به گزارش عصر سه شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، در ادامه سلسله نشست های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این بار « تاریخ شفاهی مطبوعات ایران» با حضور اهالی و پیشكسوتان رسانه و به ویژه مطبوعات مرور و از ابعاد مختلف واكاوی شد. در این نشست حمید ضیایی پرور به عنوان مدیر كل دفتر مطالعات و میزبان، هوشنگ اعلم پیشكسوت مطبوعات و سردبیر ماهنامه آریا، محمد بلوری روزنامه نگار، منصور سعدی پیشكسوت مطبوعات، بیژن نفیسی مدرس دانشگاه و روزنامه نگار، سخنرانی كردند.
در دور اول این نشست هریك از اساتید و پیشكسوتان مطبوعات ضمن بیان نحوه پیوستن و همكاری خود با مطبوعات، خاطراتی از دوران اشتغال خود بیان داشتند.
حاضران همچنین در ادامه برخی از مسائل و مشكلات و سختی ها و آسانی های كار روزنامه نگاری را نیز مرور كردند.
در ادامه این نشست زوایای پیدا و پنهان تاریخ شفاهی مطبوعات با حضور پیشكسوتان و پژوهشگران این حوزه بررسی و یك بار دیگر مرور شد.
بیژن نفیسی ابعاد مختلف كار درمطبوعات اعم از نحوه همكاری با دیگر همكاران و رسانه های فعال آن زمان، ارتباط با مسئولان و نحوه چاپ و انتشاررا مورد بررسی قرار داد و گفت: گرایش روزنامه ها در گذشته با توجه به نوع ارتباط آنها با مقامات و مسئولان وقت كشور تعیین می شد.
وی خاطرنشان كرد: هر صبح كه به محل كار مراجعه می كردیم روی كاغذ كوچك كاهی درباره مطالبی كه نباید روی آنها كار می شد به ما تذكر داده می شد جالب اینجاست كه خود اون نوشته ها یكاغذها حساسیت چند برابر كرده و خودش به خبر روز تبدیل می شد.
این روزنامه‌نگار پیشكسوت اظهارداشت: ما خودمان می‌نوشتیم و گاها شیطنت‌هایی می‌كردیم. یادم هست یكی از اعضای شورا درباره خرابی یك خیابان حرفی زده بود و ما 10تا شبیه به این را در قالب یك گزارش می‌نوشتیم و لید و تیتر تعیین می‌كردیم و در روزنامه چاپ می‌شد.
این پیشكسوت مطبوعات درعین حال گفت: بعد از انقلاب نیز رفته رفته این مطالب جمع آوری و خودش تبدیل به یك كتاب شد كه خیلی هم جالب توجه قرار گرفت.
نفیسی درادامه گفت: زمانی هم وزارت فرهنگ فشاری آورده بود روی ما كه تیترهای اول هر روزنامه‌ای را مورد بررسی قرار می‌دادند لذا در یك جلسه‌ای خبری اختصاصی بیان شد كه قرار بود فقط یك روزنامه آن را چاپ كند اما من بهانه‌ای جور كردم و از اتاق بیرون آمدم و آن خبر را در روزنامه خودمان كار كردم و فردای آن روز همه از من شاكی شدند.
وی ادامه داد: باید بگویم كه رقابت‌های كاری ما تحت هیچ شرایطی روی رفاقت‌هایمان تاثیر نداشت و همگان ازهمان سالها تا الان بهترین دوستان همدیگر بوده وهستیم.
نفیسی درباره روزنامه نگاری و آموزش آن در ایران و زمان انقلاب هم توضیح داد: هیچكدام از تجربیاتی كه ما حین كار یاد گرفتیم را از استادان یاد نگرفته بودیم چراكه سال 54 كه فارغ التحصیل رشته روزنامه نگاری شدم و به تدریج می‌توانستیم دامنه تغییرات را در این حیطه حس كنیم.
محمد بلوری هم دیگر پیشكسوت عرصه مطبوعات نیز در این نشست گفت: از سال 1336 به روزنامه كیهان آمدم و مرا به عنوان خبرنگار حوادث معرفی كرد باید به صورت روزانه به پزشكی قانونی می‌رفتم و برای روزنامه اخبار تهیه می‌كردم. بارها دیده بودم كه مرده‌ها را با شربت‌هایی كه نمی‌دانستم چیست زنده كرده بودند و همانطور متعجب بودم كه این مواد چیست كه باعث زنده شدن مردگان می شود.
