رشد شهرنشینی در سال های اخیر مقوله ای است كه همگام با فناوری بسط یافته است و در این راستا برخی بافت های فرسوده و حاشیه ای نیز در روند موزون شهری متولد شده كه حاصل برخی غفلت ها در مدیریت شهری بوده است.
بافت های حاشیه ای و فرسوده مشكلات و محدودیت هایی چون ناهمخوانی كالبد و فعالیت، وجود عناصر ناهمخوان شهری، ضعف در سرانه برخی كاربری ها مانند فضاهای فراغتی، فرهنگی و پاركینگ، فقر خدمات رفاهی و شهری، نقصان در شبكه ارتباطی و سازه های تاسیساتی را در خود دارند و این مهم باعث در كنار نادیده گرفته شدن ضوابط ساخت و ساز ایمن موجب شده كه این مناطق از نظر عمرانی، كالبد زیستی و مناسبات اجتماعی و درون گروهی با معضلات متنوعی همراه باشند.
ساماندهی سكونتگاه های غیررسمی و بافت های فرسوده و ناكارآمد شهری و رفع ناپایداری آن ها سال هاست كه در كانون توجه تصمیم سازان و دولت های مختلف قرار دارد و از این منظر به عنوان چالش نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری به آن پرداخته شده و در دوره های مختلف مداخله هایی نیز صورت گرفته است.
هسته اولیه بازآفرینی شهری ایران در سال 1364 با تاسیس دفتر بهسازی بافت شهری در حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسكن و شهرسازی سابق شكل گرفت و پس از آن به فراخور در دولت های مختلف اقداماتی در این راستا صورت گرفته است.
برنامه بازآفرینی شهری در دولت تدبیر و امید نه تنها به مقوله بهسازی و ترمیم سازه های فرسوده در بافت های حاشیه ای پرداخته بلكه به ایجاد زیرساخت های اجتماعی با هدف مشاركت جویی و اعتماد سازی ساكنان این مناطق گام های بلندی برداشته است و این مهم به معنای آن است كه تلاش می شود با توانمندسازی ساكنان این بافت ها روند اصلاح مشكلات آهنگ تندتری به خود گرفته و با همراهی مردم برای مردم اقداماتی صورت بگیرد و ضمن بهبود منظر شهری در حوزه آسیب های اجتماعی نیز اثربخشی بیشتری صورت بگیرد.
712 هكتار از وسعت استان مركزی را سكونتگاه های غیرمجاز و یكهزار و 900 هكتار را بافت فرسوده و ناهمگن شامل می شود كه 13 درصد جمعیت شهری استان در این مناطق سكنا دارند و این مهم بیانگر اهمیت مقوله بازآفرینی شهری در این خطه است.
موضوع بازآفرینی شهری، ارزیابی اقدامات و راهبردها و نواقص احتمالی آن به دلیل اهمیت زیادی كه در مدیریت شهری و سامان آسیب های اجتماعی استان مركزی دارد به عنوان موضوع میزگرد به در ایرنا نقد و نظر گذاشته شد و با حضور جمعی از متخصصان، كارشناسان و مسئولان عمرانی و مدیریت شهری استان مركزی زوایای پیدا و پنهان آن بررسی شد.
«حمید نوازنی» مدیركل دفتر فنی استانداری مركزی،«مجید امیری» مدیر امور شعب بانك مسكن استان، «مجید موزونی» مدیر بازآفرینی اداره كل راه و شهرسازی، «محمد جعفرپور» رئیس سازمان عمران و بازآفرینی شهری شهرداری اراك، «معصومه دانشمند» معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی و «مجید ثاقبی» رئیس سازمان نظام مهندسی استان از جمله شركت كنندگان در این میزگرد بودند كه به بررسی مشكلات و نقاط قوت این برنامه پرداختند.
*** مداخلات هدفمند نقطه قوت برنامه بازآفرینی شهری
مدیركل دفتر امور فنی استانداری مركزی گفت: بازآفرینی شهری برنامه مطلوبی است كه از سوی دولت تدبیر و امید برای هویت بخشی به سكونتگاه های غیررسمی و بافت های فرسوده اجرایی شده و مداخلات هدفمند آن در سایه نگاه همه جانبه نگر عمرانی و اجتماعی مزیت این برنامه نسبت به اقدامات دولت های پیشین است.
«حمیدرضا نوازنی» افزود: برنامه های بازآفرینی شهری به صورت مشخص در زمینه توانمندسازی جامعه هدف، آموزش و بالا بردن سطح آگاهی عمومی، مشاركت جویی مردم در برنامه های اصلاحی و بهبود زیرساخت های اجتماعی و خدماتی به صورت پررنگ وارد شده و در این راستا از تجارب موفق ملی و بین المللی كمك گرفته شده است.
