كشت گیاهان مقاوم به كم آبی علاج سلامتی محیط زیست و انسان

به گزارش ایرنا، آنطور كه پایگاه های علمی دنیا پیش بینی كرده اند، آب های قابل مصرف و آشامیدنی جهان رو به پایان است.
این موضوع نیز به تائید سازمان جهانی منابع (WRI) رسیده به طوریكه این سازمان وضعیت آب 167 كشور جهان را تا سال 2040 را مورد بررسی قرار داده است .
نتایج داده ها مشخص كرد كه تا سال 2040 تعداد 33 كشور جهان با بحران بسیار شدید آب مواجه خواهند بود.
در این میان ایران رتبه 13 را از لحاظ بحران آب به خود اختصاص داده و نشان می دهد تشدید بحران آبی برخی كشورمان سه برابر افزایش یافته است.
بحران شدید آبی به وضعیتی اطلاق می‌شود كه سالانه ۸۰ درصد از آب در دسترس مصرف‌كنندگان خانگی، كشاورزی و صنعتی یك كشور بهره‌برداری و آن سرزمین با تهدید كمبود آب شدید مواجه شود.
بروز این بحران نتیجه عوامل مختلفی است كه بخشی از آن به عوامل طبیعی و محیطی و بخشی نیز ناشی از عملكرد انسان ها است.
این عوامل هرچه كه هستند، محیطی را ایجاد خواهند كرد كه در آن شركت‌ها، مزارع و ساكنان مناطق به‌شدت به منابع محدود آب وابسته خواهند بود و در مقابل تغییر جزئی منابع آب آسیب‌پذیر می‌شوند.
چنین شرایطی امنیت آب و رشد اقتصادی كشورها را تهدیدخواهد كرد و در این راستا دولت‌های ملی و محلی باید برنامه‌های آب‌وهوایی قدرتمندی ارائه كنند.
در شرایطی كه جهان با كمبود آب دست و پنجه نرم می كند تغییر اقلیم نیز باعث گرم تر شدن كره زمین تا سال 2040 تا 2 درجه سانتیگراد می شود كه در این شرایط گیاهانی همچون گندم، جو و ذرت كه وابستگی زیادی به آب دارند تا حد زیادی از گردونه كشت خارج می شوند به طوریكه تا این سال 25درصد كشت گندم را از دست می دهیم.
رویكرد جدید بشریت در این شرایط باید كشت گیاهانی باشد كه مقاومت زیادی به شرایط اقلیمی به وجود آمده دارند، گیاهانی كه از هزاران سال پیش در چرخه غذایی انسان ها قرار داشتند.
این گیاهان بر اثر عواملی همچون انقلاب سبز در جهان به ویژه كشورهای آسیایی و ایران كنار گذاشته شدند.
این تغییر كشت منجر به از رده خارج شدن گیاهان بومی همچون ارزن، سورگوم و كینوا شد و برنج، گندم، جو و ذرت كه وابستگی زیادی به آب دارند كشت و خوراك غالب شد.
با توجه به وجود آینده آبی نه چندان خوش برای كشورمان، محققان پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی وزارت جهاد كشاورزی سال هاست در حال تحقیق برای احیاء وترویج كشت دوباره این گیاهان بومی هستند.
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران به خبرنگار ایرنا گفت: تمام دلایل تغییرات اقلیمی به شرایط طبیعی مربوط نیست بلكه خیلی از بی مبادلاتی ها و بی تدبیری های كه در حوزه بهره برداری از منابع طبیعی به خصوص در بخش آب انجام داده ایم باعث شده كه این وضعیت فاجعه بار را از نظر آب داشته باشیم.
بابك ناخدا افزود: امروز كشورما از لحاظ كیفیت خاك هم وضع بدتری نسبت به آب دارد به طوریكه ركوردار فرسایش خاك در دنیا است.
وی افزود: جنبه مثبت این است كه فعالیت های تحقیقاتی در كشور با سرعت در حال انجام است كه به كمك اقدامات علمی و با استفاده از ذخایر توارثی و تنوع زیستی به چالش های درون مزرعه پاسخ دهیم.
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران گفت: تلاش ها براین است تا با ارتقای سطح بهبود پوشش گیاهی و تولید محصولات با ارزش غذایی به معیشت روستائیان و كشاورزان كمك شود.
