فرار مرگ آلومينيومي از ممنوعيت هاي بخش نامه اي

به گزارش خبرنگار ايرنا، واردات قرص برنج به كشور از سال 1384 غيرقانوني شد و به گفته مسئولان وزارت جهاد كشاورزي و وزارت بهداشت ، از آن پس تاكنون هيچ مجوزي براي واردات اين قرص به كسي داده نشده است.
ايجاد محدوديت براي عرضه قرص برنج هم به سال 88 بر مي گردد كه بر اساس آن حق فروش اين قرص از داروخانه ها و فروشگاههاي عرضه سموم كشاورزي گرفته شد تا دسترسي به اين ماده كشنده سخت تر شود.
علت همه اين اقدامات مصوبه اي و بخش نامه اي، اين بود تا از آمار افرادي كه با خوردن قرص برنج خودكشي مي كنند، كاسته شود ولي آمارهاي رسمي نشان مي دهد كه اين محدوديت ها كارساز نبوده است و اين ماده مرگ آور همچنان به دست علاقه مندانش مي رسد.
مبناي تصميم گيري براي نوشتن و اجراي چنين مصوبات و بخش نامه هايي هم اين تحليل جامعه شناسانه بود كه ' خودكشي‌ ها در ايران بيشتر جنبه تهديدي دارند و به همين علت هم بيشتر افراد با خوردن قرص دست به خودكشي مي زنند، ولي از آنجايي كه قرص برنج زيادي كشنده است، اين تهديد را براي بسياري از افراد بي اطلاع تبديل به مرگ حتمي مي كند'.
البته ميزان خودكشي در ايران به خاطر اعتقادات ديني بسيار كمتر از ميانگين جهاني است. بر پايه آمار رسمي پزشكي قانوني، نرخ خودكشي‌ در ايران حدود پنج نفر به ازاي هر يكصد هزار نفر جمعيت و ميانگين جهاني آن بيش از 12 نفر است.
آنچه كه خودكشي در ايران را از ديگر مناطق جهان متمايز مي سازد، استفاده از قرص برنج به عنوان يكي از روش هاي پرطرفدار است و شايد به همين دليل هم مسئولان تلاش كردند تا با ايجاد محدوديت براي دستيابي به اين ماده، باز هم نرخ خودكشي در كشور را كاهش دهند.
با اين وصف، گزارش رسمي پزشكي قانوني نشان مي دهد كه آمار مرگ ناشي از مصرف قرص برنج با قصد خودكشي طي كشور سال 96 در مقايسه با سال قبل از آن هفت درصد بيشتر شد و از 589 نفر در سال 95 به 640 نفر در سال 96 افزايش يافت.
گزارش سال 96 پزشكي قانوني هم حاكيست كه در اين سال استان تهران با 134، مازندران با 88 و گيلان با 69 فوتي، بيشترين آمار تلفات قرص برنج را داشتند.
آمارهاي پزشكي قانوني كشور همچنين نشان مي دهد كه از سال 90 تا پايان سال 96 آمار مرگ ناشي از مسموميت با قرص برنج بيشتر با روند صعودي همراه بوده است. در اين سال ها به طور كلي چهار هزار و 109 نفر در كشور بر اثر مسموميت با قرص برنج جان خود را از دست دادند كه كمترين آن مربوط به سال 1390 با 463 فوتي و بيشترين آن مربوط به سال 1392 با 661 فوتي بوده است.
**چه بود و چه شد؟
استفاده از قرص برنج كه حاوي فسفيد آلومينيوم است در كشاورزي بويژه در بين شاليكاران شمال به دليل كارآيي بالاي آن در از بين بردن آفات انباري برنج از چند دهه پيش مرسوم شد. قيمت ارزان، سهولت استفاده و رسوب نكردن در محصول از جمله ويژگي هايي ديگري بود كه سبب شد تا استفاده از آن در داخل گوني هاي برنج داخل آشپزخانه ها در نقاط مختلف كشور هم سرايت كند.
آماري كه پزشكي قانوني در همه اين سال ها ارائه كرد، نشان داد سايه مرگ همچنان در حاشيه شاليزارهاي شمال در پرواز است و اگر تهران را به خاطر انبوه جمعيت دوستدار برنج، بخشي از اين حاشيه به حساب بياوريم، قرص برنج از سر اين مناطق دست برنخواهد داشت تا زماني كه جايگزين مناسب تري براي آفت انباري برنج يافت شود.
كشاورزان شمال در همه اين سال ها هشدارهاي مراجع مسئول را در باره خطرناك بودن قرص برنج جدي گرفته اند و براي مقابله با آفت انباري از انواع و اقسام روش هاي ديگر مانند قرص هاي حاوي سير، سير خام، برگ گردو و خيلي جادو جمبل ديگر متوسل شدند ولي هيچ يك نتوانست جاي خالي فسفيد آلومينيوم را پر كند.