وی توضیح داد: با تغییر رویكرد بازآفرینی شهری در قانون پنجم توسعه و پس از آن در قانون ششم آهنگ راهبردهای اجرایی در دستگاه هاشتاب بیشتری گرفته و افق روشن تری ترسیم شده است.
مدیركل دفتر فنی استانداری مركزی خاطرنشان كرد: فرمانداران و شهرداران با تشكیل ستاد بازآفرینی شهرستان ها سرعت بیشتری بر امور داده اند و دستگاه های اجرایی باید با تعریف طرح های كارآمد بهتارین بهره را از فرصت پیش آمده كسب كنند.
نوازنی ادامه داد: فرهنگ سازی دربین دستگاه های اجرایی مرتبط با بازآفرینی شهری باید در استان گسترده تر دنبال شود تاراهبردها در قالب گفتمان هدفمند با همگرایی بالا به پیش برود.
وی اظهار داشت: وضعیت حاشیه نشینی در این استان به علت فراهم بودن زیرساخت ها و كاهش نرخ بیكاری به وخامت برخی استان ها نیست اما همین بافت های موجود باید هویت شهری داشته باشند و با همراهی ساكنان در امور عمرانی و اجتماعی توانمند و مطلوب شوند.
مدیركل دفترفنی استانداری مركزی گفت: قبل از انقلاب اسلامی 70 درصد جمعیت كشور روستایی بود و اكنون طیف بزرگی از این جمعیت به دلایل مختلف در شهرها ساكن شده اند و اگرچه شمار زیادی از ساكنان مناطق حاشیه ای را مهاجران روستایی شامل می شوند اما به تازگی در كنار آن برخی معضلات اقتصادی باعث پیوستن عده ای از ساكنان شهری به سكونتگاه های غیررسمی شده كه این مسئله را نباید از نظر دور داشت.
نوازنی افزود: تنها با تقویت اقتصاد روستایی می توان جمعیت را در این مناطق نگه داشت و اقتصاد مبتنی بر زراعت امروز پاسخگوی روستاها نیست و باید شیوه های نو كسب و كار رشد كند كه دولت تدبیر و امید در این حوزه نیز مداخله های هدفمندی را دنبال می كند.
وی اظهار داشت: ظرفیت آب و خاك در روستاها برای تولید محصولات كشاورزی محدود است بنابراین سرریز جمعیت از روستا به شهر اجتناب ناپذیر است اما، می توان سیاست های اقتصادی روستاها را با مشاغل مولد پایدار به گونه ای رقم زد كه این مناطق مهاجرت معكوس داشته باشند.
مدیركل دفترفنی استانداری مركزی گفت: بافت های فرسوده سكونتگاه های غیررسمی در حاشیه شهرهای بزرگ بدون هیچ برنامه منظمی درحال رشد هستند كه با شكل كنونی در خود انبوهی از آسیب و معضل را دارند و رسالت مسئولان در این است كه نباید به خواب خرگوشی فرو روند تا مشكلات شرایط حاد به خود بگیرند.
نوازنی توضیح داد: برنامه بازآفرینی شهری می كوشد تا سیاست توانمند سازی مردم حاشیه ای را تكمیل كند و با كمك خودشان این مناطق سامان بگیرد اما این به معنای كامل بودن برنامه بازآفرینی شهری نیست و باید زوایای پیدا و پنهان آن روز به روز با نظر كارشناسان و متولیان امر تكمیل تر شود.
وی گفت: حاشیه نشینی علت های گوناگونی دارد و ترمیم ساختار كالبدی این مناطق به صورت قانونی در كنار بهبود مناسبات اجتماعی و فرهنگی آن زمان بر است اما شدنی است و برای این مهم همه باید پای كار باشند.
مدیركل دفتر امور فنی استانداری مركزی افزود: مدیران و مسئولان اجرایی برای طبقات متوسط و پایین جامعه برنامه ریزی دارند اما برای طبقات مرفه برنامه ریزی ندارند می توان از مشاركت این بخش در ترمیم حاشیه ها به بهترین شكل بهره جست و نیاز است كه برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز ویلاها در حاشیه شهرها نیز از سوی مسئولان چاره اندیشی شود و پیش بینی مناطقی برای این امر ضروری است.
نوازنی افزود: بازآفرینی شهری با وجود رویكرد مطلوب آن هنوز آنگونه كه باید در بین مدیران دولتی به درستی شناخته نشده و از سوی دیگر نیز باید بتوان مردم را با راهبردهای این برنامه همراه كرد وگرنه نتیجه مطلوب حاصل نمی شود.
وی اظهار داشت: شهرداری ها به عنوان نوك پیكان خدمات شهری و متولی امور شهر هنوز به اهمیت اجرای اثرگذار بازآفرینی شهری پی نبرده اند، باید از این فرصت پیش آمده نهایت بهره برده شود و طراحی و اجرای برنامه های مناسب در جذب بودجه بازآفرینی شتاب بگیرد.
