مردم جهرم در شكل گیری تظاهرات در شهرهای دیگر استان فارس و حتی كشور نقشی مهم داشتند. از برگزاری تظاهرات و آموزش رزم شبانه گرفته تا مداحی و سخنرانی در مجالس.
به گواه اسناد و مدارك و شهادت مبارزان در بسیاری از تظاهراتی كه در شهرهای مختلف و حتی خود شیراز اتفاق می‌افتاد، مردم جهرم نخستین حركت را در شهرها ایجاد كردند و باعث فروریختن ترس مردم در این شهرها شدند.
جهرم جزء 10 شهری بود كه در زمان انقلاب حكومت نظامی در آن برپا شد، فرماندار نظامی آن به وسیله حسین فرداسدی ترور شد، تشكیلات سازمان یافته مردمی برای انقلاب در آن وجود داشت، تظاهرات گسترده مردمی در آن هر روز برپا بود، بیش از 10نفر از اهالی جهرم در ایام مبارزات انقلابی به شهادت رسیدند و علما و روحانیون شهرستان در گسترش انقلاب در فارس و كشور نقشی مهم ایفا كردند.
در واقع پس از آن تظاهرات و اعتراض در شهرهای دیگر فارس جنبه عمومی گرفت. در جریان واقعه مسجد حبیب شیراز، اهالی جهرم در ابتدا تظاهرات را راه‌اندازی كردند. مردم جهرم به فسا نیز می‌رفتند و در آنجا دست به تظاهرات می‌زدند.
به گواهی اسناد مركز اسناد انقلاب اسلامی، در شهرهای دیگر مثل داراب و قیروكارزین و فیروزآباد نیز مردم جهرم جرقه ابتدایی علیه مبارزات رژیم را روشن كردند. این اهالی گاهی مبارزانی بودند كه در شهر جهرم محدودیت داشتند و ساواك آنها را كنترل می‌كرد و چون در شهرهای مجاور شناخته شده نبودند، در آنجا دست به حركات انقلابی می‌زدند. گاهی هم این مبارزان از اهالی جهرم بنا به حرفه‌های مختلف چون معلمی در این شهرها ساكن بودند و با انقلاب همراه می‌شدند. گاهی هم افراد جهرمی رفت و آمد گاه‌گاهی به این شهرها برای راه‌اندازی مبارزات داشتند. همین مسئله باعث شده بود تا مأموران رژیم، توجه بیشتری نسبت به شهر جهرم در مقایسه با شهرهای دیگر داشته باشند.
آیت‌الله سیدمحمدحسین پسندیده، برادر امام خمینی(ره) ، در ملاقاتی در قم با برخی مبارزان انقلابی در جهرم چون عبدالرضا مصلی نژاد و یكی از طلبه‌های جهرم به نام آقای بابایی كه از طرف آیت‌الله آیت‌اللهی برای این ملاقات مأموریت داشتند، علاوه بر آنكه مردم را از برپایی جنگ مسلحانه منع كرد، آنها را تشویق كرد تا به نیروهای خود آموزش دهند تا در موقعیت‌های مختلف به شهرهای استان فارس و حتی استان‌های همجوار فرستاده شوند و عملیات انقلابی انجام دهند تا مردم دیگر شهرها هم به خیابان بیایند و علیه رژیم حركت‌هایی انجام دهند.
بعد از این جلسه بود كه روحانیون وعناصر انقلابی جهرم تصمیم به اجرای این فرمان گرفتند. بدین ترتیب كه بسیاری از مبارزان انقلاب در جهرم گروه‌بندی می‌شدند و به شهرهای مختلف فرستاده شدند. معمولاً هر یك روز یا دوروز تعدادی از آنها به شهرستان‌های مختلف استان فارس از جمله: شیراز، فسا، داراب، فیروزآباد، قیروكارزین و... می‌رفتند و در آن مناطق دست به تبلیغات علیه رژیم می‌زدند یا عملیات‌های انقلابی انجام می‌دادند. اسناد ساواك نیز به طور كامل این موضوع را تأیید می‌كند. در یكی از گزارش‌های ساواك آمده است: «بعدازظهر روز 28 آبان 57، حدود 10هزارنفر از طبقات مختلف مردم بخش قیر شهر فیروزآباد استان فارس كه در بین آنان تعداد كثیری از اهالی شهرستان جهرم نیز بوده‌اند، با دادن شعارهای ضدملی به تظاهرات خیابانی مبادرت كرده‌اند. فرمانده ناحیه ژاندرمری فارس نیز معتقد بود كه چون در جهرم و كازرون حكومت نظامی است، اخلالگران جهرم به قیر رفته و اخلالگران كازرون به فراشبند می‌روند و با اهالی محل دست به تظاهرات می‌زنند». ساواك در گزارش دیگری در 19 آبان 57 نوشت: «برابر اطلاع واصله از اوضاع، تعدادی خرابكاران از جهرم به شیراز آمده‌اند و در نظر دارند شعب بانك صادرات و بانك صادرات مركزی را به آتش بكشند».
