تالاب، طلای در آب

كاركردهای مهم تالاب‌ها محدود و یكی دو تا نیست و هر كدام بسته به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی، اهمیت ویژه خود دارند اما همه آنها در كاركردی مانند جلوگیری از هجوم ریزگردها و پیشگیری از گرد و غبارهای محلی و منطقه ای هم قسم هستند.

**حافظان خوبی برای محیط زیست نبودیم
هرچند مواهب زیست محیطی و به ویژه تالاب ها با آن دل های دریایی، هنگام بقایشان برای انسان سنگ تمام گذاشته اند اما این مهربانی یك طرفه بوده و ما در نهایت بی مهری و بی وفایی با آنها رفتار كرده ایم.
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست با محور قرار دادن وضعیت تالاب ها در این باره گفت: در طول 40 سال از انقلاب خدمات زیادی در صنعت سیاست و عرصه های فرهنگی و اجتماعی انجام شده اما واقعیت این است كه در همین مدت، حافظان خوبی برای محیط زیست نبودیم.
عیسی كلانتری افزود: علت اصلی شكست سیاست های زیست محیطی در 40 سال گذشته، قرار دادن توسعه در مقابل محیط زیست بود اما دولت روحانی مصمم به برقراری پیوند منطقی بین حفاظت محیط زیست و توسعه كشور است و با این رویكرد در آینده محیط زیست بهتری خواهیم داشت.
وی ادامه داد: یكی از اجزای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و حقوق نسل های آینده است كه تاكنون با استفاده بی رویه و تخریب محیط زیست، حقوق آیندگان را به رسمیت نشناختیم.

** سالی 20 هزار میلیارد ریال هزینه احیای دریاچه ارومیه
به گفته كلانتری، دریاچه ارومیه را خشك كردیم و اكنون با سالی 20 هزار میلیارد ریال می‌ خواهیم آن را به توان اكولوژیك گذشته اش برگردانیم.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تالاب انزلی هم با مواد آلی و فاضلاب شهری پر شده و از آن فقط یك نیزار باقی مانده است و تالاب گاوخونی نیز به بهای توسعه كشاورزی و صنعت اصفهان خشكانده شد.
كلانتری تصریح كرد: تالاب هامون را نیز همسایه ها خشكاندند و سیستان و بلوچستان در هر سال 170روز توفان خاكی دارد.
به گفته وی، جازموریان نیز با سدسازی خشك شد و فكر كردیم اختصاص حقابه تالاب ها هدردادن منابع است واكنون با شرایطی روبرو هستیم كه احیای تالاب ها هزاران میلیارد تومان پول می‌ خواهد تا مردم از گرد و غبار محفوظ بمانند.
وی اضافه كرد: شهر شیراز نیز به سبب شرایط زیست‌ محیطی نامساعد دریاچه بختگان در معرض تهدید گرد و غبار است و اكنون دانشگاه شیراز و دیگر مراجع علمی به فكر احیای آن هستند و از سوی دیگر برای كشت برنج در همین منطقه سدهای سیوند و ملاصدرا ساخته شد كه فكر كردیم اینها به نفع ماست و تهدیدهای زیست محیطی جدیدی رقم زدند.
كلانتری ادامه داد: مجموعه این شرایط نشان می دهد در مواجهه با محیط زیست عاقلانه رفتار نكرده ایم و این عرصه قربانی لجبازی ها شده است.

** رییس جمهوری دغدغه تالاب دارد
رییس سازمان حفاظت محیط زیست، حفظ و احیای تالاب ها، مهار ریزگردها، مدیریت پسماند ها و حل مشكل آلودگی هوای كلانشهرها را چهار خواسته مهم رییس جمهوری از خود اعلام كرد.
كلانتری، با اشاره به برنامه دولت برای احیای دریاچه ارومیه گفت: اگر دریاچه ارومیه در مسیر احیا قرار نمی گرفت، پنج میلیون نفر باید از شهرهای ارومیه، تبریز، مراغه و دیگر مناطق مسكونی محدوده دریاچه ارومیه مهاجرت می‌كردند.
وی یاد آور شد: در رویكردهای جدید، سازمان حفاظت محیط زیست، ضمن قاطعیت در رعایت قوانین زیست محیطی تنها به دادن جواب منفی به برنامه های توسعه ای بسنده نكرده و راه حل نیز ارائه می دهد.
وی مخالفت با هرگونه صنایع آب بر درون سرزمینی را یكی از موارد سیاست‌ های قاطعانه محیط زیست اعلام و اضافه كرد: در زمان امضای كنوانسیون رامسر، (حدود 48 سال پیش) میزان آب تجدیدپذیر ایران 132 میلیارد مترمكعب بود كه اكنون به 80 میلیارد مترمكعب كاهش یافته است.
كلانتری متذكر شد: در حالی كه كشورها حق دارند فقط از 40 درصد منابع آبی تجدیدپذیر خود استفاده كنند، میزان استفاده ایران از این منابع 120 درصد بوده و با این شرایط انتظار داریم تالاب‌ها را نگه داریم.
وی ادامه داد: مصمم هستیم از تمام شعور اجتماعی كشور در حفظ محیط زیست استفاده كنیم كه به این منظور تمام دانشگاه های مادر را در حفظ محیط زیست انسانی و طبیعی به كار گرفته ایم.
وی همچنین خواستار مشاركت فراگیر مردم در فعالیت های زیست محیطی شد و اظهار داشت: به عنوان مثال سه میلیون هكتار تالاب آبی داریم كه بدون همكاری مردم قابل نگهداری نیست.