مدیركل دفترفنی استانداری مركزی گفت: دولت با اجرای طرح بازآفرینی شهری شرایطی را فراهم كرده است كه بخش مهم اجرایی آن به شهرداری ها محول شده است.
نوازنی افزود: شركت توزیع برق استان مركزی از جمله دستگاه هایی است كه بازآفرینی شهر را به خوبی در استان اجرا كرده است اما هنوز سایر دستگاه های متولی همراهی اثربخشی را در این خصوص ندارند.
***اتمام طرح های نیمه تمام در بازآفرینی شهری در اولویت است
معاون بازآفرینی اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی نیز گفت: در اجرای طرح بازآفرینی شهری طرح های نیمه تمام دولت در اولویت هستند و در این راستا دولت تفاوتی بین طرح ها قایل نشده است.
«مجید موزونی» افزود: طرح های بازآفرینی شهری در اراك، آشتیان، محلات، خمین ساوه و دلیجان در دست انجام است كه با انجام آن ها بسیاری از مشكلات این مناطق حل می شود.
وی توضیح داد: بازآفرینی شهری مجموعه اقداماتی برای مقاوم سازی، بهسازی، توانمندسازی اهالی سكونتگاه های غیررسمی است كه هم جنبه نرم افزاری دارد وهم جنبه سخت افزاری دارد.
وی اظهارداشت: در بازآفرینی شهری سهم منابع مالی و بخش ها مشخص شده است و در این عرصه بخش خصوصی 21 درصد، بانك ها 10 درصد، شهرداری ها 40 درصد، خدمات زیربنایی 33 درصد، خدمات زیرساختی 15 درصد، فضای شهری 11 درصد سهم دارند.
وی اضافه كرد: در بازآفرینی شهری تا سال 1400 باید 123 هزار میلیارد تومان از طریق بانك ها و منابع تخصیصی صندوق توسعه ملی هزینه شود كه با تسهیلات ارزان قیمت به متقاضیان داده می شود.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی گفت: 39 درصد از مجموع 123 هزار میلیارد ریال اعتبار بازآفرینی شهری سهم شهرداری ها، 30 درصد سهم بخش خصوصی، سه درصد سهم عمران و بهسازی شركت بازآفرینی شهری و 28 درصد سهم سایر دستگاه ها تعیین شده است.
موزونی افزود: در استان مركزی 35 محله هدف برنامه بازآفرینی شهری تعریف و مشخص شده كه تاكنون 6 محله هدف راهبردهای این برنامه قرار گرفته و درجریان برنامه بازآفرینی شهری (سال 96 تا1400 ) پوشش این اهداف نهایی می شود.
وی بیان كرد: ساخت مجتمع 336 واحدی در كوی سجادیه اراك در زمینی به وسعت 17 هزار متر مربع با 48 هزار متر زیربنا در 12 بلوك و 9 طبقه از طرح های بازآفرینی شهری اراك است كه 90 درصد پیشرفت فیزیكی دارد و سال آینده به متقاضیان تحویل می شود.
معاون بازافرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی ادامه داد: بدنه سازی و كف سازی میدان ارگ اراك نیز امسال كلید می خورد كه این مهم نیز از دیگر طرح های بازآفرینی در كالبد فرسوده شهری است.
موزونی اظهار داشت: كف سازی مجموعه تاریخی بازار اراك نیز از دیگر طرح ها است كه متاسفانه به خاطر تداخل برنامه سایر دستگاه ها با وجود استعلام های انجام شده اكنون تاخیر دارد و امید می رود این مهم در دیگر برنامه ها تكرار نشود.
وی گفت: مركز چند عملكردی توسعه محله اقدام مشترك راه و شهرسازی با شهرداری است كه زمین آن در كوی امام علی (ع) تامین شده و قرار است ساختمان پنج طبقه با یك میلیارد و 800 میلیون ریال با فضاهای اثربخش اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در آن ایجاد شود كه پیشرفت 25درصدی دارد.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی عنوان كرد: پله گذاری و اصلاحات در معابر كوی حاشیه ای سجادیه با حداقل رضایتمندی توانسته رضایتمندی ساكنان را محقق كند كه در این راستا 850 میلیون تومان هزینه شده و برنامه اصلاح شیب تند معابر منطقه فوتبال نیز انجام می شود.
موزونی، ایجاد شبكه روشنایی معابر در محله های حاشیه ای اراك و ساوه ، اختصاص قیر مصرفی مناطق هدف ساوه به میزان 800 تن به منظور روكش 150 كیلومتر معابر خاكی و ساخت مركز فنی و حرفه ای ساوه را از دیگر راهبردهای بازآفرینی شهری عنوان كرد.
