كودكان قربانیان خاموش آزار

به گزارش ایرنا، مشكلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موجب شده تا انواع آسیب های اجتماعی نظیر كودك آزاری روند افزایشی داشته باشد كه این گروه بی دفاع قربانیان خاموش آزار محسوب شده و مطالعات نیز نشان می دهد كه حدود70 درصد كودك آزاری ها در محیط خانواده انجام می گیرد.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا عادت، رفاه و بهزیستی كودك به دست والدین یا افراد دیگر كه نسبت به او مسئول هستند، كودك آزاری است.
به عبارت دیگر، هرگونه رفتار یا نارسایی از طرف والدین یا هر كسی كه سرپرستی كودك را به عهده دارد، چنانچه منجر به مرگ كودك، صدمات و آسیب های روحی، آزارهای جنسی و یا استثمار آنان شود، كودك آزاری تلقی می گردد.
آمارهای جهانی نیز از افزایش كودك آزاری در جهان حكایت دارد و این موضوع مهم نیز بویژه در سال های گذشته در كشورمان با توجه به گسترش شبكه های مختلف مجازی بیش از گذشته گزارش و منتشر می شود.
هر چند به گفته متولیان امر آمار دقیقی از موارد كودك آزاری در كشور با توجه به تفاوت های فرهنگی وجود ندارد، اما به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی كشور، هشت درصد تماس‌های سال گذشته با اورژانس اجتماعی به موارد كودك ‌آزاری اختصاص داشته و به عبارتی دیگر درمدت یاد شده سه هزار مورد كودك آزاری به تایید اورژانس اجتماعی كشور رسیده است.
حبیب الله مسعودی فرید به این موضوع نیز اشاره كرده بود كه به هیچ عنوان نمی توان گفت كه این آمار قطعی است چرا كه احتمال افزایش موارد كودك آزاری ها در كشور وجود دارد.
این مسئول پیش از این نیز به ایرنا نیز گفته بود كه تحقیق ها نشان می دهد بیش از 50 درصد كودك آزاری ها در كشورمان بر اثر غفلت رخ می دهد و در این میان آموزش مهارت های زندگی به كودكان نقش مهمی در كاهش این معضل دارد.

** وقوع 20 مورد كودك آزاری در استان زنجان
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان زنجان در این ارتباط به خبرنگار ایرنا افزود: روز 19 نوامبر 28 آبان روز جهانی پیشگیری از كودك آزاری نامگذاری شده و تعریف عام آن به استفاده عمدی از قدرت، زور یا تهدید از نیروی جسمانی كودك توسط یك فرد و یا گروهی كه به سلامتی، حیات، رشد عزت نفس كودك لطمه وارد كند و یا اینكه ایجاد صدمات بعدی را افزایش دهد، اطلاق می گردد.
سلمان حسینی افزود: براین اساس پنج نوع كودك آزاری وجود دارد كه نوع اول نوع آن جسمی و استفاده عمدی از قدرت فیزیكی در برابر كودك است كه نتیجه آن احتمال آسیب به سلامتی كودك ، تهدید حیات و نقص تكامل و عزت نفس او محسوب می شود.
این مسئول ادامه داد: نوع دیگر ، جنسی بوده كه درگیر شدن كودك در رفتارهای جنسی است كه با سطح تكامل نامتناسب بوده كه قوانین اجتماعی و عرفی نادیده گرفته می شود و تماس جسنی بین فرد بالغ و كودك بوده كه بطور معمول با زور، فریب و یا اغوا كردن رخ می دهد.
وی بیان كرد: نوع دیگر كودك آزاری عاطفی و یا هیجانی بشمار می رود كه متاسفانه در برخی خانواده ها الگویی از مراقبت و پرورش توسط والدین و یا مراقبین كودك وجود دارد كه محیط عاطفی نامناسب را برای رشد و تكامل كودك فراهم می كنند و اقدماتی از قبیل محدود كردن بیش از حد فعالیت ها، تحقیر و سپر بلانمودن، تهدید و ارعاب، تبعیض و تمسخر و هر گونه رفتار خشونت امیز غیر فیزیكی را شامل می شود.
