آواربرداری كتابخانه های مدارس، حلقه مفقوده كتابخوانی

به گزارش خبرنگار ایرنا، همانند بسیاری از زمینه ها، شعار كتابخوانی ، مقایسه سرانه مطالعه با دیگر كشورها، بررسی كمی و كاستی های و علل بی رغبتی به كتاب خواندن موضوع شعارزده ای است كه با مناسبت و بی مناسبت در طول سال مطرح می شود بدون این كه كسی به مهم ترین حلقه وصل كتابخوانی یعنی كتابخانه های مدارس كمترین توجهی نشان دهد.
كتابخانه مدارس سال هاست زیر انبوهی از كتاب های فرسوده و بی تناسب سن و سال و علائق دانش آموزان دفن شده استو همانند هر اقدام بازسازی كننده ، آوار برداری نخستین گام برای احیای این مكان ها و خالی كردن جا برای كتاب هایی است كه نام و محتوایشان دانش آموزان را به كتابخوانی ترغیب كند.
شاید همین بی بضاعتی و بی اهمیتی شكل و محتوای كتابخانه های مدارس بوده كه یك دهه پیش تصمیم بر این شد تا پست كتابدار از مدرسه ها حذف شود، تصمیمی كه در همه این سال ها مورد انتقاد قرار گرفته و بخشی از بی علاقگی دانش آموزان و بی محتوایی و بی نظمی این كتابخانه ها هم بار آن شده تا اصل موضوع به فراموشی سپرده شود.
اگر چه در یك فرض منطقی نبود كتابدار سبب ایجاد بی نظمی و بی سامانی كتابخانه های مدارس می شود، ساعت فعالیت آنها را محدود می كند و سبب می شود تا دانش آموزان فرصت انتخاب كتاب درست را در زمان مناسب از دست بدهند، ولی این وضعیت فرضی زمانی صدق می كند كه كتابخانه دارای كتاب های مناسب بوده و مراجعه كننده هم داشته باشد.
در شرایط حاضر به اعتراف بیشتر دانش آموزان، مدیران مدارس و معلمان، كتابخانه های مدارس به انباری مملو از كتاب های فرسوده و فاقد محتوای مناسب تبدیل شده اند؛ به گونه ای كه حتی اگر كتاب های مناسبی هم وارد آنها شود در خوشبیناته ترین حالت به موجودی انباری قدیمی اضافه می شود و رغبتی در دانش آموزان برای مطالعه ایجاد نمی كند.
علاوه بر این، بسیاری از مدارس كشور فاقد كتابخانه حتی در حد انباری های گرد گرفته هستند و ارائه طرح های مختلف مانند ایجاد قفسه كتاب داخل كلاس های درس هم نتوانسته است خلا وجودی آنها را پر كرده و دانش آموزان را كتابخوان كند.
وضعیت مدارس مازندران مشتی نمونه كل كشور است، جایی كه به گفته تنها یك سوم مدارس آن دارای كتابخانه هستند و همین تعداد كتابخانه هم زیر انبوه كتاب های فرسوده و نامناسب سن و سال دانش آموزان گم شده است.
** انبار كتاب های كهنه
مسعود كریم نژاد دانش آموز دبیرستانی مدرسه ای در آمل در باره وضعیت كتابخانه مدرسه اش گفت: كتاب های موجود در كتابخانه مدرسه ما بیشترشان كهنه هستند و انگیزه كتابخوانی را در دانش آموزان از بین می برند.
وی توضیح داد: كهنگی ظاهری كتاب به گونه ای است كه اگر بخواهی ورق بزنی خیلی از ورق ها كنده می شوند و دستكم در سه سال گذشته حتی یك كتاب جدید، به جز چند مجله ورزشی و خانواده به كتابخانه مدرسه ما اضافه نشد.
این دانش آموز گفت: لازمه كتابخوانی و دانش آموزان كتاب خوان، به روز رسانی كتابخانه ها با كتاب های جدید و موضوعات مدرن است كه با سن، رشته تحصیلی و علایق دانش آموزان سازگار باشد.
** حیات خلوت مدیران
مسلم ابوذری معلم یكی از مدارس مازندران هم گفت: خرید سلیقه ای كتاب از سوی مدیران مدرسه در هر دوره مدیریت و تبدیل كتابخانه مدارس به محیطی شخصی از مهم ترین عوامل حال و روز ناخوش كنونی كتابخانه مدارس برای دانش آموزان است.
وی افزود: متاسفانه پس از انقلاب به دلیل شرایط انقلابی حاكم بر كشور كتابهایی كه مربوط به تحصیل كردگان دانشگاهی بود خریداری و در كتابخانه های مدارس انباشته شد كه با شرایط ذهنی و سِنی دانش آموزان همخوانی ندارد.
ابوذری تاكید كرد: نباید متولیان مدارس خود را مالك كتابخانه ها و هر محیط دیگر مدرسه بدانند و آن را به مانند حیات خلوت خود بسازند.