وی گفت: استان مركزی در تدوین سند شاخص های فرسودگی در محله های هدف موفق بوده و این طرح پس از ارایه به شورای شهرسازی و معماری تصویب شده و به عنوان الگو مطالعات شناسایی فرسودگی برای سایر استان ها معرفی شده است.
معاون بازآفرینی شهری راه و شهرسازی استان مركزی افزود: راه اندازی نهاد توسعه محله دیدگاه و نگرش به بافت فرسوده را در اراك تغییر داده است.
موزونی بیان كرد: در قالب برنامه های بازآفرینی شهری آمادگی كامل برای حمایت از پایان نامه های دانشجویی مرتبط با مسایل اجتماعی، كالبدی و عمرانی ، اقتصادی و فرهنگی مناطق حاشیه ای و بافت های فرسوده وجود دارد.
وی خاطرنشان كرد: با وجود همه تلاش ها در قالب بازآفرینی شهری طرح مرمت كاروانسرای حاج مهدی نراقی به دلیل اسناد ناقص میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اجرایی نشد.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی عنوان كرد: برای استقرار پایگاه خدمات اجتماعی در محله های حاشیه ای اراك نیز زمین تامین شد اما، پیمانكار طرح به دلیل گرانی مصالح انصراف داده و مشمول ماده 46 شده است كه تلاش برای گرفتن پیمانكار جدید در دست انجام است.
موزونی اظهار داشت: آذرماه امسال برنامه بازآفرینی شهری به استانداری مركزی ابلاغ شد و تكلیف شده كه 2 هزار و 78 مسكن در سكونتگاه های غیررسمی و بافت های فرسوده استان ساخته شود.
وی اضافه كرد: برای این مهم 417 میلیارد ریال تسهیلات درنظر گرفته شده است و برای شهرداری ها یك میلیارد و 800 میلیون ریال و سایر دستگاه ها 10 میلیارد در نظر گرفته شده است.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی گفت: با اجرایی شدن این برنامه بازآفرینی شهری در استان 2 هزار و 623 اشتغال مستقیم و 3 هزار و 935 اشتغال غیرمستقیم ایجاد می شود.
موزونی افزود: نرخ تسهیلات مسكن مصوب برنامه استان در بازآفرینی شهری 50 درصد نرخ تسهیلات مسكن شورای پول و اعتبار كشور است كه این انگیزه خوبی را برای پیشبرد اهداف در محله های هدف فراهم كرده است.
وی اظهار داشت: دستگاه های اجرایی برای بهره مندی از تسهیلات و اعتباراتی كه در بازآفرینی شهری در نظر گرفته شده باید هر چه سریعتر مكاتبات و طرح های خود را به راه و شهرسازی ارایه كنند.
وی تصریح كرد: اگرچه استان مركزی در معرفی طرح های دستگاه های اجرایی در زمره برترین های كشور بوده اما برای شتاب گرفتن امور با توجه به اینكه اعتبارات بازآفرینی سقف ندارد به نسبت طرح ها منابع ان قابل افزایش است، می طلبد كه مشاركت جویی در این راستا تقویت شود.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی گفت: اعتبارات سال 97 و 98 بازآفرینی شهری استان مركزی 40 میلیارد تومان برای برنامه ها و 41 میلیارد و 700 میلیون تومان به صورت تسهیلات است كه 20 درصد این اعتبار باید تا پایان سال عملیاتی شود و اگر استان بتواند فعالیت بیشتری داشته باشد با طرح ونقشه های ارایه شده می تواند در بودجه ریزی سهم قوی تری را به خود اختصاص دهد.
موزونی ادامه داد: اداره كل راه و شهرسازی استان در انتظارطرح، نقشه و برآورد برای اجرای بازآفرینی شهری است تا قرارداد منعقد و مبالغ اعتباری آن جذب شود.
وی اظهار داشت: با توجه به اینكه تا پایان سال فرصتی باقی نمانده است دستگاه های اجرایی باید اهمیت زمان بندی و تسریع در ارایه نقشه و طرح های مصب را درك كرده و با همه توان به میدان بیایند.
معاون بازآفرینی شهری اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی اضافه كرد: تاب آوری شهری و هویت اجتماعی از بخش های مهم برنامه بازافرینی شهری است كه دستگاه های متولی امور اجتماعی و فرهنگی نیز باید در این راستا برنامه های موثری را ارایه كنند برنامه ملی بازآفرینی پایدار شهری به صورت اجتماع محور امسال در كوی امام علی (ع) اراك آغاز شده است.
موزونی در بخش دیگری از سخنانش گفت: مطالعات بافت فرسوده در اراك، ساوه، خمین، دلیجان، محلات، فرمهین،خنداب، شازند انجام شده این بخش یكی از برنامه های مهم وزارت راه و شهرسازی است كه به صورت همزمان در 16 شهر كشور از جمله اراك اجرا می شود و هدف از آن افزایش كیفیت زندگی ساكنان این منطقه است.
