نمایشگاه های هفته كتاب بر مدار تكرار

به گزارش خبرنگار ایرنا، نمایشگاه كتاب ساری همانند تمامی دهها نمایشگاه این مناسبت در كشور، بیست و هفتم آبان ماه در مجتمع فرهنگی هنری اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران آغاز به كار كرد و سوم آذر پایان می یابد، نمایشگاهی كه بر اساس اعلام مسئولان 60 ناشر را در 37 غرفه گرد هم آورده تا به ارتقای فرهنگ مطالعه و توجه به كتاب، كمك كنند.
نمایشگاه ساری از آن جهت می تواند نمونه ای از تمامی نمایشگاه های مشابه در سایر نقاط كشور باشد كه به گفته مسئولان متولی در حد رفع تكلیف نبوده و با جمع آوری دهها ناشر در كنار یكدیگر تفاوت های فاحشی را مثلا با شهرستان هایی كه تنها در حد یك غرفه یا برپایی یك چادر به عنوان مثلا نمایشگاه برپا كردند رقم زده است.
نامناسب بودن محل نمایشگاه كتاب چه در ساری و چه در دیگر شهرستان ها موضوعی تكراری است كه عمری چندین ساله دارد و اگرچه این مساله نخ نما شده باشد، اما همچنان باقی است.
سالن مجتمع فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران كه هر ساله از ناشران برای برگزاری نمایشگاه هفته كتاب میزبانی می كند، سالنی در شان برگزاری نمایشگاه كتاب بویژه نمایشگاهی كه بازدید كننده دانش آموزی به صورت سازماندهی شده دارد، نیست.
در طول برگزاری این نمایشگاه هر روز به صورت زمان بندی دانش آموزان از مدارس مختلف برای بازدید نمایشگاه دعوت شدند بدون این كه به گنجایش سالن از یك سو و اهمیت متناسب بودن كتاب های عرضه شده برای دانش آموزان توجه كافی شود.
گاهی حضور انبوه دانش آموزان در نمایشگاه به گونه ای بود كه نه صدا به صدا می رسید و نه جایی برای سوزن انداختن در داخل سالن بود ضمن این كه برای ورود به سالن كتاب هم كه طبقه همكف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی واقع است باید صف تشكیل می شد.
كشاندن روزانه صدها دانش آموز به محل نمایشگاه بدون كمترین امكانات مناسب جنبی برای این جمعیت اعم از سرویس بهداشتی یا غرفه های عرضه مواد غذایی و سرگرمی برای كودكان شاید قابل انتقادترین بخش برنامه برای برپایی چنین نمایشگاهی آن هم در هفته كتاب است.
بسیاری از دانش آموزانی كه امسال از نمایشگاه كتاب ساری بازدید كردند، نخستین تجربه اشان از حضور در چنین رویداد فرهنگی بوده است، تجربه ای كه نه تنها برای آنان خاطره سازی مثبت به دنبال نداشته است ، بلكه اولین تصویر واقعی از نمایشگاه كتاب را مخدوش دریافت كرده اند.
هدف از برنامه ریزی برای بازدید دانش آموزان از نمایشگاه كتاب این است كه تا آنان با این محیط فرهنگی ، تازه های كتاب ، چگونه پیدا كردن كتاب ، چگونگی نشر كتاب و اطلاعات مشابه دیگر دست یابند ولی آنچه اتفاق می افتد این است كه بچه ها فقط شلوغ می كنند و غرفه دار هم می داند اینها مشتری نیستند.
چنانچه هدف از بازدیدهای اینچنینی، علاقه مند كردن بچه ها به كتاب و كتابخوانی باشد باید بگوییم شیوه مناسبی نیست چون دانش آموزان به سرعت می آیند و می روند و فرصت تردد در نمایشگاه بسیار اندك است .
چه بهتر است مدارس، موارد تشویقی را برای دانش آموزانی درنظر گیرند كه با خانواده خود از نمایشگاه كتاب بازدید كرده و ضمن اینكه كتابی خریده، آن كتاب را خلاصه نویسی كند تا مطمئن شوند دانش آموز كتاب را مطالعه كرده است و همچنین از محتوای كتاب، با دانش آموز صحبت كنند و كودك و نوجوان بداند توجه به كتاب، صرف حضور چند دقیقه ای در یك نمایشگاه كتاب و دویدن در بین غرفه ها نیست.

