مرگ «گل‌ بس» ضرورت ایجاد گرمخانه در شیراز را عیان كرد

به گزارش ایرنا، این سكانس پایانی زندگی زنی كارتن ‌خواب بود كه تصویرش شامگاه 14 دی 97 در شبكه‌های اجتماعی شیراز پخش شد و واكنش‌های بسیاری را همراه داشت.
حالا می‌گویند علت مرگش نامعلوم است ممكن است سوءمصرف مواد باشد یا سرما؛ اما آیا مگر فرقی می‌كند كه ابتدا سرما در جانش پیچیده باشد و مواد هشیاری‌اش را ربوده باشد یا برعكس؟ یا اول مواد تنش را كرخت كرده باشد و بعد سرما دور جسدش حلقه بزند؟
مرگش آرام بوده است؛‌ ابتدا سرما توی دست و پا می‌پیچد، بدن سعی می‌كند اندام حیاتی را از گزند حفظ كند، خواب حاكم می‌شود، اما تدوام سرما تن را وادار به تسلیم می‌كند و برای همیشه در خوابی عمیق فرو می‌برد.

**بازارچه فیل با كوچه های تنگ
بازارچه فیل، واقع در دروازه سعدی شیراز، با نام طایفه فیلی نامگذاری شده است كه در زمان كریمخان زند در اینجا ساكن شده‌ بودند اما امروز یكی از آسیب‌خیزترین نقاط شیراز است.
كوچه‌ها باریك و تو در تو است، همان بافت قدیمی را دارد كه همه محلات قدیمی شیراز دارند، بخشی از منطقه بازسازی شده است. تراكم بسیار است و بیشتر ساكنان منطقه مهاجران هستند.
یكی از مغازه ‌داران این محله به ایرنا گفت: همه شیرازی‌های قدیمی از این منطقه رفته‌اند و من هم چون مغازه‌ام اینجاست، ماندگار شده‌ام. بیشتر ساكنان از اطراف شیراز و شهرستان‌های فارس ساكن‌اند، معتادانی هم كه در این منطقه جمع می‌شوند ایرانی هستند.
او ادامه داد: تعداد معتادان زیاد است، حدود صد معتاد شب‌ها در این مكان جمع می‌شوند كه كمتر می‌توان در میان آن‌ها اتباع را دید.
درباره تعداد زنان از او پرسیدیم و او تعدادشان را 10 به یك توصیف كرد و گفت: زن‌ها خیلی كمتر از مرد‌ها هستند، اما اكثراً جوان‌اند و شیشه مصرف می‌كنند.
این مغازه‌دار از حادثه‌ای كه برای گل بس رخ داده بود، بی اطلاع است اما گفت از این اتفاقات زیاد رخ می‌دهد، چون اینجا جایگاه تجمع معتادان است.
یكی دیگر از ساكنان این منطقه با نشان دادن رد مانده از سیاهی آتش‌های شبانه گفت: اینجا محله خرده فروشان مواد است، به همین دلیل هم معتادان در این محل تجمع می‌كنند.
او ادامه داد: بعضی از آن‌ها در میان ماشین‌های پارك ‌شده می‌نشینند، تزریق می‌كنند و مواد می‌كشند.
كوچه‌ای باریك و طولانی در مسیر قرار داشت،‌ از مردی كه از كوچه بیرون آمد، پرسیدم انتهای كوچه به كجا می‌رسد، گفت جایی است كه معتادان جمع می‌شوند.
آسیب‌ دیدگان اجتماعی مجموعه ‌ای از رنج‌ها و ناگواری‌ها را یدك می‌كشند. دیدن چهره‌های سرماگرفته و دست‌های پینه ‌بسته فریاد می‌زند كه فقر، مهاجرت از روستاها به شهر، خشكسالی، طلاق، كودك‌همسری، كودك‌آزاری، همسر آزاری و اعتیاد، همگی یك نتیجه دارند، تبدیل انسانی توانمند به انسانی كارتن‌خواب و معتاد كه برای رفع نیاز روزانه‌اش سر در سطل‌های زباله فرو می‌برد و گوشه خیابان اتاقش است و یك گونی پاره رو‌اندازش.

