منبت آباده چگونه جهانی شد

هنر منبت یكی از هنر‌های دست ساز ایرانی است كه از حدود هزار و 500 سال قبل در برخی از مناطق كشور رواج داشته است كه بنابر اسناد تاریخی موجود خاستگاه منبت سنتی (ظریف) در استان فارس شهر آباده است.
این هنر اصیل ایرانی كه از ریشه نبات (گیاه) گرفته شده، هنر كنده كاری بر روی چوب است و مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری قرار دارد.
قدیمی ‌ترین اثر منبت موجود، مربوط به نیمه اول قرن سوم هجری قمری است كه یك لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است كه در دوره عمرو بن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیرسازی از چوب تبریزی است و روی آن با خلال‌هایی از چوب گردو و نقوش پر ضلعی بسیار زیبایی زینت شده است.
شهرستان آباده در 274 كیلومتری شمال شیراز واقع است.
پیش از این، دفتر میراث جهانی یونسكو در چهل و دومین اجلاس خود در بحرین شنبه نهم تیرماه جاری پرونده آثار منظر باستان شناسی ساسانی در استان فارس را به ثبت جهانی رساند. بدین ترتیب، آباده دومین پرونده جهانی بود كه در سال 97 به ثمر رسید.

** منبت در راه پایتخت
86 سال پیش برای متمركز ساختن هنرهای ملی، هنرستان صنایع قدیمیه در ایران تاسیس شد ومرحوم احمد امامی كه از هنرمندان بنام منبت كار در شهرستان آباده به شمار می رفت با هدف ایجاد كارگاه منبت كاری و تعلیم هنرجویان به تهران دعوت شد.
مرحوم احمد امامی به همراهی فرزند خود، علی امامی به تهران آمد و كارگاه منبت، به همت این استاد فقید تأسیس شد.
استاد امامی تا سال 1319 خدمات ارزنده و شایان توجهی برای پیشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقی در این زمینه انجام داد و آثار نفیس و زیبایی از خود باقی گذاشت.
بعد از درگذشت استاد احمد امامی، فرزند او علی امامی- ریاست كارگاه منبت كاری را عهده دار شد و به آموزش هنرجویان و علاقه مندان این هنر پرداخت.

** آباده در مسیر جهانی شدن
مصیب امیری مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با اشاره به كسب 17نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی و پنج نشان زرین جشنواره فجر در رشته منبت آباده، گفت: این شهرستان دارای 150 كارگاه منبت كاری (خانگی و تجاری) و بیش از پنج هزار نفر هنرمندان منبت كار است.
نماینده مردم آباده، بوانات و خرم بید در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به جایگاه ویژه هنر منبت كاری در شهرستان آباده گفت: منبت كاری‌های كاخ مرمر به دست هنرمندان آباده همچون استاد احمد امامی ساخته و پرداخته شده كه بی نظیر است.
رحیم زارع به وجود كارگاه منبت كاری بانوان در شهرستان آباده اشاره كرد و افزود: در این كارگاه بیش از 200 نفر از بانوان به تولید آثار منبت كاری مشغول هستند.
نماینده آباده، بوانات و خرم بید در مجلس گفت: این كارگاه با ایجاد شغل برای بانوان سرپرست خانوار، در كنار اشتغالزایی به رونق هنر منبت كاری نیز كمك كرده است.
زارع، منبت آباده را شاخص و مرغوب دانست و بیان كرد: منبت از آباده ابداع و تولید شده است و به همین دلیل منحصر به فرد است و در طرح و نقش و نوع انجام كار نظیر ندارد.
فرماندار آباده نیز با بیان اینكه خاستگاه هنر منبت، شهر آباده است، گفت: ثبت این شهر به عنوان شهر جهانی منبت می تواند تاثیر بسزایی در معرفی این هنر در ابعاد ملی و جهانی داشته باشد.
محمد اسداللهی در مصاحبه با ایرنا افزود: راه‌اندازی ویترین صنایع دستی در دستگاه‌های اجرایی، راه‌اندازی كیوسك‌های صنایع دستی در سطح شهر و استفاده بیشتر از تیمچه صرافیان برای معرفی منبت بخشی از اقداماتی است كه در این شهرستان انجام شده است.

