یمن در میان كابوس جنگ و رویای صلح

نمایندگان جنبش انصار الله و دولت مستعفی یمن طبق چارچوب گفت وگوی یمنی - یمنی، پس از چندین دور مذاكره بی نتیجه، با میانجی گری هیات ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن به ریاست 'مارتین گریفیتس' از روز شنبه 16 آذر ماه در كاخ ژوهانسبورگ واقع در شهر 'ریمبو' در حوالی استكهلم پایتخت سوئد رو در روی یكدیگر نشستند و پس از یك هفته گفت وگوی نفس گیر، در چند محور اصلی و مورد مناقشه به توافق های مهم دست یافتند كه می تواند مسیر برقراری صلح در این كشور را هموار كند.
دو روز پیش از آغاز مذاكرات صلح در سوئد، جنبش انصار الله و دولت مستفعی یمن برای نشان دان عزم و جدیت خود و اینكه نشان دهند این دوره از مذاكرات با دوره های قبل تفاوت ملموسی دارد، توافقنامه ای را در مورد تبادل اسرا منعقد كردند كه پیرو آن 50 نفر از نیروهای زخمی انصار الله از فرودگاه صنعا به مسقط پایتخت عمان انتقال یافتند.
گرچه گریفیتس روحیه هیات مذاكره كنندگان جنبش انصار الله و دولت مستعفی یمن را قابل ستایش دانست اما پافشاری یكی از طرف ها بر روی برخی محورها حین مذاكره از توپ و تشرهای نماینده سازمان ملل متحد در امور یمن دور نماند تا جایی كه وی تهدید كرد در صورت شكست مذاكرات پرونده یمن را به شورای امنیت سازمان ملل برده و طرفی را كه در مذاكرات كارشكنی كرده معرفی خواهد كرد.
با این وجود طرف های مذاكره در مسیر گفت وگوهای گام به گام به توافق هایی در زمینه مختلف دست یافتند كه از جمله آنها می توان به توافق درباره از سرگیری صادرات نفت و گاز این كشور اشاره كرد.
از دیگر محورهای مورد توافق طرفین، تبادل فهرست 15 هزار نفره اسرا بود كه در این چارچوب مقرر شد، به جنبش انصار الله و دولت مستعفی یمن دو هفته فرصت داده شود، دو فهرست اسامی اسرا مبادله شده را بررسی و طی یك هفته دیگر ملاحظات خود را ارائه داده و در هفته چهارم به ملاحظات طرف دیگر پاسخ دهند.
بر اساس سازوكار تعریف شده در این توافق پس از موافقت طرفین، فهرست ها تحویل صلیب سرخ می شود تا اسرا از دو فرودگاه 'سیئون' و صنعا انتقال داده شوند.
بازگشایی فرودگاه صنعا از جمله دیگر محورهای كلیدی در مذاكرات صلح یمن بود كه اخبار ضد و نقیضی در مورد توافق بر سر آن از سوئد مخابر شده است.
كنترل فرودگاه صنعا به عنوان یكی از مقاصد ارسال كمك های غذایی و دارویی به یمن در اختیار جنبش انصار الله است اما ائتلاف سعودی طی حدود چهار سال گذشته از هرگونه پرواز از این فرودگاه ممانعت كرده است.
دولت مستعفی یمن خواستار تبدیل این فرودگاه به یك فرودگاه داخلی است و بازگشایی آن را منوط به بازرسی هواپیماها در فرودگاه عدن یا سیئون كرده است.
در مقابل جنبش انصار الله، ضمن رد هرگونه بازرسی از هواپیماها، بر این نكته تصریح دارد كه بازگشایی فرودگاه صنعا باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی انجام شود.
با این حال در حالی كه رسانه ها روز چهارشنبه هفته گذشته از توافق بر سر بازگشایی این فرودگاه خبر دادند، جنبش انصار الله چنین اخباری را رد كرد تا گره فرودگاه صنعا همچنان بسته بماند.
توقف درگیری ها در 'تعز' به عنوان سومین شهر بزرگ یمن نیز از دیگر محورهای مذاكرات بود كه با طرح ارائه شده از سوی گریفیتس، موافقت طرفین بر سر آن حاصل شد.
بر اساس این طرح، افزون بر گشایش گذرگاه ها و فرودگاه ها تعز، هرگونه عملیات نظامی از جمله بمباران های هوایی، پرواز پهپادها، حملات موشكی و تقویت نیروهای نظامی متوقف و یك گروه كاری مركب از طرف های درگیر یمنی با مشاركت سازمان ملل متحد نیز به عنوان ناظر بر اجرای طرح تشكیل می شود.
اما الحدیده و سرنوشت این بندر استراتژیك موضوع دشوار و نقطه تمركز مذاكرات صلح یمن بود كه اهمیت آن در پیشبرد مذاكرات، 'آنتونیو گوترش' دبیركل سازمان ملل متحد را مجبور كرد از نیویورك راهی استكهلم كند.