وی ادامه داد: تسهیلگران این طرح با جامعه محلی كوی امام علی (ع) ارتباط برقرار می كنند و با تشكیل گروه های محلی نیازهای كالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و كارآفرینی منطقه به بحث و تبادل نظر پرداخته و در نهایت با كمك كارشناسان اساسی ترین نیازها شناسایی می شود.
معاون بازآفرینی اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی گفت: تمامی سازمان های دولتی برای اجرای این طرح باید هماهنگ و منسجم و با برنامه ریزی مشترك اقدام كنند كه در این راستا كارگاه آموزشی برگزار شده است.
موزونی افزود: رایزنی با بخش های مختلف از جمله شهرداری در خصوص اجرای این طرح صورت گرفته و مقدمات مستقر شدن دفتر توسعه محله در كوی امام علی(ع) و شروع این برنامه ملی توسط شركت رازاندیشان عمران به عنوان مجری انجام شده است.
وی اظهار داشت: دفتر توسعه محله و گروه های مردمی در كوی امام علی(ع)اراك فعال شده و سازمان های دولتی مرتبط با موضوع بازآفرینی با این نهاد هماهنگ هستند كه اقدامات به صورت منسجم انجام و از موازی كاری جلوگیری شود.
معاون بازآفرینی اداره كل راه و شهرسازی استان مركزی گفت: راهبردهای بازآفرینی شهری منحصر به ساخت و ساز و اقدامات عملیات ساختمانی نیست بلكه اقدامات نرم افزاری، ترویجی و ایجاد مشاركت عمومی در اولویت قرار دارد.
موزونی افزود: تغییر شكل كالبدی در محله های هدف بازآفرینی در سایه ایجاد فضاهای مناسب شهری و شایسته شهروندان، پایگاه های اجتماعی، درمانی، خدماتی، فضای سبز و تغییر وضعیت معابر در محله های هدف به صورت همزمان محقق می شود.
*** دومینوی توسعه و نوسازی بافت های فرسوده با مشاركت هدفمند مردمی تكمیل می شود
رئیس سازمان نظام مهندسی استان مركزی گفت: مشاركت همه بخش ها به صورت هدفمند و تعریف شده تكمیل كننده زنجیره بازآفرینی شهری است و در این راستا نظام مهندسی ساختمان استان به عنوان نماینده بخش خصوصی آماده ارایه خدمات است.
«مجید ثاقبی» افزود: مشاركت مردم در دومینوی توسعه و نوسازی شهری نكته كلیدی است و این برنامه مترقی بدون همكاری و مشاركت مردم شكننده می شود.
وی اظهار داشت: توجه به ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی در اجرای طرح بازآفرینی شهری نیازمند برجسته سازی است و راهبردها تنها نیابد به ساخت و ساز خلاصه شود.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مركزی اضافه كرد: ساخت برخی واحدهای درسكونتگاه های غیرمجاز نه تنها مشكلات را حل نكرده بلكه منجر به مشكلات زیستی و اجتماعی برای ساكنان شده است.
ثاقبی تصریح كرد: برنامه بازآفرینی شهری می كوشد تا ناهمگونی كالبدی در اراضی رفع شود و سرانه زیستی را تغییر دهد و ارتباط زنده با مردم به وجود آورد.
وی گفت: سرعت بخشی به برنامه های بازآفرینی شهری منوط به شناخت و اشراف دستگاه ها به رویكرد و تكالیف ارایه شده و مشاركت اصولی مردم است كه این مهم می تواند با معرفی در همایش ها و دعوت همه آحاد جامعه محقق شود.
رئیس سازمان نظام مهندسی استان مركزی افزود: ساختاربرنامه های بازافرینی شهری باید از پایین به بالا باشد و با دعوت از همكاری و مشاركت مردم و سرمایه گذاران رسیدن به هدف ممكن شود.
***خانه گفتمان شهری برنامه ای مهم در بازآفرینی
مدیرعامل سازمان عمران شهری و بازآفرینی شهرداری اراك گفت: بازآفرینی شهری در دولت تدبیر و امید رویكری جامع تر دارد و به گفتمان سازی در آن توجه ویژه شده و در این راستا نیز شهرداری می كوشد تا خانه گفتمان شهری را در سكونتگاه های غیررسمی راه اندازی كند.
«محمد جعفرپور» افزود: برنامه بازآفرینی شهری نگاه كلبدی به حل مشكلات مناطق حاشیه ای دارد كه این مهم نقطه قوت آن است.
وی توضیح داد: سكونتگاه های غیرمجاز مولود سیاستگذاری و برنامه ریزی اشتباه در گذشته است و ساكنان این مناطق در معرض بسیاری از آسیب ها و كمبودها قرار دارندكه حل این مشكلات و گره گشایی از آن ها تنها با مشاركت خودشان ممكن است.
