر آتش
با وجود شكست حصر سوسنگرد، مبارزه با دشمن همچنان ادامه داشت. هرچند دشمن عقب نشینی كرده بود اما همچنان شهر در آتش می سوخت. مركز اسناد و تحقیقات در گزارشی در این زمینه می نویسد: «شهر شدیدا زیر آتش گلوله های تانك و توپ نیروهای دشمن كه در یك كیلومتری غرب سوسنگرد كنار جاده مستقرند، قرار دارد. گلوله های تانك و توپ و خمپاره دشمن باعث انهدام منازل زیادی از مردم شده است. با وجود شكست نیروهای عراقی در تسخیر سوسنگرد، هنوز هم تحركاتی از سوی آنان در این محور مشاهده می شود.»

همچنین با پایان یافتن برخی درگیری های پراكنده، استانداری وقت خوزستان درباره آخرین وضعیت این جبهه گفت: «جاده اهواز- سوسنگرد از وجود عراقی ها پاك شده و راه تداركاتی نیروهای خودی باز است.» با این حال فرماندهی كل نیروهای مسلح عراق در بیانیه خود بدون اشاره به شكست نیروهایش در سوسنگرد، نوشته است: «واحدهای ما به تنگ تر ساختن محاصره گروه های دشمن در الخفاجیه (سوسنگرد) و حمله به واحدهای تقویتی و منهدم ساختن آنها ادامه دادند و خسارات سنگینی وارد كردند».

** تداوم نبرد در سوسنگرد
در اسناد منتشره از طرف مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس آمده است: «چهارشنبه ٢٨ آبان ١٣٥٩ خورشیدی نیز در تداوم نبرد سوسنگرد، نیروهای عراقی از طرف غرب شهر تا سه كیلومتری عقب نشینی كردند. گروه های چریكی خودی نیز نیروهای در حال عقب نشینی دشمن را مورد حمله قرار دادند. متعاقب آن، نیروهای خودی از پل شهر سوسنگرد گذشتند و در آن طرف رودخانه در نزدیكی نیروهای عراقی مستقر شدند. در پی این شكست، دشمن با موشك و توپخانه حملات سنگینی را روی شهر انجام داد.»

واحد اطلاعات سپاه سوسنگرد در این مورد می نویسد: «نیروهای عراقی در غرب شهر تعدادی تانك و نفربر مستقر كرده و نیز با استفاده از نوعی موشك های زمین به زمین، سوسنگرد را زیر آتش شدید خود قرار داده اند. این موشك ها كه یك متر طول دارند، با ارتفاع خیلی كم پرتاب می شوند. از طرف دیگر، مواضع دشمن نیز زیر آتش شدید توپخانه و بالگردهای خودی قرار گرفت كه خسارات مهمی وارد آمد».

** طمع نیروی های بعث برای تصرف سوسنگرد
عقب نشینی عراقی ها باعث نشده بود تا دیگر آنها از تصرف و محاصره سوسنگرد دست بكشند. گزارش مركز اسناد دفاع مقدس درباره تلاش دوباره نیروهای عراقی نوشته است: «به رغم این شكست ها، دشمن از تلاش باز نایستاد و با تقویت نیروهایش در ناحیه حمودی سعدون، خود را برای حمله ای دیگر به سوسنگرد آماده می كرد. دشمن تا اواخر آذرماه همچنان در جنوب جاده حمیدیه-سوسنگرد فعال بود اما هرگز به تامین اهداف خود موفق نشد، برای همین تصمیم گرفت در موضع پدافندی مناسب قرار گیرد. بنابراین در آخرین روز آذر ماه از مواضع خود در شمال غربی شهر عقب نشینی كرد و در فاصله هفت كیلومتری از مواضع سابق در شرق روستای سید احمد مستقر شد. در ناحیه حمودی سعدون و حسین دهیش نیز به طرف جنوب عقب رفت و قسمت عمده ای از نیروهایش را از طریق پلی كه در ناحیه حیّانیه روی كرخه كور ایجاد كرده بود، عبور داد و در جنوب كرخه كور مستقر كرد. نیروهای مستقر در تپه های الله اكبر نیز حدود چهار كیلومتر عقب نشستند».

** تهاجم عراق و مقاومت سوسنگرد
یكی از بیشترین مقاومت ها در جریان تهاجم عراق در منطقه سوسنگرد شكل گرفت و پس از درگیری های شجاعانه خرمشهر، شدیدترین نبردها در این جبهه بود. اصرار دشمن برای تصرف سوسنگرد را می توان در نوشته های حسین علایی و همچنین گزارش مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پیدا كرد، علایی درباره عواقب اشغال سوسنگرد به وسیله عراقی ها در كتابش نوشته است: «در دوران جنگ، ارتش عراق در مجموع سه بار سوسنگرد را محاصره و یك بار نیز به طور كامل اشغال كرد. از نظر نظامی و به شرط آمادگی از پیش، شهرهای سوسنگرد و هویزه به دلیل وضعیت طبیعی شان كه با رودخانه ها محصور هستند، قابل دفاع بودند. اگر پیش از آغاز جنگ یك طرح پدافندی مناسب وجود داشت، یگان های ارتش ما می توانستند در مواضع خود پایداری كنند و این 2 شهر را نگه دارند. اگر سوسنگرد و عین خوش در روزهای آغاز جنگ به دست ارتش عراق نمی افتاد، تاثیر زیادی بر حفظ خوزستان می گذاشت و جنگ زودتر به پایان می رسید.»

** فرجام سخن
شكستن حصر سوسنگرد و آزادی این شهر یكی از مهمترین تحولات ماه های ابتدایی جنگ به شمار می رود. این گونه بود كه ایران پس از شكسته شدن حلقه تنگ محاصره سوسنگرد، نفسی تازه و بخش اشغالی این شهر را آزاد كرد و بدین شكل رزمندگان اسلام سوسنگرد را از لوث وجود دشمن متجاوز پاك كردند.

پژوهشم**9117**2002**9131