پسماندهای پزشكی، بمب های میكروبی در جوامع شهری

به گزارش ایرنا، زباله های بیمارستانی به هر نوع زباله ای گفته می شود كه در مراكز پزشكی تولید می شود و در صورتیكه به درستی دفع نشوند، نوعی تهدید مستقیم و فوری برای سلامت افراد جامعه هستند.
پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پسماندهای پاتولوژیك، اجسام تیز و برنده، پسماندهای دارویی و امثال آن، پسماندهای خطرناك هستند و از بین بردن آنها یكی از معضلات نگران كننده و مهمی است كه توجه ویژه برنامه ریزان و مدیران شهری را می طلبد.
میزان زیادی از زباله های دفع شده بیمارستانی به عنوان عوامل بیماری زا محسوب می شوند و اگر به درستی دفع نشوند، در محلی كه دفع شده اند باقی می مانند و زمین آن منطقه را آلوده می كنند.
به گفته كارشناسان زباله های عفونی خطرات فراوانی در بر دارند و بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه 6 میلیون نفر در جهان به خاطر نبود مدیریت صحیح پسماندهای بیمارستانی به دلیل ابتلا به بیماریهایی از جمله ایدز جان خود را از دست می دهند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مركز لرستان با برگزاری میزگردی وضعیت دفع پسماندهای پزشكی در این استان را بررسی كرد.

** تصویب قانون دفع پسماندهای پزشكی در سال 83
معاون نظارت و پایش اداره كل حفاظت محیط زیست لرستان در این میزگرد گفت: قانون مدیریت پسماندها در سال 1383 مصوب شد و قبل از آن قانون مدونی برای مدیریت پسماندها در سطح كشور وجود نداشت و در سال 87 ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشكی مصوب و ابلاغ شد.
الهام برنا افزود: بخشی از پسماندهای پزشكی ویژه محسوب می شود كه نیازمند مدیریت خاص و ویژه هستند چرا كه دارای خاصیت بیماری زایی، سمیت، انفجار و اشتعال دارند.
وی تاكید كرد كه زباله های عفونی خاصیت بیماری زایی دارند و بخشی از پسماندهای پزشكی داری خواص خطرناكی هستند.
برنا گفت: طبق ماده هفت مدیریت پسماندها مدیریت اجرایی پسماندها تا حد رسیدن به پسماند عادی وظیفه تولید كننده و آزمایش و پایش محیط زیست تعیین كننده تبدیل پسماند پزشكی به پسماند عادی است.
وی ادامه داد: در این ارتباط نظارت اولیه بر عهده دانشگاه علوم پزشكی و نظارت عالی و پایش پسماندهای پزشكی برعهده سازمان محیط زیست است.

** برخورد حفاظت محیط زیست لرستان با متخلفان پسماندهای پزشكی
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان گفت: جهت بی خطرسازی پسماندهای پزشكی در تمام بیمارستان های لرستان دستگاه های هیدروكلاو و اتوكلاو وجود دارد.
وی افزود: این دستگاه ها توسط كارشناسان حفاظت محیط در پایش های نظارتی تحت پایش و سنجش قرار می گیرند.
برنا با بیان اینكه همچنین با خود اظهاری آزمایشگاه های محیط زیست این مراكز تحت نظارت و پایش قرار دارند اظهار داشت: پایش این مراكز باید هر سه ماه یكبار انجام شود در حالیكه در لرستان زودتر از این مدت و دربازه های زمانی كوتاه تر پایش انجام می شود.
وی ادامه داد: تمام پزشكان مطب های لرستان در سال 94 برای نخستین بار در سطح كشور در رشته های مختلف با همكاری سازمان نظام پزشكی تحت آموزش دوره اجباری آشنایی با قوانین و مدیریت پسماند و روش های تفكیك از مبدا قرار گرفتند.
برنا اظهار داشت: در این استان یك پزشك حامی محیط زیست منشی مطب های پزشكان را برای كمینه سازی پسماندهای پزشكی آموزش داد و دستگاه های قابلیت قرارگیری در دستگاه های اتوكلاو خریداری و در اختیار مطب ها قرار دادند و سیتم جمع آوری تحت نظارت اداره پایش قرار گرفت.
وی با بیان اینكه پیش از این پسماندها پس از برچسب گذاری در بیمارستان تامین اجتماعی خرم آباد بی خطر سازی و به مدیریت پسماند شهرداری تحویل و به محل دفن منتقل می شد افزود: در ماه های اخیر بیمارستان ها در این راستا همكاری لازم را نداشته است كه با برگزاری چند جلسه در استانداری لرستان مقرر شد كه این بیمارستان پسماندهای پزشكی را بی خطرسازی كند.