حسین جاوید كه از جمله افرادی است كه به شهرهای دیگر رفته و در آنجا دست به عملیات انقلابی زده است، در این باره گفت: مدت یك یا دوشب در شهرستان‌های مختلف استان فارس می‌ماندیم. در آن مدت تعداد 10 یا 12 عدد نارنجك را پرتاب می‌كردیم و سپس به جهرم بازمی‌گشتیم.
مردم دیگر استان‌های كشور نیز از آمادگی كامل و مسلح‌بودن مردم جهرم مطلع بودند. این مسئله به اندازه‌ای در كل كشور انعكاس پیدا كرده بود كه حتی در بسیاری از موارد، افرادی از سایر نقاط كشور توسط رابط‌هایی به این شهر می‌آمدند و بعد از گذراندن یك دوره تكمیلی به شهرهای خود مراجعه می‌كردند و از رهبران حركت مردم علیه رژیم شاه در شهر خود می‌شدند. حسین جاوید در این باره گفت: «حدود 13نفر از مردم آبادان در ایام انقلاب به جهرم آمدند تا به آنها آموزش‌های لازم داده شود. آیت‌اللهی سید حسین آیت‌اللهی كه در جریان كار ما بودند با آقای حاج عباس روحانی صحبت كرده بودند و ایشان خانه‌ای برای اسكان آنها در اختیار ما گذاشته بودند.
وی به ایرنا گفت:در طول این چندروزی كه این افراد مهمان ما بودند، برنامه‌هایی همچون رزم شبانه و ساخت انواع نارنجك دستی، به آنها آموزش داده شد. هر شب از ساعت 9شب تا 4 صبح آنها را به كوه‌های جهرم به رزم شبانه می‌بردیم. مادر شهید عبدالرضا مصلی‌نژاد و مادر خودم در مدت 15روزی كه به آنها آموزش دادیم، كلیه امكانات صبحانه ،ناهار وشام این 13 نفر را به طور مخفیانه تهیه می كردند. آنها پس از سپری‌شدن آموزش به آبادان رفتند و موفق شدند حركت‌های بسیار مفیدی در آن مناطق انجام دهند.
بدین ترتیب با همت مردم انقلابی جهرم اكثر شهرستان‌های استان فارس با صدای انفجار آشنا شدند و به تدریج حركت‌های انقلابی در سایر شهرهای فارس نیز آغاز شد.
علاوه بر شركت در تظاهرات و آموزش عملیات‌های انقلابی به مردم فارس و كشور، مردم جهرم در تكثیر و توزیع اعلامیه و نوار و عكس امام و البته نوحه‌های انقلابی دستی داشتند.
محمدجواد كشكویی از افرادی بود كه در زمینه پخش اعلامیه فعالیت می‌كرد.
وی گفت: جزوه ولایت فقیه امام خمینی را به اتفاق علی محمد كشكویی و شهید عباس هنرور طی 40 شبانه‌روز به صورت دست‌نویس می‌نوشتیم و حتی به بعضی شهرهای ایران فرستاده می‌شد.
دانشجویان جهرمی كه در سراسر كشور مشغول به تحصیل بودند نیز نقش مهمی در پیشبرد انقلاب در شهرهای محل تحصیل خود ایفا كردند از شهید امیرحمیدی و شهید علی‌اكبر سلیمی جهرمی كه گاهی واسطه پیام مردم و روحانیون جهرم با تهران بود و در مبارزات انقلابی نقش داشت تا شهیدمحمدرضا مصطفی دخت كه در زمان تبعید آیت‌الله حاج اصفهانی به مهاباد و ارومیه در تبریز دانشجو بود. مرحوم آیت‌الله حاج اصفهانی با وجود كهولت سن هنگام تبعید سخنرانی بسیار كوبنده‌ای در انتقاد از رژیم در مسجد اعظم ارومیه ایراد كرد كه منجر به تظاهرات گسترده‌ای در این شهر شد. ایشان سخنرانی دیگری نیز بلافاصله در شهر تبریز نیز ایراد كرد كه منجر به تظاهرات مردم تبریز شد.