بندر 600 هزار نفری الحدیده به عنوان دومین نقطه با اهمیت تجارت بین المللی یمن در 265 كیلومتری صنعا پایتخت این كشور واقع و محل ورود بیش از 70 درصد كمك های بین المللی و كالاهای اضطراری برای مردم جنگ زده یمن است.
كنترل این بندر در اختیار جنبش انصار الله است اما ائتلاف سعودی ادعا می كند، انصار الله كمك های تسلیحاتی خود را از این بندر وارد می كند.
دولت مستعفی یمن هموار خواستار عقب نشینی انصار الله از این بندر و تحویل سلاح های آنها شده و این خواسته خود را نیز در مذاكرات مطرح كرده است.
این در حالیست كه جنبش انصار الله در مذاكرات صلح، ضمن رد این درخواست، خواستار معرفی بندر الحدیده به عنوان یك 'منطقه بی طرف' شده بود.
در نهایت و پس از یك هفته چانه زنی فشرده روز پنجشنبه 22 آذر ماه و در آخرین روز مذاكرات صلح یمن، طرف های یمنی درباره برقراری آتش بس در بندر الحدیده توافقنامه امضا كردند.
دبیركل سازمان ملل متحد در نشست اختتامیه این مذاكرات اعلام كرد، با طرف های یمنی به توافقی دست یافتیم كه با توجه به آن بندر راهبردی الحدیده از نیروهای دو طرف خالی و نیروهای بیطرف در آن مستقر شوند.
گوترش افزود: طرف های یمنی توافق كردند كه در بندر الحدیده آتش بس برقرار و به منطقه بی طرف تبدیل شود.
نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن نیز روز گذشته (جمعه) به صورت ویدئو كنفرانس گزارشی را با موضوع مذاكرات صلح یمن در نشست شورای امنیت ارائه كرد و از این شورا خواست مجوز نظارت سازمان ملل متحد بر بندر الحدیده را صادر كند.
گریفیتس با بیان اینكه نباید توافق بدست آمده میان یمنی ها را كوچك دانست، تاكید كرد: داشتن یك رژیم نظارتی قوی و صحیح نه تنها اساسی است بلكه یك نیاز فوری است و دو طرف گفتند كه از آن استقبال خواهند كرد.
وی درباره دلیل تمركز به بندر الحدیده گفت: این بندر تنها خط ارتباطی حیاتی برای برنامه های انسان دوستانه ای است كه جان میلیون ها یمنی به آن وابسته است. پیش بینی از قحطی گسترده، حل و فصل مساله الحدیده را ضروری و اساسی كرده است. به خاطر همین، حل و فصل این موضوع پیرامون مسایل انساندوستانه و نیازهای اولیه زندگی بوده است.

** استقبال از توافق الحدیده و 'دبه' دولت مستعفی یمن
اعلام توافق بر سر آتش بس در بندر الحدیده و نیز تفاهمات صورت گرفته در مذاكرات سوئد میان جنبش انصار الله و دولت مستعفی یمن با استقبال جهانی مواجه شد.
'بهرام قاسمی' سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واكنش به نتایج مذاكرات طرف های اصلی بحران یمن در استكهلم ضمن استقبال از تفاهمات و توافقات صورت گرفته میان طرفین با نظارت نماینده دبیركل سازمان ملل متحد، گام های مثبت اعتماد ساز و توافقات اولیه حاصله را برای استمرار گفت وگوها امیدواركننده خواند.
وی توافق حاصله در مورد شهر و بندر الحدیده را بسیار مهم ارزیابی و خاطر نشان كرد: این تفاهم نشان می دهد گروه های یمنی حاضر در گفت وگوها به دقت و درستی شرایط اسف بار مردم مظلوم یمن را درك كرده و برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع درآن كشور به دلیل تشدید درگیری ها در اطراف الحدیده استمرار وصول كمك های انسانی را بر منافع گروهی خود ترجیح داده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه ابراز امیدواری كرد، بندر الحدیده و سایر بنادر و فرودگاه های یمن از جمله فرودگاه صنعا هر چه سریع تر برای دریافت كمك های انساندوستانه و فعالیت های مدنی به منظور كاهش رنج و آلام مردم یمن آماده سازی شوند.
وی همچنین افزود: امیدواریم تفاهم های حاصله در چارچوب و بازه زمانی تعیین شده اجرایی و زمینه لازم را به منظور دور بعدی گفت وگوها در آینده نزدیك برای رسیدن به توافق نهایی فراهم كند.
سخنگوی وزارت امور خارجه تاكید كرد: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب رویكرد مسوولانه خود در قبال بحران های منطقه ای نقش سازنده ای در ترتیبات اجرایی گفت وگوهای یمنی - یمنی در سوئد ایفا كرده و همچنان در راستای طرح چهار ماده ای ارائه شده از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران راه حل نهایی بحران یمن را توقف جنگ و خونریزی و تداوم گفت وگوهای یمنی - یمنی می داند.
عربستان نیز كه شعله جنگ در یمن را برافروخت، از توافق طرفین یمنی در مذاكرات ابراز رضایت كرد.
'عادل الجبیر' وزیر خارجه عربستان در توئیتی، اجرای توافقنامه استكهلم را گامی مهم برای امنیت، حاكمیت و یكپارچگی یمن عنوان كرد.