حسینی افزود: در نوع بعدی كودك آزاری غفلت نام دارد، و به معنای كوتاهی والدین در فراهم كردن نیازهای فیزیكی، روانی و عاطفی كودك كه منجر به آسیب و یا تهدید سلامت آنان منتهی می شود.
وی یادآور شد: غفلت در كودك آزاری ها نیز انواع مختلفی دارد كه بطور معمول والدین و مراقبین موثر كودك از قبیل غفلت های جسمی، پزشكی ، عدم نظارت و یا سرپرستی نا كافی، غفلت عاطفی ، آموزشی و محیطی را شامل می شود.
این مسئول آخرین نوع، كودك آزاری را بهره كشی اقتصادی به معنای استفاده از كودك در كار و یا منافع حاصل از فعالیت كه نصیب دیگران می شود اعلام كرد و گفت كه از طرفی وادار كردن كودك به كار گری، گدایی نیز نوعی از كودك آزاری است.
حسینی افزود: نشانه غفلت شامل سوء تغذیه و اختلال در رشد كودك، لباس نامناسب با سن و فصل، بهداشت فردی نامناسب، محل زندگی نامناسب و آلوده و رها شدن كودك بدون نظارت را شامل می شود.
وی بیان كرد: نشانه های آزار در كودكان شامل جراحت، كبودی، بریدگی، له شدگی، خونریزی و خفگی، سوختگی، شكستگی، ورم و برجستگی ملاج به ویژه در شیرخوارگان مشاهده می شود و از طرفی كنده شدن موی سر، درد شدید و حساسیت به لمس در نواحی مختلف بدن، خواب آلودگی، گیجی، تهوع و استفراغ بدون علت و قابل توجیه و وجود نشانه تایید كننده آزار جنسی را در بر می گیرد.
این مسئول افزود: بر اساس امارهای ارائه شده در سال جاری تا كنون 20 مورد كودك آزاری در ابن استان به وقوع پیوسته كه مداخلات درمانی آن از سوی كارشناسان اورژانس اجتماعی اعم روانشناسی، مددكاری، پیگیری خدمات پزشكی و حقوقی كودك انجام گرفته است.
وی یادآوری كرد: زنجان جزو استان های با آمار ثبت شده پایین كودك آزاری در كشور است اما این موضوع به این معنا نیست كه مواردی در این استان رخ نداده باشد.
حسینی ادامه داد: اورژانس اجتماعی زنجان در سال های گذشته در شهرهای زنجان خدابنده، خرمدره، ابهر، طارم راه انداری شده و با خط 123 بصورت 24 ساعته در مناطق مختلف استان آماده پاسخگویی به موارد در حوزه آسیب های اجتماعی است.
وی اضافه كرد: در شهرهای كه اورژانس اجتماعی وجود ندارد در صورت تماس با خط 123 كارشناس اورژانس در شهرهای مجاور به مورد مداخله كرده و خدمات تخصصی را ارائه می كنند.
حسینی خاطر نشان كرد: خانواده ها و تماس گیرندگان می توانند علاوه بركودك آزاری، همسر آزاری، اختلافات خانوادگی، خودكشی، فرار دختران و پسران و آسیب های دیگر اجتماعی رابه این مركز اطلاع دهند.

** 90 درصد كودك آزاری ها به علت اعتیاد والدین است
وی بیان كرد: بیشترین موارد كودك آزاری و در اغلب موارد ارجاعی به بهزیستی حدود 90 درصد آنها به دلیل اعتیاد والدین است و به عبارتی دیگر می توان گفت اعتیاد عمده ترین علل كودك آزاری در این استان بشمار می رود.
این مسئول ادامه داد: خوشبختانه طرحی تحت عنوان 'نماد' با مشاركت بهزیستی و اداره كل آموزش و پرورش در حال اجرا است كه نظام مراقبتی اجتماعی دانش آموز را شامل می شود.
