پرستاران؛خدمتگزاران بی ادعا

22 دی ماه ولادت حضرت زینب (س) و روز پرستار نامگذاری شده است؛ روزی كه یادآور مهربانی، صبر، گذشت، فداكاری و همدردی عاشقانی است كه مرهم درد بیماران هستند و چراغ زندگی را برای آنها روشن نگه می دارند، آنها با وجود سختی كار ، هیچ گاه وظیفه انسانی خود را فراموش نمی كنند و تنها برای اینكه امید را در دل بیمار زنده نگه دارند با عشق وشور به كارخود ادامه می دهند تا لبخندی را برلبان بیمار بنشانند.
به مناسبت روز پرستار پای صحبت تعدادی از افراد شاغل دراین حرفه نشستیم تا دیدگاهها ، مشكلات و چالشهای آن را از زبان خود پرستاران بشنویم.
یكی از پرستاران بیمارستان امام خمینی (ره) اهواز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا انگیزه از انتخاب شغل پرستاری را علاقه به كار بالینی و مراقبت از بیماران عنوان كرد و گفت: بعد معنوی این شغل باعث شده شرایط سخت كار قابل تحمل باشد.

**با علم و آگاهی وارد حرفه پرستاری شوید
پروین صفی خانی به افراد تازه وارد به این حرفه توصیه كرد: با علم و آگاهی از شرایط كار پرستاری به این حرفه ورود پیدا كنند، پایین بودن دستمزد ومزایا، به روز نبودن پرداخت مطالبات، كمبود نیرو و شیفت های كاری سنگین و اجرا نشدن قانون تعرفه های خدمات پرستاری از جمله مشكلات موجود در كار ماست.
صفی خانی بیان كرد: پرستار با بیماران مختلف مبتلا به بیماریهای جسمی و روحی در ارتباط است لذا خود نیز در معرض بیماریهای مختلف قرار می گیرد، مشكل كمبود نیرو و شیفت های فشرده كاری باعث فشار كار بیشتر و فرسایش جسمی و روحی به ما می شود.
این پرستار بیمارستان امام خمینی (ره) اهواز اضافه كرد: شیفت های شب به علت طولانی بودن ساعات كار و بی خوابی، اثرات منفی فیزیكی، روانی و اجتماعی بیشتری در زندگی پرستاران دارد.
وی اظهار داشت: آموزش سلامت بهترین راه ارائه خدمت است؛ ایجاد ارتباط موثر پایه اصلی هر فعالیت آموزشی محسوب می شود كه از جمله فواید آن افزایش رضایتمندی بیمار و ارتقای وضعیت سلامت بیمار است.
صفی خانی ادامه داد: رعایت اصول اخلاق و وجدان كاری، ارتباط موثر با بیمار، داشتن درك، صبر و حوصله، به روز بودن و توانایی تصمیم گیری درست و صحیح در شرایط بحرانی از جمله ویژگی های یك پرستار نمونه است.
یكی از پرستاران بیمارستان گلستان اهواز نیز گفت: حس انسان دوستی اولین عامل گرایش من برای انتخاب این شغل بود، لازمه انتخاب این شغل این است كه اطرافیان خود را به خوبی درك كنید و بتوانید از آسایش خود مایه گذاشته و برای بازیابی سلامت آنها كمك تخصصی بدهید.
مستانه كرد افزود: شیفت ها و برنامه كاری سنگین ، نداشتن استراحت كافی و سر كار بودن در تعطیلات رسمی گاه در محیط خانوادگی پرستار منعكس و مشكل آفرین می شود ، اما جوانان باید بدانند كه گاهی چالش ها و مشكلات ، خمیر مایه انسان را قوی تر می كنند.