** در اشغال كتاب های دانشگاهی
برابر آمارها استان مازندران در سال تحصیلی جاری 538 هزار دانش آموز دارد كه در بیش از چهار هزار مدرسه در حال تحصیل هستند. بنا به اعلام آموزش و پرورش استان در حال حاضر تنها یكهزار و 100 كتابخانه مدارس مازندران فعال است كه به معنای نبود كتابخانه در 75 درصد از مدارس استان است.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران با بیان اینكه چندین دهه كتابهای مخصوص بزرگسالان با موضوعات فلسفی، فقهی، تاریخی و دینی محض به كتابخانه های مدارس تزریق شده گفت: بیشتر این كتب مخصوص دوران دانشجویی است كه هیچ ارتباطی با دانش آموز برقرار نمی كند.
محمد شعبانی با بیان اینكه این موضوع شكاف زیادی هم در سرانه مطالعه و هم در آگاهی بخشی دانش آموزان ایجاد كرده است، افزود: حدود نیمی از سه میلیون و 600 هزار جلد كتاب موجود در كتابخانه های مدارس مازندران دركنار فرسودگی فاقد محتوای متناسب با سن و سال دانش آموزان هستند.
وی گفت: اغلب این كتاب ها هم محتوای سنگین و غیرقابل فهم برای دانش آموزان دارند و هم از نظر حجمی آنقدر سنگین هستند كه برخی از دانش آموزان توان حمل آنها را ندارند.
او افزود: بر اساس تحقیقات آموزش و پرورش استان در سالجاری، 90 درصد دانش آموزان به كتاب های رمان و داستانی علاقه دارند، در حالی كه كمترین تعداد كتاب های موجود در كتابخانه های مدارس از این نوع هستند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اهمیت كتابخوانی و ترویج آن، توجه به انگیزه دهی به دانش آموزان و تقویت آن را از راهبردهای جدید آموزش و پرورش مازندران در تشویق كتابخوانی عنوان كرد و گفت: نخستین قدم در این مسیر جلوگیری از هرگونه اجبار برای خواندن و استفاده از روش های تشویقی و تفریحی برای مطالعه كتاب است.
وی افزود: طرح همیار كتابدار كه برای فعال كردن كتابخانه ها در مدارس اجرا می شود یكی از سیاست های جدید آموزش پرورش است كه در كنار نزدیكی دانش آموزان به كتاب و كتابخوانی، مسئولیت پذیری و ایفای نقش موثر در اداره مدرسه به آن ها واگذار می شود.
شعبانی گفت: در این طرح هیچ اجباری برای فعالیت دانش آموزان در امر كتابداری وجود ندارد و تمامی همیاران كتابدار از اعضای تشكل های دانش آموزی انتخاب و فعالیت آنها منوط به زنگ تفریح و اوقات فراغت است.
شعبانی استقبال از طرح همیار كتابدار در مازندران را مثبت عنوان كرد و گفت: در برخی از مدارس تقاضا برای همیار كتابدار بسیار زیاد است به طوری كه چندین همیار كتابدار در یك مدرسه با یكدیگر فعالیت می كنند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران تاكید كرد: همیاری كتابدار نه تنها به تحصیل دانش آموزان آسیب نمی زند، بلكه بر شخصیت بخشی به آنها بسیار موثر است.
** بازسازی پیش از آوار برداری
معاون آموزش و پرورش مازندران گفت: بر اساس برنامه های آموزش و پرورش مقرر شد امسال بیش از یك میلیارد ریال كتاب به منابع كتابخانه ای مدارس استان افزوده شود كه تا كنون حدود 250 میلیارد ریال كتاب خریداری و تحویل كتابخانه های مدارس شده و پیش بینی می شود تا پایان سال نه تنها یك میلیارد ریال محقق شود ، بلكه بیش از این میزان كتاب خریداری شود.
وی همچنین به برگزاری 800 نمایشگاه كتاب در 800 مدرسه استان در هفته كتابخوانی اشاره كرد و گفت: پیش بینی می شود كه بیش از چهار میلیارد ریال كتاب در این نمایشگاه مدرسه ای ارائه شود.
معاون آموزش و پرورش مازندران همچنین به برگزاری مسابقه 'ایران می خواند'در این هفته اشاره كرد و گفت: این مسابقه كاملا داوطلبانه است و دانش آموزان با ارائه خلاصه ای از كتاب هایی كه خوانده اند در این مسابقه شركت می كنند.
شعبانی تاكید كرد: تمركز بر فرهنگ و نهضت مطالعه موثر و كاربردی بودن كتابخوانی در فرایند یادگیری و تحصیلی دانش آموز هدف آموزش و پرورش مازندران در اجرای این برنامه ها استد.
وی همچنین به ایجاد بستر آگاهی بخشی و افزایش دانش محصلان در نهضت مطالعه موثر تاكید كرد و گفت: در این مسیر باید منابع كتابخانه ای تقویت بشود تا دانش آموزان همراه با منابع و سرفصل های تخصیلی بار علمی خود را افزایش و دایره دانش خود را گسترش دهند.
به هر حال سال تحصیلی جدید تازه شروع شده است و بسیاری از مدیران و مسئولان مدارس از هم اكنون تلاش دارند تا همانند سال های گذشته كتابخانه مدرسه تحت مدیریتشان را تقویت كنند ولی آنچه مسلم است این كه تا كتاب های كهنه و بی نسبت به دانش آموزان از این محیط ها خارج نشود، هر اقدامی برای اضافه كردن ذخیره كتابخانه ها به معنای انباشت بیشتر انبار گرد و غبار گرفته محسوب می شود.
7335/1654