** رفع تكلیف
هفته كتاب در ایران از سال 72 در حال برگزاری است و به عبارتی در یك چهارم قرن گذشته همواره برپایی نمایشگاه كتاب در این هفته از مهم ترین برنامه ها بوده است، برنامه ای كه به نظر می رسد هر چه از مبدا فاصله می گیرد به خاطر نبود نوآوری در برنامه ریزی و مشكلات اقتصادی متنوع دیگر بیشتر به یك برنامه رفع تكلیفی شباهت پیدا كرده است.
شاید یك علت مهم برنامه ریزی بازدید دانش آموزان از نمایشگاههای كتاب نیز همین تكرار مكررات هر ساله باشد كه سبب شده تا بسیاری از شهروندان یك تجربه حضور در این رویداد را برای یك عمر كافی بدانند.
البته تكرار مكررات را می توان در بیشتر عناوین كتاب های عرضه شده در نمایشگاه هم مشاهده كرد به گونه ای كه هر مخاطب با یك بار دور زدن در نمایشگاه كتاب ساری، به سرعت در می یابد سطح برگزاری نمایشگاه بسیار نازل است، كتاب مورد نظر را پیدا نخواهد كرد چون كتاب ها همان است كه هر سال عرضه می شود، مانند؛ ' پنیرهایی كه جابه جا شده اند ' ، ' قورباغه هایی كه باید قورت داده شوند ' ، ' كلوچه ای كه آدم را خوشبخت می كند ' ، ' قدرت جذب ' ، ' قدرت فكر ' ، ' آشپزی زیبا ' ، ' طب سنتی ' ، ' كلیات تعبیر خواب ' ، ' چهار فصل ازدواج ' و غیره .
حسین سلیری از بازدید كنندگان نمایشگاه كتاب ساری در باره كمی ها و كاستی ها این نمایشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه موقعیت مكانی محل برگزاری نمایشگاه كتاب به خاطر قرار گرفتن در بافت اصلی شهر مناسب است، ولی به خاطر فضای كوچك نسبت به جمعیت مركز استان پاسخگو نیست.
وی با بیان اینكه این نمایشگاه قدرت جذب مخاطب ندارد، افزود: در غرفه های مختلف، كتاب های تكراری وجود دارد و ترجمه های مختلف از یك كتاب، مخاطب را به اشتباه می اندازد و در نهایت منجر به این می شود كه كتاب نخرد.
سلیری با اشاره به اینكه نمایشگاه های كتاب بهتر است به شكل تخصصی برگزار شوند تا مخاطب از گشتن در نمایشگاه خسته نشود، گفت: اینجا در غرفه های مختلف، چنین چیزی نمی بینیم و تخصصی نبودن نمایشگاه، نقصی است كه بر آن وارد است و از این جهت نمی توان نمره خوبی به این نمایشگاه داد هرچند كه نفس برگزاری نمایشگاه كتاب دارای ارزش است.
این بازدید كننده از نمایشگاه كتاب ساری، گفت: نباید به كتاب فقط نگاه تجاری داشت بلكه برای نسلی كه اهل مطالعه است این نمایشگاه باید تخصصی تر برگزار شود.
وی یادآور شد: نباید با كتاب مانند كالا برخورد كنیم چرا كه اساس ضعف و زوال یك ملت، این است كه كتاب را به شكل كالا ببیند.

** گلایه از فروش كم
مهناز اسدی یكی از غرفه داران در نمایشگاه كتاب ساری هم از فروش كم نمایشگاه با وجود بازدید هزاران دانش آموز از آن انتقاد كرد و به خبرنگار ایرنا گفت: تبلیغات گسترده ای برای برگزاری نمایشگاه كتاب، انجام نشده و این مساله منجر به كاهش فروش نمایشگاهی شده است.
