اقتصاد هنر در دست مردم

به گزارش ایرنا، چند سالی است كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه به اقتصاد فرهنگ و هنر را در دستور كار قرار داده و برنامه های مشخصی را در این زمینه به ادارت كل تابعه در استان ها ابلاغ كرده تا تحولی در معیشت هنرمندان به وجود آید و بازار فرهنگ و هنر رونق گیرد.
ضعف معیشت هنرمندان همواره جزو دغدغه های متولیان فرهنگی بوده زیرا هنوز اشتغال صرف به فعالیت هنری برای آنان درآمدزا نیست، البته باید حساب سینماگران به ویژه سوپراستارها را از این حوزه جدا كرد زیرا هنر هفتم گوی سبقت را از هنرهای ششگانه پیش از خود ربوده و درآمدهای كلان را برای بیشتر بازیگران و دست اندركاران رقم زده است.
در این نوشتار به هنرمندان سایر رشته های هنری به ویژه هنرهای تجسمی پرداخته شده، آنان كه سال ها به قول معروف 'دود چراغ خورده اند' تا اثری خلق كرده و در كار خود استاد شدند اما نتوانستند درآمدی از این رهگذر داشته باشند.
عمده هنرمندان هنرهای تجسمی با مشكلات مالی دست به گریبانند و به باور كارشناسان آنچه اقتصاد هنر و وضعیت زندگانی آنان را بهبود می بخشد، ورود هنر به زندگی مردم است.

* حمایت های ناكافی
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی كه خود یك هنرمند نقاش است به خبرنگار ایرنا گفت: 9 رشته هنری زیرمجموعه هنرهای تجسمی است و پنج هزار هنرمند این رشته ها در سطح استان شناسایی شده اند. از بین رشته های هنری در خراسان رضوی تنها خوشنویسی قدری درآمدزا است.
سیدمحمود ضیایی افزود: مشكلات اقتصادی عمده مردم باعث شده آثار تجسمی زیاد خریدار نداشته باشند لذا هنرمندان در این حوزه قادر به كسب درآمد از محل هنرشان نیستند.
وی ادامه داد: رونق اقتصاد هنر نیازمند حمایت همه جانبه دولت و نهادهای غیردولتی است. باید فضای مناسب به منظور ارائه آثار هنری ایجاد و فرهنگ سازی لازم برای خرید آثار از سوی مردم انجام شود، در غیر این صورت هنرمندان قادر به فروش آثار خود نخواهند بود.
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی گفت: شهرداری به عنوان یكی از دستگاه های متولی طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید فضای لازم برای ارائه آثار هنری در اختیار هنرمندان قرار دهد اما این مهم از سوی شهرداری مشهد محقق نشده است.
ضیایی افزود: شهرداری باید برای تبلیغات محیطی یا زیباسازی شهر سفارش های خود را از طریق اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی دنبال كند اما شهرداری مشهد در این خصوص تشكیلات مستقلی ایجاد كرده و به افراد خاص خود سفارش كار می دهد.
وی اظهار داشت: عمده هنرمندان مطرح تجسمی در استان بیكار هستند زیرا نهادهایی مانند شهرداری كه می توانند یاریگر باشند یا با هنرمندان خارج از استان قرارداد منعقد می كند یا در انتخاب هنرمند سلیقه ای عمل می نماید.
وی نگارخانه را بهترین فضا برای نمایش و فروش آثار تجسمی دانست و گفت: تبلیغات برای برپایی نمایشگاه های هنری در نگارخانه ها بسیار ضعیف است لذا مردم از نگارخانه ها زیاد استقبال نمی كنند.
ضیایی ادامه داد: شهرداری در حوزه تبلیغات محیطی برای نگارخانه ها كم كاری كرده و نگارخانه ها نتوانسته اند آنچنان كه باید برای رونق اقتصاد هنر موثر واقع شوند.
رئیس انجمن هنرهای تجسمی خراسان رضوی افزود: یكی دیگر از مشكلات پیش روی اقتصاد هنر، موازی كاری دستگاه های فرهنگی در مشهد است به نحوی كه مساجد، آموزش و پرورش، آستان قدس رضوی، آموزش فنی و حرفه ای، همه به نوعی در حوزه هنر دخیل هستند و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی فقط نهاد صدور مجوز در حوزه فعالیتهای هنری شده است.
ضیایی گفت: یكی از راهكارهای رونق اقتصاد هنر، فراهم كردن زمینه حضور آثار هنری هنرمندان خراسان رضوی در نمایشگاه های خارج از كشور است، در این صورت آثار هنری هنرمندان با ارزشتر خواهد شد و هنرمندان می توانند درآمد بیشتری داشته باشند.