سماجت كشاورزان شمال در استفاده از قرص برنج با وجود آگاهي از مرگبار بودن آن و مشاهده صدها بدن بي جان و زندگي هايي كه هر ساله پرپر مي شود، شايسته تامل از زاويه مناسب است و شايد به همين خاطر هم بود كه دكتر سيدحسن قاضي زاده هاشمي وزير بهداشت دولت دوازدهم سال پيش در نامه اي به رييس قوه قضاييه خواستار اتخاذ تدبير قضايي در اين زمينه شده بود.
قاضي زاده هاشمي پس از مشاهده آمار پزشكي قانوني كه نشان مي داد قرص برنج در صدر علل ايجاد مسوميت و مرگ در كشور معرفي شده، به آيت الله صادق آملي لاريجاني نامه نوشت و پيشنهاد داد: افرادي كه اين ماده سمي (قرص برنج) را در اختيار متقاضيان قرار مي‌دهند در مرگ ناشي از مصرف اين قرص‌ها شريك باشند و عواقب قانوني و مجازات ناشي از آن را بپذيرند.
وزير سابق بهداشت كه هنوز جوهر استعفايش از دولت دوازدهم خشك نشده است، نوشته بود: به رغم آن كه واردات، توليد و توزيع و فروش اين ماده سمي از طريق مراجع قانوني مكررا ممنوع اعلام شده است، ولي طبق گزارش سازمان پزشكي قانوني كشور، اين ماده همچنان در صدر علل ايجاد مسموميت و مرگ و مير ناشي از مسموميت و خودكشي با مواد سمي در شهروندان ايراني است در حالي كه همه تمهيدات به عمل آمده از سوي مسئولان، اين ماده سمي همچنان به سادگي از طريق بعضي مغازه‌هاي خرده‌فروشي در سطح شهر در دسترس متقاضيان است.
وزير وقت بهداشت ظاهرا معتقد بود كه اعلام چنين تصميمي از سوي قوه قضائيه، تاثير بسيار مهمي در كاهش عرضه غيرقانوني اين ماده سمي و كاهش مرگ و مير ناشي از آن خواهد داشت.
** مازندران، بزرگ ترين قرباني
شايد چندان بيراه نباشد اگر تصور كنيم خاستگاه استفاده از قرص برنج مازندران به عنوان استان تامين كننده نيمي از برنج مورد نياز كشور باشد، جايي كه احتمالا ' مرگ راحت با قرص برنج ' هم از آنجا به ساير نقاط كشور سرايت كرده است.
رطوبت هوا و نمدار بودن زمين در تمامي فصول سال، در كنار كشت و كار سنتي برنج همراه با انبارداري سنتي تر، از جمله عواملي است كه ماندگاري برنج را در مازندران بشدت كاهش مي دهد و كشاورزان مجبورند براي نگهداري دسترنج يك ساله اشان چه براي مصرف خانوار و يا فروش در زمان مناسب، چاره اي مناسب، كم هزينه و كم زحمت بيانديشند؛ چاره اي كه قرص برنج همه را يكجا دارد.
نگهداري برنج، بدون استفاده از مواد آفت براندازي مانند قرص فسفيد آلومينيوم، سبب مي شود تا آفت ' شپشك ' كه مازندراني ها به آن ' ايزي ' مي گويند، به خاطر شرايط رطوبتي هوا و زمين بسرعت فعال و تكثير شود. مقابله با اين آفت تنها پيش از فعال شدن امكان پذير است و پس از فعال شدن تقريبا بي فايده يا بسيار پرزحمت است.
شپشك از هسته برنج تغذيه مي كند و در مقدار زياد تكثير مي شود و در صورتي بي توجهي مي تواند با حركت نامريي از انبار يا آشپزخانه به ساير نقاط منزل رسوخ پيدا كند.
واقعيت اين است كه كشاورزان برنجكار مازندراني ' ضربه شست ' شپشك برنج را چشيده اند و خانمان براندازي آن را زماني كه از انباري به اتاق خواب سرايت كرد، ديده اند و به همين دليل نيز با وجود آگاه بودن از خطرات از قرص برنج، از آن استفاده مي كنند، حتي اگر داروخانه و فروشگاههاي مجاز ارائه نكنند و كار به قاچاق و بازار سياه بكشد.
آمار پزشكي قانوني مازندران از هر استنادي براي اين منظور گوياتر است. بر اساس اين آمار، 62 نفر در اين استان طي 9 ماهه امسال با مصرف آگانه قرص برنج به منظور خودكشي، جان باختند. آمار فوتي هاي پارسال 61 نفر، سال 95 هم 60 نفر و سال 95 نيز 50 نفر بود.