وی بیان كرد: هفته گذشته تفاهم نامه ای بین این اداره كل و آموزش پرورش استان در زمینه آموزش دانش اموزان در مدارس و آشنایی با خدمات اورژانس اجتماعی 123 منعقد شد.
حسینی افزود: هدف از انجام این كار آن است كه هم استانی ها در ارتباط با خدمات اورژانس اجتماعی بهزیستی اگاهی كافی را داشته و به این موضوع واقف باشند كه چنین مراكزی وجود دارد كه مداخلات لازم را انجام می دهد.
وی خاطر نشان كرد: این اداره كل با هماهنگی دادگستری استان نیز به این موضوع كودك آزاری و موارد دیگر ورود پیدا می كند و به عبارتی می توان گفت، خط قرمرمز بهزیستی كودك آزاری است كه در صورت نیاز مداخلات قضایی و با همكاری نیروی انتظامی نیز انجام می گیرد.

** حاكم شدن فضای مرد سالارانه از علل كودك آزاری است
یك جامعه شناس نیز در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی فرآیند جامعه پذیری و اجتماعی شدن مطرح می شود در واقع به باید به 2 موضوع مهم توجه داشت و اینكه همه افراد جامعه و اعضای خانواده در صورتی كه نقش های خود را به خوبی ایفا و به تعهدات و ظایف خود عمل كنند، مشكلی را در زندگی بوجود نمی آورد.
یوسف بیانلو افزود: بر این اساس هنگامی كه موضوع كودك آزاری در ایران مطرح می شود، فرآیند جامعه پذیری به میان می آید كه متاسفانه این مهم در خانواده هایی كه این آسیب بوجود آمده چندان توجهی نشده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بروز كودك آزاری در استان زنجان در مقایسه با كلانشهرها جوامع كوچكی را شامل می شود، و در این میان حاكم شدن فضای مرد سالارانه و از طرفی نگاههای بالا به پایین در خانواده ها و اعمال زور و فشار بروز چنین آسیب هایی به مراتب افزایش می دهد.
وی اضافه كرد: به عبارتی افرادی مانند كودكان، به لحاظ قرار گرفتن در جایگاه ضعف اغلب توسط دیگران و حتی زنان نیز با توجه به مساله جنسیتی نیز مورد آزار و خشونت قرار می گیرند و نمی توانند از حقوق خود دفاع كنند.
بیانلو افزود: این آسیب ها بیشتر در جوامع بسته و وجود تبعیض های آشكار بیش از گذشته نمود دارد و كودكان و زنان قربانیان آن بشمار می روند.
این جامعه شناس ادامه داد: گسترش شبكه های مختلف اطلاع رسانی بویژه فضای مجازی در كشورمان موجب شده آسیب ها و موارد مربوط به كودك آزاری منتشر و عموم از آگاهی یابند در حالی كه همین موارد در گذشته و در اقصی نقاط كشور رخ می داد اما به دلیل عدم توسعه چنین شبكه هایی امكان اطلاع رسانی آن وجود نداشت.
وی اظهار داشت: انتشار همین موارد كودك آزاری و موارد مشابه آثار مثبت و منفی را به دبنال داشته و به این معنا از بعد مثبت آن، حساسیت های لازم را در جامعه ایجاد و مسئولان را مجاب می كند كه برنامه ریزی پیشگیرانه را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهند.
بیانلو افزود: از طرفی انتشار موارد كودك آزاری بدآموزی داشته و می تواند مورد سوء استفاده عده ای قرار بگیرد و در واقع آنگونه كه باید و شاید فضای جامعه به سمت تشكیل جامعه مدنی و حساسیت جدی بر حقوق انسانها به ویژه كودكان و نوجوانان حركت نكند.
وی بیان كرد: از دیدگاه جامعه شناسان عوامل مختلفی در بروز آسیب ها بویژه كودك آزاری وجود دارد كه از مهمترین آنها می توان به مشكلات اقتصادی و به ویژه والدین اعتیاد اشاره كرد.
