كشورهای شمال آفریقا و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب

به گزارش ایرنا، در ماه نوامبر سال 2011 برخی كشورهای عربی در دشمنی با سوریه نقش پیشرو داشتند و از مخالفان دولت و افراد مسلح در این كشور حمایت مالی، تسلیحاتی، سیاسی و رسانه ای می كردند، اما برخی دیگر نقش دنباله رو داشتند و البته در این میان برخی دیگر از كشورهای عربی نیز سوریه را كشوری مهم می دانستند و مخالف طرح های دشمنان آن بودند.

** الجزایر، پای ثابت مخالفت با دخالت خارجی در سوریه
در میان كشورهای شمال آفریقا، الجزایر از همان ابتدا اعلام كرد كه مخالف كمك تسلیحاتی به مخالفان نظام سوریه و دخالت خارجی در این كشور است و در نتیجه روابط دیپلماتیك خود را با دولت دمشق حفظ كرد و سفارتخانه های دو كشور در دمشق و الجزیره پیوسته فعال بوده و حتی دو كشور اقدام به تبادل دیدارهایی در سطح وزیران نیز كرده اند.
تحلیل های مختلفی در خصوص علت این نوع سیاست الجزایر مطرح شده است، اما گفته می شود یكی از دلایلی كه باعث شد، الجزایر برخی كشورهای عربی را در دشمنی با دولت سوریه همراهی نكند، اعتقاد به اصل دخالت نكردن در امور دیگران است و از سوی دیگر باید گفت، الجزایر خود در دهه نود قرن گذشته به مدت یك دهه با مشكل جنگ داخلی و فعالیت تروریست ها مواجه بود و طی این دهه كه الجزایری ها از آن به عنوان «دهه سیاه» یاد می كنند، حدود 200هزار نفر در این كشور كشته شدند و در نتیجه الجزایری ها به خوبی از پیامدهای ناامنی و بی ثباتی در هر كشوری آگاه هستند.
«عبدالقادر مساهل » وزیر خارجه الجزایرمهرماه سال گذشته تاكید كرد كه شرایط تغییر كرده و سوریه در مبارزه با تروریسم پیروز شده و خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب شد .
وی گفت: از زمان تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب، دو كشور عربی عضو این اتحادیه بودند كه با این اقدام همراهی نكردند كه یكی از این كشورها الجزایر بود.
وزیر خارجه الجزایر اردیبهشت گذشته نیز با ابراز تاسف از اتفاقاتی كه طی چند سال گذشته در سوریه روی داد، افزود: این كشور قرن ها محلی برای همزیستی مسالمت آمیز مردمان و پیروان ادیان مختلف بود، اما در 7 سال گذشته، جنگ و دخالت های خارجی باعث ایجاد مشكلات زیادی در این كشور شده است.
وی همچنین خواستار درس گرفتن از تجربیات تلخ در سوریه شد و گفت، به همین دلیل است كه الجزایر پیوسته تاكید می كند، بحران های مختلف باید از طریق گفت و گو، آشتی و با روش های مسالمت آمیز حل شود.
مساهل اوایل مهرماه گذشته نیز در دیدار با «ولید المعلم » همتای سوری خود ، در خصوص روابط دوجانبه گفت و گو كرد و گفت كه كشورش در كنار دمشق در دفاع از حاكمیت ملی و حفظ یكپارچگی ارضی این كشور می ایستد.
طی ماه های گذشته رسانه ها از تلاش الجزایر برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب خبر داده اند.

