كاهش دماي زمين، آرزويي كه هنوز زنده است

به گزارش خبرنگار ايرنا، با افزايش درجه حرارت زمين، اقدامات اقليمي در حال واپس گرايي است و پنجره فرصت نيز بسته مي شود. در اين شرايط، سازمان ملل متحد براي يافتن چگونگي توجه جمعي و فوري به اين معضل حياتي كنفرانس دو هفته اي را در شهر لهستاني با نام «COP24» برگزار كرد.
هزاران نفر از رهبران جهان، متخصصين، فعالان، متفكران خلاق، بخش خصوصي و نمايندگان جوامع محلي براي كار بر يك برنامه جامع عملي به منظور تحقق تعهدات سه سال پيش همه كشورهاي جهان در پاريس، گرد هم آمدند.
در سال 1992 ميلادي سازمان ملل يك نشست مهم را با حضور سران كشورها در ريودوژانيرو برگزار كرد كه در آن چارچوب كنوانسيون سازمان ملل متحد براي تغييرات آب و هوايي (UNFCCC) تصويب شد.
در اين پيمان، كشورها با 'تثبيت غلظت گازهاي گلخانه اي در جو' را براي جلوگيري از دخالت هاي خطرناك فعاليت هاي انساني در سيستم آب و هوايي موافقت كردند. امروزه اين معاهده 197 امضا دارد. از سال 1994 كه اين معاهده اجرايي شد، هر سال «كنفرانس اعضا» (COP) براي تبادل نظر در مورد چگونگي حركت رو به جلو برگزار شده است كه نشست امسال، بيست و چهارمين كنفرانس درباره اين معاهده با حضور امضا كنندگان آن است. از اين رو به COP24 ناميده مي شود.
از آنجايي كه اين معاهده محدوديت هايي را براي انتشار گازهاي گلخانه اي در كشورهاي مختلف لحاظ نكرده بود و هيچ ساز وكار اجرايي هم نداشت، موضوعات مختلفي درباره اين معاهده در طول نشست هاي سران مورد بحت قرار گرفت كه مشهورترين آنها «پروتكل كيودو» در سال 1997 كه محدوديت هايي را براي انتشار گازهاي گلخانه اي در كشورهاي توسعه يافته و تحقق آنها تا سال 2012 تعيين كرد؛ «توافقنامه پاريس» كه در سال 2015 به دست آمد و همه كشورهاي جهان موافقت كردند براي جلوگيري از گرم شدن 1.5 درجه اي كره زمين نسبت به پيش از صنعتي شدن و همچنين تامين مالي اقدامات اقليمي تلاش كنند.
دو سازمان از كار علمي سازمان ملل در زمينه تغييرات آب و هوايي حمايت مي كنند: برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (UNEP) و سازمان جهاني هواشناسي (WMO). اين دو سازمان با يكديگر در سال 1988، كار گروه فرادولتي تغييرات آب و هوايي را راه اندازي كردند كه از صدها كارشناس تشكيل مي شود و به ارزيابي داده ها و ارائه شواهد علمي قابل اعتماد براي مذاكرات مربوط به اقدامات اقليمي مي پردازند كه دستوركار نشست كاتوويتس هم بخشي از آن است.
با تشكيل اين همه كنفرانس درباره تغييرات اقليمي همچنان اين پرسش مطرح است كه آيا اين نشست ها و حضور سران در آن مفيد بوده است؟
اگرچه مي توان گفت اين جلسات براي يافتن يك اجماع جهاني در مورد مساله اي كه نيازمند راه حل جهاني بوده، حياتي است اما پيشرفت هاي آن بسيار كمتر از حد انتظار بود. اين فرايند تلاش كرده است با وجود مشكلات بزرگ بر سر راه آن، همه كشورها را با توجه به شرايط بسيار متفاوت آنها، گرد اين موضوع جمع كند و در هر مرحله يك گام به سوي پيشرفت برداشته شده است. برخي از اقدامات بنيادي كه تاكنون انجام شده است يك چيز را اثبات مي كنند: اقدامات اقليمي يك تاثير مثبت واقعي دارد و به درستي مي تواند جلوي ورود به بدترين شرايط را بگيرد.