مدیرعامل سازمان عمران شهری و بازافرینی شهرداری اراك خاطرنشان كرد: مسكن نیاز اصلی توده جامعه است و مردم برای رسیدن به این نیاز ضروری منتظر برنامه ریزی شهری نمی مانند بلكه با توسل به سهل ترین امكانات برای خود سرپناه فراهم می كنند بنابراین باید آهنگ اقدامات راهبردی را در این حوزه تندتر كرد.
جعفر پور اضافه كرد: در ایران بعد از اصلاحات اراضی و هجوم ساكنان روستا به شهرها برنامه ریزان نتوانستند زیرساخت های مناسب برای اسكان جمعیت روستایی را در شهرها فراهم كنند و این مهم به شكل گیری و گسترش سكونتگاه های غیررسمی دامن زد.
وی افزود: راه اندازی خانه گفتمان شهری در راستای محول كردن امور و نقش ها به مردم با هدف جریان سازی و شبكه سازی دنبال می شود تا با ایجاد دموكراسی صاحب نظران شهری برای مدیران ارایه طریق كنند.
مدیرعامل سازمان عمران شهری و بازآفرینی شهرداری اراك خاطرنشان كرد:كاهش تصدی گری دولت از مهمترین اهدافی است كه درراه اندازی این خانه مورد توجه است و تلاش می شود كه یكپارچه سازی مدیریت شهری،حاكمیت مردم بر مردم، تسهیلگری در امور با جدیت بیشتری از طریق این خانه ها دنبال شود.
جعفرپور گفت: توانمندسازی محله ها در راستای بازآفرینی شهری در اراك با فعالیت نهاد «توسعه محله» آغاز شده است كه در گام نخست آن كوی حاشیه ای امام علی (ع) لحاظ شده و در گام های بعدی این مهم در كوی سجادیه و ولیعصر (ع) كلید می خورد.
وی تاكید كرد: یكی از مشكلات شهری اراك درحال حاضر ویلاسازی های غیر مجاز است كه مدیریت شهری برای آن برنامه منسجم و هدفمندی ندارد و خلا قانونی باعث شده تا افراد متمكن در مناطق خوش آب و هوا ویلاهایی بسازند و چون ضوابط ساخت و ساز این مناطق روشن نیست متضرر شوند.
مدیرعامل سازمان عمران شهری و بازآفرینی شهرداری اراك گفت: شهرهای جدید در فاصله دور از كلانشهر اراك قرار دارند و و اعمال برخی سیاست ها موجب شده كه مردم تمایلی به اسكان در آن ها نداشته باشند درحالیكه این شهرها برای جمعیت سرریز پیش بینی شده و همین مسئله نیز دامن زننده به حاشیه نشینی است.
جعفرپور گفت: شهرهای جدید در اطراف اراك بیشتر نقش خوابگاهی را دارد و ساكنان فقط برای استراحت شب از آن استفاده می كنند.
***پرداخت 850 فقره تسهیلات نوسازی بافت فرسوده در استان مركزی
مدیر شعب بانك مسكن استان مركزی گفت: 850 فقره تسهیلات برای بازسازی و نوسازی بافت فرسوده این استان امسال در راستای بازآفرینی شهری توسط این بانك پرداخت شده است.
«مجید امیری» افزود: در این راستا هر متقاضی تا سقف 400 میلیون ریال تسهیلات با سود هشت درصد دریافت كرده كه محوریت تسهیلات اعطایی بر احیای بافت فرسوده، ترمیم مبلمان شهری و بازآفرینی شهری بوده است.
وی ادامه داد: شهرستان های اراك و خمین به ترتیب رتبه اول و دوم استفاده از تسهیلات بافت فرسوده را در استان به خود اختصاص داده اند و بقیه شهرستان ها در این حوزه نقش كمرنگ تری داشتند.
مدیر شعب بانك مسكن استان مركزی گفت: پرداخت تسهیلات بافت فرسوده از یك سال پیش به بانك مسكن استان مركزی واگذار شده است و در سه سال قبل آن پرداخت تسهیلات بافت فرسوده به این بانك تنها 30 فقره بود.
امیری افزود: از زمانی كه بانك مسكن برای كمك به اجرای برنامه بازآفرینی شهری انتخاب شده شرایط ویژه ای در اعطای تسهیلات فراهم شده است.
وی اظهار داشت: حذف شرط خرید مسكن برای زوج ها و خانه اولی ها در بافت های فرسوده از صندوق تسهیلات مسكن یكم سیاست خوبی در بازآفرینی شهری است.
وی اضافه كرد: انبوه سازان اگر به تعداد واحدها حساب مسكن یكم باز كنند با نرخ 6 درصد تسهیلات پرداختی دریافت می كنندو این تسهیلات بدون سپرده گذاری به سازنده های بافت فرسوده برای هر واحد 400 میلیون ریال پرداخت می شود.
