شایع ترین عامل مرگ و خطر در ایران امروز و فردا

به گزارش روز سه شنبه گروه علمی ایرنا از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، مطالعه بار بیماری ها، جامع ترین و دقیق ترین مطالعه اپیدمیولوژیك جهانی است كه سالانه توسط انستیتوی سنجش و ارزیابی سلامت دانشگاه واشنگتن در سیاتل آمریكا و با مشاركت چندین هزار محقق از كشورهای مختلف دنیا انجام می شود.
این مطالعه، روند مرگ و میر ناشی از 359 بیماری و صدمات و 84 عامل خطر سلامت در 195 كشور و منطقه جهان را با استفاده از روش های دقیق و قابل مقایسه، در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی توصیف می كند و به بررسی میزان پیشرفت كشورها در اهداف شاخص های توسعه پایدار 2030 می پردازد.
مطالعه مهم جهانی بار بیماری ها در سال 2017،با مشاركت 3 هزار و 676 محقق از 146 كشور از جمله 200 محقق از ایران انجام و نتایج آن نوامبر 2018، در مجله معتبر بین المللی لنست منتشر شده است.

**82 میلیون ایرانی چه قدر به زندگی امیدوارتر شده اند
دكتر «رضا ملك زاده» از نویسندگان همكار مطالعه جهانی بار بیماری ها، با اشاره به این كه برای نخستین بار در این مطالعه نرخ جمعیت در 195 كشور مورد بررسی را اعلام كرده است، گفت: ایران با جمعیت 82.2 میلیون نفر، دارای سرانه درآمد ناخالص ملی 17.5 هزار دلار ، نرخ باروری 1.7 و متوسط سالهای تحصیل 7.8 سال است.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سن امید به زندگی در ایران در سال 96 را برای زنان 79.4 و برای مردان 75.5 سال اعلام كرد و گفت: این درحالیست كه سن امید به زندگی مورد انتظار و پیش بینی شده برای زنان ایران درسال گذشته، 77 و مردان 70 سال بود كه این نشان از پیشرفت سریعتر ایران در دستیابی به شاخص جهانی افزایش سن امید به زندگی بویژه در بین زنان دارد.
به گفته وی، سن امید به زندگی زنان ایرانی در سال 96 ، در مقایسه با 27 سال پیش از آن (سال 69)، بیش از 9 سال و در مردان 10 سال افزایش یافته است

**كاهش مرگ و میر كودكان ایرانی، فراتر از انتظار
این استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران، با اشاره به روند مرگ و میر كودكان ایرانی (یك مرگ به ازای 1000 تولد) ، شمار مرگ كودكان زیر 5 سال كشور را در حال حاضر، 14 مورد در هر یكهزار تولد اعلام كرد و گفت: 27 سال پیش، شاهد مرگ بیش از 64 كودك زیر 5 سال به ازای یكهزار تولد بودیم.
دكتر ملك زاده خاطرنشان كرد: روند مرگ كودكان زیر یك سال ایرانی نیز نشان می دهد درحالی كه در سال 69 ، مرگ 50 كودك زیر یك سال به ازای 1000 تولد گزارش شده ، در سال 2017 این رقم به 12 مرگ رسیده است
وی یادآور شد: مرگ و میر كودكان زیر یك سال و زیر 5 سال ایرانی در سال 69 بیش از عدد مورد انتظار بوده است اما در سال گذشته ، مرگ و میر كودكان ، حتی كمتر از عدد پیش بینی شده بوده و در این باره ایران به پیشرفتهای بسیار خوبی دست یافته است.

**چه تعداد ایرانی سال گذشته فوت كردند
رییس پژوهشكده بیماری های گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكی تهران، شمار مرگ و میر هر دو جنس در جهان طی سال 2017 را 56 میلیون (30.5 میلیون مرد و 25.5 میلیون زن) برشمرد و با اشاره به سهم 2.9 میلیون نفری خاورمیانه از این تعداد مرگ در سال 2017 ( 1.7 میلیون مرد و 1.2 میلیون زن) ، افزود: در سال گذشته، 380 هزار مرگ برای ایران شامل 220 هزار مرد و 160 هزار زن ثبت شده است.
دكتر ملك زاده با تاكید بر افزایش طبیعی شمار سالانه مرگ ها در كشور، درباره روند مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران طی سالهای 69 تا 94 گفت: آنچه در بررسی روند مرگ های یك كشور مهم تلقی می شود «شاخص مرگ و میر استاندارد شده سنی» (یك مرگ به ازای هر 100 هزار نفر) است كه بررسی سالهای یاد شده نشان می دهد میزان مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران بسیار كاهش یافته و این كاهش در كل جهان و خاورمیانه نیز رخ داده است.