**زیرساخت دفع پسماندهای پزشكی در لرستان توسط دستگاه های مربوطه مهیا شود
معاون اداره محیط زیست لرستان اظهار داشت: طبق ماده 65 ضوابط مدیریت پسماندهای پزشكی مطب های فاقد دستگاه هیدرو كلاو مراكز تولید پسماندهای پزشكی ویژه می توانند از امكانات بی خطرسازی بیمارستان های مجاور استفاده كنند.
برنا ادامه داد: انتظار می رود كه دانشگاه علوم پزشكی این ماده قانونی را رعایت كند و پسماند عفونی مطب ها و كلینیك ها را بی خطر سازی كرده و نظارت اولیه و برخورد با واحدهای خاطی را به صورت متمركز و بدون اغماض انجام دهد.
وی افزود: از سال 94 تاكنون پایش مطب های لرستان توسط نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان انجام شده است.
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان تاكید كرد كه دستگاه های مربوطه زیرساخت های لازم جهت دفع صحیح و اصولی پسماندهای پزشكی را برای پزشكان و مطب ها و مراكز درمانی خصوصی فراهم كنند.
وی با بیان اینكه برخی دستگاه های هیدروكلاو و اتوكلاو در بیمارستان ها شرط لازم را ندارند گفت: یكی از بیمارستان های استان در این ارتباط به مرجع قضایی معرفی شده است.
برنا اظهار داشت: حجم بالای پسماندهای پزشكی تحویلی به شهرداری بیانگر تفكیك ناصحیح این پسماندها و ضعف در این حوزه است.
وی افزود: با تفكیك صحیح پسماندهای پزشكی هزینه مدیریت آنها نیز كاهش خواهد یافت.
برنا تاكید كرد: حفاظت محیط زیست لرستان با توجه به وظیفه نظارتی با واحدهای متخلف بدون هرگونه اغماض برخورد می كند و خط قرمز این سازمان سلامت مردم است.

** اطلاع دقیقی از میزان دقیق پسماندهای عفونی استان وجود ندارد
كارشناس نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان نیز در این میزگرد گفت: تاریخچه مدیریت پسماندها در ایران طولانی نیست و قوانین تقریبا جدید هستند كه برای اجرایی شدن نیازمند تعامل های بین سازمانی است.
امیر ساكت با بیان اینكه قوانین كاملا شفاف هستند اظهار داشت: وظایف تمام سازمان ها و نهادهای مربوطه به وضوح در این ضوابط مشخص شده و سازمان محیط زیست به عنوان سازمانی نظارتی و حاكمیتی وظیفه نظارت بر حسن انجام این كار را دارد.
وی ادامه داد: حفاظت محیط زیست لرستان به دلیل وجود نقص های در مدیریت پسماند پزشكی استان حتی به مباحث اجرایی نیز وارد شده است.
ساكت اظهار داشت: در كارهای میدانی به دست آوردن داده ها و اطلاعات مورد نیاز حائز اهمیت است چراكه با به دست آوردن این اطلاعات امكان برنامه ریزی دقیق تر وجود دارد.
وی ادامه داد: در این راستا برنامه نظارتی برای مطب های سطح استان آغاز و فرم مدونی ایجاد شد كه تمام مطب های استان رصد می شوند.
ساكت گفت: در مبحث مدیریت پسماندهای عفونی ، مطب های دندانپزشكی نخستین اولویت است و نظارت بیشتری به آنها انجام می شود.
وی افزود:متاسفانه تاكنون اطلاع دقیقی از میزان دقیق پسماندهای عفونی در سطح استان وجود ندارد و با توجه به اینكه ارزیابی دقیق پسماندهای پزشكی از وظایف علوم پزشكی است امید می رود كه بتوان به اطلاع دقیقی از این پسماندها دست یافت.
ساكت اظهار داشت: بازدید های میدانی تكمیل شده و در مواردی اخطار و حتی معرفی به دادگاه نیز انجام شده است.
وی ادامه داد: این در حالی است كه معرفی به دادگاه و پلمپ واحدهای خدماتی اقدام معقولی نیست چراكه مانع از ارائه خدمات می شود.