** آباده ، شهر ملی منبت
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با بیان اینكه خاستگاه اصلی هنر منبت در دنیا، شهر آباده است گفت: ثبت منبت آباده از سال 93 شروع شد و نخستین گواهی نشان جغرافیایی در سطح كشور به عنوان نخستین صنایع دستی دارای این نشان، را از آن خود كرد.
امیری به ایرنا گفت: در پی آن نیز پرونده منبت آباده به سازمان جهانی مالكیت فكری (WIPO ) ارسال و نشان جغرافیایی بین المللی برای این صنایع دستی اخذ شد.
وی به اقداماتی كه از سال 95 تاكنون در حوزه منبت آباده انجام شده اشاره كرد و گفت: ابتدا دفاعیه برای ثبت ناملموس این منبت به تهران ارائه و گواهی آن دریافت و سپس آباده نامزد شهر ملی منبت شد.
مدیر كل میراث فرهنگی فارس افزود: در ابتدا منبت آباده، خاتم شیراز و دست بافته های داری قشقایی برای كسب نشان ملی از استان فارس انتخاب شده بودند كه در نهایت پس از بررسی های كارشناسی، پرونده منبت آباده در اولویت قرار گرفت و به شورای راهبردی صنایع دستی كشور ارائه شد.
وی اضافه كرد: 30 تیرماه 97 در نهایت با حضور در جمع اعضای این كمیته ملی، معاونت صنایع دستی كشور دفاعیه نهایی انجام شد و آباده با افتخار عنوان شهر ملی منبت در كشور را به خود اختصاص داد.

** تحسین مقام بین المللی
رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی همچنین اول و دوم آبان 97 در سفر دوروزه به شهرستان آباده از كارگاه های منبت كاری این شهرستان بازدید كرد.
غاده هیجاوی گفت: من در شهر آباده هنر معماری و تاریخ صنایع دستی و البته منبت را دیدم و این موضوع باعت شد این منطقه را به روشنی بشناسم.
وی افزود: هنر منبت را در گوشه گوشه این شهر دیدم كه در حال تولید است و در این شهر حتی كودكان هم با این هنر آشنایی دارند.
هیجاوی با بیان اینكه مردم آباده عاشق كاری كه انجام می دهند هستند و این قابل تقدیر است، افزود: با دیدن این مردم پی بردم كه آنها خودشان را در آثاری كه می سازند پیدا می كنند و حس آرامش و رضایت دارند.
رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی درادامه برلزوم تداوم حمایت دستگاه های دولتی و بخش های خصوصی از این هنر تاكید و اضافه كرد: ایران تنها كشوری در دنیا بود كه گزارش های عملكرد در این رشته را به شورای جهانی ارسال كرد و این موضوع نشان می دهد كه مسئولان نسبت به این موضوع اهتمام جدی به خرج داده اند و از هنر و هنرمند حمایت و پشتیبانی می كنند.
یوشا كریشنا مشاور رئیس منطقه آسیا واقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی نیز با تقدیرازمسئولان بخش های دولتی و خصوصی و همچنین فعالان حوزه صنایع دستی شهر آباده گفت: این شهر هنرمندان بسیاری حتی در سنین پایین دارد كه هر یك در حال خلق اثری هنری به نام منبت هستند و این موضوع بسیار شگفت انگیز و بی نظیر است.
وی اظهار داشت: برای معرفی بیشتر این هنر اصیل و سنتی و البته جهانی باید كارگاه‌ها و نمایشگاه‌هایی صنایع دستی كه هنر منبت را به صورت تخصصی معرفی می كند در خارج از ایران برگزار شود.
او به بازدیدش از كار گاهای منبت در شهر آباده هم اشاره كرد و افزود: من در منزل خود محصولی منبت كاری شده ای دارم كه با حضور در آباده و این كارگاه ها متوجه شدم كه این محصول، منبت آباده است.