وی بیان كرد: این به این معنا نیست كه زنان پرستار به علت مشكلات شیفتی، در حوزه خانواده توانمندی یاكارایی كمتری دارند بلكه برعكس سختی كار به ما می آموزد كه قوی تر باشیم وبهتر با مشكلات كنار بیاییم.
وی گفت: 27 سال خدمت بیمارستانی من ، صدمه ای به اطرافیانم وارد نكرده زیرا تلاش كرده ام در مواقعی كه كنار خانواده هستم با نوع حضور و واكنش خود، خلاء نبودنم را جبران كنم.
كرد ادامه داد: توصیه من برای تازه واردان به این شغل این است كه نوع دوستی، صبر، دلسوزی و همدردی را سرلوحه كار خود قرار دهند زیرا پرستاری اساسا نه یك شغل ، بلكه یك علاقه و عشق است.
این پرستار بیمارستان گلستان اهواز بیان كرد: پرستاری یك حرفه و وظیفه كلیشه ای نیست ، انجام وظایف یك پرستار مستلزم شكیبایی وانسانیت تام است، اگر چنینی روحیه ای نداریم نباید وارد این شغل شویم.
وی افزود: پرستارخوب باید وظیفه شناس، صبور و شكیبا باشد و درد مردم را بفهمد و ازمهمترین گنجینه زندگی بیمار یعنی سلامتی خوب مراقبت كند.
كرد با بیان خاطره ای از دوران خدمت خود گفت: یك جوان دانشجو با برق گرفتگی شدید با وضعیت اغما و سوختگی ها شدید در آی سی یو بستری شد و چهار ماه در وضعیت اغما بود بعد از آن كم كم هوشیار شد و به زندگی برگشت .
این پرستار بیمارستان گلستان اهواز ادامه داد: چهارتا پنج ماه بعد از ترخیص به بیمارستان ما مراجعه كرد و به خانواده ها گفته بود چهره های كاركنان را نمی شناسم اما صداها را خوب به یاد دارم، وقتی وارد بخش شد من را از روی صدا شناخت، كه این برای من بسیار رضایت بخش بود.
مدیر گروه پرستاری ویژه دانشكده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشكی اهواز نیز گفت: محور اصلی سلامت هر جامعه ای پرستار است یعنی اگر پزشكان كار خود را به بهترین نحو انجام دهند اما پرستار وظیفه خود را به خوبی انجام ندهد كار پزشك بی نتیجه می ماند.
شهرام مولوی نژاد افزود: پرستاری از سخت ترین كارها از نظر حجم فشار روحی و جسمی است؛ پرستار با رفتار سرشار از محبت و مهربانی، لبخند زدن و همدردی كردن با بیمار، سعی می كند از دردهای وی بكاهد.
وی ادامه داد: لازمه كار كردن در حرفه پرستاری این است كه بردباری، گذشت و اخلاق خوش را در مراقبت از بیماران پیشه كنند بنابراین اگر تصمیم گیران به حرفه پرستار بی توجه باشند ، در واقع به سلامت جامعه بی توجهی كرده اند .
مولوی نژاد بیان كرد: در اكثر كشورهای پیشرفته پرستاران بازیگران اصلی تیم درمان هستند اما در كشور ما عملا اینگونه نیست و پرستاران با وجود عملكرد مناسب ، به عنوان بازیگر اصلی توسط مسئولین و اعضای تیم درمان شناخته نمی شوند و به عنوان عضو فرعی به آنها نگاه می شود.