**مصوبات كارشناسی استانداری در حوزه پسماندهای پزشكی اجرایی شود
كارشناس نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان همچنین گفت: علاوه بر اقدامات عملی و اجرایی جلسات متعددی با واحدهای خدماتی برگزار شده و حتی جلساتی در استانداری برگزار شده و متاسفانه برخی تصمیم گیری ها هنوز به نحو مقتضی اجرایی نشده است.
ساكت افزود: در صورت مطالبه و حساسیت مردم به لزوم دفع اصولی پسماندهای پزشكی توجه به این مهم تسریع خواهد شد.
وی اظهار داشت: مسئولیت پذیری مردم باید دراین راستا افزایش یابد و در این زمینه مطالبه گر مسئولان باشند.
وی ادامه داد: برخی از مطب ها و مراكز درمانی از سرنوشت نهایی پسماندهای عفونی بی اطلاع هستند و باید مشخص شود كه آیا در مكان صحیح دفن خواهند شد.
ساكت بر لزوم مراقبت بهداشتی دقیق برای محاظت از آبهای زیرزمینی و لزوم دفن صحیح پسماندهای پزشكی تاكید كرد.

**بی خطر سازی پسماندهای عفونی در 24 مركز بیمارستانی لرستان انجام می شود
رئیس اداره نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان نیز گفت: بی خطرسازی پسماندهای پزشكی در 24 مركز بیمارستانی لرستان انجام می شود و در راستای زباله های عفونی مشكلات كمتری در این مراكز وجود دارد.
علی سالاروند افزود: یكی از مشكلات عمده در این زمینه عدم تفكیك صحیح پسماندهای پزشكی از مبداء است در كشور ایران حدود 4 كیلوگرم به ازای هر تخت بیمارستانی پسماند تولید می شود كه از میانگین جهانی بسیار بیشتر است.
وی اظهار داشت: وزارت بهداشت در زمینه تفكیك پسماندهای پزشكی اقدامات مطلوبی ندارد و پرستاران و متولیان دفع پسماندهای پزشكی اطلاعات چندانی در این زمینه ندارند.
سالاروند ادامه داد: در سال گذشته در این زمینه یك دوره آموزشی برای متولیان و افراد اجرایی پسماند برگزار شد.
وی افزود: در صورت عدم تفكیك صحیح پسماندهای پزشكی بسیاری از بیماری ها مانند ایدز و هپاتیت از طریق زباله های عفونی به افراد متولی جابجائی پسماندهای پزشكی انتقال یابد.
وی همچنین اظهار داشت: بی خطر سازی ناصحیح و عدم آگاهی راهبران دستگاه های اتوكلاو و حتی در محل دفن پسماندها یا افراد زباله گرد باعث تهدید سلامت جامعه می شود.