وی با اشاره به استقبال مخاطبان از كتاب كودك، افزود: قدرت خرید مردم كاهش یافته و باید تخفیف های بیشتری برای نمایشگاه كتاب در نظر گرفت تا مشوقی برای حضور خانواده باشد.
دانیال آب روش، مسئول غرفه انتشارات شلفین هم به خبرنگار ایرنا گفت: استقبال از نمایشگاه و میزان فروش كتاب، در سطح متوسط رو به ضعیف قرار دارد.
وی با بیان اینكه شاید حضور دانش آموزان برای غرفه هایی كه كتاب كودك ارائه می كنند فرصت خوبی باشد اما برای سایر غرفه ها فرصت نیست، افزود: چون اغلب نمی دانند چه كتابی بخرند و برای خرید كتاب باید با بزرگ تر ها به نمایشگاه بیایند.
این غرفه دار هم میزان تبلیغات برای برگزاری نمایشگاه كتاب را مناسب ندانست و گفت: حتی ورودی این نمایشگاه به گونه ای نیست كه مخاطب جذب كند.
آب روش میزان تبلیغات و محل برگزاری نمایشگاه را عامل مهم در افزایش بازدید مخاطبان عنوان كرد و افزود: در این نمایشگاه اغلب غرفه ها، كتاب های حوزه های مختلف را ارائه كرده اند و نمایشگاه شكل تخصصی ندارد بهتر است به جنبه تخصصی نمایشگاه توجه شود تا همه گروه ها بتوانند نیاز خود را از آن تامین كنند.

** دست خالی ارشاد در انتخاب محل
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ساری هم كه متولی برگزاری نمایشگاه هفته كتاب این شهرستان است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با پذیرش نامناسب بودن مكان برپایی نمایشگاه ، گفت: می دانیم كه مشكل محل برگزاری نمایشگاه كتاب در مركز استان وجود دارد و فضای دیگری برای برگزاری نمایشگاه نداریم.
حمیدرضا عشریه با اشاره به اینكه این نمایشگاه شهرستانی بوده و در بضاعت شهرستان برگزار می شود، افزود: در بسیاری از استان ها یك نفر غرفه ای دائر كرده و به فروش كتاب می پردازد در حالی كه در نمایشگاه كتاب ساری با هدف تقویت ناشران 37 غرفه داریم و ناشران مختلفی حضور دارند و این بهترین شرایطی بود كه توانستیم ایجاد كنیم.
وی در باره محتوای كتاب های ارائه شده در نمایشگاه هم گفت: ارزیابی ما این است كه كتاب های متنوعی در این نمایشگاه عرضه شده و نیاز مخاطب را تامین می كند.
عشریه افزود: مهم ترین و پركارترین ناشران ما در سطح استان و شهرستان در آستانه ورشكستگی قرار دارند و با شرایط اقتصادی امروز، متضرر شده اند و ما در قالب برگزاری نمایشگاه كتاب و دعوت از این ناشران، درصدد هستیم بخشی از این مشكلات كاهش یابد.
این مسئول در باره بازدید دانش آموزان از نمایشگاه كتاب هم اظهار داشت: هدف از بازدیدهای اینچنینی، آشنایی دانش آموزان با محیط نمایشگاه كتاب است و روزانه گروه های مختلف دانش آموز از مدارس سطح شهرستان ساری از نمایشگاه كتاب بازدید می كنند و حداقل یك ساعت در نمایشگاه كتاب حضور دارند.
وی افزود: اینترنت و فضای مجازی باعث شده خرید كتاب كاهش یابد اما این دانش آموزان پس از بازدید از نمایشگاه كتاب، خانواده را مجاب به حضور در نمایشگاه كرده و دوباره به نمایشگاه می آیند.
اگر چه می دانیم مطالعه وضعیت خوبی در كشور ندارد و شاید از برنامه های فرهنگی در حال انقراض است و نفس های آخر را می كشد، اما واقعیت این است كه این شیوه های برگزاری نمایشگاه و جذب مخاطب، عمر كتابخوانی را طولانی نمی كند و تنها به زجرش اضافه خواهد كرد.
9927/1654