موسيقي سنتي خراسان نواي هويت بخش

به گزارش ايرنا، استادان عسگريان، پورعطايي، درپور و محمدپرست از نامهاي طنين انداز موسيقي سنتي خراسان در دنيا هستند و كمتر كسي پيدا مي شود كه ارزش موسيقي را بداند ولي با نواي ساز اين اساتيد آشنا نباشد.
خراسان رضوي محل زندگي اقوام گوناگوني است كه به رغم تفاوتهاي نژادي و فرهنگي، به واسطه رشته محكمي از عوامل پايداري چون دين و مليت با هم متحدند. از جمله ويژگيهاي فرهنگي مردم خراسان رضوي علاقه به موسيقي بومي است كه در جشنها و مراسم اجرا مي شود.
با پراكندگي طوايف در خراسان رضوي، شيوه هاي اجراي موسيقي نيز متنوع است. موسيقي كردهاي شمال خراسان رضوي، تركمنها، بلوچها و شرق خراسان رضوي هر يك به تنهايي حائز اهميت است. بطور كلي آلات سنتي موسيقي خراسان عبارتند از دوتار، سرنا، دهل، دپ، قشمه، كمانچه و ني.
موسيقي سنتي خراسان همان موسيقي نواحي است كه به نغمه ها، سازها و نواهاي مناطق و نواحي ايران مربوط مي شود اما در جريان هجوم مدرنيته و تولد موسيقي پاپ و كلاسيك اندك اندك به روستاها محدود شده و معدود هنرمنداني كه ميراثداري شايسته براي اجدادشان بودند با انگشتان هنرمندانه خود توانستند ساز و آهنگ قديميان را در اين سرزمين زنده نگه دارند.

* حمايتهاي دولتي
رئيس گروه امور هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي نيز به خبرنگار ايرنا گفت: موسيقي خراسان داراي جايگاهي بسيار ارزشمند در كشور است. اين موسيقي داراي قله هاي بسيار پرافتخاري است كه توانسته اعتبار و آبروي بسيار زيادي را بدست آورد.
جواد روشندل افزود: عمق تاثير فرهنگ اصيل ايراني در آثار اهالي موسيقي اين خطه ديده مي شود ولي مخاطب جامعه بيشتر به سمت موسيقي پاپ گرايش دارد تا موسيقي و اجراهاي سنتي.
وي به حمايتهاي صورت گرفته از هنرمندان موسيقي مقامي توسط اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي اشاره و بيان كرد: سلسله پاسداشتها و گراميداشتهايي با رويكرد حمايت از هنرمندان موسيقي مقامي در شهرستانهاي اين استان برگزار شده و اين برنامه همچنان دنبال مي شود.
رئيس گروه امور هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي به نصب نمادهاي استايد بزرگ موسيقي سنتي و محلي نيز اشاره و بيان كرد: در همايشها و برنامه هاي اين اداره كل نيز چنانچه اجراي موسيقي جزو برنامه ها باشد از هنرمندان موسيقي سنتي استفاده مي شود. همچنين فرايند صدور مجوز براي اجراهاي مقامي و موسيقي سنتي نيز در خراسان رضوي بسيار تسهيل شده است.
وي افزود: همچنين موضوع اعزام گروههاي موسيقي سنتي و محلي به خارج از كشور براي اجراي كنسرت و برنامه با جديت پيگيري مي شود. امسال تاكنون پنج گروه براي اجرا اعزام شدند و تعدادي ديگر در نوبت اعزام قرار دارند.
روشندل ادامه داد: همچنين سالني در مشهد با رويكرد كار آموزشي و پژوهشي براي اجراهاي موسيقي و به خصوص موسيقي سنتي تخصيص يافته كه در اين پژوهشكده از اساتيد به نام موسيقي سنتي خراسان براي آموزش استفاده مي شود.

* پاي صحبت يك پيشكسوت
عثمان محمددوست (محمدپرست) معروف به عثمان خوافي با 90 سال سن هم اينك از استادان دوتارنواز خراسان است. وي از سن 10 سالگي با دوتار مأنوس بوده است و در اين مدت براي اجراهاي خود از هيچ نهادي پولي دريافت نمي كند اما تاكنون حدود 700 مدرسه به همت وي و توسط خيران دوستدارش در سطح كشور بنا شده است.
اين دوتار نواز پيشكسوت به خبرنگار ايرنا گفت: دوتار سازي آرام و ملايم است كه به نوازنده و شنونده آرامش مي‌ دهد. از آنجا كه هميشه به عنوان يك ايراني به دنبال سرافرازي و ترقي كشور بوده ام ظرف هفت دهه كار موسيقي در هيچ مراسمي در ازاي نواختن تار و اجراي موسيقي مبلغي دريافت نكرده ام زيرا موسيقي مقامي داراي ارزشي معنوي است كه با پول قابل معامله نيست.
وي افزود: بايد بين موسيقي اصيل و موسيقيهاي مبتذل تفاوت قائل شد و مسئولان با حمايت و تقويت موسيقي اصيل محلي از ورود موسيقيهاي مبتذل به كشور و بسط آن در عرصه هنر داخلي جلوگيري كنند. موسيقي سالم بايد در كشور به حدي رواج يابد كه موسيقيهاي بي محتوي را به صورت خودكار كنار بزند.
اين استاد نامي موسيقي مقامي ادامه داد: حمايت مردم از موسيقي سنتي بي نظير و فراگير است اما مسئولان در زمينه نكوداشت اساتيد نامي موسيقي و حمايت از آنها اقدام قابل توجهي انجام نداده اند.