** شیراز تاكنون روی گرمخانه به خود ندیده است
شهرداری ها در بیشتر شهرها پناهگاه هایی موقت برای بی خانمان های فصل زمستان می سازند كه به گرمخانه مشهور است.
شیراز تاكنون روی گرمخانه را به خود ندیده است، برای آسیب‌های زنان تنها یك خانه امن توسط بهزیستی ساخته شده است كه باز هم زنان كارتن‌خواب را در بر نمی‌گیرد.
بزرگ‌ ترین مشكل كارتن ‌خواب ها افزون بر بی‌ سرپناهی، اعتیادشان است. سوءمصرف مواد مخدر بر الگوی رفتاری آنان تاثیر می‌گذارد، بیماری‌هایی همچون ایدز را دچارشان می‌كند و این افراد را نسبت به جامعه بدبین می‌كند. جامعه هم عموما همین حس را به آنان القا می‌كند، آن‌ها به طردشدگان اجتماعی بدل می‌شوند و شاید از همین رو است كه تن به ترك مواد مخدر نمی‌دهند و چرخه زیست محكوم به نابودی آنان ادامه می‌یابد.
كلان ‌شهر‌ها در سال‌های اخیر با این معضل مواجه بوده‌اند؛ اما تا حل كامل موضوع یعنی از بین‌بردن ریشه‌ این معضلات راهی دراز در پیش است.
نمی‌توان زندگی در روز‌های سرد زمستان را معطل حل اساسی و ریشه‌ای مشكل كرد و باید از گرمخانه‌ها به عنوان مسكن‌هایی بهره گرفت.
مسكن‌هایی كه شاید بارقه‌ای از امید را در دل آسیب‌دیدگان اجتماعی روشن كند و آن‌ها را به سمت رهایی از اعتیاد و بازگشت به زندگی هدایت كند.

** گرمخانه‌ها و گرمای وعده ها
رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی شهرداری شیراز شنبه 15 دی ماه 97 به ایرنا گفت: دو گرمخانه را برای كارتن ‌خواب‌ها فراهم كرده‌ایم و از همین امشب افراد در این گرمخانه‌ها مستقر می‌شوند.
یوسف آفرینی اعلام كرد: این گرمخانه‌ها هر یك برای 50 نفر و مجموعا 100 نفر امكانات فراهم می‌كند، یك دست لباس گرم، یك وعده غذا و جایی برای گذران شب.
او ادامه داد: یكی از این گرمخانه‌ها در منطقه جنوبی شیراز است كه هم برای زنان و هم برای مردان است و دیگری در یكی از بلوارهای مهم قرار دارد كه دومی درواقع قرار بود برای بهبود یافتگان باشد اما به دلیل وضعیت موجود تا پایان زمستان به ‌صورت گرمخانه از آن بهره ‌برداری می‌شود.
رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی شهرداری شیراز با بیان اینكه به گرمخانه‌های بیشتری در شیراز نیاز داریم، افزود: با وجود این، ماجرا چند وجه دارد و صرفاً با احداث گرمخانه نمی‌توان كاری از پیش برد؛ درواقع مهم‌ترین كار افزایش تعداد پذیرش در مركز ماده 16 زنان است.
وی درباره راه ‌اندازی این مركز گفت: شهرداری ساختمانی را با رسیدگی مستقیم معاون خدمات شهری شهرداری شیراز برای این موضوع فراهم كرده كه تاییدیه علوم پزشكی را نیز دریافت كرده است و بهزیستی و شورای هماهنگی با مواد مخدر باید آن را تحویل بگیرد و كار را آغاز كند.