**زباله های عفونی به هیچ وجه نباید با زباله های عادی دفن شوند
سالاروند تصریح كرد: شرایط دفن زباله عفونی ویژه است و باید در ترانشه جداگانه و با رعایت اصول صحیح دفن شوند.
وی بر لزوم تفكیك صحیح زباله های عفونی تاكید كرد و افزود: ماشین حمل پسماندهای پزشكی ویژه است و باید دارای برچسب خاص و بودن دستگاه فشرده ساز باشد كه شیرابه پسماند در سطح شهر رهاسازی نشود.
سالاروند اظهار داشت: حتی ظرفیت كم دستگاه اتوكلاو باعث می شود كه بخشی از پسماند بدون بی خطرسازی با پسماندهای عادی تركیب شود.
وی با بیان اینكه شهرداری ها تا زمان بی خطرسازی شدن پسماند اجازه جابجایی پسماندها را ندارند گفت: پسماند دارای خاصیت اشتعال، سمیت، بیماری زایی و خورندگی را شهرداری نباید مدیریت كند.
وی افزود: اكنون پسماندهای پزشكی در شهرستان های بروجرد، درود و ازنا و خرم آباد پسماندهای عفونی مطب ها در بیمارستانهای سطح شهر جمع آوری و تحویل شهرداری می شود.
وی اظهار داشت:دانشگاه علوم پزشكی به عنوان تولید كننده پسماندهای پزشكی باید با هماهنگی نظام پزشكی شركت های خصوصی برای بی خطر سازی زباله های عفونی مطب ها را معرفی كنند.
رئیس اداره نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان گفت: در برخی استان ها سیستم موبایل جمع آوری بی خطرساز تهیه شده و پسماندها تا رسیدن به محل دفن بی خطر می شوند.
سالاروند افزود: عوامل اجرایی در بیمارستان ها باید لباس فرم مناسب داشته باشند در صورتیكه در سطح بیمارستان این موارد رعایت نمی شود.

**روزانه 8500 كیلوگرم پسماند پزشكی در خرم آباد تولید می شود
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم آباد نیز در این میزگرد گفت: در شهرستان خرم آباد روزانه بین 330 تا 350 تن زباله تولید می شود كه دفع آنها حدود 320 میلیارد ریال برای شهرداری هزینه دارد.
سعید فضل الهی اظهار داشت: از این میزان هشت هزار و 500 كیلوگرم زباله عفونی است كه برای دقع این میزان زباله عفونی معادل یك میلیارد و 300 میلیون ریال برای شهرداری هزینه دارد.
وی افزود: مراكز دارای پسماندهای پزشكی در روزهای نخست تعهد بی خطر سازی كردن پسماندها را رعایت می كنند اما به دلیل هزینه بر بودن این عملیات را انجام نمی دهند.

**پسماندهای پزشكی مراكز درمانی بدون عادی سازی شدن به شهرداری تحویل می شوند
فضل الهی افزود: مراكز درمانی پسماندهای پزشكی را بدون عادی سازی كردن تحویل شهرداری می دهند و فقط مقداری حجم آنها را كم می كنند.
وی اظهار داشت: پسماندهای پزشكی باید در 2 مرحله به صورت اصولی جمع آوری و تفكیك صحیح شوند و متاسفانه بیمارستان ها زباله های تیز و برنده، عفونی، شیمیایی و رادیو اكتیو را تفكیك نمی كنند.
فضل الهی افزود: بی خطرسازی پسماندهای پزشكی مطب ها نیز باید شهرداری هماهنگ شود چراكه مسئول دفع و دفن این زباله ها شهرداری است.

