تئاتر فيزيكال در مازندران، حركت در مسير ظرفيت سازي

به گزارش خبرنگار ايرنا، اين شب ها سالن بلك باكس مجتمع فرهنگي هنري ساري محل اجراي نمايش ' ديگري بزرگ 'به نويسندگي، طراحي و كارگرداني ' علي قاجاري ' هنرمند ساروي است. نمايشي كه از 4 بهمن در ساري روي صحنه رفته و تا 14 بهمن اجراي آن ادامه دارد. قاجاري نمايش فيزيكال ' ديگري بزرگ 'را آذر و دي امسال در خانه نمايش مهرگان تهران نيز روي صحنه برده بود.
اين نمايش از نظر اجرا تفاوت هايي با نمايش هاي مرسوم دارد. توجه به فرم و اجراي حركات فيزيكي كه به كمك عناصري مانند نور، صحنه، موسيقي و صدا قصد انتقال و بيان مفاهيمي را دارند، وجه تمايز نمايش هاي فيزيكال، يا به قول هنرمندان اين شاخه از هنرهاي نمايشي،' فيزيكال تئاتر ' است.
قاجاري كه خودش مدرس فيزيكال تئاتر است، تنها نقش اين نمايش تك پرسوناژ را نيز بازي مي كند. او در سال هاي اخير فعاليت هاي ملي و بين المللي متعددي در حوزه فيزيكال تئاتر انجام داده و تلاش كرده كه در مازندران، توجه به اين شكل از اجراي نمايش را افزايش دهد.
نكته قابل توجه در مورد فيزيكال تئاتر در مازندران اين است كه يكي از چهره هاي بين المللي و شناخته شده اين گونه از اجراي نمايش در ايران كه تا كنون در كشورهاي مختلف و جشنواره هاي معتبر بين المللي به اجراي نمايش پرداخته، اهل مازندران است. ' ياسر خاسب ' هنرمند مازندراني و برجسته فيزيكال تئاتر ايران، آثار متعدد و قابل توجهي در اين حوزه توليد كرده است كه در برخي از آن ها مانند ' گِل ' و ' هوموريباس '، قاجاري نيز همكاري داشت.
استفاده از فيزيكال تئاتر در اجراي نمايش، توسط برخي كارگردانان مازندراني هم مورد توجه قرار گرفته است. نمايش ' خانه سياه است ' به نويسندگي و كارگرداني ' محسن اردشير ' كه از 24 مهر تا 14 آبان امسال در آمل با استقبال هنردوستان مواجه شده بود و به دعوت دبيرخانه سي و هفتمين جشنواره تئاتر فجر، قرار است 27 بهمن نيز طي دو نوبت روي صحنه تالار اصلي تئاتر شهر برود، يكي از آثار توليد شده در مازندران است كه در آن به فيزيكال تئاتر توجه شده و از اين هنر بهره گرفته شده است. هنرمندان فيزيكال تئاتر اين نمايش، از هنرجويان قاجاري هستند.
برگزاري يك دوره جشنواره آموزشي تئاتر فيزيكال در مازندران با همكاري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي و توسط مدرسه تئاتر شهر قائمشهر كه سال گذشته انجام شد نيز نشان مي دهد كه هنرمندان براي رونق و گسترش اين هنر در مازندران گام هايي برداشته اند. حتي در يكي از مراكز آموزش عالي مازندران، 4 واحد درسي بدن براي رشته بازيگري اضافه شده كه قاجاري تدريس اين واحد را به عهده دارد.
**رفت و برگشت تئاتري
قاجاري به بهانه اجراي نمايش ' ديگري بزرگ ' درباره اين اجراي فيزيكال به ايرنا گفت: چند سال است كه در ساري و شهرهاي ديگر استان مشغول فعاليت براي افزايش توجه به اين هنر هستم. هنرجويان و دوستان زيادي پيگير اين بودند كه چرا اثري را روي صحنه نمي برم. به سرانجام رسيدن ايده ' ديگري بزرگ 'حدود 3 سال طول كشيد. تلاش كردم تا كاري نو و پر از تكنيك هاي پانتوميم و تئاتر فيزيكال باشد.
وي با بيان اين كه در ساري نيز طي شب هاي اخير استقبال خوبي از اين اجرا شد، افزود: اثر در بازبيني اول كه در ساري انجام شد تأييد نشد و مجوز اجرا در مازندران را نتوانستم بگيرم. به پيشنهاد برخي دوستان، نمايش را براي اجرا در تهران، به بازبيني فرستادم كه در همان بازبيني اول توسط آقاي ' سعيد راد ' مجوز اجرا در تهران صادر شد و مخاطبان هم استقبال خوبي از نمايش كردند.
اين هنرمند تئاتر فيزيكال خاطرنشان كرد: ' ديگري بزرگ ' در واقع بيانگر و نشان دهنده هر چيزي مانند ترس، غرور يا هر رفتار دروني است كه در هر فردي نمونه اي از آن مي تواند وجود داشته باشد و سبب بازدارندگي افراد از رسيدن به موفقيت ها شود. در واقع نام نمايش يك اصطلاح در روانشناسي است. با زبان تئاتر فيزيكال سعي كردم كه مفهومي اجتماعي و روانشناختي را براي مخاطبان مطرح كنم.