به گفته این جامعه شناس، حتی تحقیقات انجام گرفته نیز بیانگر آن است كه 60 درصد همسر آزاری ها نیز به دلیل اعتیاد فرد بوده و این موضوع مهم و ابعاد مختلف ان باید بیش از گذشته توجه كرد.
وی خاطر نشان كرد: تحمیل خواسته های والدین بر كودكان و مصادیق دیگر ان به نوعی آزار محسوب می شود و از طرفی بلند كردن صدا به طرف مقابل با هدف تحت فشار قرار دادن روح و روان نیز آزار بوده كه چندان مورد توجه قرار نمی گیرد.

** بیشتر كودك آزاری ها در سن زیر 14 سال است
كارشناس مسئول مداخله واورژانس اجتماعی بهزیستی استان زنجان نیز گفت: بیشتر كودك آزاری ارجاعی اورژانس اجتماعی بهزیستی استان زنجان درسنین زیر 14سال هستنتد كه علل های این نوع آسیب به دلیل ،اختلال روانی والدین، برخی اوقات توسط نامادری ها و ناپدری ها بوده است.
مریم كرمی افزود: اورژانس اجتماعی این اداره كل در چهار بخش مداخله در بحران، خدمات سیار اورژانس اجتماعی ، خط 123 و پایگاههای خدمات اجتماعی فعالیت می كند.
این كارشناس خاطرنشان كرد: بر این اساس خط اورژانس اجتماعی 123 بهزیستی بصورت 24 ساعته فعالیت می كند و در صورت بروز گزارشی كارشناسان خدمات سیار وارد عمل شده و در صورت تایید این مساله مداخلات لازم انجام می گیرد.
وی اظهار داشت: در صورت بروز مداخلات بیشتر، مورد به مركز مداخله در بحران ارجاع داده می شود و خدمات مورد نیاز توسط روانشناس، مددكاری و حقوقی غیره ارائه می شود.
این روانشناس افزود: سیاست اورژانس اجتماعی بر این است كه مورد كودك آزاری توسط خانواده و درصورت فراهم شدن شرایط لازم حل و فصل شود، اما در مواقعی كه احتمال آسیب و صدمات بیشتر وجود دارد به مراكز نگهداری موقت اورژانس سپرده می شود.
وی اظهار داشت: بنابراین در صورتی كه در مدت نگهداری موقت، شرایط خانواده برای بازگشت كودك مهیا نشود، شخص به مراكز نگهداری كودكان كه متناسب با سن و جنس تفكیك شده اند هدایت می شوند.
كرمی افزود: طبق قوانین جهانی كودك به سنین افراد زیر 18 سال اطلاق می شود و اورژانس اجتماعی نیز خدمات لازم را به گروههای هدف و در صورت بروز آسیب های اجتماعی ارائه می كند.
كارشناس مسئول مداخله و اورژانس اجتماعی بهزیستی استان زنجان ادامه داد: اورژانس اجتماعی بهزیستی خدمات روانشناختی را به خانواده به ویژه كودك آزار دیده ارائه می كند فچون ممكن است فرد آسیب دیده به 'اختلال استرس پس از حادثه' دچار شود كه خدمات و كارهای درمانی لازم نیز انجام می گیرد.
وی بیان كرد: به دلیل وجود اطلاع رسانی و آگاهی ها آمار پذیرش موارد كودك آزاری اورژانس اجتماعی ان استان از ابتدای سال جاری تا كنون روند افزایشی داشته كه در سال های گذشته نیز چنین مواردی وجود داشته اما گزارش نمی شده است.
وی تاكید كرد: هم استانی ها در هر نقطه ای از استان و در هر ساعت از شبانه روز در صورت مشاهده موارد با كودك آزاری با خط 123 تماس بگیرند.