**بیمارستان های لرستان روزانه بیش از پنج هزار كیلوگرم پسماند پزشكی تولید می كنند
مسئول بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشكی لرستان نیز گفت: در این استان 25 بیمارستان فعال وجود دارد كه 11 بیمارستان در سطح شهر خرم آباد و 14 بیمارستان در سایر شهرستان های استان فعال است.
رضا پیری علم افزود: 17 بیمارستان استان دولتی و هشت بیمارستان غیردولتی هستند.
وی اظهار داشت: 23بیمارستان لرستان دارای دستگاه بی خطر ساز فعال و 2 بیمارستان به دلیل میزان كم پسماند فاقد دستگاه هستند و پسماندهی تولیدی خود را با استفاده از ظرفیت دستگاه های سایر بیمارستان ها بی خطر می كنند.
پیری علم ادامه داد: تعداد كل مطب ها،كلینیك ها و مراكز بهداشتی درمانی در بخش دولتی و بخش خصوصی یك هزار و 322 مورد است.
وی اظهار داشت: میزان پسماند عفونی تولیدی بیمارستان ها روزانه پنج هزار و 128 كیلوگرم و میزان پسماند عفونی تولیدی مطب هاو مراكز بهداشتی درمانی دولتی و غیردولتی یك هزار و 124 كیلوگرم است.

**طرح تفكیك و جمع آوری پسماند بر اساس دستورالعمل های وزارتی اجرا می شود
مسئول بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشكی لرستان گفت: طرح تفكیك و جمع آوری پسماند در تمامی بخش های بیمارستانی استان و بر اساس دستورالعمل های وزارتی اجرا شده و با ظروف مخصوص جمع آوری و به محل نگهداری موقت انتقال می شود.
وی افزود: با توجه به خریداری و نصب دستگاه بی خطر ساز پسماند در بیمارستان های استان،پسماندهای تیز و برنده و عفونی با استفاده از دستگاه بی خطر شده و تبدیل به پسماند عادی می شود.
وی اظهار داشت: پسماند عفونی بی خطر شده (شبه خانگی) و همچنین سایر پسماندهای تولید شده در بیمارستان تحویل شهرداری می شود تا با استفاده از وسیله نقلیه مجزا و مخصوص به محل نهایی دفع زباله هر شهر منتقل و در ترانشه های جداگانه و با شرایط خاص دفع بهداشتی شود.

**نظارت بر فرآیند دفع پسماندهای عفونی روزانه انجام می شود
مسئول بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشكی لرستان همچنین گفت: طرح تفكیكی و جمع آوری پسماند در تمام مراكز بهداشتی درمانی دولتی و غیر دولتی سراسر استان با ظروف مخصوص جمع آوری و در محل بصورت موقت نگهداری می شود.
پیری علم افزود: در بیشتر شهرهای استان با توجه به هماهنگی و اقدامات كمیته پسماند شهرستان پسماند عفونی تولیدی این مراكز به بیمارستان تحویل داده می شود تا پس از بی خطر سازی در بیمارستان توسط شهرداری به سایت دفع پسماند شهری منتقل و در ترانشه های جداگانه و با شرایط خاص دفع بهداشتی شود.
وی اظهار داشت: نظارت بر این فرآیند بصورت روزانه توسط كارشناسان بهداشت محیط مستقر در بیمارستان ها و كارشناسان ناظر در شبكه های بهداشت و درمان و كارشناسان معاونت بهداشتی دانشگاه بصورت مستمر انجام می شود.
پیری علم ادامه داد: با توجه به حساسیت موضوع این برنامه بصورت مستمر از طریق كارگروه پسماند استان و كمیته های پسماند شبكه های بهداشت و درمان تابعه و برگزاری جلسات درون بخشی و بین بخشی،پیگیری و اقدامات مداخله ای از جمله معرفی به مراجع قضایی ازطرف این دانشگاه و با حمایت و پشتیبانی اداره محیط زیست و مراجع قضایی در حال انجام می باشد.
وی افزود: بر اساس ضوابط واگذاری مدیریت پسماند پزشكی ویژه اشخاص حقیقی و حقوقی دارای شرایط می توانند جهت فعالیت در این عرصه مجوز خود را از معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی دریافت كنند.
/6060/7274