** تصویب لایحه حفاظت از تالاب ها گامی دیر اما مثبت
رییس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگری از سخنان خود از مجلس شورای اسلامی برای تصویب لایحه های حفاظت از تالابها قدردانی و اظهار امیدواری كرد این اقدام بتواند بخشی از بی مهری های گذشته به تالاب ها را جبران كند.
وی از تالاب ها به عنوان قربانیان صنعت و كشاورزی نام برد كه با قطع حقابه آنها در گذشته، اكنون ناچار به پرداخت هزینه های بیشتر برای احیای احتمالی آنها هستیم.
كلانتری ادامه داد: به زودی آیین نامه اجرایی حفاظت از تالاب ها در هیات دولت تصویب خواهد شد و كمیسیونی به ریاست معاون اول رییس جمهوری و با حضور 9وزیر ، این موضوع ساماندهی خواهد شد و وزارت نیرو نیز به صورت رسمی حقابه تالاب ها را می دهد.

**پول تالاب سرِ سفره تالاب نشینان بیاید
استاندار هرمزگان نیز تالاب ها را یكی از موهبت ها، مزیت ها و فرصت های می داند كه منافع آن باید با زندگی مردم و ساكنان مناطق تالابی پیوند بخورد و وضعیت زندگی و معیشت آنها را بهتر كند.
فریدون همتی افزود: بندر خمیر نیز كه میزبان روز جهانی تالابهاست مزیت های فراوانی دارد و تالاب خورخوران از مهمترین ظرفیت های آن است.
وی ادامه داد: این تالاب باید به فرصتی برای خلق اشتغال و ثروت و محل تعامل فرهنگی تبدیل شود و گردشگران داخلی و خارجی را به منطقه جذب كند.
استاندار هرمزگان برگزاری برنامه روز جهانی تالاب ها در بندرخمیر را فرصتی برای معرفی جاذبه های این منطقه معرفی و اظهار امیدواری كرد :این برنامه سال آینده در سطح بین المللی برگزار شود.

**روز جهانی تالاب نماد همبستگی زیست محیطی مردم است
اما پیش از اجرایی شدن ایده استاندار هرمزگان برای پیوند اقتصادی تالاب ، این مردم بندر خمیر بودند كه پیشقدم شدند و با بر عهده گرفتن میزبانی برنامه روز جهانی تالاب ها ، نشان دادند به اهمیت ابعاد اجتماعی و فرهنگی تالاب ها نیز واقف هستند.
مدیر كل حفاظت محیط زیست هرمزگان در این باره گفت: برای برگزاری و میزبانی مراسم جهانی تالاب، تمام قشرهای فرهنگی، اجتماعی، اجرایی و مدیریتی بندرخمیر همكاری كردند و این برنامه به نماد همبستگی زیست محیطی تبدیل شد.
حبیب مسیحی تازیانی در مراسم روز جهانی تالاب در بندرخمیر كه با حضور معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، افزود: دغدغه مندی مردم این منطقه نسبت به حفظ تالاب خورخوران منحصر بفرد است و با وجود هم مرزی شهری با 35 كیلومتر نوار ساحلی تالابی، تاكنون كوچكترین تعرضی به این پهنه زیست محیطی گزارش نشده است.
وی ادامه داد: چهار تالاب هرمزگان به مساحت 209 هزار هكتار در كنوانسیون رامسر ثبت شده و یك تالاب نیز در حال ثبت است كه هر یك از این تالاب ها دارای ارزش زیست محیطی و گردشگری هستند.
مسیحی تازیانی اضافه كرد: بزرگترین تالاب هرمزگان تالاب خورخوران در بندر خمیر است و تالاب شیدوَر نیز به عنوان پناهگاه حیات وحش و آبسنگ های مرجانی دارای اهمیت بین المللی است.
مدیركل حفاظت محیط زیست هرمزگان ادامه داد: تالاب های شورشیرین شهرستان میناب از پهنه های بزرگ گِلی و تالاب گز و حرای سیریك از جاذبه های شرق و تالاب گابریك از مهم ترین عرصه های زیست محیطی و گردشگری هستند.

