«توافق كاتوویتس»، گامی بلند در اجرای «پیمان پاریس»

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، پس از نزدیك به دو هفته بحث و گفت وگو میان نمایندگان 196 كشور جهان در در كنفرانس آب و هوایی كاتوویتس در لهستان(COP 24)، آنها به نتیجه ای مبنی بر عملیاتی سازی پیمان آب و هوایی پاریس از سال 2020 دست یافتند.
گفته می شود در جریان این نشست، مهم‌ ترین مباحث در خصوص اجرایی شدن معاهده پاریس، كاهش گازهای گلخانه ای برای جلوگیری از گرم شدن كره زمین و آثار مخرب آن از جمله مهاجرت های دسته جمعی و گسترش فقر، تهدید امنیت غذایی، تنش ‌های اجتماعی و همچنین نحوه مشاركت عملی و مالی كشورهای توسعه یافته و انتقال تكنولوژی در كنار دیگر كشورها برای دست یابی به این هدف مورد بررسی قرار گرفت.
ضمن این كه در روز شنبه (روز پایانی اجلاس) توافقات انجام گرفته در قالب یك «كتاب كار» در اختیار نمایندگان كشورهای حاضر قرار گرفت تا این كشورها با استفاده از دستورالعمل‌ های كتاب مذكور، تعهدات خود را اجرایی كنند.
بنابراین شمارش معكوس برای بسترسازی و انجام تعهدات كشورهای عضو آغاز شده است تا این كه دو سال دیگر شاهد اجرای پیمان پاریس باشیم؛ پیمانی كه از سال 2015 به امضا رسید اما در اجرا با مشكلاتی مواجه بود. اینك مهم‌ترین تعهد كشورها در قالب پیمان پاریس، كاهش 1.5 درجه‌ای دمای زمین تا سال 2030 با كاهش تولید 50 درصدی گازهای گلخانه‌ای (مونواكسید كربن) است.
با وجود اعلام خرسندی نمایندگان از رسیدن به توافقی مشترك آن هم پس از دو هفته مذاكره اما انتقادهایی علیه پیمان لهستان مطرح شده است از جمله این كه كنفرانس كاتوویس هیچ تعهد جدیدی برای مقابله با گرمایش كره زمین بر دولت‌ های عضو تحمیل نكرد.
علاوه بر آن، كشورهای عضو از نظر آلایندگی محیط زیست در شرایط یكسانی قرار ندارند و بی تردید كشورهای صنعتی نقش بیشتری در آلودگی هوا در مقایسه با كشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه دارند اما گفته می شود در اجرای پیمان پاریس همه كشورها یكسان در نظر گرفته شده‌ اند.
اما مهمترین مشكل به مسوولیت گریزی كشوری چون آمریكا برمی گردد كه با وجود وارد كردن حجم بالای آلایندگی و تولید گازهای گلخانه ای، از پیمان پاریس خارج شده است. به باور ناظران حضور نماینده آمریكا در اجلاس اقلیمی لهستان بیشتر جنبه نمادین و ظاهری داشته است. از این رو «مانوئل پولگار-دویدال» از رهبران بنیاد بین ‌المللی طبیعت (WWF) معتقد است كه «آنچه در لهستان دیدیم، فقدان بنیادی فهم از بحران كنونی است»؛ موضوعی كه با وجد دستیابی به توافق، ناخرسندی حاضران را به تصویر می كشد.
ترامپ كه در جریان رقابت های انتخاباتی تغییرات اقلیمی را «حقه» و «دروغ» می نامید، ژوئن 2017 اعلام كرد كه ایالات متحده از این توافق خارج می‌ شود. در واقع ترامپ به نقش انسان در تغییرات اقلیمی باور ندارد. دی ماه پارسال نیز كه آمریكا كاهش شدید دما را تجربه كرد، ترامپ تلاش جهان را در پیمان پاریس به تمسخر گرفت و در توئیتی نوشت «ممكن است امشب سردترین شب سال نوی میلادی در تاریخ آمریكا باشد، شاید بد نباشد ذره‌ ای از آن گرمایش جهانی را كه قرار بود میلیارد‌ها دلار از سرمایه كشور ما ‌و نه كشور دیگری صرف محافظت در برابر آن شود را اكنون استفاده كنیم، خود را بپوشانید.»
كارشناسان بر این باورند كه خروج آمریكا پایه های توافق اقلیمی پاریس را سست كرده و كشوری كه بیشترین تاثیر را بر آلودگی آب، زمین و هوا دارد بی اعتنا به آینده بشر از توافق پاریس خارج شده است. نكته مهمتر تاثیرگذاری این تصمیم ترامپ بر دیگر بازیگران جهانی است كه از آن به عنوان «اثر ترامپ» نام برده می شود. در چنین شرایطی جدیت تعهد و مسوولیت پذیری دیگر اعضا نیز می تواند رنگ ببازد.
در مقابل آمریكا، كشوری چون ایران قرار دارد كه باوجود اجرای داوطلبانه توافق، امروز گام های نهایی را برای عضویت در پیمان پاریس بر می دارد و در آستانه برگزاری اجلاس، برخی وزرای دولت دوازدهم همچون «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و «بیژن نامدار زنگنه» وزیر نفت اخیرا در نامه هایی جداگانه از حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری خواستار سرعت بخشی در الحاق ایران به كنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل شدند.
جمهوری اسلامی ایران 23 اردیبهشت ماه دو سال پیش، همزمان با 170 كشور دیگر جهان توافق پاریس را مورد تایید و امضا قرار داد اما فرایند الحاق رسمی ایران به توافق مذكور مستلزم تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان است. لایحه مذكور شهریورماه همان سال تقدیم مجلس شد و چند ماه بعد یعنی آبان ماه از تصویب نمایندگان گذشت و به شورا نگهبان ارسال شد. دی ماه همان سال شورای نگهبان بر مصوبه ایراداتی مانند مغایرت با اصول اقتصاد مقاومتی و اسناد بالادستی وارد كرد و باردیگر به مجلس عودت داد.
البته الحاق ایران به این پیمان مهم بین المللی موافقان و همچنین مخالفانی در داخل كشور دارد. مخالفان معتقدند با الحاق ایران به پیمان پاریس سرعت ایران در توسعه یافتگی كُند خواهد شد و برخی دیگر آن را مغایر با پیشبرد اقتصاد مقاومتی ارزیابی می كنند. جریمه های سنگین ناشی از ناتوانی تهران در اجرای مفاد توافق نیز دلیل دیگری بر مخالفت ها است. در حالی كه حامیان الحاق به پیمان مذكور به مسائلی همچون بهره گیری ایران از فناوری های نوین جهانی، همگامی با دنیا در مقابله با تهدیدات اقلیمی و آینده بشر، برجسته سازی تعهدگریزی آمریكا و غیره نظر دارند.
پژوهش**9242**1552