مدیر شعب بانك مسكن استان مركزی گفت: اگر سازنده از انجمن انبوه سازان یا فعالان با سابقه در ساخت و ساز باشد از محل بدون سپرده گذاری تا 60 درصد و اگر الگو مسكن را با استفاده از فناوری نوین رعایت كنند یك میلیارد و 100 میلیون ریال در مركز استان و 900 میلیون ریال در سایر شهرها تسهیلات دریافت می كنند.
امیری افزود: تفاهم نامه ای بین بانك مسكن با سازمان بهینه سازی بازآفرینی شهری منعقد شده است كه از محل وجوه مشترك در بانك، تسهیلات ساخت مسكن با نرخ 9 درصد به متقاضیان پرداخت می شود.
وی اظهار داشت: از آغاز اجرای این طرح در سال 94 971 واحد به بانك معرفی و برای 819 مورد انعقاد قرارداد انجام شده است.
مدیر شعب بانك مسكن استان مركزی گفت: یكهزار و 686 واحد سهمیه استان برای پرداخت تسهیلات بوده است كه 819 قرارداد منعقد شده است.
امیری توضیح داد: اعتبار خوبی برای تسهیلات روستایی و بافت های فرسوده ابلاغ شده و افرادی كه سود و جرایم در تسهیلات دارند اگر كل تسهیلات باقی را تسویه كنند جرایم و سود مشمول بخشودگی می شود.
وی اظهار داشت: فرصت محدودی برای این طرح گذاشته شده كه نیازمند اطلاع رسانی به مردم برای بهره مندی از مزایای آن است.
مدیرشعب بانك مسكن استان مركزی بیان كرد: در نظرسنجی انجام شده طیف بزرگی از مردم از شرایط مذكور اطلاعات كافی نداشتند و باید در مناطق شهری با نصب تابلویی این اطلاعات به مردم منتقل شود.
*** الفبای بازآفرینی شهری كمتر شناخته شده است
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی گفت: الفبای بازآفرینی شهری ناشناخته مانده و فرهنگ سازی در این راستا برای تحقق همه جانبه اهداف پیش بینی شده این برنامه ضروری است.
«معصومه دانشمند» افزود: فراهم شدن امكانات همه جانبه زیست اجتماعی در مناطق حاشیه ای و سكونتگاه های غیررسمی با اجرای برنامه بازآفرینی شهری به كاهش آسیب های اجتماعی می انجامد.
وی یادآور شد: توانمندسازی افراد در این مناطق از تمامی جهات فرهنگی، امنیتی، اقتصادی و آموزشی مهم است چرا كه هر جامعه ای با مشاركت درون گروهی می تواند آسیب ها و كاستی هایش را ترمیم كند.
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی اظهار داشت: توانمندسازی عاملی در كاهش فقر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است اكنون كه در برنامه بازآفرینی شهری به این مهم توجه شده باید كوشید با كمك دستگاه های متولی قابلیت ها و خلاقیت های فردی ساكنان این محله ها را در ساماندهی مسایل خودشان به كار گرفت.
دانشمند گفت: در طرح های توانمندسازی، بهبود زیرساخت ها و خدمات شهری، حمایت از گروه های آسیب پذیر اجتماعی (كودكان، زنان سرپرست خانوار، معلولان)، بالا بردن سطح معیشت و اشتغال زایی در كنار بهبود مسكن اجرا می شود.
وی افزود: آشنایی مدیران با الفبای بازآفرینی شهری در اجرای این طرح مهم مدیریت شهری اهمیت بالایی برخوردار است و بدون آن نمی توان در پیشبرد این راهبردها و هم افزایی امكانات موفق بود.
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی ادامه داد: سند ساماندهی سكونتگاه های غیرمجاز در استان مركزی تدوین شده كه دارای 453 راهبرد اجرایی برای 29 دستگاه همكار است.
دانشمند توضیح داد: محوریت راهبردهای این سند بر بهبود تاب آوری اجتماعی در سكونتگاه های غیررسمی است و حضور سازمان های مردم نهاد و مشاركت مردم در انجام برنامه ها پررنگ و شفاف دیده شده است.
معاون دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی گفت: استقرار 2 دفتر تسهیلگری اجتماعی در مناطق حاشیه ای اراك و ساوه نهایی شده كه این مهم نیز در راستای برنامه های بازآفرینی شهری دنبال می شود.
دانشمند توضیح داد: این دفاتر از بین 10 داوطلب این حوزه با نظارت و توان سنجی وزارت كشور انتخاب شده اند و به زودی كار خود را آغاز می كنند.
