به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، سینمای كودك و نوجوان كه در دهه های نخستین پس از انقلاب اسلامی رونق و شكوفایی چشمگیری داشت، این روزها به دلایل مختلف رو به افول گذاشته است و نیازمند توجه بیشتر مسوولان فرهنگی از یك سو و برنامه سازان كودك از سوی دیگر است.
سینمای كودك و نوجوان كه در دهه های 60 و 70 با آثار فاخری چون «شهر موش ها» ساخته «محمد علی طالبی»، «گلنار» و «ماهی» ساخته «كامبوزیا پرتوی»، «مدرسه ای كه می رفتیم» به كارگردانی «داریوش مهرجویی»، «زنگ انشاء» به كارگردانی «شاپور قریب»، «دزد عروسك ها» ساخته «محمدرضا هنرمند»، «كلاه قرمزی و پسرخاله» ساخته «ایرج طهماسب»، «بدوك» و «بچه های آسمان» ساخته «مجید مجیدی» و «دره شاپرك ها» به كارگردانی «فریال بهزاد» دوران طلایی خود را تجربه كرد، از اواخر دهه 70 تا به امروز آرام آرام از روزهای شكوفایی خود فاصله گرفته و با چالش هایی دست به گریبان شده است. این روزها سینما تا جایی از عرصه كودك و نوجوان دور شده است كه گویی این گروه سنی دیگر هیچ سهمی از آن ندارند.
** سینمای تجاری؛ چالش سینمای كودك و نوجوان
تجاری شدن سینمای ایران، شاید یكی از مهم ترین دلایل رو به افول نهادن سینمای كودك و نوجوان در سال های اخیر باشد.
سینمای امروز ایران بیش از گذشته بر گیشه تاكید دارد و سینماداران و متولیان سازمان های فرهنگی كه اداره برخی سینماها را در دست دارند، بیشتر از فیلم هایی استقبال می كنند كه دورنمای فروش آنها نوید ارقام نجومی را می دهد.
«مرضیه برومند» كارگردان و برنامه ساز پیشكسوت كودك در سینما و تلویزیون، در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، با اشاره به چالش های اكران آثار كودك و نوجوان در سینما گفت: شاید بتوان گفت سینمای كودك و نوجوان در برخی برهه ها تا اندازه ای دچار فرود شد و این فرود به عوامل بسیاری بستگی دارد. سینمای كودك حمایت زیربنایی نیاز دارد. اینكه در یك زمانی به ساخت یك پروژه در سینمای كودك و نوجوان كمك شود، كافی نیست. باید زیرساخت ها اصلاح شود. مسوولان سینمایی باید هوای تولید و اكران فیلم های كودكان و نوجوانان را داشته باشند زیرا اكران است كه می تواند چرخ هر نوع سینمایی را به حركت در آورد. اگر شرایط برای اكران فیلم های كودك و نوجوان فراهم باشد، فیلمساز و تهیه كننده بابت بازگشت سرمایه خود نگرانی نخواهند داشت و به تولید فیلم آثار خوب در این حوزه رغبت نشان خواهند داد.
«مصطفی قربان پور» كارگردان، شهریورماه امسال، در حاشیه سی و یكمین جشنواره بین المللی فیلم های كودك و نوجوان، در گفت وگویی، درباره مشكلات اكران فیلم های كودك و نوجوان در سینماها، اظهار داشته بود: من سینمایی نمی بینم. 9 سال پیش با فیلم «12 روز» موفق به دریافت جایزه ویژه هیات داوران شدم و با وجود تمام جذابیت هایی كه این جنس از سینما دارد اما باید بگویم كه امروز خسته شده ام، چرا كه فیلم من هنوز اكران نشده است و من 9 سال است كه در انتظار اكران این فیلم هستم. من به سینمای كودك علاقه مندم، اما وقتی از سوی هیچ نهادی حمایت نمی شوی قطعا خسته می شوی.
وی افزود: به نظرم سیستم كاملا دچار مشكل است و من برای اكران فیلمم به هرجایی سر زدم. در گروه هنر و تجربه نپذیرفتند و در رسانه‌های تصویری نیز به من گفتند سلیقه مخاطب امروز تغییر كرده است و اجازه اكران ندادند. سینمای كودك از نظر من وجود ندارد و تنها درباره آن حرف زده می شود.
«كوروش سلیمانی» بازیگر سینما و تلویزیون نیز كه بتازگی در فیلم سینمایی «دوچ» در حوزه كودكان و نوجوان به ایفای نقش پرداخته است، سینمای كودك را نیازمند توجه جدی مسوولان فرهنگی دانسته و در گفت وگویی رسانه ای تصریح كرده است: من نمی دانم چرا سرمایه و گیشه باید همه چیز سینما را نابود كند، چرا باید ژانر كودك به بهانه نداشتن گیشه ضعیف باشد. این اتفاق باعث می شود كه نسل آینده ما از سینمای این سال ها هیچ خاطره مشتركی نداشته باشد. به عنوان مثال نسل من با فیلم هایی مثل «دزد عروسك ها»، «گلنار» و «كلاه قرمزی و پسرخاله» خاطره دارد اما برای كودكان امروز چقدر این فیلم ها ساخته می شود؟
به دنبال این گلایه ها اما گویی سازمان سینمایی به تازگی حمایت خود از اكران فیلم های كودك و نوجوان را اعلام كرده است. «محمدرضا فرجی» دبیر شورایعالی اكرانِ سازمان سینمایی، نوزدهم آبان ماه امسال، در گفت وگو با رسانه ها اعلام كرده است كه هر یك از سرگروه های سینمایی موظفند تا پایان سال حداقل یك فیلم كودك و نوجوان روی پرده داشته باشند. حال باید منتظر ماند و دید كه این سخنان در آینده نزدیك تا چه میزان رنگ واقعیت به خود می گیرد و مسیر اكران تولیدات سینمایی در حوزه كودك و نوجوان را هموار می سازد!
