ایران و ماحصل بازگشت سوریه به جمع دولت های عربی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، زنجیره قطع روابط دیپلماتیك كشورهای عربی با سوریه كه پس از شروع بحران در این كشور و از سال 2011 آغاز شد اینك با گذشت حدود هفت سال روندی معكوس یافته است.
به نوشته تارنمای «المیادین» لبنان، «پیتر فورد» سفیر پیشین انگلیس در سوریه و بحرین روز یكشنبه (9 دی ماه) در پی بازگشایی سفارتخانه برخی كشورهای عربی در دمشق بیان داشته كه زمان بهبود روابط با سوریه و بازگشت این كشور به اتحادیه عرب فرا رسیده است.
فورد در گفت و گویی با این شبكه خبری تصریح داشت: تداوم دشمنی با سوریه برای هیچ كشوری سودی ندارد و كشورهای عربی این موضوع را درك كرده اند. وی در خصوص مواضع قطر درباره سوریه هم گفت دوحه در آینده ای بسیار نزدیك رویكرد خود را درباره دمشق تغییر خواهد داد. وی درباره سیاست های عربستان هم اظهار كرد سعودی ها مدتی است، تصمیم به از سرگیری تدریجی روابط با دمشق گرفته اند.
در همین ارتباط، روزنامه «القبس» كویت خبر داده این كشور پس از امارات و بحرین به زودی سفارتش را در دمشق بازگشایی خواهد كرد.
امارات پنج شنبه هفته گذشته با انجام مراسمی سفارت خود در سوریه را پس از هفت سال، گشود. ساعاتی پس از این اقدام، بحرین نیز از بازگشایی سفارتخانه اش در دمشق خبر داد.
در همین پیوند، «عمر حسن البشیر» رئیس جمهوری سودان چندی پیش و در سفری ناگهانی به سوریه رفت و با «بشار اسد» دیدار كرد. سفر البشیر به سوریه، نخستین سفر یك مقام عالی رتبه عربی به این كشور از سال 2011 تاكنون است. برخی منابع آگاه مصری نیز پیشتر اعلام كردند كه قاهره یك هیات سیاسی را به دمشق اعزام كرده است تا مقدمات دیدار «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر با اسد را فراهم كند. حزب «التجمع» مصر نیز روز یكشنبه گذشته با انتشار بیانیه ای از ضرورت بازگشت روابط طبیعی مصر و سوریه سخن به میان آورد و از رهبران مصر خواست كه سوریه را به اتحادیه عرب برگردانند و از این كشور برای حضور در نشست اقتصادی این اتحادیه دعوت به عمل آورند.
روزنامه «الاخبار» لبنان در گزارشی با عنوان «بازگشت شكست خوردگان به دمشق» نوشته است: امارات مرحله آشتی كشورهای عربی با سوریه را آغاز كرده است. سخن درباره پرونده سوریه در كشورهای عربی حول محور «بازگشت دمشق به محور عربی» می چرخد. این تحركات در شرایطی است كه سال ها تلاش پی در پی برای سقوط نظام سوریه و مخالفت با برقراری روابط با دولت اسد راه به جایی نبرده است. پس از سفر چند روز پیش عمرالبشیر به سوریه، امارات در چارچوب طرحی جدید و مهم سفارت خود را در دمشق بازگشایی كرد كه این موضوع تقویت كننده روند روابط سوریه با كشورهای عربی است. این روابط در شرایطی از سر گرفته می شود كه پیروزی دولت سوریه قطعی است و كشورهایی كه طعم شكست را چشیده اند در برابر واقعیت ها تسلیم شده اند.
