زنان سعودی و سریال فرار از زندان

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، در روزهای گذشته خبر فرار «رهف القنون» انبوهی از انتقادها و سوالات درباره وضعیت اجتماعی عربستان سعودی و آتش زیر خاكستر عصیان مدنی در این كشور را برانگیخت؛ عصیانی كه بسیاری آن را نتیجه دهه ها سركوب حقوق زنان در این جامعه و قوانین سختگیرانه ای دانستند كه حالا مانند فنری در حال رها شدن است و جهش آن مهارشدنی نیست؛ آن قدر كه گاه كار را به ارتداد از آیین مفتی های وهابی در برخی زنان سعودی هم رسانده است.
رهف 18 ساله دختری عربستانی كه ابتدا با خانواده اش به كویت رفت، كمتر از 10 روز پیش (پنجم ژاانویه 2019) از آنجا به تایلند گریخت و در هتل فرودگاه بانكوك معلق ماند تا اینكه اجازه یافت موقتا وارد خاك تایلند شود و كمیساریای پناهندگان سازمان ملل وضعیت او را بررسی كند. مقصدش استرالیا بود اما نهایتا كانادا به او پناهندگی داد. او گفت كه دیگر «مسلمان نیست» و در بحبوحه تنش های عربستان سعودی با كانادا بر سر حقوق بشر، سر از تورنتو درآورد.
حالا بعد از موفقیت رهف القنون در فرار از عربستان سعودی، برخی زنان عربستان سعودی در شبكه های اجتماعی هشتگ و مطالبه جدیدی را داغ كردند با این مضمون كه «سرپرستی (مردان بر زنان) را باطل كنید و گرنه همه فرار می كنیم»؛اما رهف، اولین دختر عربستانی نبود كه در چند ماه اخیر با فرار و پناهندگی خبرساز شد و ظاهرا آخرین نفر هم نخواهد بود.

**دینا علی سلوم
در آوریل 2017 دینا علی السلوم 24 ساله در حالی كه می خواست از فیلیپین به استرالیا فرار كند، در فرودگاه مانیلا بازداشت و اجبارا به خانواده سعودی خود بازگردانده شد. یك فعال حقوق زنان كه در فرودگاه حاضر بود، گفت: پدر دینا و عموهایش او را در همان فرودگاه كتك زدند و بعد از بستن دست ها و دهانش به داخل هواپیما كشاندند.
دینا در ویدیویی كه در شبكه های اجتماعی منتشر شد گفته بود: اگر مرا بازگردانند، خانواده ام مرا به قتل می رسانند. نمی توانم از فرودگاه خارج شوم زیرا همه مداركم را گرفته اند؛ كمكم كنید به عربستان سعودی بازنگردم.
به گزارش عربی21، یك مسئول امنیت خطوط پروازی فرودگاه مانیلا گفت كه السلوم آثار كوفتگی در بازوهایش داشت و می گفت كه عموهایش این بلا را سرش آورده اند. او دائما تكرار می كرد می ترسد با عموهایش به عربستان بازگردد.

** خواهران حمود
در اواخر فوریه 2017 دو خواهر به نام های اشواق (30 ساله) و اریج (28 ساله) حمود از عربستان به تركیه گریختند. علت فرارشان را «بدرفتاری از سوی بستگان ذكور خود، شامل كتك، حبس در اتاق و محرومیت از غذا» ذكر كردند.
مقام های تركیه گفتند پدر این دو دختر گفته است كه فرزندانش عازم سفر به سوریه برای پیوستن به تروریست ها بودند اما این دختران، منكر شدند. سازمان دیده بان حقوق بشر هم اعلام كرد كه یك وكیل گواهی داده است بلیط پرواز این دو دختر را دیده كه در آن مقصد آنها نیوزیلند ذكر شده بود و می خواستند از طریق هنگ كنگ به آنجا بروند اما در هنگ كنگ، اجازه ورود به هواپیما نیافتند زیرا مسئولان دریافتند كه برای گردش به آن كشور (نیوزیلند) نمی روند و هدفشان درخواست پناهندگی است. آنها ناچار شدند به استانبول سفر كنند و تصمیم گرفتند به جای بازگشت به عربستان سعودی در تركیه اقامت كنند تا اینكه تركیه ناچار به استرداد آنها شد.

