محسن باهو روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا اظهار داشت: وقتی صحبت از فضای مجازی می شود باید پیشران هایی را در این حوزه مورد توجه قرار داد كه تحولاتی را در عرصه علم و فناوری به وجود آورده و در حوزه آموزش و پرورش تاثیر نزدیك و دگرگون كننده در همه عرصه ها بخصوص در محتوا ، روش ها و خدمات در پی داشته است.
وی افزود: نوع نگاه به موضوع و شناخت تحولات می‌تواند كمك كند كه چه فعالیت هایی در این عرصه صورت بپذیرد تا پاسخ دهنده و برآورد كننده نیازهای مخاطبان باشد. به نوعی باید اذعان داشت كه با یك نگاه جامع تر و آینده نگارانه تر به موضوعات پرداخته شود.
وی تصریح كرد: وقتی تحولات پیش رو را رصد می كنیم پیشران هایی كه در حوزه توسعه فناوری اطلاعات وجود دارد به نوعی دگرگون كننده بسیاری از رفتارها و روش های مدیریتی گذشته است و به نوعی بعنوان فناوری های برافكن می توان خطاب كرد مثلا پیدایش داده های بزرگ و یا ابرداده ها و در اختیار قرار گرفتن داده های انبوه با سرعت بالا و حجم و ظرفیت متفاوت از یك طرف و اصالت و صحت و سقم نامشخص اطلاعات، فضای متفاوتی را ایجاد كرده است.
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت اموزش و پرورش بیان داشت: موضوع دیگر اینكه زمانی تكیه صرفا بر ارائه خدمات به صورت زیر ساخت های جدا و مستقل از هم بود اما امروز تمامی خدمات و امكاناتی كه قرار است در حوزه كسب و كار به مخاطبان و جامعه ارائه شود در یك مجموعه به هم پیوسته و در یك سكو با استفاده از پردازش های پیچیده در حوزه های مختلف انجام می شود كه دسترسی همگانی را در حوزه خدمات آموزشی دچار تغییر و تحول چشمگیر كرده است.
باهو هوشمندسازی محتواها و پایگاه‌ها را از دغدغه های بسیار جدی عرصه تحولات امروز و آینده برشمرد و گفت: بحث محتواهای انبوه و استفاده از قابلیت های واقعی و مجازی، ایجاد فضاهای شبیه سازی شده و اینترنت اشیا از فرصت های دیگر در عرصه تحولات علم و فناوری برای آموزش و پرورش بسیار حائز است زیرا تاثیر مستقیم در عملكرد حوزه فضای مجازی و كاركردهای تربیتی خواهد داشت.
به گفته وی، پیدایش نمادها و الگوهای جدید یا زبان گفتگوی جدید در فضای تعاملات مجازی بین عوامل تاثیرگذار و كنشگرهای واقعی عرصه خدمات فناورانه، ادبیات و فرهنگ جدیدی را به دنبال داشته است بحث سرگرمی های آموزشی و بازی های دیجیتالی كه مبتنی بر سناریوهای پیشرفته یادگیری است، تاثیر شگرفی در جذابیت استفاده از خدمات فضای مجازی در پی داشته است و از این رو شاهد هستیم نسل بین 6 تا 18 سال بیشترین وقت خود را در حوزه سرگرمی ها، بازی ها و درگیر شدن در فضای مجازی سپری می‌كند.
مشاور معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: این موارد بیانگر آن است كه تحولات عرصه خدمات فناورانه، تحولات شتابان و محقق شونده است و اگر تحولات پیش رو را به درستی رصد نكنیم به طور قطع پاسخگوی نیاز مخاطبان خود نخواهیم بود و آموزش و پرورش امروز باید با هوشمندی ویژه در مواجهه با این تحولات برخورد كند در واقع باید آموزش و پرورش هوشمند داشته باشیم.