به نوشته روزنامه الاخبار، تحرك قابل توجه امارات برای برقراری روابط با سوریه به این مفهوم نیست كه این كشور به تنهایی خواهان برقراری روابط با سوریه است بلكه این اقدام با ابتكار عمل های گسترده ای مورد حمایت قرار می گیرد كه سفر رئیس جمهوری سودان به سوریه یكی از آنها است. در شرایطی كه بسیاری از محافل مردمی و پارلمانی در كشورهای عربی خواهان برقراری روابط با سوریه شده اند، گروهی از محافل رسمی هم در سطحی بالاتر برای برقراری روابط با سوریه تلاش گسترده ای می كنند و خواهان دعوت از نظام سوریه برای حضور در نشست آینده اتحادیه كشورهای عربی در تونس هستند. برپایه گزارش رسانه های روسی، گفت و گوهایی میان سوریه و اردن برای افزایش شمار و سطح نمایندگان دیپلماتیك اردن در دمشق در جریان است و فضای مثبتی درباره انتخاب سفیر جدید اردن در سوریه وجود دارد. ابوظبی هم در شرایطی سفارت خود را در دمشق بازگشایی كرده است كه چند روز پیش «علی مملوك» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه به مصر سفر كرد و خبرهایی درباره سفر یك هیات امنیتی مصری به دمشق در رسانه های مطرح می شود و یك هواپیمای سوری هم در فرودگاه «حبیب بورقیبه» تونس فرود آمده است.
روزنامه «الدستور» اردن در گزارشی به قلم «حماد فراعنه» دلیل اصلی تعامل كشورهای عربی با دمشق را پایداری نظام سوریه در برابر موج نیروهای تكفیری- تروریستی دانست.
در گزارشی از روزنامه «العرب» چاپ لندن می خوانیم: تغییر مزاج سیاسی كشورهای عربی، دمشق را به جمع عربی بر می گرداند و این تغییر زمینه را برای عادی سازی كامل روابط كشورهای عربی با سوریه در آینده نزدیك فراهم می كند. این موضوع را می توان در سفر رئیس جمهوری سودان به سوریه، دیدار فرماندهان اطلاعاتی سوریه و مصر در قاهره و بازگشایی سفارت امارات در دمشق و فرودآمدن هواپیمای گردشگران سوریه در تونس مشاهده كرد.
به نوشته روزنامه العرب، تحلیلگران معتقدند كه دلیل تغییر موضع كشورهای عربی درباره سوریه به كم رنگ شدن نقش قطر و تغییر موضع عربستان درباره ماهیت تنش های منطقه برمی گردد. دوحه به طور بی سابقه ای كشورهای عربی را زیر فشار قرار داد تا عضویت سوریه را در اتحادیه عرب به حالت تعلیق در آورند. پادشاه پیشین قطر به طور بی سابقه ای با اسد خصومت داشت و او ماموریت ویران سازی نظام سوریه را به وزیر خارجه وقت قطر واگذار كرد. سوریه در آن هنگام به میدان رقابت عربستان و قطر تبدیل شد. اما موضع جدید كشورهای عربی درباره سوریه در واقع ناشی از تحولاتی است كه عرصه بین الملل شاهد آن است. تصمیم «دونالد ترامپ» برای خروج نیروهای آمریكا از سوریه هم در این زمینه تاثیر گذار است و بسیاری از كشورهای عربی طی روزهای آینده تدابیری را در دستور كار قرار خواهند داد كه می تواند موازنه قدرت را در داخل اتحاد عرب تغییر دهد تا سوریه بار دیگر به عنوان عضو این اتحادیه در آید.