**اسكله بندر خمیر مصداق تلاقی موفق توسعه و محیط زیست است
نماینده مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی گفت: صدور مجوز و آغاز عملیات اجرایی اسكله چند منظوره بندر خمیر یكی از مصداق های برخورد عاقلانه و تلاقی موفق مباحث توسعه ای با مسائل زیست محیطی در كنار عرصه حساسی مانند تالاب هاست.
حسین هاشمی تختی هم افزود: سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به كاركرد نظارتی خود نباید به عنوان سدی در برابر فعالیت های توسعه ای شناخته شود.
لایه های پنهان گفته های رییس كمیته بنادر و صنایع دریایی كمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی وقتی آشكار می شود كه بدانیم؛ اسكله بندر خمیر در حدود 2 كیلومتری شرق اسكله موجود شیلات و در مجاورت تالاب بین المللی خورخوران جانمایی شده كه برای اولین بار عملیات اجرایی آن در دهه فجر سال 91آغاز شد اما به دلیل مشكلات زیست محیطی و با شكایت سازمان حفاظت محیط اوایل سال 94، ادامه ساخت آن متوقف شد.
این طرح پس از جلب رضایت حفاظت محیط زیست ادامه یافت و آذر ماه امسال با حضور رییس مجلس شورای اسلامی، عملیات اجرایی آن برای دومین بار از سرگرفته شد.
اما در راستای استفاده از ظرفیت های مردمی و الگوسازی امسال در مراسم روز جهانی تالاب ها قهرمانان تالاب معرفی و تقدیر شدند.
در مراسمی كه در شهر تالابی بندر خمیر برگزار شد، در حوزه اجرایی درویش شریفی، فعال محیط زیستی هرمزگان به دلیل مجموعه تلاش ها در تولید كشت و مراقبت نهال حرا در تالاب خورخوران و نواحی ساحلی جزیره، حضور دلسوزانه و خود جوش در رویشگاه حرا واقع در تالاب خور خورانِ استان هرمزگان به عنوان قهرمان تالاب معرفی و تقدیر شد.
در همین بخش 2نفر به شرح زیر شایسته تقدیر شناخته شدند:
محمد كوشافر فعال محیط زیستی به دلیل تهیه محتوا برای تلگرام و وبلاگ، حضور در كارگروه های مرتبط استانی، سخنرانی و عضویت در سازمان های مردم نهاد و دبیری علمی ویژه نامه زاینده رود مجله دانش درباره تالاب گاوخونی در استان اصفهان و حامد پاكپور فعال محیط زیستی تقدیر شدند.
این دو نفر در سرشماری پرندگان و وضعیت آب تالاب، راه اندازی اولین آمبولانس تخصصی حیات وحش و درمان حیات وحش، پاكسازی تالاب از لاشه 50 پرنده مبتلا به آنفولانزای حاد پرندگان، ساخت نماهنگ و برگزاری نمایشگاه و كارگاه، برگزاری تور پرنده نگری، همكاری در برگزاری روز جهانی تالاب در تالاب میقانِ استان مركزی همكاری داشتند.

** سمن های برتر
در حوزه مشاركت نیز مریم اقبالی از موسسه ایده نو دوستدار هرمزگان به عنوان اولین سمن (سازمان مردم نهاد) حفاظت گونه در معرض انقراض لاكپشت منقار عقابی در هرمزگان، جلب حضور فعال و پرشور زنان و گشت زنی های مداوم شبانه و روزانه در طرح حفاظت از لاكپشت های منقار عقابی و لانه های آنها در جزیره هنگامِ استان هرمزگان، به عنوان قهرمان تالاب شناخته شد.
در همین بخش محمدرضا بلوك از سازمان مردم نهاد گروه دوستداران طبیعت بندرخمیر به دلیل انجام مستمر و مداوم پاكسازی ساحل تالاب، برگزاری نمایشگاههای مرتبط با تالاب و صنایع دستی تالابی،توزیع بروشور و كیسه زباله در روز جهانی محیط زیست در ساحل كندال، كاشت نهال حرا در امتداد ساحل تالاب خورخورانِ هرمزگان شایسته تقدیر شناخته شد.
همچنین محمد مه رو از موسسه رفتگران طبیعت استان گیلان به دلیل گشت زنی و پاكسازی و پیگیری مداوم وضعیت و تنوع زیستی تالابها ، پیگیری و گزارش تخلفات، برگزاری كارگاههای آموزشی، تیمار و رهاسازی پرندگان مصدوم در تالاب های امیركلایه و بوجاقِ استان گیلان به عنوان شایسته تقدیر معرفی شد.