آمریكا نیز كه با نشان دادن چراغ سبز به عربستان مجوز حمله به یمن را صادر كرد، از توافق یمنی ها در مذاكرات سوئد استقبال كرد.
وزارت خارجه آمریكا با انتشار بیانیه ای اعلام كرد، توافق های صورت گرفته گام مهم و اولیه برای بهبود زندگی مردم یمن است.
'جرمی هانت' وزیر خارجه انگلیس نیز پیشرفت‌های صورت گرفته در مذاكرات صلح یمن در سوئد را گامی مهم در راستای پایان دادن به درگیری‌ها در این كشور و آنچه او بدترین بحران انسانی در جهان خواند، برشمرد.
'محمد عبدالسلام' رئیس هیات مذاكره جنبش انصار الله در مذاكرات سوئد نیز توافق روز پنجشنبه را مثبت و تقویت كننده روند صلح و آتش بس در الحدیده و یك پیروزی برای بشریت دانست.
اما به رغم استقبال از مذاكرات سوئد و نتایج آن، وزیر كشور دولت مستعفی یمن توافقنامه بدست آمده را به نفع انصار الله دانست و مدعی شد كه این جنبش در عمل آنها را - توافق ها - اجرا نخواهد كرد.
'احمد المسیری' با ابراز بدبینی نسبت به توافقات گفت: توافقنامه سوئد به شبه نظامیانی كه علیه كشور و دولت قانونی شورش كردند ، فرصت بیشتری برای ادامه حیات و نقض قوانین علیه مردم و دولت یمن خواهد داد.
وی همچنین گفت: براساس تفسیرهای كودتاچیان توافق الحدیده به شكست خواهد انجامید.

** ائتلاف سعودی همچنان بمباران می كند
به رغم توافق صورت گرفته بین یمنی ها برای آتش بس در الحدیده و افزایش خوش بینی ها نسبت به تسریع در روند برقراری صلح در یمن، ائتلاف سعودی به رهبری عربستان همچنان به بمباران و حملات خود ادامه می دهد و همچنان نشان می دهد قصد دارد خلاف خواست جهانی عمل كند.
به اساس گزارش منابع خبری، جنگنده های ائتلاف سعودی طی شبانه روز گذشته، 21 بار بندر الحدیده را هدف حمله قرار دادند.
'یحیی سریع' سخنگوی ارتش و كمیته‌های مردمی یمن نیز اعلام كرد: طی 24 ساعت اول پس از مذاكرات سوئد، 21 حمله هوایی از طرف دشمن علیه حدیده انجام شده و توپخانه‌های آنها به شدت این مناطق را هدف آتش خود قرار دادند، بیش از یكصد خمپاره به شكل بی‌هدف علیه برخی محله‌های مسكونی شهر حدیده پرتاب شده و مزدوران دشمن پس از اتمام مذاكرات تلاش كردند به ویژه در جبهه‌های ساحل غربی نفوذ كنند.
استان مرزی صعده نیز از شدت گلوله باران سعودی ها در امان نماند و نظامیان عربستانی روز گذشته(جمعه) خانه ها و مزارع شهرستان های مرزی 'باقم' و 'الظاهر' در این استان را با موشك و توپخانه هدف قرار داد كه بر اثر آن خسارت هایی به اموال مردم وارد شد.

** مردم یمن چشم انتظار اجرای نتایج مذاكرات
مردم یمن از زمان حمله ائتلاف سعودی یعنی شش فروردین سال 1394 تا كنون خسارات جبران ناپذیری متحمل شده اند و نتیجه این جنگ نابرابر مرگ و زخمی شدن 70 هزار یمنی از جمله 9 هزار و 200 كودك بوده است.
سازمان ملل متحد به تازگی در گزارشی اعلام كرد، از زمان آغاز تهاجم نظامی به یمن هر هفته 123 یمنی كشته و زخمی شده اند.
این درحالیست كه به تایید سازمان ملل متحد، جان 13 میلیون یمنی به خاطر كمبود غذا در تهدید است و بیش از 400 هزار كودك در یمن بر اثر سوءتغذیه شدید در معرض مرگ قرار دارند و دو میلیون و 500 هزار نفر دیگر نیازمند درمان هستند.
با در نظر گرفتن این وضعیت ناگوار، چنانكه معاون دبیركل سازمان ملل متحد اذعان كرده، توافق سوئد هنوز تاثیری بر مردم یمن نداشته است.
به هر روی، توافق سوئد را می توان گامی مثبت در راستای تحقق صلح در یمن دانست اما باید در نظر داشت كه پایبندی طرفین تضمین كننده هر گونه توافقی است كه در استكهلم حاصل شده است.
با پایان مذاكرات صلح یمن در سوئد، چشم نگران جامعه جهانی به مذاكراتی دوخته كه قرار است در ماه ژانویه برگزار شود، اما امیدوار است كه حاصل آن نیز مردم یمن را از كابوس جنگ خانمانسوز برهاند.
از: امید غیاثوند
خاروم ** 1071 **