دستاوردهاي قابل توجهي كه سازمان ملل متحد در اين باره اعلام كرده به شرح زير است:
- حداقل 57 كشور موفق به مديريت انتشار گازهاي گلخانه اي خود براي جلوگيري از گرم شدن كره زمين شده اند.
- حداقل 51 طرح «محدود كردن كربن» و در نظر گرفتن جريمه به ازاي هر تن انتشار دي اكسيد كربن.
- در سال 2015ميلادي، 18 كشور با درآمد بالا متعهد به پرداخت 100ميليارد دلار در سال براي اقدامات اقليمي در كشورهاي در حال توسعه شدند. تاكنون، بيش از 70 ميليارد دلار اختصاص يافته است.
اما آنچه كه در اين نشست به آن بيش از همه موارد پرداخته شد، معاهده پاريس بود. توافق پاريس كه توجه به تغييرات اقليمي را براي جهان فراهم مي كند، از سوي 184 طرف تصويب شد و در نوامبر 2016 به اجرا در آمد.
تعهدات موجود در آن قابل توجه هستند:
- محدود كردن افزايش دماي متوسط جهاني به زير 2 درجه سانتيگراد و تلاش براي اجبار كردن اين محدوديت در رساندن به 1.5 درجه سانتي گراد.
- تأمين مالي براي اقدامات اقليمي، از جمله دستيابي به 100 ميليارد دلار سالانه از كشورهاي اهدا كننده براي كشورهاي كمتر توسعه يافته.
- توسعه برنامه هاي ملي آب و هوايي تا سال 2020.
- حفاظت از اكوسيستم هاي مفيد همچون جنگل ها كه گازهاي گلخانه اي را جذب مي كنند.
- تقويت انعطاف پذيري و كاهش آسيب پذيري در برابر تغييرات آب و هوايي.
- نهايي كردن يك برنامه كاري براي اجراي توافق نامه در سال 2018.
با توجه به تحقيقات علمي اعلام شده، گرم شدن 1.5 درجه اي كره زمين نسبت به پيش از صنعتي شدن، مي تواند به زندگي در قطب شمال و جنوب آسيب برساند و اين زيستگاه را برگشت ناپذير كند. همچنين گرماي مداوم مي تواند مرگ و مير را افزايش و بيش از 300 ميليون نفر را از كمبود آب در رنج قرار دهد.
همچنين موجب ناپديد شدن صخره هاي مرجاني مي شود كه براي حيات دريايي ضروري است و افزايش سطح آب درياها هم آينده و اقتصاد كشورها را تهديد مي كند.
در مجموع، سازمان ملل متحد برآورد مي كند كه اگر به جاي افزايش 2 درجه اي گرماي زمين، اين رقم به 1.5 درجه سانتي گراد كاهش يابد،420 ميليون نفر كمتر تحت تاثير تغييرات آب و هوايي قرار مي گيرند.
كنفرانس سالانه معاهده كيوتو كه امسال در لهستان برگزار شده است از اين رو اهميت دارد كه بنا به توافق پاريس بايد در سال 2018 برنامه جامع كاري براي اجراي تعهدات اين توافق را تصويب كنند.
نشست بعدي در سال آينده در شيلي برگزار مي شود.
آلمان، نروژ و بانك جهاني هم متعهد شدند كه منابع مالي اهدايي خود را به دو برابر افزايش دهند تا مانع انتشار بيشتر گازهاي گلخانه اي شوند و آمريكا، عربستان و كويت هم برخلاف مخالفتي كه با مفاد توافق اجلاس كاتوويتس داشتند اما از گزارش علمي درباره گرم شدن زمين كه مي گفت جهان رها شده به سوي گرم شدن 3 درجه اي پيش مي رود و بايد همه كشورها در جلوگيري از آن، تلاش كنند، استقبال كردند.
