كشت گلخانه ای زعفران، روش جدید یا سراب سودآوری؟

چنین تبلیغات و فعالیتهایی در حالی صورت گرفته كه خراسان رضوی سالانه با تولید 300 تن زعفران به روش معمول آن در سطح 86 هزار هكتار مزرعه، افزون بر 80 درصد تولید این محصول سودآور، صادراتی و راهبردی را در ایران به خود اختصاص داده است.
تبلیغات پیرامون مزایای كشت گلخانه ای زعفران به روش آیروپونیك از پارسال با اعلام فراخوان جذب كارآموز در دوره های آموزشی این نوع كشت از طریق شبكه های اجتماعی آغاز شد. در ابتدای امر علاقه مندان فراوانی با هدف شروع كسب و كاری نوین و سودآور در این دوره ها شركت كردند و حتی برخی برای تامین هزینه بهره مندی از این آموزشها اقدام به گرفتن وام كردند.
اما ورق این اوضاع وقتی برگشت كه زمان برداشت محصول زعفران هواكشت و محاسبه سود و زیان آن فرا رسید زیرا سرمایه گذاران این حوزه موفقیتهای مالی وعده شده را كسب نكردند و نالان و شاكی با مراجعه به سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی خواستار پیگیری موضوع شدند.
در كشت گلخانه ای زعفران به روش آیروپونیك یا هواكشت، نیازی به خاك نیست و صرفا با كنار هم چیدن پیازهای زعفران بر روی طبقات چوبی و رطوبت دهی به محیط اقدام به گل گیری از پیاز می شود.
بر این اساس، مدعیان این نوع كشت را نمی توان كلاهبردار عنوان كرد زیرا طبق گفته متخصصان 'پیاز زعفران' در شرایط دارای رطوبت لازم در هوا و در كنار یك اتاق معمولی نیز به گلدهی می رسد اما وعده های واهی و بیانی متفاوت از واقعیت كه بیشتر شبیه به دروغ است اینگونه تبلیغات و آموزشهای آن را از درجه اعتبارساقط می كند. بررسی فنی كارشناسان رسمی حوزه زعفران نشان داد كشت گلخانه ای این محصول بخاطر فقدان كیفیت در زعفران تولیدی، مورد تایید نیست.

* كیفیت، گمشده زعفران گلخانه ای
رئیس هیات مدیره جمعیت ایرانی علوم زعفران به خبرنگار ایرنا گفت: زعفرانی كه در فضای گلخانه تهیه و تولید می شود مواد موثره و مورد انتظار از زعفران را به حد كافی ندارد. به همین دلیل از نظر اقتصادی و كیفیت محصول به هیچوجه مورد تایید نیست.
عباس همتی كاخگی افزود: برگزاری دوره های آموزشی در این زمینه صرفا جنبه تبلیغاتی دارد. این دوره های آموزشی جوانان و افراد جوینده كسب و كار را به سمت و سویی می برد كه بیشتر متضرر می شوند و با توجه به اینكه نتایج حاصله با وعده ها فاصله بسیار دارد موجب سرخوردگی آنان می شود.
وی ادامه داد: همچین مدرسان این دوره های آموزشی از دانش كافی برخوردار نیستند و صرفا اقدام به ارائه اطلاعات روبنایی از زعفران می كنند. به همین دلیل افراد شركت كننده در چینی دوره های وارد روند یك فعالیت اقتصادی می شوند كه با اصل سودآوری همراه نیست.
موسسه‌ غیرانتفاعی و علمی پژوهشی 'جمعیت ایرانی علوم زعفران' با مجوز رسمی كمیسیون انجمنهای علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با هدف پیشرفت و ارتقای علمی دانش زعفران، توسعه كیفی نیروهای متخصص، بهبود و انسجام ‌بخشی به امور دانشی، پژوهشی و آموزشی در زمینه‌ های فناوری تولید، فرآوری، كنترل كیفیت، كاربردهای دارویی و غذایی زعفران و بازاریابی فعالیت می كند.

* جهاد كشاورزی مسئول ساماندهی
رئیس هیات مدیره جمعیت ایرانی علوم زعفران همچنین گفت: ساماندهی وضعیت موجود، اطلاع رسانی در این زمینه و همچنین برخورد قانونی با برگزاركنندگان اینگونه دوره های آموزشی به واسطه ارائه اطلاعات اشتباه، بر عهده متولی زعفران در كشور یعنی وزارت جهاد كشاورزی است.
وی افزود: كشت گلخانه ای زعفران به روش هواكشت اقدامی شدنی است اما سودآوری و كیفیت محصول در این نوع كشت با تبلیغات مطرح شده مغایر است.
همتی به نشست پژوهشی با حضور متخصصان علم زعفران از دانشگاهها و دستگاهها در جمعیت ایرانی علوم زعفران اشاره و بیان كرد: در این نشست جنبه های مختلف كشت گلخانه ای زعفران مورد بررسی قرار گرفت و بر 'قابل تایید نبودن' این شیوه كشت تاكید شد.