** ثبت جهانی عاملی برای رونق صنایع دستی ایران
در هنگامه این تلاش ها برای ثبت آباده به عنوان شهر جهانی منبت بود كه برخی در داخل كشور، از نادیده گرفته شدن منبت استیل شهر ملایر در استان همدان ابراز نگرانی كردند.
این موضوع سبب شده نمایندگان آباده و ملایر دیداری با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشته باشند.
زارع نماینده مردم آباده، بوانات و خرمبید در مجلس شورای اسلامی در این دیدار گفت: منبت شهر آباده با منبت شهر ملایر استان همدان كاملا متفاوت است و امیدواریم پس از ثبت جهانی منبت آباده، منبت استیل شهر ملایر نیز ثبت جهانی شود.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در این دیدار گفت: ثبت ملی شهرهای صنایع‌دستی در گام اول و ثبت جهانی شهرهایی كه این قابلیت را دارا هستند در گام‌های بعدی، عاملی مهم برای شناساندن هنر كم‌نظیر فعالان صنایع‌دستی و كمك به رونق این حوزه در بازارهای جهانی است.
علی اصغر مونسان در این دیدار اطمینان داد كه تلاش برای ثبت جهانی شهرهای دیگر نیز در دست انجام است و تداوم خواهد داشت.
وی با اشاره به همكاری نزدیك این سازمان با شورای جهانی صنایع ‌دستی برای ثبت جهانی شهرهای صنایع‌ دستی بیان كرد: ثبت جهانی این شهرها به‌ منزله اقتدار جمهوری اسلامی در شناساندن هنر مردمان كشورمان به جامعه جهانی است و این اقدامات در شرایطی در حال انجام است كه ایران توانسته گوی سبقت را از بسیاری از كشورها در این عرصه برباید.

** گامی در مسیر معرفی ظرفیت های فارس
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی فارس، با اشاره به ثبت شهر آباده این استان به عنوان شهر جهانی و ملی منبت گفت: این رویداد مهم گامی در جهت معرفی هرچه بیشتر استان فارس و فرهنگ مردم این منطقه به جهانیان است.
جمال رازقی افزود: امروزه صنعت گردشگری و صنایع دستی در دنیا به عنوان یكی از اصلی ترین مزیت های اقتصادی هر كشور محسوب می شود كه كشورمان و استان فارس در این زمینه دارای جایگاه بسیار ویژه ای هستند و ضرورت دارد توجه بیشتری به این امر شود.
وی ادامه داد: استان فارس علاوه بر آثار فراوان ثبت شده در فهرست ملی و جهانی، دارای صنایع دستی فاخر، اصیل و مهمی است كه هر یك به نوبه خود می تواند بیانگر فرهنگ غنی مردم این استان و كشور ایران باشد.
او اظهار داشت: در این جهت اتاق بازرگانی فارس با همكاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان اقدام به دعوت از نمایندگان شورای جهانی صنایع دستی كرد كه حضور این افراد در استان پیامد مثبتی برای صنعت زیبای منبت كاری در شهر آباده داشته است.
رئیس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و كشاورزی فارس اضافه كرد: كمیته اقتصاد هنر این اتاق همواره در تلاش است كه صنایع دستی پر رونق را در فارس ترویج و توسعه دهد كه در این زمینه سازمان میراث فرهنگی نیز همكاری های لازم را با ما دارد.
رازقی، فرش دستبافت، گبه و خاتم را از دیگر صنایع دستی مهم و ارزشمند فارس و كشور دانست و گفت: چنانچه بتوانیم توسط بخش خصوصی رایزنی های لازم برای به دست آوردن بازارهای جدید در دنیا داشته باشیم خاتم و فرش دستبافت این استان نیز می تواند در جهان بیش از گذشته دارای نام و شهرت شود.
9864/ 6122/ 2027