**مواجهه مخاطب با تئاتر فيزيكال
قاجاري درباره نوع نگاه جامعه و مخاطبان به اين شكل از اجرا گفت: طبيعتا هنوز اين شكل از اجرا اندكي براي مردم غريب است. چون كمتر در كشورمان به اين سبك از اجرا توجه شد. خود هنرمندان نمايش هم كمتر ريسك مي كنند كه اثري به اين شكل روي صحنه ببرند يا از اين هنر در اثر استفاده كنند. البته در مازندران اتفاقات خوبي را در زمينه گرايش كارگردانان به استفاده از حركت و فرم در نمايش را شاهد هستيم. محسن اردشير، مهيار هزارجريبي يا تورج زايدلي اخيرا گام هايي در اين حوزه و استفاده از حركت و فرم در نمايش برداشتند. اين يعني تئاتر فيزيكال در مازندران در حال پا گرفتن است.
وي اظهار داشت: تئاتر فيزيكال يك زبان مشترك بين همه انسان هاست كه با استفاده از آن، مفاهيمي كه در ضمير ناخودآگاه مردم وجود دارد ارائه مي شود. حركت در برخي جاها بسيار قدرتمندتر از زبان و بيان عمل مي كند.
اين هنرمند مازندراني خاطرنشان كرد: خوشبختانه استقبال از كارگاه ها و دوره هايي كه در مازندران براي اين هنر برگزار شد نيز خوب بود. حدود 500 نفر تا كنون در اين كارگاه ها حضور يافتند كه دست كم با مفهوم تئاتر فيزيكال آشنا شده اند. بسياري از آن ها اكنون در حال فعاليت در گروه هاي مختلف هستند. اين كه وقتي در مازندران مي بينيم يك هنرجو براي اتود زدن، به اي متن، اجرايي بدون كلام و متكي به حركت را انتخاب مي كند، يعني توجه به اين هنر رو به افزايش است.
قاجاري افزايش توجه به اين هنر را مستلزم سرمايه گذاري و حمايت مالي براي آموزش و همچنين به كارگيري افراد آموزش ديده در طراحي و اجراي نمايش ها دانست و گفت: اين آموزش ها اگر ديده نشوند و روي صحنه نروند، اتفاقي كه بايد رقم بخورد نمي افتد.
**ظرفيت هاي بومي تئاتر فيزيكال
وي به ظرفيت بالاي مازندران در و فرهنگ بومي اقوام مختلف در توليد آثار فاخر فرهنگي و نمايشي اشاره كرد و افزود: فرم هاي فرهنگ بومي ما كاملا شرقي است و مي توانيم از آيين هاي خودمان ايده بگيريم. بسياري از كشورهاي دنيا چنين كاري مي كنند. آيين هاي بومي ما پر از اين ظرفيت هاست. در رقص هاي بومي مازندران كشاورزي، زمين، گل و بسياري از اجزاي طبيعت وجود دارند. همه اين ها فرم هايي هستند كه به نوعي نشان مي دهد ذات ما چندان هم با تئاتر فيزيكال غريبه نيست. در واقع بسياري از آيين هاي ما به شكلي تئاتر فيزيكال هستند.
اين كارگردان درباره امكان توليد آثاري در اين شاخه از هنر نمايش با استفاده از آيين ها و حركات بومي مازندران يا ساير اقوام گفت: اين موضوع بستگي به اين دارد كه حركت يا فرم آيين موجود را چگونه در يك اثر به كار بگيريم. مخاطب يك كليت از آيين ها را مي شناسد كه توسط پيشينان طراحي شد و به امروز رسيد. اين قالب بندي عقلي وجود دارد. پس بايد با نگاهي به آنچه كه به ما رسيده و وضعيتي كه امروز هست، بازتوليدي از آيين ها براي بيان حرف هاي امروز داشت.
قاجاري يادآور شد: اگر مي خواهيم اثر جديدي مبتني بر فرهنگ بومي و حركات بومي آيين هاي خودمان توليد كنيم، بايد ببينيم كه امروز موسيقي محلي ما، جامعه بومي ما، نمادهاي فرهنگي و حتي طبيعت و محيط زيست ما در چه جايي قرار دارد. همه اين ها نياز به طراحي جديد دارند و ظرفيت اش هم در مازندران وجود دارد. در صورت حمايت مي توان آثاري برگرفته از آيين هاي بومي و فرهنگي خودمان توليد كرد.
وي تئاتر فيزيكال را هنري كاربردي براي همه اقشار دانست و اظهار داشت: تئاتر فيزيكال يك هنر لوكس نيست. بلكه نوعش شناخت از توانمندي هاي بدن است كه در آن بدن نسبت به بسياري از جزئيات پيرامون به خودآگاهي مي رسد. در بين هنرجوها، افرادي از هنرهاي ديگر مانند موسيقي و نقاشي و ساير هنرها هم حضور دارند. اين نشان مي دهد كه تئاتر فيزيكال، صرفا آشنايي با يك سري تكنيك براي استفاده از بدن در اجراي نمايش نيست.
نمايش ديگري' ديگري بزرگ ' تا 14 بهمن هر شب از ساعت 18و 30 دقيقه در سالن بلك باكس مجتمع فرهنگي هنري ساري روي صحنه مي رود.
9927/1654