** تونس از دشمنی با سوریه تا تلاش برای بازگشت آن به اتحادیه عرب
«المنصف المرزوقی» رئیس جمهوری پیشین تونس در ماه فوریه سال 2012 روابط كشورش را با سوریه قطع كرد، اما این اقدام او از همان ابتدا مخالفانی در داخل تونس داشت.
«الباجی قاید السبسی» رئیس جمهوری كنونی تونس، قطع رابطه با سوریه را اشتباه دانسته و زمان تبلیغات انتخاباتی وعده داده بود روابط با این كشور را از سر گیرد. پس از پیروزی «حزب ندای تونس» در انتخابات ریاست جمهوری سال 2014، تونس دفتر كنسولگری خود را در دمشق بازگشایی كرد.
سال گذشته نیز چندین حزب و فراكسیون در مجلس تونس از جمله «حزب طرح تونس» ( دارای 21 كرسی از مجموع 217 كرسی در مجلس نمایندگان)، «جبهه مردمی» ( دارای 15 كرسی)، «اتحاد ملی آزاد» (دارای 11 كرسی) و «ندای تونسی های در خارج» (دارای 10 كرسی ) خواستار از سرگیری روابط با سوریه به صورت كامل شدند و پس از آن نیز شماری از نمایندگان مجلس این كشور به سوریه رفته و با «بشار اسد» رئیس جمهوری این كشور دیدار و حمایت خود را از دولت دمشق در مبارزه با تروریسم اعلام كردند.
رسانه های عربی در چند روز گذشته اخباری مبنی بر رایزنی و تلاش تونس و الجزایر با كشورهای عربی برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب منتشر كرده اند.
حزب ندای تونس (حزب حاكم ) اواخر آذرماه با تاكید بر ضرورت بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، اعلام كرد كه رئیس جمهوری این كشور در حال مشورت با كشورهای دوست است تا از اسد رئیس جمهوری سوریه برای حضور در نشست سران عرب در ماه مارس به صورت رسمی دعوت شود.
«منجی الحرباوی » سخنگوی حزب ندای تونس در این خصوص گفت، حزب ندا اعتقاد دارد كه سوریه مظلوم واقع شده و جنگی كثیف ضد آن آغاز شده و نظام سوریه بر حق بوده است .
الحرباوی افزود، برخی طرف های خارجی برای اهداف سیاسی وارد سوریه شده و دست به سلاح ضد مردم و دولت این كشور بردند و به همین دلیل این حزب از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و حضور رئیس جمهوری این كشور در نشست سران عرب استقبال می كند.
با اینكه تونس هنوز روابط دیپلماتیك خود را با سوریه به صورت كامل از سرنگرفته ، اما اخیرا رسانه ها از تلاش های تونس برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و دعوت رئیس جمهوری این كشور به نشست ماه مارس آن در تونس خبر داده اند.
«خمیس الجهیناوی» وزیر خارجه تونس اواخر مهرماه گذشته سوریه را كشوری دارای جایگاه خاص در جهان عرب دانست و گفت، جهان عرب به سوریه یكپارچه نیاز دارد.
رئیس جمهوری تونس نیز سال گذشته گفته بود، مانع اساسی در راه از سرگیری روابط عادی كشورش با سوریه در سطح سفیران پس از بهبود اوضاع در سوریه وجود ندارد.

** مغرب همچنان در میان دوراهی
مغرب تابستان سال 2012 میلادی و در پی آغاز بحران در سوریه ، از سفیر این كشور در رباط خواست خاك مغرب را ترك كند و پس از آن نیز سوریه در پاسخ به این اقدام سفیر مغرب را اخراج كرد و اینگونه روابط دو كشور قطع شد.
بهار سال گذشته شمار زیادی از مغربی ها با برگزاری تجمعی در پایتخت این كشور، از سرگیری روابط با سوریه را خواستار شدند.
طی روزهای گذشته نیز شماری از فعالان سیاسی مغربی با تاكید بر اینكه طرح های دشمنان محور مقاومت ضد سوریه با شكست مواجه شده است، از سرگیری روابط كشورشان با سوریه را خواستار شدند.
«عبدالرحمن الشكرانی » فعال سیاسی مغربی در این خصوص گفت، بازگشت كشورهای عربی به سوریه حتمی است و زیاد هم طولانی نخواهد شد، آن ها بزودی شروع به كوبیدن درهای دمشق می كنند و در این راه از هم پیشی می گیرند ، مغرب هم باید اشتباهات سیاسی اش را تصحیح كند، زیرا مقاومت موفقیت خود را در مقابله با صهیونیست ها ثابت كرده است .
تارنمای «هسپرس » مغرب جمعه شب نوشت، برخی كشورهای عربی در حال از سرگیری روابط با سوریه هستند، اما مغرب هنوز به صورت رسمی موضع گیری خود را در این خصوص اعلام نكرده و با این حال شماری از فعالان مغربی بویژه پس از عقب نشینی نیروهای آمریكایی از سوریه، خواستار برقراری روابط با این كشور شده اند.