**مهمترین علل مرگ در ایران؛ سرعت سرسام آور چند بیماری كشنده و ناتوان كننده
مجری بزرگترین مطالعه كوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، در ادامه، فهرستی از علل مهم مرگ و میر در ایران طی 10 سال گذشته و روند تغییرات (افزایش یا كاهش) هر یك از این علل ارائه كرد و گفت: بیماری های قلبی عروقی با 27 درصد افزایش ، سكته مغزی با 19 درصد افزایش ، آلزایمر با 103 درصد افزایش، صدمات جاده ای با 31 درصد كاهش، بیماری های قلبی ناشی از فشار خون بالا با 55 درصد افزایش، دیابت با 76 درصد افزایش، بیماری های مزمن انسدادی ریوی با 40 درصد افزایش، بیماری های مزمن كلیوی با 56 درصد افزایش، اختلالات نوزادی با 60 درصد كاهش، بیماری های عفونی دستگاه تنفسی با 0.6 درصد افزایش، نواقص مادرزادی با 54 درصد كاهش مهمترین علل مرگ در ایران را تشكیل می دهند.

**10 علت مرگ های زودرس در ایران بر اساس تازه ترین نتایج جهانی
علت مرگ های زودرس در ایران بر اساس تازه ترین نتایج جهانی اما مرگ های زودرس كه بنا بر آمار رسمی معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سبب شده نیمی از ایرانیان ، 70 سالگی را نبینند! ، یكی از جدی ترین نگرانی های نظام سلامت ایران است كه سرعت افزایش یا كاهش علل آنها، در مطالعه جهانی بار بیماری های 2017 به طور دقیق اندازه گیری و فهرستی كامل از علل آنها ارائه شده است.
به گفته محقق ایرانی همكار این مطالعه، بیماری های قلبی عروقی با 13 درصد افزایش، صدمات جاده ای با 38 درصد كاهش، اختلالات نوزادی با 60 درصد كاهش، سكته مغزی با بیش از 8 درصد افزایش، نواقص مادرزادی با 55 درصد كاهش، دیابت با 63 درصد افزایش، بیماری های عفونی دستگاه تنفسی با 38 درصد كاهش، بیماری های قلبی ناشی از فشار خون بالا با 38 درصد افزایش ، صدمه به خود با 12 درصد كاهش ، آلزایمر با 73 درصد افزایش و سرطان خون با 6 درصد كاهش ، 10 علت مهم مرگهای زودرس در ایران هستند.

**پیام داده های جهانی به نظام سلامت ایران در سرعت برخی بیماریها
دكتر ملك زاده با اشاراتی كه در خصوص علل مهم مرگ و میر كلی ایرانیان و علل مرگ های زودرس در كشور و میزان افزایش یا كاهش سرعت هر بیماری رفت،ذكر چند نكته را در این زمینه ضروری دانست و گفت: علی رغم افزایش سرعت قابل توجه دركاهش مرگها بر اثر عواملی همچون بیماری های قابل انتقال مادر به كودك، مرگ های نوزادی، سوءتغذیه و ... در ایران، اما نیازمند سرعت بیشتری در كاهش مرگهای ناشی از بیماری های غیرواگیر هستیم كه از سال 79 تا 93، كاهش سرعت كمی داشته اند و تنها طی سه سال گذشته، اندكی از سرعت مجموع بیماری های غیرواگیر كاسته شده است.

**افزایش خیره كننده دیابت در ایران
وی پیام «داده های مطالعه جهانی بار بیماری ها » را لزوم اتخاذ و اجرای سیاست هایی برای پیشگیری از افزایش سكته های قلبی و مغزی بسیار متاثر از فشار خون بالا، نارسایی های مزمن كلیوی عمدتا به علت فشار خون بالا با هزینه های غیرقابل جبران ، بیماری های اعصاب با افزایش در طول سالهای 69 تا كنون، سرطان ها ( بویژه سرطان روده بزرگ) كه چاقی، بی تحركی و رژیم های نامناسب غذایی نقش مهمی در بروز انواع این بیماری دارند، آلزایمر با افزایش دو برابری و نیز دیابت با افزایش 76 درصدی (به عنوان علت كلی مرگ و میر) طی 10 سال گذشته دانست و گفت: ما قطعا در آینده شاهد مشكلات بزرگ بهداشتی ناشی از بیماری دیابت برای نظام سلامت خواهیم بود؛ به طوری كه هم اكنون 25 درصد ایرانی ها در مرحله پیش دیابت و 10 درصد مبتلا به دیابت هستند و پیش بینی می شود تا 20 سال آینده یك چهارم جمعیت ایران نیاز به درمان دیابت داشته باشند؛ درحالی كه این بیماری با رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی، كاهش وزن و تحرك بدنی كاملا قابل پیشگیری است.

