دانشجویان ایرانی كه برای ادامه تحصیل به خارج از كشور می‌روند، به دلیل جدیت در كار، چهره‌های موفقی می‌شوند. محمد نوشاد، دانش‌آموخته برق در دانشگاه‌های صنعتی شریف، ویرجینیا و هاروارد كه مشغول پژوهش و اجرای پروژه لای‌فای است، در گفت‌وگو با ایرناپلاس ضمن ارائه توضیحاتی در مورد این پروژه، از موانع پژوهش و پیشرفت صنعتی در ایران گفت.
**لای‌فای، جایگزینی برای وای‌فای
ایرناپلاس: لای‌فای چیست و در چه فرآیندی قرار است جایگزین وای‌فای شود؟
نوشاد: تكنولوژی‌ای كه روی آن كار كردیم و در حال گسترش آن هستیم، ایده‌ای است كه كاربرد جدید به ال‌ای‌دی‌هایی كه برای روشنایی استفاده می‌شود و در حال حاضر خیلی پركاربرد شده است، می‌دهد تا برای ارسال اطلاعات از آن استفاده كنیم و می‌تواند جایگزینی برای وای‌فای باشد. دلیل استفاده از این امكان، این است كه وای‌فای مشكلاتی دارد كه سبب یك سری نگرانی‌هایی شده است و در خیلی از مكان‌ها ترجیح می‌دهند از آن استفاده نكنند.
مهم‌ترین مشكل، امنیت وای‌فای است. وقتی یك دستگاه وای‌فای در داخل ساختمان دارید، نمی‌توانید سیگنال‌های آن را كنترل كنید، چون از دیوار رد می‌شود و هر كسی می‌تواند به آن دسترسی پیدا كند كه باعث نگرانی‌های زیادی از لحاظ امنیت شبكه می‌شود. وقتی از نور استفاده كنید، در هر محیط بسته‌ای كه چراغ‌ها در آن قرار دارند، سیگنال‌ها در آن محبوس می‌شوند و كسی از خارج آن فضا امكان دسترسی به اطلاعات شما را نخواهد داشت. بنابراین امنیت شبكه بالاتر می‌رود و شاید نیاز به پسورد شبكه نباشد، چون نگران نیستید، كسی خارج از آن مجموعه كه اطلاع ندارید به آن دسترسی پیدا كند.
وای‌فای مشكلات دیگری هم دارد، مثلاً می‌تواند روی سیستم‌های حساس تداخل ایجاد كند. در هواپیما روی سیستم نویگیشن (مسیریاب) تداخل ایجاد می‌كند. در بیمارستان‌ها هم نگرانی‌هایی وجود دارد، در خیلی از بیمارستان‌ها استفاده از وای‌فای و دستگاه‌هایی كه امواج رادیویی ایجاد می‌كنند را محدود كرده‌اند، چون روی سیستم‌ها اثر می‌گذارند. دستگاه‌هایی كه آنجا هستند تحت تأثیر امواج، ممكن است اثر بگیرند و سلامت بیمار به خطر بیفتد. در مكان‌های صنعتی خیلی مشكل ایجاد می‌شود.
در مكان‌هایی كه تعداد زیادی از كاربران بناست به یك شبكه وصل شوند، وای‌فای مشكل پیدا می‌كند و خیلی كند می‌شود. این مشكلی است كه در اینترنت اشیاء خیلی شدیدتر می‌شود، چون قرار است همه وسایل را به اینترنت وصل كنیم، اگر قرار باشد همه دستگاه‌ها از اینترنت استفاده كنند، سرعت اینترنت كم می‌شود و ارتباط با شبكه خیلی دچار مشكل می‌شود.
در این مكان‌ها، تكنولوژی لای‌فای كه از نور استفاده می‌كند، می‌تواند مفید باشد. چراغ‌های ال‌ای‌دی را تقریباً در همه‌جا داریم، در ماشین‌ها، ادارات، خانه و... . وقتی این چراغ‌ها را به وسیله‌ای برای ایجاد ارتباط تبدیل كنیم، خیلی از این مشكلات مانند امنیت، ظرفیت شبكه و سرعت ارسال اطلاعات حل می‌شود. از نظر سلامتی نیز در حال حاضر خیلی‌ها نگران اثرات وای‌فای هستند كه برای مثال روی كودكان و افراد دارای بیماری خاص اثرگذار است، در صورتی‌كه وقتی سوئیچ كنید روی لای‌فای، از نوری كه در زندگی روزمره استفاده می‌كنیم، استفاده می‌كنیم و هیچ نگرانی و مشكل خاصی در مورد آن وجود ندارد.