*** كمبود اعتبار، چالشی دیگر برای فیلمسازی در حوزه كودك و نوجوان
كمبود اعتبارات یكی دیگر از چالش های مهم پیش روی سینمای كودك و نوجوان است كه تولید در این حوزه را برای فیلمسازان مشكل ساخته است.
«سید محمدرضا خردمندان» فیلمنامه نویس، كارگردان و انیمیشن ساز كه در سی امین جشنواره بین المللی فیلم كودك و نوجوان با فیلم سینمایی «21 روز بعد» برنده جوایز بهترین كارگردانی و بهترین فیلمنامه نویسی شد، در حاشیه این جشنواره،در گفت وگو با رسانه ها، سرمایه گذاری در زمینه تولید فیلم های كودكان و نوجوانان را نامناسب دانست و گفت: سرمایه گذاری در زمینه تولید فیلم های كودك و نوجوان به طور مناسب انجام نمی گیرد و این موضوع به جایی رسیده است كه می توان گفت سینمای كودكان و نوجوانان در جایی متوقف شده و حركت نمی كند.
پیشتر «حبیب اللهیاری» تهیه كننده آثار سینمایی كودكان نیز در گفت وگو با ستاد خبری بیست و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم های كودكان و نوجوانان، ضمن ابراز گلایه از عدم تمایل بخش خصوصی برای همكاری در ساخت فیلم های كودكان و نوجوانان، گفته بود: كمبود اعتبارات برای تولید آثار فاخر در حوزه سینمای كودك و نوجوان بزرگ ترین چالش پیش روی علاقه مندان و فارغ التحصیلان این حوزه است.
همانگونه كه پیشتر نیز به آن اشاره شد، كمبود اعتبار برای تولید آثار كودك و نوجوان در سینما، بیش از هر چیز به عدم اطمینان سرمایه گذاران در خصوص اكران فیلم های حوزه كودك و نوجوان باز می گردد. در همین حال برنامه سازان كودك در تلویزیون نیز از این چالش گله مندند. كمبود اعتبار حالا دامن برنامه سازی برای كودكان و نوجوانان در سیمای ملی را نیز گرفته و برنامه سازان كودك را از فعالیت در این حوزه دلسرد كرده است.
«بهرام شاه محمدلو» كه كودكان دهه 60 به خوبی او را با نام «آقای حكایتی« به یاد دارند، در بخشی از گفت وگوی پنجم دی ماه خود با یك روزنامه یادآور شده است: همین چند سال پیش بود كه شبكه 2 طرحی را تصویب كرد، می‌خواستیم مراحل پیش تولید را انجام دهیم گفتند بودجه نداریم، اسپانسر بیاورید و فلانی گفته اگر تهیه كننده اسپانسر نیاورد كه دیگر تهیه كننده نیست و طبیعتا برنامه تولید نشده است!
** نیاز سینمای كودك و نوجوان به فیلمسازان ماهر
این روزها با توجه به تعدد و تنوع سرگرمی های رسانه ای برای كودكان، به نظر می رسد انتظار كودكان و نوجوانان از تولیدات سینمایی و سرگرمی بالا رفته است و این مساله خود چالشی برای تولید كنندگان آثار این گروه سنی به شمار می رود. از اینرو، فیلمسازان حوزه كودك و نوجوان باید در تولید آثار خود حرفه ای تر از گذشته عمل كنند.
برومند در این زمینه در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا گفت: روشن است كه در تولید آثار كودك و نوجوان عامل جذابیت بسیار مهم است. فیلمسازان باید این جذابیت را ایجاد كنند. برای ایجاد این جذابیت اما باید از روش های درست فیلمسازی و نه روش های غیر حرفه ای استفاده شود. فیلمساز باید با انگیزه، خلاقیت، آگاهی و دانش به تولید آثاری بپردازد كه بتوان به فروش آن اطمینان كامل داشت.سرمایه گذار یا تهیه كننده هم باید رغبت تولید فیلم در عرصه كودك و نوجوان را داشته باشد و به فیلمساز كمك و اعتماد كند.
وی افزود: بچه های امروزی را سخت تر می شود پای یك فیلم یا برنامه تلویزیونی نشاند زیرا رقبای ما بیشتر شده اند. فیلمسازان و برنامه سازان حوزه كودك و نوجوان در شرایط كنونی برای فعال و اثرگذار باقی ماندن، باید مسلح تر شوند. باید در تولید آثار و فیلم سازی از دانش، آگاهی و تسلط برخوردار باشند.
كوتاه سخن آنكه، سینمای كودك و نوجوان در دهه ها پیشین نشان داده است كه ظرفیت جذب بالای كودكان و نوجوانان را داراست. شكوفایی دوباره سینمای كودك و نوجوان اتفاقی است كه بی شك همت همه دست اندركاران این حوزه، از فیلمساز و سرمایه گذار تا سینماداران و متولیان فرهنگی را می طلبد. در كنار اعتماد و همكاری دوجانبه میان فیلمساز و سرمایه گذار، اگر حمایت های لازم مسوولان و نهادهای ذیربط هم صورت گیرد، می توان به پیشرفت و حركت چرخ سینمای كودك و نوجوان در آینده امیدوار بود.
پژوهشم**9282**1552
تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۷ - ۱۴:۴۲
تهران- ایرنا- سینمای كودك و نوجوان كه در سال های اخیر به دلایل مختلف با روزهای طلایی خود فاصله گرفته، بی شك برای رونق دوباره نیازمند همت سینماگران و یاری متولیان فرهنگی است.