**كمبود شدید نیروی پرستاری از مهمترین چالش ها
استادیار پرستاری دانشگاه علوم پزشكی اهواز در خصوص چالش های موجود در حوزه این شغل گفت: كمبود شدید نیروی پرستاری ازمهمترین چالش هاست ، ما در این حوزه از استاندارد های جهان خیلی عقب هستیم.
وی اضافه كرد: در كشورهای پیشرفته در بخش آی سی یو به ازای هر بیمار یك پرستار فعال است اما در آی سی یو كشور ما به ازای هر سه تا پنج بیمار یك پرستار داریم یعنی پرستاران در این بخش سه تا پنج برابر یك پرستار در كشورهای دیگر خدمات مراقبتی انجام می دهند وهمین موجب فشار مضاعف كاری برای آنان است .
مولوی نژاد اظهار داشت: كمبود شدید نیرو، موجب می شود سیستم مراقبت درمانی برای پرستاران اضافه كار اجباری وضع كند و این مساله فشار كاری پرستاران را افزایش داده و پرستاران مشكلات عضلانی، روحی و جسمی بیشتری را تجربه كنند حتی گاه تمایل به ترك حرفه پیدا كنند.
مدیر گروه پرستاری ویژه دانشكده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشكی اهواز ادامه داد: حقوق پرستاران با سخت های كار آنها همخوانی ندارد ، حقوق پایین در مقابل كار زیاد، كیفیت كاری، انگیزه و ماندگاری را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی گفت: این موضوع به ویژه برای پرستاران مرد كه وظیفه تامین خانواده را بر عهده دارند و ناچار به كار در چند بیمارستان و شیفت هستند نمود بیشتری دارد و كیفیت كار آنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
مولوی نژاد اضافه كرد: قانون های ارتقای بهره وری و پرداخت مبتنی بر عملكرد یا تعرفه گذاری مبتنی برخدمات در راستای بهبود وضعیت حقوق و مزایای پرستاران بعد از گذشت چند سال از تصویب، عملا اجرا نشده است.
استادیار پرستاری دانشگاه علوم پزشكی اهواز تبعیض را از دیگر مشكلات در سیستم های بهداشتی و درمانی عنوان كرد و افزود: از جمله مهمترین تبعیض ها، بی عدالتی در پرداختها و امكانات رفاهی است پرستاران در قبال حجم زیاد كار سهم ناچیزی از كارانه ها و در آمدهای بیمارستانی را دریافت می كنند.

**پرستاری در جامعه ما خوب شناخته نشده است
مولوی نژاد در خصوص تصویر حرفه پرستاری در جامعه گفت: پرستاری یك كار تخصصی و علمی است، ولی در جامعه ما خوب شناحته نشده و براساس مطالعاتی كه انجام داده ایم هویت حرفه ای آن در جامعه نیاز به اصلاح دارد، رسانه ها می توانند جایگاه و چهره واقعی این حرفه را بهتر به مردم معرفی كنند.
مدیر گروه پرستاری ویژه دانشكده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشكی اهواز اظهار داشت: ازچند سال گذشته تا كنون نظام سلامت، پزشك محور بوده درحالی كه تجربه دنیا نشان داده درمان و مراقبت، یك كار تیمی است و پرستاری و دیگر بخش ها همه در درمان بیمار سهم دارند ولی در سیستم موجود در كشور ما این مشاركت عملا به رسمیت شناخته نشده است.
مولوی نژاد افزود: پرستاران سهمی در تصمیم گیری ها و امور مدیریت نظام سلامت ندارند، پرستار بی صدا مانده است، لذا خواسته ها و نیازهای آنان به اندازه لازم فضای طرح، پیدا نمی كنند.
استادیار پرستاری دانشگاه علوم پزشكی اهواز ادامه داد: پرستاران به دلیل این مشكلات و نداشتن انگیزه ، راه مهاجرت را در پیش می گیرند چون شرایط برای نگهداری و جذب آنان دركشور ضعیف است ، لازم است شرایط ماندگاری و انگیزه فعالیت حرفه ای و خدمت برای آنها فراهم شود.
وی در خصوص راهكارهای رفع این چالش ها گفت: افزایش انگیزه برای ماندگاری، پرداخت كامل حقوق ، اجرای كامل قوانین و تلاش برای جذب بیشتر نیرو برای كاهش فشار كاری پرستاران از جمله این راهكارها است.
مولوی نژاد ادامه داد: برای ارتقای وضعیت آموزش فعلی باید رتبه های بالا در كنكور سراسری به رشته پرستاری اختصاص یابد تا افراد با سطح سواد بالا وارد این حرفه شوند و در آینده خدمات بهتر و تخصصی تری، به بیماران ارائه دهند.