اما اين اقدامات و توافق ها تمام ماجرا نيست و ظرفيت هاي اختلاف و ناكامي هم وجود دارد.
ايالات متحده به توافقنامه در سال 2016 پيوسته بود، نخستين كشوري بود كه در ژوئيه 2017 اعلام كرد از آن خارج خواهد شد. با اين وجود، اين كشور حداقل تا نوامبر 2020 به عنوان يكي از طرف هاي اين توافقنامه باقي مي ماند و به مذاكرات خود براي خروج قانوني از اين توافق ادامه مي دهد.
خروج بزرگترين توليدكننده گازهاي گلخانه اي و سياست هاي مقامات اين كشور براي فعال كردن دوباره استخراج زغال سنگ مساله اي است كه اختلال جدي در اين توافق ها ايجاد مي كند.
افزايش توليد نفت در آمريكا، روسيه و سعودي هم ناكامي ديگري را پيش روي اين آرزوي دبيركل سازمان ملل متحد نهاده است و نشان مي دهد كه تغييرات اقليمي در دولت هاي پوپوليست يا اقتدارگرا جايگاهي ندارد.
آمريكا پس از اعلام خروج از توافق هسته اي، نشستي را با موضوع ترويج سوخت هاي فسيلي برگزار كرد و در آن يكي از مقامات كاخ سفيد اعلام كرد كه مي خواهند مقداري واقعيت گرايي را در برابر هراس افكني آب و هوايي تزريق كنند.
استراليا هم از اين اقدام آمريكا حمايت كرد و سفير آن كشور به كارگروه محيط زيست اين نشست پيوست.
مقام ديگر آنها گفت كه به اين نتيجه رسيده اند كه بايد از آمريكا به خارج اين تصميم قدرداني كنند چرا كه آن را واقع گرايي مي دانند.
علاوه بر آن، جنگ تجاري ميان چين و آمريكا و احتمال تشديد رقابت ها براي فعاليت بيشتر مجتمع هاي صنعتي نگراني ديگري است كه پيمان هاي آب و هوايي را مواجه ساخته و كاهش نيم درجه اي گرماي زمين را به آرزويي دست نيافتني تبديل كرده است.
اما سازمان ملل و ديگر كشورها به خصوص اروپايي ها، به صرف توجه دولت ها به پديده تغييرات آب و هوايي اكتفا نكرده و در اين راه مي كوشند تا جوامع انساني و انجمن هاي مردم نهاد را وارد اين عرصه كنند تا از اين طريق، بتوانند راه را براي گرم شدن زمين و آثار سوء زيست محيطي آن ببندند.
'آنتونيو گوترش' دبيركل سازمان ملل براي نشست كاتوويتس، پنج آرزو به عنوان اولويت ياد كرد: آرزوي در كاهش گرماي زمين، آرزوي سازگاري، آرزوي تامين مالي، آرزوي همكاري فني و ظرفيت سازي، آرزوي نوآوري هاي تكنولوژيك.
براي رسيدن به اين هدف، دبيركل سازمان ملل در 23 سپتامبر 2019 همزمان با هفتاد و چهارمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشست آب و هوايي را در سطح عالي رتبه برگزار مي كند.
در اين نشست، به نقل از آنتونيو گوترش دبيركل سازمان ملل پنج آرزو به عنوان اولويت ياد شد: آرزوي كاهش گرماي زمين، آرزوي سازگاري، آرزوي تامين مالي، آرزوي همكاري فني و ظرفيت سازي، آرزوي نوآوري هاي تكنولوژيك.
براي رسيدن به اين هدف، دبيركل سازمان ملل در 23 سپتامبر 2019 همزمان با هفتاد و چهارمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشست آب و هوايي را در سطح عالي رتبه برگزار مي كند.
اروپام*1429**2040