**ارسال اطلاعات از طریق نور، یك تكنولوژی مدرن
ایرناپلاس: كار پژوهشی این پروژه در ایران انجام شد یا در دوره تحصیلی‌تان در آمریكا؟
نوشاد: ایده لای‌فای یا ارسال اطلاعات از طریق نور، جدید نیست و زمان زیادی است كه مطرح شده است. مثلاً از لیزرها برای مخابرات بین ماهواره‌ها، ساختمان‌ها و... استفاده می‌كنیم، یا از فیبر نوری استفاده می‌كنیم، كه الان پشتوانه اصلی مخابرات جهان است. این ایده اولین بار حدود 15سال پیش توسط یك دانشمند ژاپنی مطرح شد ولی صرفاً یك ایده بود و نمی‌دانستند چطور آن را به واقعیت تبدیل كنند. وقتی در ایران بودم، در دانشگاه شریف روی مخابرات نوری كار می‌كردم، برای دكتری كه رفتم، لای‌فای چون خیلی جدید بود، در آنجا در مورد آن خیلی دقیق‌تر شدم و بعد از آن هم از لحاظ كاربردهای صنعتی و پژوهشی شروع به گسترش آن كردیم.
**فرصت حضور در رویدادهای علمی
ایرناپلاس: چه فرصتی در آمریكا داشتید و در ایران نداشتید كه آنجا راحت‌تر توانستید به این موضوع بپردازید و پروژه را به موفقیت برسانید؟
نوشاد: دو عامل بود كه خیلی كمك كرد، یكی شركت در كنفرانس‌ها و همایش‌هایی بود كه نخبگان این زمینه و كلا مخابرات نوری حضور داشتند، برای دانشجویی كه تازه می‌خواهد شروع كند و وارد این زمینه شود خیلی اهمیت دارد كه بداند چه ایده‌هایی وجود دارد و چه كارهایی انجام شده است تا روی آن‌ها نوآوری كند، كار جدید انجام دهد و به‌جای خوبی برساند. عامل دوم دسترسی به برخی تجهیزات و ادوات سخت‌افزاری بود كه در ایران به دلیل محدودیت‌هایی كه وجود دارد دسترسی به آن‌ها خیلی سخت است. وقتی شما یك تئوری را توسعه می‌دهید و بعد می‌خواهید آن را تست كنید كه در واقعیت جواب می‌دهد یا خیر، داشتن این تجهیزات و دسترسی به این امكانات خیلی مهم است.
**ایران می‌تواند جایگاه خیلی خوبی در توسعه مخابرات نوری داشته باشد
ایرناپلاس: با توجه به فرصتی كه در آمریكا دارید، قصد دارید پروژه را همان‌جا ادامه دهید، یا می‌خواهید برگردید در ایران و روی این پروژه كار كنید؟
نوشاد: فعلاً در آنجا در حال انجام برخی پروژه‌ها با شركت‌های بزرگ هستیم، مثلاً پروژه‌ای با چند شركت خودروسازی بزرگ در حال پیگیری هستیم. الان چراغ اكثر ماشین‌ها ال‌ای‌دی است و خیلی راحت می‌توانید از آن برای ارتباط ماشین‌ها استفاده كنید. وقتی ارتباط ماشین‌ها برقرار شود، فرصت خیلی بزرگی در صنعت خودروسازی و حمل‌ونقل به‌وجود می‌آید كه تعداد تصادف‌ها كاهش و امنیت جاده‌ها افزایش پیدا می‌كند. مشابه این پروژه هم چند كار دیگر وجود دارد كه در حال انجام آن هستیم. شاید همكاری با آن شركت‌های بزرگ به خاطر محدودیت‌هایی كه وجود دارد از داخل ایران میسر نباشد ولی كارهای تحقیقاتی را می‌شود در ایران انجام داد. همین الان در دانشگاه‌های شریف و امیركبیر اساتید نخبه‌ای وجود دارند كه شروع كردند و در حال بررسی این موضوع هستند و فكر می‌كنم این خیلی اتفاق مثبتی است و ایران می‌تواند جایگاه خیلی خوبی در توسعه دادن این تكنولوژی داشته باشد. این تكنولوژی خیلی جدید است و پتانسیل خیلی بالایی دارد. مدت‌ها بود كه مردم از 5G به‌عنوان نسل جدید مخابرات صحبت می‌كردند، این شاید خیلی بزرگ‌تر از 5G باشد، چون از گستردگی‌ای كه وای‌فای دارد هم می‌تواند بالاتر رود و پركاربردتر شود.