باهو اضافه كرد: نیازهای دانش آموزان امروز صرفا سواد خواندن و نوشتن و حساب كردن نیست چرا كه نسل دیجیتال امروز قبل از ورود به مدرسه با فضاهای جدیدی درگیر هستند كه در قالب سرگرمی ها، بازی ها، انیمیشن ها و برنامه های كودك بسیاری از واژگان و متغیرهایی كه قرار است به عنوان شناخت پایه باشد برای آنها امری درونی شده است از این رو بیشترین تلاش برای تربیت و پرورش دانش آموزان در عرصه یادگیری باید به شناخت واقعی موقعیت ها، شرایط، ارتباطات، خلاقیت و سازگار بودن محتواها با نیازهای مخاطبان اهتمام داشت.
وی تصریح كرد: آموزش و پرورش برای اینكه بتواند خدمات بهتری به دانش‌آموزان امروز ارائه كند در سند تحول بنیادین راهبرد اصلی مرتبط با فناوری و تحولات متاثر از آن را استفاده هوشمندانه از فرصت فناوری های نوین به ویژه فناوری های اطلاعات و ارتباطات برای ارتقای كیفیت فرآیند یاددهی و یادگیری قرار داده كه باید اذعان داشت انتخاب این راهبرد كاملا عالمانه بوده است.
«برخی نگاه هوشمندانه را سیستمی و خردورزی را در تربیت مناسب تر می دانند، مهم اینكه با خرد ورزی هوشمندانه عمل كنیم و اگر هر دو موضوع را تلفیقی بدانیم هدف گذاری و پاسخگو بودن به نیاز مخاطبان در بازه زمان مناسب و ارزیابی و در تراز بودن معیار ها را محقق خواهد كرد».
باهو با اشاره به اینكه یكی از اقدامات در نظام آموزشی آن است كه در چارچوب تحولات امروز و با شناخت عالمانه به سیاست ها و راهبردهای تعیین شده در تراز تحول برنامه ریزی كنیم، اضافه كرد:حوزه زیر نظام برنامه درسی ملی یكی از ظرفیت ها و برنامه ریزی ها است در این سند نگاه تلفیقی به استفاده از فرصت های فناورانه و هوشمندانه در طراحی بسته آموزشی با رویكرد توانمندسازی است و از نگاه ابزارگرایانه پرهیز شده است طراحی بسته های آموزشی دروس جدید و تغییر در تولید محتوای مناسب دروس قبلی مبتنی بر پرسشگری، حل مساله و تفكر خلاق را می توان محصول این برنامه دانست.
وی ادامه داد: برنامه درسی ملی تلاش دارد تا با بهره گیری از این فرصت، محیط ها و موقعیت ها و رسانه های متنوع را برای جذابیت فرایند یاددهی و یادگیری فراهم كند و در این میان یكی از سیاست های سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تولید بسته های آموزشی برای تمامی پایه های تحصیلی و عبور از تك رسانه كتاب درسی بوده است در این فرآیند تا حد ممكن از ظرفیت و توانمندی معلمان و حتی دانش آموزان برای غنی سازی محتوای آموزشی بهره گرفته شده است.
مشاور معاون وزیر آموزش و پرورش یادآور شد: یكی از اقدامات خوب در فرآیند استفاده از فرصت های فناوری ایجاد شبكه ملی مدارس (رشد) است تقریبا بیش از دو دهه از عمر آن می گذرد و زمانی این شبكه راه اندازی شد نمونه ای در این حوزه و محتوای آموزشی و پرورشی در كشور وجود نداشت و سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نگاه آینده نگارانه در سال های 81 و 82 این حركت را آغاز كرد.
باهو با بیان اینكه هدف این شبكه دسترسی رایگان به محتواها و خدمات آموزشی مناسب برای تمامی جامعه هدف اعم از معلمان، اولیا و دانش آموزان و تحقق عدالت آموزشی بوده، اضافه كرد: فعالیت های شبكه رشد به سرعت گسترش پیدا كرد و توانست در عرصه پایگاه های محتوایی سلامت و ایمن متناسب با عرصه آموزشی و پرورشی موفق به عنوان برترین قرار گیرد، همچنین زمانی كه فضای استقبال تولیدكنندگان عرصه محتوای الكترونیك برای تولیدات آموزشی كمرنگ بوده با تعامل سازنده و فراخوان و سفارش ، تولیدات استاندارد را مورد حمایت قرار داده و فعالان و تولیدكنندگان محتوا و خدمات الكترونیكی را به مشاركت بیشتر تشویق و ترغیب كرد.
