شبكه های اجتماعی كودك و نوجوان و مقابله با تهدید فضای مجازی

حضور و فعالیت در فضای مجازی كه فضایی سرشار از فرصت و تهدید است، امروزه طیف كودك و نوجوان را هم در بر گرفته و انواع دغدغه ها را از جمله در زمینه حفظ سلامت جسم و روح و نیز امنیت آنها برای والدین و مسوولان ایجاد كرده است.
افزون بر ضرورت آموزش بایسته های حضور در فضای مجازی، كارشناسان ایجاد محیط امن و تخصصی را كه در ان كودكان و نوجوانان بتوانند ضمن استفاده از یك فضای امن، از فناوری و ارتباطات لذت ببرند و به محتوای دسته بندی شده دسترسی داشته باشند، لازم می دانند.

**كودكان، نوجوانان و امنیت ارتباط
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیرا به نكته ای مهم اشاره كرد و نوشت: «تا امروز حدود 1.5 میلیون كودك و نوجوان به زیست بوم «كودك و اینترنت» پیوسته اند و تا ایجاد شرایط مناسب فاصله داریم. باید بپذیریم شبكه های اجتماعی به دلایل بسیاری مناسب برای كودكان نیستند و زیست بوم خاص خود را طلب می كنند و همین مسئله نیازمند آگاهی بیشتر است.»
دغدغه فعالان اكوسیستم استارتاپی و شبكه های مجازی نیز همین است كه بتوانند برای این طیف كه هر روز به تعداد آن افزوده می شود، بستری مناسب در نظر گرفته شود.
دكتر مهدی انجیدنی یك فعال و كارشناس شبكه های مجازی روز شنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار گروه علمی ایرنا با اشاره به ضرورت راه اندازی شبكه های اجتماعی كودك و نوجوان اظهار داشت: این امر ابعاد متفاوت و بسیار مهمی دارد. بُعد اولی كه باید به آن اشاره كنم، ارتباطات كودكان و نوجوان است كه باید به شكل هوشمندانه ای برقرار و زیرساخت های آن مهیا شود.
او در ادامه افزود: كودكان و نوجوانان در محل های آموزشی، خانوادگی، تحصیلی و دوستانه خود با دیگران ارتباط برقرار می كنند. برای برقراری ارتباط نیاز به رد و بدل كردن شماره تماس است. این كار برای كودك و نوجوانانی كار سختی است و به همین جهت باید سامانه ای وجود داشته باشد كه به شكل هوشمندانه و امن این ارتباط را برقرار كند.

**خدمات تخصصی
او در خصوص بُعد دوم ضرورت ایجاد پیام رسان های مخصوص كودك و نوجوان گفت: موضوع بعدی فراهم آوردن خدمات تخصصی حوزه كودكان است. با توجه به این كه معمولا كودكان دسترسی راحتی به نصب نرم افزار و سرچ كردن در اینترنت ندارند، جست و جوی خدمات مورد نیاز در فضای مجازی برای آنها دشوار است و افزون بر آن، چه بسا حین این عملیات به محتوای نامناسب هم برخورد كنند.
وی با تاكید بر نیاز كودكان و نوجوانان به فضای امن برای فعالیت در زمینه سرگرمی و یا آموزش، یادآور شد: در یك شبكه اجتماعی یا پیام رسان عمومی، كانال های مختلفی مشغول فعالیت هستند كه از نظر محتوایی اصلا مناسب رده بندی سنی كودك و یا نوجوان نیستند؛ مانند اخبار حوادث، تصاویر دلخراش یك حادثه و تصادف.

** رده بندی و سهولت دسترسی
به گفته انجیدنی، در حال حاضر دسترسی سختی برای ارزش افزوده منحصر به كودكان وجود دارد. به طور مثال پیدا كردن یك مجموعه زبان آموز مخصوص كودك حتی برای والدین دشوار است، چه برسد به كودكان. به همین دلیل مهم است كه برای كودكان بستری ایجاد شود كه بتوانند با مراجعه به آن نیازهایشان را برطرف كنند، بدون این كه والدین نگران دسترسی فرزندان خود به محتوای نامناسب باشند. در این بستر سه دسته مخاطب داریم، كودك، نوجوان و جوان كه محتوا را بر همین اساس دسته بندی كرده ایم.
وی همچنین گفت: ارتباطات كودكان و نوجوانان، رده بندی محتوای مناسب بر اساس سن و سهولت دسترسی به محتوای سالم و مفید، از مهم ترین ضرورت های ایجاد و فغالیت پیام رسان های مخصوص كودك و نوجوان هستند كه در قوانین اتحادیه اروپا نیز به آن اشاره شده است. این اتحادیه چند سال است كه به شدت در این زمینه تلاش می كند و پروژه هایی مانند فیسبوك كیدز و مسنجر كیدز از جمله مواردی است كه پیرو قوانین جدید اتحادیه اروپا شكل گرفته است.