وی ادامه داد: دفاتر تسهیلگری در شناسایی افراد در معرض آسیب، بالا بردن شاخص های تاب آوری اجتماعی، آموزش های مهارتی و امور مداخله گر درمان اجتماعی فعالیت می كنند و پیوست های اجتماعی را در مناطق حاشیه ای تقویت كرده و گفتمان سازی همسانی را در مفاهیم اجتماعی در سكونتگاه های غیر رسمی بسط می دهند.
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی یادآور شد: بهبود مولفه های رفاهی و اجتماعی زندگی ساكنان مناطق حاشیه ای و بافت های فرسوده و تقویت سواد فرهنگی و مهارتی در كنار مشاركت جویی آنان در امور خود به صورت هدفمند در برنامه های بازافرینی شهری و سند سكونتگاه های غیررسمی دیده شده است.
دانشمند اظهار داشت: نتایج برنامه پیمایش سرمایه اجتماعی استان مركزی در سال های 93 و 97 بیانگر آن است كه شاخص های مختلف این برنامه در سطح كلان، میانی و خرد با اقدامات هدفمند از رتبه 26 به 13 بهبود پیدا كرده است.
وی اظهار داشت: در این پیمایش عوامل متعددی رصد شده كه برنامه های سند سكونتگاه های غیر سمی و مداخلات هدفمند دستگاه های اجرایی در اقدامات بازآفرینی شهری، تسهیلگری فرهنگی و اجتماعی، مداخلات نشاط اجتماعی، تقویت ارتباطات بین فردی و توانمندسازی از جمله آن است.
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی بیان كرد: این بهبود رتبه در سرمایه اجتماعی در شرایطی است كه برخی مسایل اقتصادی و اجتماعی در سال های اخیر نیز به نوبه خود به عنوان عوامل اثرگذار بر سطح رضایتمندی جوامع هدف حاكم بوده است.
دانشمنداضافه كرد: در قالب راهبردهای برنامه بازآفرینی شهری امسال در عملیات اصلاح معابر سخت گذر و غیرمهندسی سكونتگاه غیررسمی كوی سجادیه (باغ خلج) انجام شد كه در نظرسنجی از ساكنان این منطقه رضایتمندی زیادی از این امر حاصل شده است.
وی عنوان كرد: شهرداری اراك امسال در این طرح از محل اعتبارات بازآفرینی شهری با بودجه هشت میلیارد و 500 میلیون ریال اقدام به پله گذاری معابر سخت گذر، ساماندهی جداول و كف سازی كوچه های منطقه حاشیه ای كوی سجادیه كرده و شیب های تند معابر و نواقص گذرها را رفع كرده كه این مهم در بهبود اعتماد مردمی به حوزه مدیریتی، دستگاه های دولتی و سرمایه اجتماعی به طور مستقیم تقش داشته است.
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مركزی گفت: شاخص های سرمایه اجتماعی مهمترین داشته هر جامعه ای در روند توسعه ای است و از این منظر هم افزایی توان دستگاه های اجرایی استان در برنامه های هماهنگ و مشترك مدیریت آسیب های اجتماعی به عنوان مهمترین اولویت استان مركزی برجسته سازی شده است.
استان مركزی با 29 هزار و 405 كیلومتر وسعت یك و هشت دهم درصد از خاك ایران اسلامی را به خود اختصاص داده و تراكم نسبی جمعیتی آن 46 نفر در هر كیلومتر مربع است.
این استان با یك میلیون و 414 هزار نفر جمعیت دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 34 شهر و 66 دهستان است.
وسعت سكونتگاه غیررسمی در استان مركزی 712 هكتار است كه بیشترین ان به میزان 454 هكتار در اراك و پس از آن 258 هكتر در ساوه قرار دارد.
هفت درصد مساحت اراك و 23 درصد جمعیت ساكن این كلانشهر در سكونتگاه های غیررسمی هستند و 12 و نیم درصد مساحت ساوه و 19 درصد جمعیت این شهر نیز در مناطق حاشیه ای قرار دارند.
وسعت بافت های فرسوده و ناهمگون شهری استان مركزی نیز در مجموع یكهزار و 900 هكتار است كه مطالعات این بافت ها در اراك، دلیجان، محلات، آشتیان، غرق آباد، مامونیه و پرندك انجام شده است.
125 هزار نفر از جمعیت شهری استان مركزی ساكن بافت های فرسوده و سكونتگاه های غیررسمی هستند.
6991/6013/3075/
تاریخ انتشار: ۹ بهمن ۱۳۹۷ - ۱۲:۱۴
اراك - ایرنا - بافت های فرسوده و سكونتگاه های غیررسمی شهرها از دغدغه های جدی مسئولان و تصمیم سازان اجرایی و اجتماعی است كه علاوه بر ناموزونی چهره شهرها، پیامدهای آسیب زا و معضل ایمن نبودن این سازه ها را با خود دارند.