* افول موسيقي سنتي، رشد موسيقي مبتذل
محمد دوست ادامه داد: هنري موفق و رو به توسعه است كه مورد حمايت مسئولان ذيربط و مقامهاي دولتي قرار گيرد در غير اين صورت آن هنر با خاموشي هنرمندش رو به زوال خواهد رفت. موسيقي اصيل و سنتي با روح و معنويت انسان سر و كار دارد لذا با خانه نشين شدن اساتيد موسيقي سنتي زمينه ترويج موسيقيهاي مبتذل غربي در كشور فراهم مي شود.
وي گفت: بايد هنر اصيل و هنرمندان واقعي شناسايي و حسابشان از مطربان بي مايه جدا شود ولي گاهي مشاهده مي شود موسيقيهاي بي محتوا از سوي مسئولان مورد حمايت قرار مي گيرند و در مقابل موسيقي اصيل سنتي مورد بي مهري واقع مي شود.
او با اشاره به اجراهاي مختلف در كشورهايي نظير ژاپن و روسيه از سال 1342 تاكنون، افزود: ايران سابقه دو هزار و 500 ساله در تمدن كهن دارد و بايد در عرصه هاي مختلف هنري و تمدني به خصوص موسيقي سردمدار در دنيا باشد. اشاعه موسيقي سنتي و آموزش آن به نسل جوانان توسط پيشكسوتان نقش مهمي در بقاء و ترويج آن دارد كه البته تحقق اين مهم نيازمند كمكهاي دولتي است.

* فراهم سازي بستر براي عمومي كردن موسيقي سنتي
عضو هيات علمي گروه جامعه شناسي دانشگاه فردوسي مشهد نيز به خبرنگار ايرنا گفت: جايگاه موسيقي در زندگي بايد مشخص و با توجه به جايگاهش در زمانها و بسترهاي مختلف جاري شود.
دكتر غلامرضا حسني درميان افزود: گوش دادن به انواع موسيقي نوعي پديده اجتماعي است و بستگي به ذائقه و محيط اجتماعي فرد دارد. طبقات اجتماعي، علائق مختلف و مانور موسيقيايي رسانه ها ذائقه ها را تحت تاثير قرار مي دهد.
وي ادامه داد: موسيقي سنتي در گذشته از جايگاه والايي در كشور برخوردار بود اما اين نوع موسيقي نتوانست جاي خود را بين نسل جوان باز كند. موسيقي سنتي بايد با ساز و كار مناسب جايگاه خود را در جامعه به عنوان يك نياز باز كند.
اين جامعه شناس گفت: ظرف دو دهه گذشته موسيقي سنتي در بخشهاي مختلف جامعه به خصوص در رسانه هاي ديداري و شنيداري نفوذ يافته و اين نوع موسيقي با متن جامعه عجين شده بود. اما در دهه اخير بستر اشاعه اين نوع موسيقي در جامعه رو به نابودي و زوال رفته و ذائقه اقشار مختلف به خصوص جوانان به سمت موسيقي نو تغيير كرده است.
وي افزود: براي عام كردن يك پديده نظير موسيقي سنتي بايد بستر اجتماعي لازم فراهم باشد. موسيقي سنتي بايد همپاي گسترش شهرنشيني و ظهور موسيقيهاي نو خود را با ذائقه مردم در بسترهاي مختلف هنري و جمعيتي تطبيق دهد. موسيقي هم اكنون تابع مد است و با تند شدن ضربان جامعه موسيقي نيز تند مي شود.
دكتر حسني ادامه داد: موسيقي مي تواند زندگي انسان را دچار تغييرات مثبت كند. موسيقي به هيچ عنوان نبايد از زندگي بشر حذف شود زيرا در صورت حذف آن تبعات اجتماعي جبران ناپذيري حادث مي شود.

* 45 آموزشگاه موسيقي
معاون امور هنري و سينمايي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي نيز گفت: هم اينك 45 آموزشگاه موسيقي در سطح اين استان فعاليت دارند و پرونده هاي درخواستهايي نيز براي فعاليت در اين حوزه در دست بررسي است.
محمدرضا محمدي افزود: عمل به وظايف فرهنگ و ارشاد اسلامي فراتر از مباحث سياسي انجام مي شود اما اين وظايف در مشهد با رعايت حرمت حريم امام رضا(ع) مورد پيگيري است.
وي ادامه داد: تقاضاهاي برگزاري كنسرت در شهرستانهاي استان خراسان رضوي نيز در دست بررسي است ولي هم اينك برنامه اي براي برگزاري كنسرت در مشهد نداريم و تلاش مي شود برگزاري كنسرت در اين شهر نظام مند شود.
معاون اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي گفت: درخواستهايي براي برگزاري كنسرت از سوي خوانندگان در مشهد وجود دارد. مي خواهيم مجوز كنسرت با رعايت احترام به دغدغه هاي همه دستگاههاي صاحبنظر در اين حوزه صادر شود تا بتوان پشت مجوز صادره ايستاد.
7505/1858