** قدردانی از محققان تالاب
عنوان قهرمان تالاب در حوزه تحقیقاتی - مطالعاتی نیز به دلیل انجام تحقیقات گوناگون، مقاله ها و كتاب های گوناگون در خصوص تالاب میقان به امیر نصاری از شهرستان اراك رسید.
مهدی مهدی نسب از شهرستان پلدختر نیز به دلیل نگارش مقاله های علمی – پژوهشی در خصوص تالاب ها شایسته قدردانی شناخته شد.

**محیط بانان برتر
در بخش محیط بان نمونه تالابی، حسن گلپور حسنعلی ده با 29 سال سابقه محیط بانی در تالاب امیركلایه به دلیل مجموعه فعالیت ها از جمله حفظ و حراست از عرصه طبیعی تالاب امیر كلایه ، جلوگیری از شكار و صید در منطقه، ممانعت از تعرض به تمامیت منطقه از جمله جلوگیری از برداشت آب تالاب و تغییر كاربری اراضی، حفظ گونه های گیاهی و جانوری، هدایت و آموزش بازدید كنندگان و جلب مشاركت های مردمی به عنوان محیط بان نمونه و قهرمان تالابی معرفی شد.
جهانگیر تن آسان نیز با 15سال سابقه محیط بانی در تالاب گمیشان استان گلستان، به دلیل اجرای دقیق ماموریت های محوله در زمینه كشف جرائم و دستگیری متخلفان صید غیر مجاز آبزیان و دستگیری فعالان غیر مجاز صید و زنده گیری پرندگان شكاری و همچنین برخورد با شكارچیان غیر مجاز پرندگان آبزی و كنار آبزی تالاب گمیشان شایسته تقدیر معرفی شد.

**كلام آخر: مردم ، مردم و باز هم مردم
'ما در مواجهه با تغییر اقلیم ناتوان نیستیم'؛ كنوانسیون رامسر این جمله را برای شعار سال 2019 خود برگزید چرا كه تالاب ها نقشی بی بدیل در مواجهه با تغییر اقلیم دارند.
تالاب ها بزرگترین تثبیت كننده های كربن گازی هستند كه منشاء اصلی تغییرات اقلیمی به شمار می رود و پیت لندهای كره زمین میلیاردها تن كربن را در خود ذخیره كرده اند .
كشور ما متاسفانه یكی از تولیدكنندگان بزرگ كربن در جهان است و ضروری است تمهیدات لازم در جهت كاهش و انتشار این آلاینده ها را به كار بندد.
حفظ و توسعه تالاب ها وجنگل ها یكی از راهكارهای كاهش كربن جو است كه كشور می‌ تواند در سیاست‌ های كلان خود به آن توجه كند.
خوشبختانه چنین اقدام هایی در توصیه های كنوانسیون تغییر اقلیم نیز تاكید شده است.
حفظ و حمایت از تالاب ها فقط مسئولیت دولت‌ها نیست و دولت به تنهایی از عهده آنها بر نمی آید و باید همه نقش خود را درست ایفا كنند.
كنوانسیون رامسر شعار سال 2016 خود را نیز تالاب ها و جوانان برگزیده بود و بدین وسیله، به نقش مهم جوانان در روشنگری اهمیت تالاب و ایجاد تشكل های زیست محیطی تاكید كرده بود.
جوانان گروه‌های آرمانگرای مردمی هستند كه به راحتی می توانند از دو ابزار تحصیلات و دنیای مجازی در جهت اشاعه ارزش ها و كاركردهای تالاب ها در بین اقشار مختلف مردم استفاده كنند.
13 بهمن 1397، مصادف با دوم فوریه سالروز امضای كنوانسیون رامسر و روز جهانی تالابها مسئولان ملی و منطقه ای و مردم محلی در بندر زیبای خمیر گرد هم آمدند تا در كنار یكدیگر، تعهد اخلاقی اجتماعی و حقوقی خود نسبت به حفظ و حمایت از تالاب ها را اعلام كنند.
مراسم بزرگداشت روز جهانی تالاب در بندرخمیر نشانه همت تلاش و اراده مردم و مسئولان شهری و استانی و رهبران معنوی مردم منطقه در ارزش دادن به تالاب همجوار خود بوده و بنابراین بندرخمیر می تواند الگوی مناسبی برای یك شهر نمونه ملی تالابی برای سایر شهرهای كشور باشد و لازم است در سطح جهانی نیز فعالیت‌های مردم این منطقه منعكس گردد تا مردم دیگر نقاط جهان نیز عزم و اراده مردم را در جهت حفظ تالاب خود را شاهد باشند و به آن احترام بگذارند.
گزارش: هومن محمدكرمی
2094/6048