**بیشترین ناتوانی ها در ایران ناشی از كدام مشكلات سلامت هستند؟
دكتر ملك زاده، در ادامه، اختلالات سردرد (14 درصد افزایش)، كمردرد (23 درصد افزایش)، اختلالات افسردگی (23 درصد افزایش)، اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر (2.6 درصد افزایش)، اختلالات اضطراب (10 درصد افزایش)، دیابت (73 درصد افزایش)، گردن درد (30 درصد افزایش)، اختلالات نوزادی (23 درصد افزایش) ، سایر اختلالات اسكلتی – عضلانی (34 درصد كاهش)، افت شنوایی مرتبط با افزایش سن (32 درصد افزایش) و نابینایی و اختلالات بینایی (26 درصد افزایش) را عمده ترین مشكلات سلامت عامل بیشترین ناتوانی ها در ایران برشمرد.

**شایعترین عامل مرگ و ناتوانی در ایران امروز و فردا
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، درباره عوامل خطری كه علل مرگ و ناتوانی در ایران را شكل می دهند، گفت: همان طور كه بر اساس نتایج مطالعات مهم ملی و جهانی بارها هشدار داده ام، فشار خون بالا در ایران، مهمترین عامل خطر مرگ و ناتوانی در ایران است! فشار خون بالا در سال 86، سومین عامل خطر مرگ و ناتوانی در ایران بوده است كه با افزایش 24 درصدی طی 10 سال گذشته، اكنون به رتبه نخست رسیده است.
به گفته وی، 28 درصد ایرانیان بالای 18 سال مبتلا به فشار خون بالا هستند كه سهم زنان بیشتر است. همچنین نیمی از ایرانیان بالای 55 سال مبتلا به فشار خون بالا می شوند.
دكتر ملك زاد یادآور شد: فشار خون بالا، طی 25 سال گذشته در ایران، 39 درصد افزایش یافته و در سال 95، 44 هزار مرگ بر اثر فشار خون بالا رخ داده است. نكته مهم دیگر آن كه 33 درصد مرگ و میرهای قلبی عروقی به علت فشار خون بالا رخ می دهد و 926 هزار سال عمر ایرانی ها در سال 95 با ناتوانی های ناشی از فشار خون بالا از دست رفته است.
سرپرست مطالعه بزرگ كوهورت گلستان، با ابراز نگرانی شدید از این وضعیت تاسف بار خاطرنشان كرد:فاجعه بزرگتر آن كه 6.5 میلیون ایرانی مبتلا به فشار خون بالا از ابتلای خود به این عامل خطر بیماری های كشند و ناتوان كننده (سكته های قلبی، سكته های مغزی، نارسایی های مزمن كلیوی و ... ) بی اطلاع هستند. چنانچه مطالعه 50 هزار نفره كوهورت گلستان نیز نشان داده است كه تنها 18 درصد افراد مبتلا به فشار خون بالا از بیماری خود آگاهی داشتند؛ تنها نیمی از مبتلایان آگاه ، فشار خونشان تحت درمان بوده و از افراد تحت درمان نیز تنها 26 درصد فشارخونشان كنترل شده است.

**افت فشار خون بالای ایران فقط با یك قدم
این مشكل بزرگ برای نظام سلامت ایران كه عمدتا ناشی از چاقی ، اضافه وزن و مصرف بالای نمك است، در حالیست كه به گفته معاون تحقیقات وزیر بهداشت، با كنترل فشار خون بالا و درمان آن، شاهد كاهش 25 درصدی سكته های قلبی و مغزی در ایران خواهیم بود.

**سایر عوامل خطر محرك بیماری های مرگبار و ناتوان كننده در ایران
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: پس از خطر فشار خون بالا به عنوان شایعترین عامل محرك مرگ و ناتوانی در ایران، پرخوری و رژیم غذایی نامناسب و پرخطر (21 درصد افزایش) ، قند خون بالا (66 درصد افزایش)، شاخص توده بدنی بالا (41 درصد افزایش) ، مصرف تنباكو (23 درصد افزایش)، چربی خون بالا (14 درصد افزایش)، مصرف مواد مخدر (4 درصد افزایش)، آلودگی هوا (18 درصد افزایش) و نارسایی های مزمن كلیوی (30 درصد افزایش) مهمترین محركهای علل مرگ و میر كلی و مرگهای زودرس در ایران با تغییرات افزایشی یا كاهشی گفته شده در طول 10 سال گذشته هستند.
وی در همین باره افزود: داده های مطالعه جهانی بار بیماری ها در خصوص عوامل خطر مرگ و ناتوانی عمدتا در چند موضوع بسیار حیاتی خلاصه شده است: كنترل فشار خون، كنترل قند خون، پرهیز از پرخوری و افزایش تحرك در جامعه ایران.