وی با بیان اینكه سازمان پژوهش از ابتدای دهه 90 با توانمندشدن بخش های بیرونی، وظیفه هدایت گری بخش خصوصی را برای تولید محتوای با كیفیت در دستور كار قرار داد، تصریح كرد: برای اینكه توانمندی معلمان و دانش آموزان تنها به عنوان مصرف كننده اطلاعات نباشند طرح حمایت از پدیدآورندگان محتواهای آموزشی را به اجرا در آورد تا زمینه ارتقا سواد چندگانه و توانمندی های فناورانه معلمان و دانش آموزان به صورت فراگیری و خود انگیزشی ایجاد و تقویت كند.
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان داشت: هدف از این اقدام جهت دهی به چگونگی استفاده از فرصت های فناورانه و فضای مجازی بوده تا با اشاعه روش های هدفمند در طرح درس مبتنی بر ظرفیت های فناوری اطلاعات و استفاده موثر از محتواهای سلامت به عنوان تكمیل كننده در فرایند تدریس در كلاس درس و فرآیند یادگیری است.
وی اضافه كرد: سازمان پژوهش تولید محتوای آموزشی مناسب را از سال 86 در قالب جشنواره در استان های مختلف شروع كرد تا از ظرفیت و توانمندی معلمان و دانش آموزان به عنوان تولید كننده بهترین استفاده شود تا پشتوانه مناسبی برای خلق محتوای سالم در فضای مجازی و مصرف خدمات سلامت در فرایند یاددهی و یادگیری در داخل و خارج از كلاس درس و مدرسه باشد.
به گفته باهو سازمان پژوهش همچنین استفاده از ظرفیت معلمان در فرایند تالیف كتاب درسی را متناسب با سیاست ها و اهداف اسناد بالادستی مدنظر قرار داده است در این رابطه طرح اعتبار سنجی و ارزشیابی كتاب های نونگاشت را به اجرا درآورده است تا بستر مناسب برای فضای تعاملی میان معلمان و فضای مجازی شكل بگیرد به گونه ای كه اكنون 7 هزار معلم در سراسر كشور جزو شهروندان فضای مجازی سازمان در سامانه اعتبار سنجی تالیف محتوای درسی هستند.
وی تصریح كرد: تمامی كتاب های سه پایه تحصیلی دوره دوم متوسطه قبل از چاپ در اختیار معلمان و افراد صاحب نظر كه توانمندی های آنها توسط ادارات استانی تائید شده قرار گرفت به گونه ای كه از هر 32 استان برای هر درس برای دو نفر از همكاران دسترسی ایجاد شد تا مشاركت و ارایه نظرات خود را درباره كتاب های درسی برابر فرم ها و روش های متنوع طراحی شده به انجام برسانند.
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اضافه كرد: تاكنون حدود 2 میلیون اعلام نظر برای محتواهای پیش تالیف دریافت شده است كه مورد استقبال گروه های تالیف كتاب های درسی و معلمان و متخصصان قرار گرفته است و دستاورد این حركت آن بوده كه كتاب های درسی با نگاه و نظرات عالمانه معلمان و صاحب نظران پیوند خورده و اشكالات احتمالی كتاب ها در اولین چاپ به حداقل رسیده است.
به گفته وی در فضای نشر و عرضه كتاب های درسی نیز از آنجا كه كتاب های كاغذی و فیزیكی به عنوان یك فرهنگ غالب نزد دانش آموزان و خانواده ها است و هنوز جایگاه خاص خود را دارد به منظور تسهیل در دسترسی در كنار كتاب های درسی كاغذی نسخه الكترونیكی كتاب های درسی آماده سازی شده و در قالب كتاب الكترونیك روی پایگاه اینترنتی دفتر نشر مواد و رسانه های آموزشی و شبكه رشد بار گذاری شده و به صورت رایگان قابل دریافت برای همه است.