**مریم العتیبی
مریم العتیبی (29 ساله) از بدرفتاری خانواده خود از منطقه القصیم در ریاض فرار كرد اما در همان آغاز سفر در خاك عربستان دستگیر و در زندان «بریده» القصیم زندانی شد.
پیش از این هم مقام های سعودی در سال 2016 او را به مدت 100 روز پس از آن زندانی كردند كه از برادرش به اتهام كتك زدنش شكایت كرد اما پدرش دخالت و او را تنبیه كرد. بعد از زندان به خانواده بازگشت اما بدرفتاری ها دوباره آغاز شد.
یكی از فعالان حقوق بشر عربستانی به نام ابراهیم منیف در روزهای حبس العتیبی چنین نوشت: مریم تو هم خدا را داری. اگر مرد مجرم قاتلی در زندان بودی همه قبیله برای بیرون آوردنت متحد می شدند و میلیون ها پول را برای آزادی ات حاضر می كردند اما تو زن هستی. نه برایت ارزشی قائل می شوند و نه حقوقی.
در جولای 2014 نیز یك دختر 17 ساله سعودی كه با خانواده اش به تركیه رفته بود از طریق گذرگاه دریایی مرزی ترابزون تركیه به گرجستان گریخت و خبر ساز شد. یك راننده تاكسی بعدها گفت كه این دختر از وی خواست او را به گرجستان برساند. او را یافتند و به خانواده اش بازگرداندند.
دیده بان حقوق بشر در گزارشی از وضعیت زنان سعودی آورده است: قید و بندها در تمام طول زندگی بر دست و پای زنان سعودی است. حكومت عربستان زن را در هر سن و سالی كه باشد، كم سن و سال می بیند و نیازمند اجازه...
ماجرا هنوز ادامه دارد؛ اما نه در فرودگاه ها و سفرهای خارجی. در داخل خاك سعودی و دالان هایی كه بوی مرگ می دهد.

** اینجا دختری را خائن می نامند و قاتلی را پنهان می كنند
روی دردناك و خشن تر سكه حقوق زنان در زندان های سعودی دیده می شود؛ جایی كه نفس مردان هم از صحنه های آن حبس می شود و بوی تعفن خشونت در آن موج می زند.
« در دسامبر گذشته، پدر و مادرم با «لجین» در زندان ملاقات كردند. از او درباره گزارش های شكنجه پرسیدند؛ نتوانست بر خودش مسلط شود و با گریه در هم شكست. گفت كه بین ماه های می و اگوست شكنجه شده است؛ زمانی كه اجازه ملاقات نداشت...حبس انفرادی را تحمل كرد، كتك خورد، سرش را در آب فرو بردند، به او شوك الكتریكی وارد كردند، مورد آزار جنسی قرار گرفت و تهدید به تجاوز و قتل شد...پدر و مادرم پاهایش را دیدند كه بر اثر ضربات لگد كبود شده بود.»
این عبارت ها بخش هایی از مطلبی است كه اخیرا «علیاء» خواهر «لجین الهذلول» در روزنامه نیویورك تایمز آمریكا نوشته است.
او نوشت كه سعود القحطانی (یكی از متهمان اصلی قتل جمال خاشقجی) بر شكنجه خواهرش نظارت می كرد؛ مشاور شاه سعودی. به نوشته علیاء، سعود القحطانی چندین بار در شكنجه لجین حضور داشت؛ او را تهدید به تجاوز و قتل و انداختن جسدش در شبكه فاضلاب كرد.
علیاء الهذلول به نقل از خواهر زندانی اش نوشت: در كنار القحطانی 6 مرد برای شكنجه آماده می شدند. یك شب كامل در ماه رمضان شكنجه شد و لجین را مجبور كردند بعد از طلوع خورشید در روزهای رمضان غذا بخورد. یكی از شكنجه گران به لجین گفت: «هیچ كس بالاتر از ما نیست...حتی خدا!»
الهذلول در این مقاله می افزاید: وقتی مایك پمپئو وزیر خارجه آمریكا (روز یكشنبه) به عربستان می رود درباره پرونده های یمن، ایران، سوریه و قتل خاشقجی رایزنی خواهد كرد اما دهشتناك این است كه در دستور كارش، زنان زندانی فعال حقوق زنان را نخواهد گنجاند؛ زنانی كه به دنبال حقوق و كرامت هستند.
وی ادامه می دهد: بی تفاوتی پمپئو در این باره مرا مستقیما آزار می دهد زیرا لجین یكی از زنانی است كه زندانی شده است؛ خواهرم زنی است كه بدون خستگی از حق زنان سعودی در رانندگی دفاع كرد.
علیاء تصریح كرد: دوست داشتم این حرف ها را به زبان عربی در نشریه ای سعودی می نوشتم اما بعد از دستگیری لجین، رسانه های عربستان تصویرش را منتشر و او را خائن نامیدند؛ همان رسانه هایی كه تصویر و نام قاتلان خاشقجی را پنهان كردند.... شوكه شدم وقتی در بروكسل خبر زندانی شدن لجین را در نامه ای از خانواده ام دیدم؛ آن هم در خانه مان در ریاض و جایی كه زندگی می كرد و بیشتر شوكه شدم كه لجین یك ماه قبل از آزاد شدن رانندگی زنان، بازداشت شد.
وی توضیح داد: رسانه های سعودی به لجین و زنان دیگر تهمت وابستگی به اخوان المسلمین زدند و رسانه ای نزدیك به حكومت اعلام كرد كه احتمالا به 20 سال حبس یا حتی اعدام محكوم شوند.