**كمك به شكوفایی كودكان
این كارشناس نكته دیگری را متذكر شد كه می توان از آن به عنوان چهارمین ضرورت ایجاد پیام رسان مخصوص كودك یاد كرد: شكوفایی توان كودكان در تولید محتوا یكی از مواردی است كه می تواند در بستر پیام رسان ها ایجاد شود و این شكوفایی در حال حاضر و آینده دنیای وب مورد نیاز است. دانشمندان امروز اعتقاد دارند دنیای آینده فناوری اطلاعات بر محور زیرساخت های محتوایی می چرخد. زمانی كه كودكان پیام رسان مخصوص خود را داشته باشند، می توانند در زمینه تولید محتوا فعال شوند. این كار به شكوفایی استعدادهای هنری كودكان كمك شایانی می كند و حتی می تواند در آینده شغلی شان نیز نقش مهمی ایفا كند.

**محتوای مناسب
انجیدنی كه مدیریت یك پیام رسان را به عهده دارد، خاطرنشان كرد: یكی از مسائل مهمی كه در حوزه ضرورت ایجاد شبكه اجتماعی و پیام رسان برای كودكان احساس می شود، محتوای مناسب برای آنهاست. در این مدت در خلال مصاحبه هایی كه وزارت ارتباطات و سایر دوستان داشته اند، بارها تاكید شده كه ما به تولید محتوای حوزه كودك نیاز داریم و باید زیرساخت برای آسان تر شدن تولید و نشر محتوای كودك مهیا شود.
وی ادامه داد: ما در مجموعه خود سعی كردیم پروژه «مداد» را برای ایجاد بستری مناسب برای كودكان تعریف كنیم تا بتوانند به تمام نیازهایشان كه توسط خدمات دهندگان مختلف ارائه شده است، به صورت یك جا دسترسی پیدا كنند.
«برای شروع این پروژه چند فاز مطالعاتی در مورد چگونگی شرایط حضور كودكان در فضای مجازی داشتیم. در نهایت هم به این نتیجه رسیدیم كه باید به سمت تولید یك محصول تخصصی برای كودكان قدم برداریم. ایده اولیه پیام رسان مداد با همین احساس نیاز شكل گرفت و فرآیند تولید این پروژه آغاز شد. فاز اجرایی این پروژه حدود یك سال و نیم قبل شروع شد، مدتی نیز درگیر فاز تحقیقاتی و مطالعاتی آن بودیم و به زودی این پروژه با امكانات اولیه در دسترس كاربران قرار می گیرد و منتشر می شود».
وی افزود: این پلتفرم برای كسانی كه می خواهند محتوای كودك تولید كنند، زیرساخت یك بازار كار بسیار بزرگ را ایجاد می كند. از این طریق، فضایی ایجاد می شود تا كاربران بتوانند در خانه با موبایل هم قصه ضبط كنند و آن را به كودكان ارائه دهند، و یا شركت هایی كه محتوای تخصصی در حوزه كودك تولید می كنند با استفاده از این زیرساخت محتوای خاص تولید و از این طریق كسب درآمد كنند.
انجیدنی درباره محتوای این پیام رسان یادآور شد: بعد از عرضه نسخه اولیه، به مرور فازهای بعدی آن نیز راه اندازی خواهد شد؛ در نظر داریم در كنار امكاناتی كه این پیام رسان برای ارتباطات كودكان دارد، محتوای آموزشی، محتوای درسی و موارد بسیار متنوعی برای كودكان فراهم كنیم. این خدمات روز به روز، به كمك شركای تجاری گسترش پیدا خواهند كرد تا محتوای مورد نیاز كودكان در فضای مجازی ارائه شود.
وی افزود: خدماتی مانند آزمون های هوش كه می تواند در حوزه كودكان مفید باشد از طریق پلتفرم یا زیرساخت ربات های نرم افزاری، توسط پیام رسان برای كودكان فراهم می شود. به زودی یك مسابقه در حوزه تولید محتوا و خدمات حوزه كودك خواهیم داشت كه زیر مجموعه مسابقه سالیانه تاپ كودرز برگزار می شود.
علمی*م.ش*2017