** كودكان قربانیان خانواده های دچار آسیب اجتماعی
مدیرعامل موسسه مردم نهاد ترنم مهر باران زنجان نیز با اشاره به اینكه كودك آزاری در انواع مختلفی بروز می كند گفت: بررسی كارشناسان این انجمن نشان می دهد كه بسیاری از كودك آزاری در خانواده هایی به وقوع پیوسته خود دچار آسیب های مختلف اجتماعی هستند.
شهلا طاهری افزود: بر این اساس بروز چنین آسیب های در خانوادها با اعتیاد پدر و مادر و یا هر والدین همراه بوده و از طرفی ابتلا به اختلالات روانی نیز خود عاملی مهم و اثر گذار در بروز چنین حوادثی تلخ بشمار می رود.
وی اظهار داشت: متاسفانه اعتیاد و اختلالات روانی در والدین منجر می شود در مواقعی و به دلیل بروز مشكلاتی كودك را به لحاظ فیزیكی، جسمی، عاطفی و حتی جنسی مورد آزار و اذیت قرار داده و از همه مهمتر مشكلات روحی را برای آنان بوجود آورند.
این فعال اجتماعی ادامه داد: متاسفانه خلاء قانونی موجب شده انگونه كه باید و شاید نتوان با عاملان خاطی كودك آزای كه همانا والدین هستند برخوردهای لازم را داشت و تداوم این موضوع مشكلات را به مراتب افزایش می دهد.
طاهری افزود: كودك آزاری در خانواده ها تابع عواملی مختلفی نظیر بیكاری پدر، مشكلات اقتصادی و فرهنگی است كه در بروز آسیب اجتماعی علیه كودك موثر خواهد بود.

** افزایش موارد كودك آزاری در حاشیه شهرها
این فعال اجتماعی ادامه داد: پدیده كودك آزاری هم در شهرها، روستاها و از همه مهمتر در حاشیه شهرها به ویزه در این استان نیز نمود دارد كه كودكان كار از دیگر مصادیق كودك آزاری محسوب می شود.
وی اضافه كرد: متاسفانه بیماری و اختلالات روانی پدران یا مادران، كودكان را در معرض آسیب های مختلفی قرار می دهند و عدم نگهداری آنان، در مراكز درمانی این مساله را بیش از گذشته تشدید می كند.
طاهری افزود: هم اكنون 300 كودك و دانش آموز تحت پوشش این موسسه بوده و خدمات لازم رادریافت می كنند كه از این تعداد 150 دانش اموز آسیب دیده خدمات مستمر دریافت می كنند.
وی بیان كرد: بررسی انجام گرفته از سوی روانپزشكان بر روی 100 كودك آسیب دیده این موسسه نشان می دهد كه 60 درصد آنان حداقل به یك نوع اختلال روانی مبتلا هستند كه این موضوع از اهمیت و عمق این فاجعه و آسیب حكایت دارد.
مدیرعامل موسسه ترنم مهر باران زنجان ادامه داد: بسیاری از والدین تصور می كنند با تنبیه بدنی و كتك كاری كودك مورد تربیت صحیح قرار می گیرد در حالی كه انجام این كار تبعات ناخوشایندی را به لحاظ روحی و روانی بر جای می گذارد.
طاهری افزود: دستگاههای دولتی متولی امر آسیب های اجتماعی به تنهایی نمی توانند مسائل و مشكلات مربوط این بخش به ویژه موارد كودك و همسر آزاری را مورد پوشش قرار دهند و ورود سازمان های مردم نهاد در این حوزه بسیار اثر گذار است.
وی اظهار داشت: پرداختن به آسیب های اجتماعی حساسیت و سختی های خاص خود را دارد و افراد كار آزموده و متبحری و با اشراف كامل به مسائل این بخش باید ورود پیدا كنند.
مدیرعامل موسسه مردم نهاد ترنم مهر باران خاطر نشان كرد: این موسسه در مدت زمان 10 ساله از آغاز فعالیت خود، بصورت علمی و با بهره گیری از متخصصان امر مشاور و خدمات لازم به كودكان و خانواده های آنان را ارائه كرده و می توان گفت برای هر خانواده ای یك رابط در نظر گرفته شده است.
9646/8068