وی در ارتباط با جایگزینی كتاب الكترونیكی با كتاب كاغذی یادآورشد: اگر در ارزشیابی ها از نحوه استفاده كتاب های كاغذی در حوزه فرایند یاددهی و یادگیری به این نتیجه برسیم كه عرضه كتاب و رسانه مكتوب دیگر قابل استفاده و استقبال مخاطبان نیست می توان به جایگزینی و الكترونیكی كردن كتاب های درسی هم اندیشید.
باهو افزود: اكنون به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها و فقدان امكانات منطقه ای امكان حذف كتاب های كاغذی وجود ندارد و برای برقراری عدالت آموزشی باید با توجه به مقتضیات نقاط مختلف كشور محتوای آموزشی در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.
مشاور معاون وزیر آموزش و پرورش عنوان كرد: اكنون تمامی افراد به راحتی می توانند كتاب های درسی را قبل از چاپ از طریق این سامانه و شبكه ملی مدارس (رشد) دریافت كنند و این امكان برای علاقه مندان خارج از كشور نیز فراهم است.
باهو با بیان اینكه همچنین مجلات رشد در فرآیند یادگیری و بسته آموزشی كه تولید محتواهای مرتبط با برنامه درسی منتشر می شود، ادامه داد: شبكه رشد در تداوم فعالیت های خود لباس نو به تن كرده و خدمات متنوع و به روز و قطعات محتوایی پشتیبان كلاس درس را به صورت موضوعی و دسته بندی شده به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار داده است به گونه ای كه معلمان می توانند برای طرح درس و استفاده از فرصت های متنوع و جذاب در كلاس درس و ایجاد فضای دست ورزی از این امكان استفاده كنند.
وی اظهار داشت: علاوه بر این، شبكه رشد برای دانش آموزان مستعد و توانمندی كه علاقه مند به محتوای غنی تر خارج از چارچوب برنامه درسی هستند نیز در حوزه های علوم پایه و انسانی محتوای متنوعی در نظر گرفته است و در كنار آن انجمن های علمی و تخصصی نیز فعال بوده و به سوالات مختلف پاسخ می دهند.
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان داشت: اكنون در حوزه فضای مجازی باید طراحی خدمات هوشمندانه بوده و محتواها نگرش یادگیری را در مخاطبان ایجاد كند و برای اینكه یادگیری مبتنی بر اصول و چارچوب تربیتی باشد لازم است طراحی محتوا و خدمات متناسب با هدایت گری تربیتی دانش آموزان در فضای مجازی صورت گیرد و در این میان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی جایگاه تنظیم كننده دارد و چاچوب ها و سیاست ها را تبیین می كند.
باهو با تاكید بر اینكه در شرایط كنونی محتواهای تولید شده برای دانش آموزان باید برانگیزاننده و جذاب باشد تا بیشتر مورد پذیرش مخاطبان باهوش امروز قرار گیرد، بازی سازی را از اصول طراحی محتوا دانست و گفت: طراحی محتوا و خدمات باید سازگار با استعداد و توانمندی ها و نیاز مخاطبان باشد و در این رابطه باید از فناوری های روز نیز استفاده شود زیرا اكنون دانش آموزان به انواع وسایل برای ورود به فضای مجازی دسترسی دارند به همین دلیل باید برنامه ها و محتواهای سالم به گونه ای طراحی و تولید شود كه قابل رقابت با حجم عظیم تولیدات خارجی باشد.
علمی **1883**1440
تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۳۹۷ - ۰۸:۰۳
تهران- ایرنا-مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش خواستار ورود كنشگران و تولیدكنندگان به عرصه تولید الكترونیكی محتوای آموزشی و سلامت شد و گفت: حركت در این مسیر نیازمند پایه گذاری یك نهضت ملی است.