این پیشكسوت مطبوعات افزود: در زمان ما خبرنگاران فقط تا ساعت 2:30 در روزنامه می‌ماندند و بعد از آن همه برای تهیه خبر به سطح شهر می‌رفتند و كسی در روزنامه نمی‌ماند اما الان بچه‌های روزنامه‌نگار كمتر به تولید خبر دست می‌زنند و بنظرم چله نشین مانیتورها شده اند.
در بخش دیگری از این نشست هوشنگ اعلم هم با اشاره به حضور مطبوعات در زمان انقلاب نیز گفت: در سال‌های 53 و 54 گروه‌های سیاسی فعالتر شدند مثل چریك‌ها و تعدادی ترورهایی انجام شد. در دانشگاه تهران معمولا بعد از نماز ظهر دانشجوها جمع می‌شدند و آرام آرام زمزمه‌های عدالت‌خواهی شنیده شد و هویدا وارد دربار شد.
وی افزود: روزنامه ابتدا به نام كاغذ اخبار منتشر شد و روزنامه‌ای دولتی بود. در دنیا و كشورهای غربی اولین روزنامه از بطن جامعه و دل مردم بیرون آمد در ادامه وقتی یك روزنامه منتشر شد و دیدند كه علیه دولت مطلب می‌نویسد گفتند تعطیلش كنید و این اولین توقیف روزنامه ها بود.
سردبیر ماهنامه آریا افزود: بعد از پایان یافتن دوران مشروطه و آغاز دوران رضا خانی و ما دیگر آزادی مطبوعات نداشتیم. اما وقتی رضا خان می رود دوره ای دیگر در تاریخ مطبوعات آغاز شد. روزنامه‌ها از این فضای آزاد استفاده كردند و این اولین جمله آزادی مطبوعات است. اما متاسفانه باید گفت در این دوره بدترین استفاده از آزادی مطبوعات شد.
اعلم با اشاره به ورود خود به عرصه مطبوعات نیز گفت: وقتی شرح زندگی محمد مسعود را خواندم به خودم گفتم من هم باید بشوم كسی شبیه به او. اگر نگرش امروز را داشتم دیگر چنین شیوه‌ای را انتخاب نمی‌كردم.
وی در ادامه وضعیت مطبوعات در آن سالها نیز گفت: سال 1325 و داستان مصدق و جنگ‌های جهانی رسید و در دوران مصدق و بعد از مرگ مسعود فیتیله مطبوعات را كمی پایین كشیدند.
محمد بلوری یكی از پیشكسوت‌های روزنامه‌نگاری در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به تظاهرات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بیان داشت: در جریان تظاهرات قبل از انقلاب یكبار در خیابان با فردی مواجه شدم كه تیر خورده بود و عینا هر آنچه دیده بودم را نوشتم و گزارشی تحویل روزنامه كیهان دادم و نصف صفحه دوم روزنامه به چاپ رسید.
درادامه این نشست هم منصور سعدی روزنامه‌نگارروزنامه كیهان نیز اظهارداشت: چندی پیش شماره‌های اول روزنامه كیهان را می‌دیدم و سر مقاله‌هایش را كه نویسنده از آزادی مطبوعات داد سخن داده بود الان هم اگر روزنامه‌ای منتشر شود بازهم همین‌ها را خواهند نوشت.
وی با اشاره به تحولاتی كه در زمان پیروزی انقلاب در عرصه روزنامه‌نگاری اتفاق افتاده بود، اظهارداشت: بارها اتفاق افتاده بود كه خبرنگاران را دستگیر كنند و به زندان ببرند و اینها بارها تكرار شده بود.
وی یادآورشد: روزنامه‌ها فقط در دوره‌ای كوتاه آزادی داشتند و غیر از سال 20 تا 26 كه هرج و مرج بود و در دوره نخست وزیری بختیار بود.
این پیشكسوت مطبوعات افزود: بعد از پایان یافتن انقلاب به دلیل اینكه حكومتی بر كشور مسلط نبود روزنامه‌ها آزادانه فعالیت می‌كردند. درباره حكومت آینده اظهار نظر می‌كردند و در روزنامه‌ها منعكس می‌شد.
سعدی با اشاره به زمان شروع رشد روزنامه كیهان نیز گفت: رشد كیهان در دو مقطع سال 39 كه از همانجا روزنامه كیهان در بین قشر فرهنگی جا كرد. اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 كه روزنامه‌نگارها تحولی در فرم خبر نوشتن ایجاد كردند.
فراهنگ ** 1355 ** 1418
تاریخ انتشار: ۴ دی ۱۳۹۷ - ۱۶:۰۲
تهران - ایرنا - تاریخ شفاهی مطبوعات ایران با حضور جمعی از روزنامه نگاران و پیشكسوتان مطبوعات كشور مرور شد.