خطر رانش دیواره غربی سازه های آبی شوشتر را تهدید می كند

به گزارش ایرنا وضعیت بحرانی دیواره غربی سازه های آبی تاریخی شوشتر محور جلسه شورای گردشگری شامگاه دوشنبه در استانداری خوزستان بود و در همین رابطه مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان با اشاره به اینكه احتمال رانش این دیواره باید از سوی دستگاه های مرتبط مورد توجه قرار بگیرد،افزود: سازه های آبی تاریخی شوشتر یك بنای تاریخی است كه به ثبت جهانی رسیده و ارتباط عملكردی در حوزه رودخانه های گرگر و شطیط به لحاظ ساختار فنی واجد اهمیت و ارزش جهانی است.
سید حكمت الله موسوی با اشاره به اینكه حفاظت از آثار تاریخی و میراثی بخصوص اگر به ثبت جهانی رسیده باشد یك ضرورت است، بیان داشت: اتفاقات حداقلی نیز در سازه ها و بناهای جهانی از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است كوچكترین اتفاقی واكنش های استانی، ملی و جهانی در پی دارد.
وی خاطرنشان كرد: در چند روز گذشته هم در محوطه تاریخی شوش یك گودبرداری اتفاق افتاد و دیدیم كه این اقدام تا چه اندازه سیستم مدیریتی استان را بعد از حساسیت های به وجود آمده به تلاطم انداخت ولی این بار سازه های آبی تاریخی شوشتر در معرض خطر قرار دارد.
دبیر شورای گردشگری استان وضعیت موجود در سازه های آبی شوشتر را یك خطر بالقوه عنوان كرد و افزود: در صورتی كه دیوار غربی سازه های آبی شوشتر ریزش كند آثار و تبعات این حادثه قطعا موقعیت تاریخی و تمدنی ایران اسلامی را خدشه دار می كند.
مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان گفت: این خطر بالقوه در حال حاضر متوجه صنعت گردشگری است .
موسوی شوشتر را یكی از مقاصد مهم گردشگران خارجی بخصوص اروپایی ها دانست و تاكید كرد: نگرانی ها در این حوزه جدی بوده و باید قبل از اینكه این گنجینه آسیب جدی ببیند فكری به حال آن شود.
مدیرپایگاه تاریخی شوشتر و معاون اداره كل میراث فرهنگی خوزستان نیز در این خصوص یادآور شد: دیواره غربی محوطه آسیاب های شوشتر در شاخه گرگر از رودخانه كارون قرار دارد و این مجموعه به همراه بخشی از نهر گرگر كه از جمله آثار سیزده گانه نظام آبی تاریخی شوشتر هستند به ثبت میراث جهانی رسیده اند ولی با این وجود چند سالی است كه زنگ خطر در این مجموعه به صدا درآمده است.
محمدحسین ارسطو زاده تصریح كرد: آنچه كنوانسیون های بین المللی بر روی آن تاكید دارند امنیت و سلامت جانی انسان ها و گردشگران در هنگام بازدید از مجموعه های تاریخی است و از آنجایی كه هر لحظه ممكن است این ریزش اتفاق بیفتد نیاز است تا اقدامات و تعهداتی كه ایجاد شده اجرایی شوند.
وی با اشاره به اینكه شاهدگذاری ها در بنای آبی تاریخی شوشتر نشان می دهد كه دیواره غربی در حال حاضر 1.5 سانتیمتر به حركت درآمده و جابجا شده است ، یادآور شد: طول این دیواره تقریباً 600 متر است كه به آسیاب ها مشرف است و طبیعتاً روی این دیوار بناهای مسكونی وجود دارد كه اغلب آنها از خطری كه آنها را تهدید می كند مطلع هستند.
مدیر پایگاه تاریخی شوشتر ادامه داد: در صورت ریزش این دیوار بی شك بخش عمده آسیاب ها نابود می شوند و به این دلیل بعد از فرسایش پوسته و جداره این سازه ها، سازند موجود در منطقه تاریخی موجود شكسته خواهد شد و به دلیل فشار مضاعف بخش عمده ای از مجموعه تخریب می شود و برای همیشه از دست می رود.
وی یادآور شد: اضافه بر آن نیز نهر گرگر خود یك نهر دست كن و یكی از آثار مربوط به دوره هخامنشی است و درصورت مسدود شدن جریان آبرسانی این نهر به پایین دست ، به لحاظ اجتماعی و تلفات جانی خسارت های جدی را رقم می زند و كشور را دچار مسائل بعد از آن می كند.
ارسطو زاده به صورتجلسه مردادماه امسال در سطح وزارتخانه های نیرو، كشور و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران اشاره كرد و گفت: بر اساس مصوبات سلسله نشست هایی كه با موضوع آبشارهای شوشتر برگزار شد دستگاه های مختلف مكلف به انجام تكالیف متعدد شده اند و از جمله آن وزارت نیرو و استانداری خوزستان هستند كه باید با اختصاص اعتبار 80 میلیارد ریالی در سال 97 نسبت به پرداخت هزینه مطالعه انجام فعالیت های پیشگیرانه اقدام می كردند اما تا كنون در این زمینه دستاوردی حاصل نشده است.
معاون اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان تاكید كرد: این اداره كل نیز موظف به پیگیری تملك بناهایی كه بر روی دیواره قراردارند، شده است.

**نامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی مانع ادامه فعالیت مرمت دیوار
مشاور مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان در امور گنجینه آب نیز با اشاره به اینكه یكی از دیگر تعهدات وزارت نیرو كه مجری آن سازمان آب و برق خوزستان است لایروبی سه كیلومتر از رودخانه در بالا دست سازه های آبی است، عنوان كرد: تا كنون 150 متر از این مساحت اجرایی شده ولی در كل وزارت نیرو 450 میلیارد ریال جهت حفاظت از این بناها كار تعریف كرده است.
محمد اسحاقی بنی در این خصوص ادامه داد: این اقدامات كه وزارت نیرو متعهد به انجام آن شده باید از سال جاری در طول سه سال انجام شود اما به دلیل عدم صدور مجوزهای لازم از سوی شورای اقتصاد نمی توان افقی در این خصوص برای امسال متصور بود.
وی با تاكید بر اینكه نمی توان نقدینگی را دلیل عدم اجرای این تعهدات در سال جاری عنوان كرد، گفت: درعین حال انجام فعالیت ها و واگذاری كار حفاظت و مرمت تا زمانی كه مجوز شورای اقتصاد صادر نشود ، مقدور نیست.
این مقام مسئول در سازمان آب و برق خوزستان یادآور شد: در حال حاضر سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان در نامه ای واگذاری قرارداد فعالیت های متعهد شده از سوی وزارت نیرو برای مرمت دیوار را منوط به انعقاد قرارداد EPC و چند مشاوره ای اعلام كرده است در صورتی كه ما با دانشگاه شهید بهشتی تهران وارد كار شده ایم و این نامه عملا مانع ادامه فعالیت ها شده است.

**پنج خانه در معرض خطر بر روی دیواره غربی در حال جابجایی
مدیركل مدیریت بحران استانداری خوزستان با اشاره به اینكه هفته جاری مقدمات جابجایی پنج خانه مسكونی بر روی دیواره غربی كه در معرض ریزش قرار دارند انجام شده است، گفت: در این رابطه از امور مالیاتی استان خواسته شده تا از محل درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده كه به شهرداری شوشتر اختصاص داده می شود هزینه جابجایی و اسكان مجدد این خانه ها پرداخت شود.
حاجی زاده تصریح كرد: سازه های آبی شوشتر بخشی از هویت میراثی و تاریخی استان خوزستان است و باید پیش از این مشكلات بین اداره كل میراث، سازمان های آب و برق و مدیریت و برنامه ریزی استان رفع می شد.
وی همچنین با اشاره به اینكه نباید منتظر بود تا اتفاق ناگواری رخ دهد كه بعد از آن بفكر رفع پیامدها باشیم، یادآور شد: این وضعیت نشان دهنده آن است كه دستگاه ها با یكدیگر تعامل ندارد و مصوبات روی هم انباشته می شود كه این امر ناشی از عدم پیگیری كافی آنهاست.

**دستور استاندار خوزستان برای رسیدگی فوری به موضوع سازه های آبی
دراین نشست استاندار خوزستان از دستگاه های مربوطه خواست هرچه سریعتر وضعیت سازه های آبی را مورد رسیدگی قرار دهند، گفت: برنامه ریزی ها باید به سمتی باشد كه هرچه سریعتر از بناهای این منطقه حفاظت شود.
غلامرضا شریعتی تاكید كرد: صنعت گردشگری برای استان خوزستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و دستگاه ها در این راستا هماهنگی بیشتری داشته باشد.
نماینده عالی دولت در استان خوزستان تصریح كرد: در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كم كاری صورت گرفته است و باید هرچه زودتر این عقب ماندگی ها جبران شوند.
وی از سازمان آب و برق خواست محوطه تاریخی شوشتر را با توجه به ضرورت آن در زمان بارندگی ها پاكسازی و لایروبی كند و دستگاه های مرتبط در جابجایی فوری منازل در معرض خطر همكاری شود.

**سازه های آبی شوشتر از جمله آثار شناخته شده ایران در جهان
سازه های آبی شوشتر، سیستمی به هم پیوسته از تونل ها، آبشارها، بندها، آسیاب ها و كانال های بزرگ هدایت آب هستند كه با هماهنگی و پیوستگی فوق العاده در كنار هم كار میكنند. این مجموعه صنعتی-تاریخی در سال 2009 توانست 3 معیار ثبتI, II, V را از یونسكو دریافت كند.
اصلی ترین كار سازه های شوشتر، مسدود كردن رود 'گرگر' است تا سطح آب برای آبگیری تونل ها در تخته سنگ بالا بیاید. تونل های گرگر با انتقال آب از مجراهای خود، آب ساكنین منطقه را تامین میكند. در جنوب محوطه آبشارها، پلكانی چهار هزار ساله از سنگ ساخته شده كه بیش از 200 پله دارد. این پله ها محوطه آبشار را به مناطق مسكونی متصل میكنند. جالب است كه در مسیر پلكان ها اتاقك های كوچكی تعبیه شده كه به نظر میرسد محل قرار گرفتن نگهبانان بوده است.
اتاقك های دیگری كه شوادون نام دارند به موازات مجراهای سرعت دهنده جریان آب ساخته شده اند. این اتاقك ها محلی برای استراحت آسیابان شوشتر بوده اند كه برای فرار از گرما به این اتاق ها پناه میبردند. به دلیل تعبیه پنجره ها و سقف های روباز، آسیابان به هنگام استراحت نیز میتوانستند به حركت چرخ های آسیاب و جریان آب ناظر باشند. دقیقا رعایت همین نكات است كه باعث شگفتی باستان شناسان دنیا شده است.
9931/6002