** ساماندهی زنان كارتن ‌خواب
آفرینی با تاكید بر اینكه با راه‌اندازی یك مركز دیگر از بحران موجود رهایی خواهیم یافت، اضافه كرد: این مجموعه 150 نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد و مشكل زنان كارتن‌خواب را حل خواهد كرد.
این مقام مسئول با بیان اینكه قریب به هزار نفر معتاد متجاهر در شیراز وجود دارد، گفت: این مركز تنها 240 نفر از مردان را پذیرش می‌كند و بخش زیادی از این جمعیت ساماندهی نمی شوند و زیرساخت لازم و كافی برای اسكان آنان وجود ندارد.
آفرینی در ادامه از درخواست افزایش ظرفیت این مراكز از 250 نفر به 500 نفر و موافقت با آن نیز سخن گفت و ابراز امیدواری كرد با طی مراحل اداری و تزریق بودجه كافی بتوان این مهم را به زودی به انجام رساند.
وی بیشترین تعداد تجمع معتادان متجاهر و كارتن‌خواب‌ها را مربوط به مناطق شرقی و جنوبی شیراز و دانست و از محلات‌ سنگ سیاه، كوزه گری، محله سعدی، دروازه كازرون و دروازه شاهداعی الله با عنوان نقاط بحرانی یاد كرد.
رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی عنوان كرد: این اداره در حال حاضر هر شب با همیاری خیران 200 دست غذا، لباس گرم، پتو و كلاه را بین آسیب‌دیدگان اجتماعی تقسیم می‌كند؛ همچنین با درخواست اهالی شهرك قصرقمشه در غرب شیراز معتادان متجاهر این ناحیه نیز ساماندهی شده‌اند.
آفرینی درباره راه‌اندازی گرمخانه‌های سیار نیز گفت: درصورتی كه كانكس مناسبی با ابعاد مناسب وجود داشته باشد، می‌توان با راه‌اندازی گرمخانه‌های سیار بحران را كاهش داد؛ اما معتقدیم باید مكان‌‌هایی با زیرساخت علمی و دائمی برای رفع این مشكل ایجاد كرد؛ چرا كه در گرمخانه ها هدف ترك اعتیاد نیست.
وی درخصوص وجود گرمخانه برای مردان در سال‌های گذشته نیز ابراز داشت: پیش از این گرمخانه‌های پراكنده‌ای وجود داشته است كه از طریق خیران و سازمان‌های مردم نهاد راه‌اندازی شده بود؛ اما نظام‌مند و دائمی نبوده است.
رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی وظیفه ذاتی این اداره را رسیدگی به متكدیان و كودكان كار عنوان كرد و گفت: ساماندهی معتادان متجاهر باید با همیاری توامان شورای مبارزه با موارد مخدر، بهزیستی و شهرداری صورت گیرد.
وی عنوان كرد: در سال جاری سه برابر بیشتر از سال گذشته معتادان متجاهر و كارتن خواب‌ها را ساماندهی كرده‌ایم؛‌ اما اقدام اساسی تنها با افزایش زیرساخت‌ها تامین بودجه مناسب و همكاری همه دستگاه‌ها میسر خواهد شد.
در حالیكه نگهداری روزانه هر معتاد در كمپ‌های ماده 16 روزی بیش از 20 هزار تومان هزینه بردار است، مواجهه با این پدیده دردناك دشوار می‌نماید؛ اما نباید از یاد برد، ماندن این افراد در خیابان‌ها نه‌تنها برای مردم ساكن در این محلات كه برای خود آن‌ها نیز خطرناك است و باعث می‌شود روز به روز بر تعدادشان افزوده شود.
انتقال بیماری‌های عفونی كه مبتلا به این جمع‌هاست، راه را برای بازگشت فرد آسیب‌دیده به چرخه زندگی دشوارتر می‌كند.

** مطالبه عمومی برای راه‌اندازی گرمخانه در شیراز
راه‌اندازی گرمخانه‌ها در كلان‌شهری شیراز، شاید اقدامی ضربتی و مقطعی باشد، اما راه را برای شناسایی معتادان و نجات آنان و نیز ساماندهی وضعیت هموارتر خواهد كرد و دستكم آنان را از مرگی رقت‌بار نجات می‌دهد.
با پخش شدن خبر درگذشت گل بس در سرمای شیراز، هشتگ ' گرمخانه برای گل بس' توسط یكی از سازمان‌های مردم‌نهاد با عنوان بنیاد صلح پارس دست به دست در فضای مجازی چرخید و مردم با به اشتراك گذاشتن این هشتگ و بازنشر پیوسته آن و نیز درخواست از نهاد‌های متولی خواستار پیگیری این وضعیت شده‌اند.
تبدیل این خواسته به مطالبه‌ای عمومی، نشان می‌دهد مردم با همنوعان خود احساس همدردی می‌كنند و خواهان ساماندهی بیشتر با آنان هستند تا این زخم بزرگ و هزاران حادثه مشابه كه هر روز زیر پوست شهر‌های بزرگ رخ می‌دهد، با همیاری و همدلی به سرعت التیام یابد.
از: سیده سمیرا متین نژاد
7375 /1876 / 2027