اگر آمار 39 نفر 9 ماهه سال 94 را هم به اين مجموعه اضافه مي كنيم، متوجه مي شويم كه آمار خودكشي منتهي به مرگ در مازندران با وجود همه بگير و ببندهاي گذشته رو به افزايش بوده است و در يك كلام ؛' خطر قرمزهاي بخشنامه اي خاصيتي نداشت'.
** مرداد، ماه مرگ با قرص برنج
آمارهاي پزشكي قانوني مازندران طي چند سال گذشته اين نكته را هم افشا مي كند كه بيشترين ميزان خودكشي منتهي به مرگ با قرص برنج در ماه مرداد هر سال رخ مي دهد، ماهي كه اوج برداشت برنج از شاليزارها است و در عين حال گرما و رطوبت زياد يا
'شرجي' هوا هم به حد اعلا مي رسد.
به عنوان مثال به استناد به گزارش پزشكي قانوني مازندران، از 62 فوتي 9 ماهه امسال، 12 نفر مربوط به ماه مرداد است.
يك كارشناسان گياه پزشكي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: به علت اثرات بسيار مثبت قرص برنج در از بين بردن آفت انباري برنج ، تمايل كشاورزان به استفاده از اين قرص همواره وجود دارد.
مهندس يحيي ابطالي با بيان اينكه فرهنگ خريد برنج براي مصرف سالانه به صورت يكجا سبب شد است تا نگهداري اين مواد غذايي مهم مورد توجه قرار بگيرد، افزود: با توجه به اينكه استان هاي شمالي بويژه مازندران تا 80 درصد برنج مورد نياز كشور را تامين مي كنند، كاربرد اين قرص بين كشاورزان و بازرگانان زياد است.
وي توضيح داد: از آنجايي كه شاليكاران شمال هر ساله علاوه بر انبار داري آذوقه سالانه، يك سوم از محصول قابل فروششان را هم براي عرضه شب عيد در انبار نگهداري مي كنند، مجبورند براي مبارزه با آفت شپشك مناسب ترين راهكار را انتخاب كنند.
ابطالي كه بازنشسته معاونت كنترل و مبارزه با آفات سازمان حفظ نباتات كشور است، گفت: از يك دهه پيش مصرف و واردات قرص برنج ممنوع شده است، اما متاسفانه به هر دليلي به راحتي قابل تهيه است و در دسترس كشاورزان قرار دارد.
وي توضيح داد: افزايش خودكشي ها با قرص برنج در فصل تابستان و همزماني آن با آغاز انبار داري، گرما و شدت گرفتن فعاليت شپشك و همچنين باقي مانده برنج سال قبل كه آفت در اين نوع برنج بيشتر رشد مي كند، مي تواند عاملي در دسترسي آسان افراد به اين قرص باشد.
** فراوري مناسب، راهكار بنيادي
اين كارشناس گياه پزشكي گفت: مشكل انبار داري غلات در كشورهاي مختلف پيشرفته و حتي كشورهايي آسيايي همسايه ايران نيز با عمليات هاي مختلف فرآوري حل شده است و اين كشورها نياز به مصرف مواد شيميايي در مقابله با آفات انباري برنج ندارند.
وي توضيح داد: اكنون برنج هاي وارداتي از جمله هندي و پاكستاني سه تا چهار سال قابليت ماندگاري در انبارها را دارند و براي اين كه برنج شمال هم به چنين قابليتي دست پيدا كند تنها لازم است فرايند تبديل شالي به برنج سفيد را تغيير داد.
او با توضيح اين كه انبارداري شلتوك برنج به دليل برداشت مكانيزه كه با رطوبت بالا همراه است ، همواره از مشكلات جدي شاليكاران شمال است، گفت: براي رفع اين مشكل در دنيا، شلتوك پس از برداشت در ديگ هاي بزرگ در دماي 80 درجه به مدت 6 تا 8ساعت به صورت نيمه پخت شده و سپس با بخار خشك مي شود كه نتيجه آن ماندگاري بيشتر شلتوك و انبارداري راحت تر آن است .
ابطالي افزود: با اين روش، آفت زدگي برنج تا سه سال به تاخير مي افتد و در چنين وضعيتي اصلا نيازي به مصرف سم شيميايي نظير قرص برنج نيست.
اين كارشناس كشاورزي گفت: در حال حاضر تمامي برنج هاي سفيد وارداتي به همين روش توليد مي شود و به همين خاطر هم خوش رنگ تر از برنج داخلي و عاري از آفت است.
6990/1654