**بیشترین عوامل خطر موثر در بروز سرطان در ایران
رییس پژوهشكده بیماری های گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكی تهران، در ادامه این گزارش، به موضوع بسیار مهم دیگری با عنوان نقش عوامل خطر در بروز سرطان ها در ایران اشاره كرد و گفت: مصرف تنباكو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، خطرات شغلی، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا ، آلودگی هوا، مصرف مواد مخدر، سایر عوامل محیطی، مصرف الكل و كم تحركی مهمترین عوامل خطر در بروز سرطان مردان هستند.
دكتر ملك زاده خاطرنشان كرد: مصرف تنباكو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا، روابط جنسی ناایمن (پرخطر) ، آلودگی هوا، كم تحركی، سایر عوامل محیطی، مصرف مواد، خطرات شغلی، مصرف الكل مهمترین عوامل خطر در بروز سرطان ها در میان زنان ایرانی به شمار می روند.

**پیشرفت ایران در میزان دسترسی به خدمات بهداشتی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت با اشاره به برخی پیشرفت های ایران در شاخص های نظام سلامت گفت: در سال 69 ، میزان دسترسی ایرانیان به مراقبتهای بهداشتی فردی 49 درصد بود كه این رقم در سال 79 به 61 درصد و در سال 95 به 71 درصد افزایش یافته است.

**صعود چند پله ای ایران در شاخص «سرمایه انسانی» توسعه پایدار
نویسنده همكار در مطالعه جهانی بار بیماری ها در 2017 درباره روند تغییرات صورت گرفته در شاخص «سرمایه انسانی» ایران طی سالهای 69 تا 95، به فهرستی از 10 كشور منتخب برای مقایسه اشاره كرد و گفت: بیشترین پیشرفت صورت گرفته در زمینه شاخص « سرمایه انسانی» در بین كشورهای: « آلمان، آمریكا، چین، روسیه، برزیل، ایران، مكزیك، اندونزی، هند و نیجریه» ، مربوط به سه كشور: چین با رتبه 20، برزیل با رتبه 16 و ایران با رتبه 15 بوده است.

**تشریح وضعیت سلامت جهان
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سپس به تشریح وضعیت سلامت در جهان و مهمترین پیشرفتها و عقب ماندگی ها بر اساس مطالعه بار بیماری ها در 2017 پرداخت و با اشاره به این كه بیشترین رشد جمعیت در آفریقا، آسیا و آمریكای لاتین صورت گرفته است ، فشار خون بالا، مصرف سیگار و قند خون بالا را سه عامل از دست رفتن سلامتی در جهان برشمرد
به گفته وی «بیماری های قلبی عروقی، اختلالات نوزادی، سكته های مغزی، عفونت های دستگاه تنفسی ، اسهال، حوادث جاده ای، بیماری های انسدادی مزمن ریوی»، هر یك، عامل بیش از یك میلیون مرگ در جهان طی سال گذشته بوده اند نویسنده همكار در مطالعه جهانی بار بیماری ها در 2017 گفت: مرگ و میر و البته امید به زندگی در جهان از سال 1950 افزایش یافته و از سویی دیگر، 80 عامل خطر جدید وارد فهرست 359 بیماری و صدمات شده اند.
وی خاطرنشان كرد: این مطالعه مهم افزایش سریع مرگ و میر در جهان را تا حد زیادی متاثر از مصرف آنتی بیوتیكها و مقاومت بدن در برابر آنها می داند.

**پیشرفت ها و عقب ماندگی جهان در سلامت
دكتر ملك زاده گفت: جهان طی 25 سال گذشته پیشرفتهای چشمگیری در بقای مادران و كودكان داشته است. كاركنان آموزش دیده شامل پزشكان ، پرستاران، ماماها نقش بیشتری در تولد نوزادان داشته اند؛ در بسیاری از كشورها دسترسی به خدمات اولیه سلامت بویژه در زمینه درمان ایدز و پیشگیری از مالاریا بهبود یافته ؛ اكنون تعداد كمتری از مردم به علت عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و دفع بهداشتی فاضلاب می میرند و همچنین مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا كاهش یافته است.
وی افزود: در كشورهایی كه در شرایط اقتصادی و اجتماعی بهتری قرار دارند روند كاهش مرگ ناشی از بیماری های مزمن، تصادفات جاده ای و خشونت سریعتر بوده و در كشورهایی كه در شرایط اقتصادی و اجتماعی نامناسبتری قرار دارند، روند كاهش لاغری مفرط و كوتاهی قد در كودكان سریعتر بوده است.
نویسنده همكار در مطالعه جهانی بار بیماری ها گفت: درآمد، تحصیلات و نرخ باروری در پیشرفت سلامت نقش بسیار مهمی ایفا می كنند ولی سرمایه گذاری در این حیطه ها به تنهایی كافی نیست.
علمی*9294*1440