** نقش كلیدی مصر در بازگشت سوریه به اتحادیه عرب
روابط مصر و سوریه خاص و شاهد فراز و نشیب های زیادی بوده است و در مراحلی این دو كشور بسیار به هم نزدیك بودند. سوریه و مصر در سال 1958 با هم متحد شدند و جمهوری متحده عربی را بوجود آوردند و این اتحاد سه سال ادامه داشت. آن زمان «شكری القوتلی » رئیس جمهوری سوریه به نفع «جمال عبدالناصر» از قدرت كناره گیری كرد و اینگونه عبدالناصر رهبر جمهوری متحد عربی شد و سوری ها كمك زیادی به مصر طی تجاوز به این كشور كردند. در سال 1961 اصلاحات ارضی جمال عبدالناصر باعث ناراحتی شماری از سوری ها شد و سوریه راه خود را از مصر جدا كرد و با این حال بطور كلی جز در دوران «انوار سادات»، ارتباط میان دو كشور همچنان ادامه داشت.
«محمد مرسی » رئیس جمهوری از گروه «اخوان المسلمین» مصر ابتدا از در دوستی با سوریه وارد شد، اما پس از آغاز بحران در این كشور روابط دیپلماتیك كشورش را با دمشق قطع كرد . پس از بركناری مرسی در سال 2013، دو كشور برای گشایش یك روزنه دیپلماتیك و فعالیت كنسولگری ها با هم به توافق رسیدند.
تارنمای «السیاسه الدولیه» در خصوص نوع رابطه مصر با سوریه نوشت، از زمان به قدرت رسیدن «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر، موضع گیری قاهره در قبال بحران سوریه شاهد تغییرات اساسی بوده است. مصر در گذشته خواستار سرنگونی نظام سوریه بود و حتی برخی سلفی های مصری برای جهاد در سوریه فراخوان صادر كردند، اما در دوران السیسی قاهره با هرگونه دخالت خارجی و همچنین راه حل نظامی در سوریه مخالفت كرد و اینگونه مصر طی چند سال گذشته پیوسته بر ضرورت یافتن راه حلی سیاسی برای بحران در سوریه تاكید و با دخالت نظامی در این كشور نیز مخالفت كرد و در عین حال حفظ یكپارچگی ارضی سوریه را ضروری دانسته است.
مصر طی چند سال گذشته كانال های ارتباطی با برخی مخالفان نظام سوریه را حفظ كرده و در عین حال با دولت این كشور نیز مرتبط بوده است. رسانه های مصری دوم دی ماه اعلام كردند كه «علی مملوك» رئیس سازمان امنیت و اطلاعات سوریه با «عباس كامل » همتای مصری خود در قاهره دیدار و در خصوص مسائل سیاسی، امنیتی و مبارزه با تروریسم گفت و گو كرده است.
چند هفته پیش روزنامه دولتی «الاهرام» مصر نیز در مقاله ای با عنوان «سوریه چه زمانی به اتحادیه عرب باز می گردد» نوشت، حل بحران سوریه از طریق سیاسی حتمی است بویژه پس از گسترش تروریسم در كشورهای عربی و به خصوص در منطقه مشرق عربی كه برخی كشورهای غربی در ایجاد تهدید برای امنیت ملی عرب ها نقش داشتند.
از سوی دیگر «سامح شكری » وزیر خارجه مصر هنگام دیدار اخیر «عبدالفتاح السیسی » از روسیه در خصوص سوریه گفت، مصر امیدوار است سوریه پس از پایان درگیری ها و تحقق اراده مردمش، به اتحادیه عرب بازگردد.
شكری پیش از این نیز بارها بر ضرورت حل بحران در سوریه از طریق سیاسی تاكید كرده بود و با این سخنان باعث شد برخی بگویند مصر طرحی ابتكاری برای حل بحران سوریه و بازگشت آن به زیر چتر اتحادیه عرب دارد .
الاهرام چند ماه پیش نیز در مقاله ای با عنوان «سوریه كی به اتحادیه باز می گردد» نوشته بود،همه باید بدانند مصر همچنان پایان دادن به جنگ سوریه را یكی از اولویت ها برای ایجاد ثبات در این كشور می داند و تاكید می كند كه باید یك دولت و ارتش یكپارچه در سوریه بر سر كار باشد و كنترل همه مناطق آن را در دست داشته باشد.
بطور كلی باید گفت، موضع گیری مقام های مصری حاكی از آن است كه این كشور تمایل دارد كانال های ارتباطی با سوریه حفظ و این كشور كم كم به اتحادیه عرب بازگردد.

** لیبی، كشوری چند تكه شده و مشغول به مشكلات خود
لیبی از سال 2011 و پس از سرنگونی نظام سرهنگ «معمر قذافی » با مشكل هرج و مرج و درگیری های داخلی و دخالت خارجی مواجه است و اكنون دو دولت در این كشور وجود دارد، یكی در غرب در طرابلس به ریاست «فایز السراج» كه مورد حمایت جامعه بین الملل است و دیگری در «طبرق» در شرق و هر یك از این دو دولت دارای سیاست های خاص خود هستند، اما درگیری های داخلی و مشكلات باعث شده مقام های لیبیایی كمتر به كشورهای دیگر بیندیشند.
بطور كلی اكنون هیچ یك از كشورهای شمال آفریقا بصورت جدی مخالف برقراری روابط با سوریه و بازگشت این كشور به اتحادیه عرب نیستند و در این میان تونس و الجزایر مصرانه در پی قانع كردن كشورهای عربی برای بازگشت دمشق به این اتحادیه هستند ، مصر نیز كانال های ارتباطی خود را با دولت سوریه حفظ كرده، اما موضع گیری مغرب همچنان در هاله ای از ابهام است هرچند شواهد و قرائن حاكی از آن است كه این كشور در حال فاصله گرفتن از عربستان است و به احتمال زیاد در موضع گیری رباط در قبال دولت سوریه تاثیرگذار خواهد بود.
خاورم **2041**1651