* اظهارات یك آموزش دهنده كشت گلخانه ای زعفران
مسئول یكی از موسسه های كارآفرینی در خراسان رضوی و برگزاركننده دوره های آموزش كشت گلخانه ای زعفران نیز گفت: سابقه كشت زعفران در خراسان به بیش از سه هزار سال می رسد اما كشت گلخانه ای این محصول یكی از شیوه های نوین است كه معایب كشت در زمین را ندارد.
محمد مشئوف افزود: كشت زعفران در زمین با مشكلاتی از جمله سرمازدگی، آفات، مشكلات پیش آمده از سوی جوندگان برای پیاز زعفران و بارندگی هنگام برداشت گل مواجه است كه كیفیت محصول را به شدت كاهش می دهد. بار میكروبی بالا به واسطه تماس با خاك نیز از مواردی است كه در كشت گلخانه ای مشاهده نمی شود.
وی ادامه داد: در كشت گلخانه ای زعفران از پیازهای 20 گرمی به بالا استفاده می شود. در كشور چین پیازهای 50 گرمی برای این كار استفاده می شوند و به همین دلیل سودآوری در این نوع كشت قطعی می شود بنابراین باید در زمینه تهیه بانك پیاز با كیفیت و وزن بالا اقدام كرد.
این برگزاركننده دوره های آموزش كشت گلخانه ای زعفران گفت: معمولا كشت زعفران در زمین طی سالهای پنجم و ششم كشت به سود دهی عالی و پیك سوددهی می رسد و در سال هفتم نیز باید كشاورز اقدام به زیر و رو كردن زمین نماید. اما در كشت گلخانه ای از همان سال نخست در صورت استفاده از پیاز باكیفیت و وزن بالا می توان سوددهی را برای سرمایه گذار متصور شد.
وی افزود: مجوز ارائه آموزش در این زمینه را از چندین ارگان دولتی دریافت كرده ایم و علت عدم حمایت از این نوع كشت را نمی دانم.

* ضررآوری بیش از سودآوری
مدیر امور باغبانی و زراعت سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: پیاز زعفران بگونه ای است كه بدون هیچ تغذیه و آبیاری در فضای بیرون از خاك به واسطه استفاده از ذخیره غذایی موجود در خود پیاز، به گل دهی می رسد.
هاشم نقیبی افزود: اما انتقال كشت پیاز زعفران در گلخانه جز هزینه های گزاف برای بهره بردار هیچ چیز دیگر ندارد بنابراین كشت گلخانه ای زعفران مقرون به صرفه محسوب نمی شود.
وی ادامه داد: تبلیغات گسترده این شیوه كشت كه سابقه آزمایش در سازمان تحقیقات كشاورزی جهاد كشاورزی را دارد از سال 1385 وجود دارد و در این ارتباط هیچ برنامه و شیوه جدیدی مطرح نشده است.
مدیر امور باغبانی و زراعت سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی گفت: طبق تبلیغات انجام شده در این زمینه برای كشت گلخانه ای نیاز به پیاز بالای 10گرم است. بطور میانگین در هر یك كیلوگرم بین 20 تا 25 درصد پیاز زعفران با وزن 10 گرم وجود دارد.
وی افزود: به این ترتیب برای كشت هزار عدد پیاز زعفران در هر مترمربع به روش هواكشت نیاز به 10 كیلوگرم پیاز زعفران 10 گرمی است كه با خرید 50 كیلوگرم پیاز زعفران پس از دسته بندی به دست می آید.
نقیبی ادامه داد: اگر قیمت هر كیلوگرم پیاز زعفران 400 هزار ریال در نظر گرفته شود، برای خرید 10 كیلوگرم باید چهار میلیون ریال هزینه شود. با توجه به اینكه حداكثر هر پیاز دو گل می دهد و وزن هر گل زعفران چهار دهم گرم است در نهایت از هر هزار مترمربع عرصه كشت گلخانه ای آن 800 گرم گل زعفران برداشت می شود.
وی گفت: بر اساس قیمت، هر كیلوگرم گل زعفران به ارزش میانگین 900 هزار ریال از بهره بردار خریداری می شود حال آنكه وی برای این میزان چهار میلیون ریال هزینه كرده است بنابراین چنین روش كشتی به هیچوجه مقرون به صرفه نیست.

*دوره های آموزشی در شهرستانهای زعفران خیز
مدیر امور باغبانی و زراعت سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضویدر ادامه اظهارداشت: برگزاركنندگان این دوره های آموزشی برای كشت گلخانه ای محصول زعفران به ازای هر ساعت آموزش حدود چهار میلیون ریال از شركت كنندگان دریافت می كنند. این در حالی است كه جزوات آموزشی در این دوره ها نیز به قیمن دهها میلیون ریالی به فروش می رود.
وی افزود: اخذ این میزان هزینه برای دوره های آموزشی در حالی است كه سودآوری در این نوع كشت برای بهره برداران به هیچوجه محقق نمی شود.
نقیبی ادامه داد: طی روزهای اخیر افراد متعددی در اعتراض به روند برگزاری كلاسهای آموزشی، به سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی مراجعه كرده و خواستار رسیدگی به موضوع و اطلاع رسانی در این زمینه شده اند.
وی گفت: روند فعالیت برگزاركنندگان این دوره های آموزشی در شهرستانهای مشهد، بردسكن، مه ولات و تربت حیدریه به شدت رو به افزایش است و امیدواریم متقاضیان با كسب اطلاعات و آگاهی كافی اقدام به ثبت نام در چنین برنامه هایی نكنند.

*عرضه زعفران ایران به نام چین
كارشناس مسئول زعفران سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در تبلیغات این دوره های آموزشی موفقیت كشور چین در كشت گلخانه ای زعفران مثال زده و به عنوان نمونه معرفی می شود. این ادعا كاملا كذب است زیرا چین اخیرا با ورود به بازار زعفران در جهت گرفتن این بازار از ایران و اسپانیا گام بر می دارد.
رامین اسمی افزود: چین تعرفه های سنگینی برای ورود زعفران ایران به كشورش گذاشته در حالی كه زعفران ایران از راه افغانستان به نازلترین قیمت وارد چین شده و در نهایت به صورت بسته بندی با نام زعفران تولید در چین به بازار جهانی عرضه می شود. /1858/7496