* نگارخانه زمینه ساز رونق اقتصاد هنر
مسئول نگارخانه رضوان موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: نگارخانه ها فقط فضایی هستند كه هنرمندان آثار خود را در آنجا به نمایش بگذارند و در واقع محلی برای خود نمایی هنرمند است نه محل فروش آثار.
محمد ظریف افزود: نگارخانه مقدمه حضور هنرمندان در بازار هنر است و فضایی را فراهم می كند كه هنرمند آثار خود را به عموم مردم معرفی نماید.
وی اظهار داشت: اقتصاد هنر درگیر چندین مساله است، نخست اینكه هنر 2 مخاطب عام و خاص دارد، مخاطب عام شامل عامه مردم است و مخاطب خاص نهادهای دولتی یا غیردولتی یا طرفداران هنر هستند.
وی گفت: در زمینه فرش یا تابلو فرش كه هنری شناخته شده در ایران است و از قرنها قبل بازار خوبی در كشور داشته، درآمد هنرمندان مطلوب است اما در مورد هنرهای تجسمی، كار فرهنگی اندكی انجام شده و این آثار نتوانستند جای خود را در سبد خرید خانوار ایرانی باز كنند.
وی ادامه داد: در شرایط كنونی هیچ نگارخانه ای در كشور نمی تواند محلی برای فروش آثار هنری باشد زیرا آن طور كه باید كار فرهنگی مناسب بر روی اقتصاد هنر از سوی متولیان انجام نشده است.
ظریف افزود: نگارخانه فقط فضایی برای نمایش آثار هنرمند است، در غیر این صورت هنرمند ناگزیر به راه انداختن آتلیه، ارائه كار در فضای مجازی یا شركت در جشنواره ها است.
وی اظهار داشت: هر هنرمندی قادر به راه انداختن آتلیه نیست زیرا این كار هزینه بسیار می طلبد، فضای مجازی محل خوبی برای نمایش اثر نیست زیرا بیننده نمی تواند آن ارتباط لازم را با اثر و خالق اثر برقرار كند، جشنواره ها نیز محلی برای حضور همه هنرمندان نیست و عده كمی می توانند در این بخش حضور پیدا كنند لذا نگارخانه بهترین گزینه به شمار می رود.
وی گفت: هدف آستان قدس رضوی از براه انداختن نگارخانه رضوی، ایجاد محلی برای نمایش آثار هنری مرتبط با موضوعات مذهبی و دینی بوده و تاكنون به علاقه مندان این حوزه كمك شایانی كرده است.
وی ادامه داد: در مجموع رونق اقتصاد هنر نیازمند فرهنگ سازی متولیان فرهنگی برای قرار گرفتن كارهای هنری در سبد خرید خانوار است.

* اقدامات برای رونق اقتصاد هنر
معاون هنری اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اقتصاد هنر نیز مانند سایر بخشهای اقتصادی به عرضه و تقاضا وابسته است كه در مورد هنر هم تقاضا در جامعه و هم ظرفیت لازم برای عرضه آثار هنری بسیار است.
محمدرضا محمدی افزود: تا چند سال قبل به مقوله هنر اقتصاد چندان پرداخته نشده بود اما با تاكید رهبر معظم انقلاب بر این موضوع و دیدگاه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به پرداختن به مساله اقتصاد در حوزه فرهنگ و هنر، تكالیفی بر عهده ادارات كل فرهنگ و ارشاد اسلامی كشور گذاشته شد.
وی اظهار داشت: یكی از این تكالیف طرحی با عنوان راه اندازی 'گذر فرهنگ و هنر' است كه باید در كل استان های كشور اجرا شود و تحقق این مهم نیاز به همكاری شهرداری به منظور در اختیار گذاشتن فضای لازم برای ارائه كارهای هنری دارد.
معاون اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: وزارتخانه اعتباری را نیز برای رونق اقتصاد فرهنگ و هنر در نظر گرفته تا فضای لازم در اختیار هنرمندان قرار گیرد كه هنوز این اعتبار به خراسان رضوی تخصیص نیافته است.
وی خاطر نشان كرد: پارسال اكسپو هنری برای عرضه كارهای هنری هنرمندان استان در مشهد برگزار شد اما چندان موفقیت آمیز نبود و آثار آن فروش خوبی نداشت.
محمدی افزود: هم اكنون در حوزه هنر، فعالیت های نمایشی در سطح شهر مشهد و استان رونق بسیار یافته و تقریبا هر شب در سالن های مختلف سطح شهر بویژه سالن مجتمع فرهنگی – هنری امام رضا (ع) یك نمایش اجرا می شود.
وی اظهار داشت: در چند سال گذشته سالن های سینما در استان افزایش بسیار داشت و استقبال مردم نیز از فیلم ها بیشتر شد.
وی گفت: ادعا نداریم كه همه آثار نمایشی از جمله تئاتر یا فیلم كه در خراسان رضوی ساخته می شود، از سطح كیفی بالایی برخوردار است اما افزایش تولید در این بخش شور و هیجانی را بین هنرمندان و مردم ایجاد كرده است.
معاون اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: شرایط هنرهای تجسمی متفاوت از هنرهای نمایشی است زیرا اوج كار آنها، ارائه آثار در نگارخانه هاست اما نگارخانه ها نتوانسته اند به فروش آثار هنری كمك كنند.
محمدی با اشاره به وجود 29 نگارخانه در خراسان رضوی اظهار داشت: نگارخانه نباید تنها محل نمایش آثار باشد بلكه باید بستری فراهم شود تا نگارخانه ها زمینه فروش آثار هنری را نیز فراهم كنند.
وی گفت: پیگیر هستیم تا دستگاه های اجرایی از محل نیم درصد اعتبارات خود كه ملزم به هزینه آن در امور فرهنگی هستند، یاریگر هنرمندان حوزه تجسمی شوند و بتوانند با فرهنگ سازی، زمینه فروش یا خرید آثار آنان را فراهم كنند.
وی با اشاره به ظرفیت های مشهد مقدس به عنوان یك شهر زیارتی و برخورداری از 30 میلیون زائر در سال افزود: اثر هنری نیز می تواند جزو اقلام سوغات زائر باشد، لذا باید فرهنگ سازی و بسترسازی لازم انجام شود تا آثار هنری حوزه تجسمی جزو سوغات قرار گیرد.
محمدی ادامه داد: با همكاری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می توان اماكنی را به منظور فروش آثار هنری در قالب سوغات برای گردشگران داخلی و خارجی در مشهد ایجاد كرد كه پیگیر تحقق این مهم هستیم.
وی تاكید كرد: رونق اقتصاد هنر نیازمند فرهنگ سازی و مشاركت همه نهادها است، باید كار پژوهشی با همكاری دانشگاه ها در این زمینه انجام شود و بستر لازم برای فروش آثار در جای مناسب توسط دستگاه های اجرایی فراهم گردد.

