كشتی هوایی ایرانی ساخته می شود

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، پژوهشگاه فضایی ایران امروز -یكشنبه- میزبان مراسم افتتاح چهارمین نشست تخصصی دستاوردهای علمی و فنی این مركز بود، مراسمی كه در آن انیمیشن كوتاهی به نمایش درآمد و برای نخستین بار اطلاعاتی را در مورد طرح كشتی هوایی آینده پژوهشگاه به نمایش گذاشت.
این انیمیشن كوتاه، كشتی هوایی چهار موتوره بزرگی را نشان می داد كه موتورهای الكتریكی آن توسط باتری های خورشیدی نصب شده روی كشتی هوایی شارژ می شدند. آن طور كه در این ویدئو نمایش داده شد، كشتی هوایی به صورت نیمه خودكار هدایت خواهد شد، به عبارت دیگر بجز فرایند فرود و برخاستن، باقی مراحل پروازی از روی نقشه های از پیش مشخص شده با خلبان خودكار خواهد بود.
به علاوه، این انیمیشن كوتاه كاربردهای مختلف این كشتی هوایی بزرگ را در ماموریت های مختلف از نقشه برداری زمینی گرفته تا فراهم كردن پوشش مخابراتی برای مناطق وسیع به نمایش می گذاشت.
پروژه این كشتی هوایی توسط پژوهشكده سامانه های حمل و نقل فضایی پژوهشگاه فضایی در قالب برنامه ای 10 ساله تدوین شده است. برنامه ای كه در حال حاضر فاز طراحی مفهومی آن به پایان رسیده و به مرور فازهای بعدی طراحی و توسعه را نیز طی خواهد كرد.

**میراث بام 1 و 2
این پروژه به خودی خود در حقیقت میراث دو پروژه بالن مخابراتی بام 1 و 2 است. بالن های مخابراتی كه در طول دو سال گذشته توسط پژوهشكده سامانه های حمل و نقل فضایی پژوهشگاه توسعه داده شده و آزمایش شدند. آزمایش میدانی و عملیاتی هر دو پروژه یاد شده در ایام اربعین سال 96 و 97 در مرزهای مهران و خسروی و همچنین پس از زلزله سرپل ذهاب انجام شد. تجربه موفقی كه به گفته رحیم احسانی، رئیس پژوهشكده سامانه های حمل و نقل فضایی پژوهشگاه فضایی، موجب شد تا وزارت ارتباطات از پژوهشگاه بخواهد ناوگانی از این بالن ها را برای شهرهای مختلف كشور توسعه دهد.
در مورد مشخصات و تفاوت های بام 1 و 2، احسانی به خبرنگار ایرنا می گوید: بام 1 در سال 96 و بام 2 در سال 97 توسعه داده شد و هركدام اندازه و ابعاد و حتی تجهیزات متفاوتی داشتند. البته بام 2 در حقیقت نسخه جدیدی از بام1 بود. محموله اولی (بام-1) وای فای بود و دومی به LTE مجهز شده بود. اگرچه ارتفاع پروازی هر دو بالن 500 متر بود اما تعداد كاربران و شعاع دسترسی متفاوتی داشتند.
«بر این اساس بام1 می تواند به حدود 200 كاربر در شعاع 5 كیلومتری سرویس اینترنت عرضه كند در حالی كه بام 2 توانایی ارائه سرویس به حدود 1000 كاربر را تا شعاع 15 تا 20 كیلومتری دارد. این بالن ها سیگنال دریافتی خود را نیز می توانند از فاصله 20 تا 30 كیلومتری دریافت كنند. هر دو بالن به سكو و مركز كنترلی متحرك مجهزند كه این خود نیاز آن ها را به وجود زیرساخت در منطقه (خصوصا بحران زده) برطرف می كند».
احسانی می گوید كه بالن ها پس از پرواز، بسته به شرایط آب و هوایی، می توانند سه تا پنج روز در آسمان باقی بمانند و سپس به خاطر افت فشار ناشی از نشت هلیم به شارژ مجدد نیاز پیدا می كنند.
جنس بدنه این بالن ها در حال حاضر وارداتی است اما او می گوید كه با كمك شركت های خصوصی به دنبال تولید آن در آینده نیز هستیم.
احسانی اضافه می كند كه در فاز بعدی این برنامه به نام بام -3 ، قرار است این بالن های مخابراتی (بام 1 و 2) را با مدیریت كمیته پدافند غیرعامل وزارت ارتباطات تولید و به تعداد مورد نیاز (20 استان) تحویل دهیم. البته او می گوید كه فرایند انتخاب پیمانكاران برنامه راه اندازی خط تولید این بالن ها هنوز در جریان بوده و با تامین منابع لازم دنبال خواهد شد.

**كشتی هوایی
به این ترتیب كشتی هوایی در حقیقت گام بعدی در مسیر توسعه برنامه بالن ها بشمار می رود. احسانی در مورد كشتی هوایی می گوید كه بام 1 و 2 پلتفرم های با ارتفاع پرواز 500 متر بودند و در كشتی هوایی می خواهیم ارتفاع پرواز را ابتدا به 4 كیلومتر و سپس به 20 كیلومتر برسانیم. برد این كشتی 200 كیلومتر خواهد بود و می تواند به جز محموله های مخابراتی، برای جابجایی بار و حتی مسافر هم استفاده شود.
«این كشتی در مقایسه با ماهواره، برای ما می تواند نقش یك گام میانی را بازی كند. استفاده های متنوعی هم در بحث پایش، تصویربرداری و مخابرات خواهد داشت. نسخه اولیه (پرواز تا ارتفاع 4 كیلومتر) این كشتی احتمالا به موتورهای فسیلی (موتورهایی كه سوخت فسیلی می سوزانند) مجهز خواهد بود و در فاز بعدی كه رسیدن به ارتفاع 20 كیلومتری است از موتورهای الكتریكی (شارژ شونده توسط باتری های خورشیدی ) استفاده خواهد شد».
به گفته احسانی، مشخصات بیشتر این طرح در طول تكمیل فرآیند طراحی مشخص خواهد شد.
در حال حاضر شركت های زیادی در سراسر دنیا در حال توسعه ایده استفاده از كشتی های هوایی در حوزه های مختلف نظامی و غیرنظامی شامل مخابرات، حمل و نقل و نقشه برداری هستند. در این میان كشتی های هوایی هیبریدی Hybrid airship یكی از ترندهای اصلی در حال آزمایش در حوزه هوانوردی شمرده می شوند؛ كشتی هوایی در دست طراحی پژوهشگاه هم عملا در همین جرگه جای می گیرد.
علمی*م.ج*2017