در دنیا اكثر تبادل اطلاعات از طریق وای‌فای است كه بیش از 70 درصد تبادل با وای‌فای انجام و مقدار كمتری از آن با شبكه‌های مخابراتی 4G و 5G انجام می‌شود. برای همین فكر می‌كنم این زمینه تحقیقاتی در دانشگاه‌ها می‌تواند خیلی كمك كند و اگر موانع برطرف شود، صنعت ایران می‌تواند از پس‌زمینه موجود و دانشجویانی كه تربیت می‌شوند كمك بگیرد و حرفی برای گفتن در كشور ایجاد شود.
**شركت‌های بزرگ به روند علم جهت‌دهی می‌كنند
ایرناپلاس: فرصت‌های داخلی را می‌شود با فرصت‌های خارجی مقایسه كرد؟ این نگاه وجود دارد كه به لحاظ وجود متخصصان مشكلی نداریم ولی به لحاظ ارتباط دانشگاه و صنعت و بخش‌های پژوهشی مشكلاتی داریم. این فرصت‌ها با فرصت‌های موجود در كشورهای توسعه‌یافته قابل قیاس است؟
نوشاد: دقیقاً همان‌طور است، كمی محدودیت برای همكاری نه‌تنها با دانشگاه‌ها بلكه با صنعت وجود دارد. در حال حاضر خیلی از تكنولوژی‌ها را كمپانی‌های بزرگ و صنعت آمریكا جلو می‌برند. یعنی این‌ها 5 یا 10 سال آینده را می‌توانند ببینند و برخی اوقات حتی به اینكه تحقیقات در دانشگاه‌ها به چه سمتی باید برود، جهت می‌دهند. در ایران نبودن ارتباط با شركت‌های بزرگ و دانشگاه‌هایی كه درگیر این موضوعات هستند، باعث ایجاد محدودیت می‌شود. در كنار این شركت در همایش‌های بزرگ و كنفرانس‌هایی كه در این زمینه وجود دارد، شاید ایجاد محدودیت كند، حضور در این فضاها هزینه دارد، دانشجوها باید شركت كنند تا جدیدترین ایده‌ها را ببیند و از آن‌ها جلو بزنند، پس باید اول جایی باشد كه بتوانند آن‌ها را بشنوند.
زمینه بعدی امكانات سخت‌افزاری است. اگر این امكان باشد كه مشكل دسترسی داشتن به سخت‌افزارهای مختلف حل شود، مطمئناً می‌شود ایده‌هایی كه وجود دارد را داخل كشور پیاده كرد و توسعه داد.
ایرناپلاس: در داخل كشور چه نیازهایی داریم كه نخبگان راضی شوند تا در كشور بمانند و به فرآیند توسعه كمك كنند؟
نوشاد: اطلاعات من در این مورد خیلی محدود است و حاصل گفت‌وگو با همكاران و دانشجویانی كه اینجا هستند، است. شاید حمایت‌هایی كه در تأمین منابع دانشجویان برای فرصت مطالعاتی یا درگیر شدن با پروژه‌هایی كه در دانشگاه‌ها بزرگ در حال انجام است چه در اروپا و چه در آمریكا، این موارد می‌تواند كمك كند. تأمین منابع مالی برای شركت در همایش‌ها و كنفرانس‌ها معمولاً با گلایه و شكایت از طرف اساتید و دانشجویان همراه است، به‌ویژه كه ارزش پول ما در قبال با سایر ارزها تغییر می‌كند. در كنار این، برآورده كردن منابع سخت‌افزاری در داخل كشور، جای كار بسیاری دارد كه دانشگاه‌ها به تئوری محدود نشوند و بتوانند آن را پیاده كنند تا نتایج آن را به چشم ببینند. وقتی چیزی را طراحی می‌كنید، یك بحث است ولی وقتی آن را می‌سازید و كار می‌كند از لحاظ انگیزه و... خیلی فرق می‌كند.