به نوشته روزنامه «رای الیوم»، پیش بینی می شد كه امارات سفارت خود را در سوریه بازگشایی كند و پس از این كشور بحرین هم برای بازگشایی سفارت خود در سوریه تلاش كند. پیش از این برای این اقدام مقدمه سازی شده است و این حركت در چارچوب تلاش و تغییر موضع كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و كشورهای جهان برای برقراری روابط با سوریه قرار می گیرد و آمریكا و عربستان هم در این راستا چراغ سبز نشان داده اند. شاید بتوان گفت اختلاف عربستان با تركیه و قطر هم در این زمینه تاثیر گذار است اما پیش از هرچیزی می توان گفت كه ریاض در برابر نتیجه جنگ و پیروزی نظام سوریه تسلیم شده است. كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به این نتیجه رسیده اند كه در پیش گرفتن راهبرد سقوط نظام از طریق قدرت و با كمك به گروه های مسلح اشتباه بوده است و این دخالت نسنجیده كشورهای عربی زمینه را برای ورود دیگر كنشگران به سوریه باز كرد و آنها حضور خود را در سوریه تقویت كردند. این دخالت ناشیانه از سوی كشورهای عربی سبب شد كه نظام سوریه روابط خود را با ایران تقویت سازد و ائتلاف محكمی را تشكیل دهند. ایران از گسترش روابط كشورهای عربی با نظام سوریه احساس نگرانی نمی كند. نزدیك شدن دمشق با كشورهای عربی سبب می شود كه دمشق به عنوان واسطه ای برای برقراری روابط میان ایران و كشورهای عربی عمل كند زیرا ایران به نظام سوریه به عنوان همپیمانی قابل اعتمادی نگاه می كند. انتظار می رود كه تركیه از موضوع همگرایی سوریه با كشورهای عربی احساس نگرانی كند زیرا همگرایی كشورهای عربی با سوریه سبب می شود این كشورها موضع مخالفت نظام سوریه با حضور نیروهای تركیه در سوریه را در محافل منطقه ای و بین المللی جدی بگیرند و از سوریه در برابر تركیه حمایت كنند.
به نوشته روزنامه «الحیات» چاپ لندن، امارات با بازگشایی سفارت خود در دمشق برای رویارویی با نفوذ تركیه و ایران تلاش خواهد كرد. «انور قرقاش» در حساب توئیتری خود نوشت تصمیم امارات برای ازسرگیری فعالیت های سیاسی و دیپلماتیك در سوریه به دنبال تحلیل دقیق تحولات و بر اساس این برداشت گرفته شده است كه مرحله آینده، نیاز به مشاركت و همگرایی كشورهای عربی درباره پرونده سوریه و توجه به سرنوشت ملت، حاكمیت و تمامیت ارضی دارد. وی ادعا كرد نقش آفرینی كشورهای عربی در سوریه برای مقابله با نفود منطقه ای ایران و تركیه ضروری است و امارات می كوشد با حضور در دمشق به فعال سازی این نقش كمك كند.
روزنامه «الشرق الاوسط» عربستان در گزارشی به قلم «عبدالله بجاد العتیبی» نوشت: در سیاست و منافع «تغییر» یك اصل ثابت است و اگر سیاست در برابر امواج تغییر پیدا نكند غرق خواهد شد و منافع و اهداف هم از بین خواهد رفت. اوضاع در سوریه و منطقه در مقایسه با سال های گذشته تغییر پیدا كرده است و پس از تغییرات بزرگ در موازنه قدرت در منطقه لازم است كه موضع گیری ها تغییر كند و این موضع گیری ها بر اساس منافع مردم سوریه و منطقه تغییر كند و این موضوعی است كه در حال رخ دادن است و اوضاع نشان می دهد كه تغییر مواضع ویژگی اساسی مرحله آینده منطقه است.
به نوشته تارنمای «النشره» لبنان، هرگونه طرح كشورهای عربی برای خارج كردن سوریه از كنار ایران سودی به دنبال نخواهد داشت. ائتلاف ایران و سوریه هیچ وقت مانند وضعیت كنونی مستحكم نبوده است. اگرچه برخی از كشورهای عربی روی روسیه هم حساب بازكرده اند تا دمشق را از ایران دور كند، اما وضعیت روابط ایران و روسیه و ابعاد منطقه ای آن و نیاز دو كشور به یكدیگر موجب شده است كه این شرط بندی هم نتیجه ای به دنبال نداشته باشد. كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به واقعیت موضع سوریه پی برده اند و این كشورها اكنون پس از شكست در سوریه راهی جز درپیش گرفتن راه صلح با سوریه و حفظ نقش آینده اقتصادی، سیاسی در این كشور ندارند.
پژوهشم **9278**9279