**كمپین بلوغ؟
حالا زنان سعودی در شبكه های اجتماعی بیش از همیشه دست به كار شده اند. در تویتر نوشته اند: «زنی كه مهاجرت می كند، فقط از عربستان سعودی فرار نمی كند، از اجتماع عقب مانده می گریزد اجتماعی كه او را دائما ننگ می بیند. اشتباه در سیستم ها و قوانین است. چرا نباید بتوانم بروم پولم را تبدیل كنم یا برای استفاده از كارت بانكی هم معرف نیاز دارم؟»
دیگری نوشته است: «سرپرستی را باطل كنید و گرنه همه ما مهاجرت می كنیم. این وحشیانه ترین تصمیم های خشن است كه باید لغو شود. سن رشدی برای زنان قائل نمی شوند و از هر دختری كه این تصمیم نظام را می پسندد خواهش می كنم ذهنش را باز یا خودش را زنده به گور كند.»
زن دیگری چنین نوشت: «نمایندگی های دیپلماتیك ما به جای ترویج گردشگری و جذب سرمایه گذاران مشغول تعقیب زنان هستند و طرفه آنكه با هر بحران سیاسی هم از نگاه رسانه های جهان درباره خود ابراز تعجب می كنند.»

** تناقض كشنده بن سلمان
نكته اینجاست كه بن سلمان ولیعهد سعودی برنامه هایی هر چند قطره چكانی درباره توسعه مدنی با ادعای اصلاحات در چارچوب چشم انداز 2030 دارد و تعدادی را هم علنی كرده است؛ از جمله افتتاح سینما، مجالس طرب با حضور زنان و كاهش نقش هیات امر به معروف و نهی از منكر و آزادی رانندگی زنان؛ اما باز هم بحران های اجتماعی سر باز می كنند و آتش مطالبات بیشتر زبانه می كشد. هنوز سریال فرار زنان ادامه دارد؛ گویا اصلاحات ادعایی بن سلمان را باور نمی كنند.
شاید زنان سعودی، اصلاحات ولیعهد سعودی را واقعی نمی دانند و این فضای تزیین شده با اصلاحات را با ادامه سركوب، بازداشت و شكنجه فعالان حقوق بشر حتی مخوف تر از فضای سنتی گذشته می دانند. برای آنان قابل هضم نیست كه فردی از اعطای آزادی ها دم بزند اما باورمند به شكنجه و زندان، تنها به اتهام مطالبه همین آزادی باشد. احتمالا هنوز می پرسند این چه نوعی از اصلاحات است كه «لجین الهذلول» ها، «عزیزه الیوسف» ها و «سمر بدوی» ها را به بند می كشد و شكنجه می كند؛ فعالان زن سعودی كه هیأت حقیقت یاب خواستار دیدار با آنها شده است؛ هیاتی كه قرار است درباره ادعاهای مطرح شده در خصوص شكنجه و تعدی جنسی به زنان بازداشتی در زندان های عربستان، تحقیق كند.
به نظر می رسد برخی زنان سعودی، تناقض شخصیتی محمد بن سلمان را خطرناك تر از ماندن در كشورشان یا حتی سرگردانی در سایر كشورها می دانند؛ یا شاید تلاش های بن سلمان، صرفا تقلایی در وقت تلف شده باشد؛ جایی كه انرژی فنر متراكم مطالبات مدنی، تبدیل به نیرویی تخریب گر شده است و به هیچ روشی قانع نمی شود.
شبد**9241**9122