**مشكلات پژوهشگران برای شركت در كنفرانس‌های خارجی
ایرناپلاس: بخشی از مشكلی كه پژوهشگران و دانشگاهیان ما دارند این است كه با پاسپورت ایرانی امكان رفتن به خیلی از كشورها وجود ندارد و محدودیت‌هایی دارند. شما و سایر دوستانی كه با پاسپورت ایرانی در خارج از ایران زندگی می‌كنید همچنان با این مشكل مواجه هستید؟
نوشاد: تا حدودی مشكلات وجود دارد، وقتی آمریكا هستیم و بخواهیم به اروپا برویم، باید ویزا بگیریم. كمی از استاد یا كسی كه از داخل ایران بخواهد ویزا بگیرد راحت‌تر است، ظاهراً یك سری سختی‌هایی در داخل وجود دارد و روادید دادن به اساتید و دانشجوها سخت‌تر شده است، ولی ما هم تا حدی با این مشكلات مواجه هستیم. معمولاً پروسه طولانی می‌شود و بعضی اوقات به‌قدری دیر می‌شود كه به یك كنفرانس نمی‌رسیم. وقتی داخل آمریكا برنامه‌ای باشد خیلی راحت می‌توانیم شركت كنیم و فعالیت داشته باشیم.
**محدودیت‌ها مانع تعریف پروژه بین‌المللی در دانشگاه‌های ایران
ایرناپلاس: برخی از دانشگاه‌های ایران خیلی راحت نمی‌توانند پروژه بین‌المللی تعریف كنند و از پژوهشگران خارجی دعوت كنند. به نظر شما این مسئله فرصت گفت‌وگو و تعامل با مراكز مهم علمی دنیا را از ما نمی‌گیرد؟
نوشاد: تأثیر می‌گذارد و گسترش همكاری بین دانشگاه‌ها خیلی مهم است. تا حدی می‌دانم كه برخی از اساتید به‌صورت شخصی سعی می‌كنند ارتباطی با گروهی كه در دانشگاه‌های خارجی، اكثراً اروپا كه ارتباط راحت‌تر است مثلاً آلمان، فرانسه یا انگلستان، بگیرند و همكاری را شكل دهند. رفت‌وآمد شاید به خاطر محدودیت‌هایی كه اشاره كردیم، سخت‌تر باشد ولی همین كه زمینه مشتركی باشد و مقالاتی كه با هم می‌دهند، مشترك باشد می‌تواند كمك كند. ولی مثلاً اگر بتوانید دانشجویی را برای 6 ماه، به یك دانشگاه اروپایی بفرستید، تأثیر خیلی بیشتری دارد، هم دانشجو مطالب بیشتری یاد می‌گیرد و هم این تعامل بیشتر می‌شود. دانشگاه‌های اروپا و آمریكا هم چنین كارهایی می‌كنند. وقتی چند سال در دانشگاه هستید، اساتیدی كه می‌بینید یا علمی كه دارند محدود است، وقتی بتوانید به چند دانشگاه دیگر بروید و با اساتید بیشتری صحبت كنید، این مجموعه‌ای كه با آن سروكار دارید بزرگ‌تر می‌شود. در دنیای علم، ارتباطات خیلی مهم است، یعنی مقاله می‌نویسید، خیلی مهم است كه بتوانید با دیگران در نگارش مقاله بتوانید همكاری كنید. این مقاله را به افراد دیگری می‌فرستید كه می‌خوانند و نظر می‌دهند. اگر قبل از این ارتباط همكاری داشته باشید خیلی این كار راحت‌تر می‌شود و تعداد مقالات می‌تواند بیشتر شود و زمینه‌های جدیدتر و نوتری می‌تواند مورد همكاری باشد.
گفت‌وگو از مهدی نجفی‌خواه
**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۷ - ۱۷:۴۶
تهران- ایرناپلاس- یك دانشجوی نخبه ایرانی كه بر روی ایده جابه‌جایی اطلاعات به‌وسیله نور به جای امواج رادیویی كار می‌كند می‌گوید: می‌شود اقداماتی انجام داد تا نخبگان بتوانند در كشور به فعالیت‌های پژوهشی خود بپردازند و در كشور ماندگار شوند.