وی با بیان اینكه تحقیقات خوبی در این زمینه انجام شده، اظهار داشت: در كارهای تحقیقاتی
تلاش می شود تمام صفات خوب ارقام مختلف یك گونه را جمع آوری و در یك رقم تجمیع كنیم تا به نتیجه دلخواه و مناسب شرایط اقلیمی سخت برسیم.
ناخدا گفت: یكی از شرایط كشت این گیاهان جدید توسط كشاورزان وجود بازار مناسب برای این محصولات است زیرا اگر محصولی كشت شود ولی از طرف دولت حمایت هایی همچون خرید تضمینی و فعالیت های ترویجی وجود نداشته باشد، محصول روی دست كشاورز مانده و باعث دلسرد شدن او می شود.
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران ادامه داد: این پژوهشگاه علاوه بر كار تحقیقاتی برای كشت مناسب این گیاهان و معرفی آنها به كشاورز اقدام به ایجاد زنجیره كامل ارزش محصولات می كند یعنی از تولید تا فرآوری محصول و بازار فروش آن را می بیند.
وی اظهار داشت: با این روند به اشتغال خانواده های روسئائیان و مشاركت فرزندان و همسران فعالیت های كشاورزی كمك می شود.
این محقق با بیان اینكه بیشتر تحقیقات انجام شده در كشور به خصوص در مراكز دانشگاهی فقط به تولید مقاله می انجامد، گفت: این در حالی است كه این علم باید تبدیل به ثروت و كار شود و كمك به رفع مشكل كشاورزان بكند.
وی افزود: ما به دنبال معرفی گیاهان جایگزین به كشاورزان هستیم كه در شرایط سخت پاسخگوی نیاز كشاورز و به تبع آن مردم باشد .
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران اظهار داشت: از
جمله فعالیت ها گسترش كشت گیاهان دارویی است كه ذخایر ارزنده ای در كشور داریم.
وی به نمونه های گیاهان مقاوم به كم آبی و دارای ارزش غذایی بالا اشاره كرد و گفت: در تلاش هستیم تا این نمونه ها در كشاورزی ایران جایگاه خاصی پیدا كنند.

***استویا 400 برابر شیرین تر از شكر
ناخدا یك نمونه از این گیاهان را «استویا» دانست كه با عنوان قند رژیمی برای كاهش عوارض دیابت نیز از آن یاد می شود به طوریكه 400 برابر از شكر شیرین تر بوده و در صنعت شیرینی سازی و قنادی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران گفت: این گیاه به طور صددرصد از خارج وارد می شود ولی محققان این پژوهشگاه با كار بر روی این گیاه و استفاده از تركیبات تحریك كننده رشد درصدد هستند تا قسمت هوایی گیاه و شاخساره های آن را افزایش دهند زیرا پتانسیل اقتصادی بیشتری در آن نهفته است.

*** ارزن گیاه یتیم یا فراموش شده
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی كشور از «ارزن » به عنوان یك نمونه دیگر از گیاهان نجات دهنده كشاورزی ایران نام برد.
وی گفت: این گیاه از گذشته های دور در ایران كشت می شد اما وقتی انقلاب سبز و ترویج
روش های آمریكایی گندم ،جو، برنج و ذرت را جایگزین آن كرد.
ناخدا با تاكید بر اینكه به دنبال احیای كشت گیاهان فراموش شده در كشور هستیم، افزود: به منظور ترویج و ایجاد بازار مصرف این گیاهان كمپین «اسمارت فودها» را راه اندازی كرده ایم كه در این كمپین ضمن معرفی این گیاهان و فرآورده های مختلف آن، فواید این گیاهان از لحاظ تاثیر در سلامت مردم و كنترل بیماری ها معرفی می شود.
وی یكی از این گیاهان فراموش شده را «ارزن» دانست كه تصور مردم بر استفاده دامی و گیاهی آن است در حالیكه با استفاده به عنوان خوراك، تاثیرات زیادی برای سلامتی دارد.
ناخدا گفت: یكی از تاثیرات این گیاه بر روی بیماری «سلیاك» است كه مبتلایان به این بیماری قادر به جذب گلوتن نبوده و در نهایت به سرطان دستگاه گوارش می انجامد به طوریكه 10 درصد جمعیت كشورمان مبتلا به این بیماری بوده و حتی كودكان در سنین پایین، مادران باردار و شیرده نیز به این بیماری مبتلا می شوند.