* لزوم ایجاد بازار آثار هنری
معاون فرهنگی، اجتماعی شهرداری مشهد نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: شهرداری سه نگارخانه در كوهسنگی و میدان شهدا در اختیار دارد كه همواره هنرمندان هنرهای تجسمی از این فضا برای ارائه آثار خود استفاده كرده اند.
هادی بختیاری افزود: تاكنون تقاضاهای هنرمندان برای استفاده از فضاهای شهرداری به منظور ارائه آثار و فروش آنها اجابت شده و شهرداری در این زمینه كم كاری نكرده است.
وی اظهار داشت: اخیرا یكی از نگارخانه های شهرداری در منطقه كوهسنگی در اختیار هنرمندان بود و آثار هنری در آن به فروش می رفت و مردم نیز مراجعه خوبی به این نگارخانه داشتند.
وی ادامه داد: روابط عمومی شهرداری مشهد نیز در بیشتر روزها نگارخانه میدان شهدا را در اختیار هنرمندان قرار می دهد بطوریكه اخیرا نیز نمایشگاهی از آثار هنرمندان معلول در این نگارخانه برپا بود.
معاون شهردار مشهد گفت: معتقد هستم شهرداری بیشترین كمك را به هنرمندان این شهر در مقایسه با سایر دستگاه های اجرایی كرده و به رغم اینكه ماموریت مستقیم در این حوزه ندارد اما حامی هنرمندان بوده است.
بختیاری افزود: تاكنون تبلیغات محیطی بسیار برای آثار نمایشی در شهر مشهد صورت گرفته و شهرداری برای خرید بلیت نمایش و ایجاد امكانات لازم در این زمینه به هنرمندان كمك كرده است.
وی اظهار داشت: شهرداری برای زیباسازی شهر بویژه نقاشی ها و مجسمه ها از هنرمندان مشهدی استفاده نموده و در واقع آثار آنان را خریداری كرده است.
وی گفت: بیشتر هنرمندان هنرهای تجسمی با شهرداری مشهد همكاری دارند، البته به دلیل محدودیت های مالی اغلب سفارش كار به این هنرمندان با فراز و فرودهایی همراه بوده است.
معاون شهردار مشهد رونق اقتصاد هنر را در گرو تقویت بازار برای فروش آثار دانست و افزود: باید بازار موقت یا دائم برای فروش آثار هنری در مشهد ایجاد شود و خلاء این بازار در این شهر احساس می شود.
بختیاری اظهار داشت: شهرداری مشهد در حوزه بازار نقش تسهیلگر دارد و انجمن های هنری و سرمایه گذاران باید به صورت مستقیم وارد این كار شده و بازار راه بیاندازند.
7489/6053