علاوه بر اینها مرثیه ها و نوحه‌های انقلابی مهیج جهرم به ویژه نوحه انقلابی غلامرضا صحرائیان با مطلع: «كاخت كنم زیروزبر یابن مرجانه/ای ظالم بیدادگر یابن مرجانه» به اندازه‌ای با استقبال مردم كشور همراه بود كه در خاطرات حجت‌الاسلام سید علی اصغر دستغیب سال 1357 و هنگام تبعید در بندر لنگه آمده است: «به خاطر دارم بعضی از جوانان بندر لنگه سفری به جهرم رفته بودند. از آنجا نوار یكی از تظاهرات جهرمی‌ها را كه همراه شعارهای بسیار انقلابی و كوبنده و مهیج بود، آوردند. مطلع این یكی از اشعار چنین بود: كاخت زیروزبر كنیم یابن مرجانه ».
این نوحه بارها توسط مداحان دیگر در سراسر كشور خوانده شد و شهرت آن تا بدانجا رفت كه آیت‌الله نوری همدانی، وقتی در سال 1357 نوفل لوشاتو، خدمت امام خمینی(ره) رسید، در ابیاتی از قصیده‌ای كه دربارهٔ اوضاع انقلابی ایران سروده بودند، به این نوحه اشاره كردند:
زِ جهرم نعره جانانه كه هان ای ابن‌مرجانه شدی سیر از ستم یا نه؟ هدف نزدیك می‌گردد
سال 1395 نیز رهبر معظم انقلاب در دیدار با شاعران، به مداحی انقلابی حاج غلامرضا صحرائیان نیز اشاره كردند و گفتند: «ایّام انقلاب، در همان ایّام محرّم،یادم است نواری برای من آوردند از سینه‌زنی در جهرم، ما مشهد بودیم، به قدری این مؤثّر [بود]؛ اوّلاً زیبا بود از لحاظ خود شعر و لفظ و معنای شعر؛ ثانیاً از لحاظ آهنگ؛ ثالثاً مهیّج، محرّك، راهنما؛ خیلی ارزش داشت. بعد از آن از یزد [نواری] آوردند، كه از این دو شهر من یادم است، جایی دیگری من ندیدم؛ خب مفاهیم سیاسیِ آن روز را كه در مبارزه مطرح بود، در قالب نوحه منتقل كرده بودند».
در بهمن 1357 نیز كه جمعیت كثیری از جهرمی‌ها برای استقبال امام خمینی به تهران رفتند دو پرچم را با خود حمل می‌كردند كه بعدها بسیاری از شهرهای دیگر برای تصاویر انقلابی از آن بهره بردند و تبدیل به یكی از نمادهای انقلابی شد.
كرامت‌الله رستگاریان كه خود درا ین تظاهرات حضور داشت در این باره به ایرنا گفت: روی یكی از پرچم‌ها نوشته شده بود 'نمایندگان مردم شهرستان جهرم' و پرچم دیگر كه توجه بسیاری از خبرنگاران و مردم سایر شهرهای شركت‌كننده ایران را در این تظاهرات جلب كرد، سه نقش بود. روی یكی از نقش‌ها علامت داس و چكش(علامت حزب توده و كشورهای كمونیستی) وجود داشت كه خط قرمزی روی آن كشیده شده بود. یك نقش هم مربوط به كشور آمریكا بود كه بر روی آن نیز خط قرمزی كشیده شده بود بر روی نقش دیگری هم نوشته شده بود حكومت اسلامی و وسط آن هم الله اكبر درج شده بود. تعداد بسیار زیادی از مردم شهرهای دیگر برای مشاهده آن پرچم به طرف كاروان جهرم آمدند و عده زیادی هم از آن پرچم عكس و فیلم گرفتند. طراح پرچم محمد مصطفوی بود و بیشتر توسط محمدرضا مصطفی‌دخت حمل می‌شد.
تصویر این پرچم مردم جهرم هنوز به عنوان یكی از تصاویر انقلابی در رسانه‌ها منتشر می‌شود.
شهرستان جهرم در فاصله 193 كیلومتری جنوب شرق شیراز قرار دارد.
9910 / 1876
تاریخ انتشار: ۱۲ بهمن ۱۳۹۷ - ۰۸:۵۳
شیراز-ایرنا- جهرم، شهری كه با پیشینه پر فراز و نشیب چندهزار ساله خود، همواره شاهد و ناظر وقایع و رویدادهای بی‌شماری بوده و مردم بزرگوارش، شكیبایی و پایداری را در گستره تاریخ تمرین كرده و در كوران حوادث سر عافیت و عزلت بر بالین ننهاده، درس مقاومت و شجاعت را به دیگران آموخته‌اند.