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران افزود: ارزن دارای
ارزش غذایی بالا بوده و سرشار از لحاظ اسید فولیك، مواد معدنی وآهنی است .
وی بیان داشت: این محصول قادر به بهبود بیماری های گوارشی است و دوره كشت آن حدود 45 تا 60 روز است.
ناخدا با اشاره به اینكه چند سالی است از «كینوا» به عنوان یك كشت جایگزین نام برده می شود، گفت: كینوا محصولی بسیار گران است در حالیكه ارزن علاوه بر ارزان بودن ارزش غذایی بالاتری نیز دارد.
وی، ارزن را شامل ارقام مختلفی همچون دم روباهی، مرواریدی و انگشتی عنوان كرد و افزود: از این محصول می توان انواع پوره ها، شیرینی، سرلاك، میكس، انواع شیرینی و برنجك تهیه كرد.
وی دلیل نامگذاری این گیاهان به عنوان اسمارت فود را ارزش غذایی بسیار بالا، غنی بودن از لحاظ اسید فولیك، زینك (روی) و آهن دانست و اظهار داشت: این گیاه چند برابر گندم، كینوا، اسفناج، گوشت گوساله و مرغ آهن دارد.
ناخدا گفت: این گیاه مقاوم به كم آبی بوده و برای محیط زیست و كره زمین ارزشمند است.

***سالكورنیا گیاهی شوری پسند
رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولكولی پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران به كار تحقیقاتی بر روی پرورش بعضی از گیاهان شوری پسند و دارای جنبه خوراكی ، دارویی و فواید زیست محیطی اشاره كرد و گفت: سالكورنیا جزو گیاهان شوری پسند است كه در شرایطی رشد می كند كه هیچ گیاه دیگری قادر به رشد نیست.
وی افزود: محققان این پژوهشگاه با پرورش این گیاه و كشت آن به صورت پایلوت در 150 هكتار از اراضی غرقابی شور كشور همچون سواحل جنوبی، گرگان و دریاچه ارومیه به نتایج خوبی رسیده اند.
وی اظهار داشت: این گیاه علاوه بر اینكه از شرایط بحرانی محیطی همچون گرد و غبار و طوفان نمك جلوگیری می كند و موجب اصلاح بیولوژیك خاك می شود، قسمت هوایی آن نیز به عنوان غذا و چاشنی های مختلف نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
ناخدا با بیان اینكه این گیاه موجب سبزینگی در مناطق با خاك و آب شور می شود، گفت: سالكورنیا علاوه بر اینكه برای انسان مصرف غذایی و دارویی دارد برای خوراك دام نیز استفاده می شود.
وی اضافه كرد: از خشك شده این گیاه نیز به عنوان نمك سبز استفاده می شود كه شامل تمام املاح است و اثرات سوء سدیم را برطرف می كند چون كلسیم و پتاسیم دارد و از فشار خون نیز جلوگیری می كند.
با این حال محققان پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران معتقدند كه برای نجات كشور از بحران خشكسالی و كم آبی علاوه بر اجرای فراگیر طرح های آبخیزداری ، بخش عمده كشت محصولات كشاورزی و زراعی به سمت محصولات مقاوم و كم آب بر هدایت شود.
ایران حدود 18 میلیون هكتار اراضی كشاورزی دارد كه حدود هشت میلیون هكتار این اراضی آبی و مابقی دیم است.
به گفته محققان ، ترغیب كشاورزان به كشت محصولان كم آب بر در عین حال دارای ارزش غذایی بالا می تواند به معیشت و سلامت مردم و محیط زیست كمك كند.
پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی ایران از سال 1379 با هدف توسعه و استفاده از فناوری های نوین كشاورزی به منظور حل مشكلات بخش كشاورزی، تامین امنیت غذایی كشور، ارتقای سطح سلامت غذایی جامعه، حفاظت از منابع پایه و بسترهای زیست محیطی در راستای توسعه پایدار، تولید علم و ثروت و كمك به ایجاد اشتغال مولد و خوداتكایی در محصولات كشاورزی در كرج تاسیس شده است.
6156/ 6155