**لزوم راه اندازی دپارتمان آموزش پرستاری
مدیر گروه پرستاری ویژه دانشكده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشكی اهواز اظهار داشت: افزایش امكانات رفاهی و حقوق برای افزایش انگیزه آنها مهم است ، پرستاران باید سهم مناسبی از كارانه های بیمارستانی داشته باشند.
وی اضافه كرد: شیوه های آموزشی به ویژه برای رشته پرستاری نیز باید تغییر كند، بهتر است در بیمارستان های آموزشی دپارتمان آموزش پرستاری داشته باشیم تا آموزش به بهترین شكل انجام شود چون امكانات آموزشی برای پرستاران در بیمارستان ها تقریبا صفر است و كلاس آموزشی نداریم.
استادیار پرستاری دانشگاه علوم پزشكی اهواز تاكید كرد: همكاری دانشگاه آزاد و دولتی نیز باید تسهیل شود چون بسیاری از دانشگاههای آزاد به ویژه در خوزستان نیروی هیات علمی ندارند لذا باید امكان خدمت اعضای هیات علمی دولتی در دانشگاه آزاد فراهم شود.
وی اضافه كرد: در حال حاضر بین 700 تا 800 دانشجوی پرستاری در مقطع كارشناسی و ارشد در رشته پرستاری این دانشگاه تحصیل می كنند.
رییس هیات مدیره نظام پرستاری اهواز نیز در این باره اظهار داشت: در خوزستان چارت های سازمانی بیمارستان های ما اصلاح نشده و مربوط به چند سال گذشته است ، كمبود نیروی پرستاری نسبت به استان های دیگر بیشتر است.
علیرضا گچ كوبان بیان كرد: انگیزه پرستاران به دلیل حجم كاری زیاد، تسهیلات كم، شرایط سخت كار پرستاری و وضعیت شرایط اجتماعی وفرهنگی خاص استان كاهش یافته و آنان تمایل به كار دراستان های دیگر دارند.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط بحرانی در خوزستان، هیچ امتیازی برای پرستاران در نظر گرفته نمی شود و به عنوان مثال حجم كاری ما در روزهایی كه سایر ادارات به دلیل گرد و خاك تعطیل می شوند، بیشتر است ولی هیچ امتیازی حتی اضافه كاری متناسب نیز لحاظ نمی شود.

**كمبود سه هزار نیروی پرستاری در اهواز
گچ كوبان ادامه داد: در حال حاضر در اهواز 10 هزار نیروی كاری پرستار فعال هستند و 2 هزار و 500 تا سه هزار پرستار در مراكز درمانی اهواز كمبود داریم.
رییس هیات مدیره نظام پرستاری اهواز اضافه كرد: ضریب اشتغال پرستار به تخت در اهواز شش دهم است یعنی به ازای هر تخت شش دهم پرستار وجود دارد در حالی كه استاندارد جهانی 2.5 و در كشور 1.7 است كه در نتیجه بیشترین آسیب را مردم متحمل می شوند و بیماران خدمات لازم را دریافت نمی كنند.

**لزوم اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری
وی گفت: اجرا نشدن برخی از قوانین ، شیفت های مازاد ، اضافه كاری های اجباری و معوقات كارانه از جمله مشكلات حوزه پرستاری است و آخرین دریافت كارانه مربوط به بهمن ماه پارسال است.
گچ كوبان اظهار داشت: معوقات و پاداش سنوات آخر خدمت تعدادی از بازنشستگان سال 95 تا كنون پرداخت نشده یعنی آینده بازنشستگی ما نیز در هاله ای از ابهام است.
رییس هیات مدیره نظام پرستاری اهواز ادامه داد: در سال 86 قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری مصوب شد كه به نفع مردم، سیستم بیمه و پرستار است اما تاكنون اجرا نشده است.
وی ابراز امیدواری كرد: سال آینده چارت های سازمانی درخوزستان اصلاح و قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در كشور اجرا شود و شرایط جذب نیروی پرستار بهبود یابد.
3004/6002
تهیه كننده: خاطره غفاری