طرح غربالگری اوتیسم در كشور اجرا می شود

وحید قبادی دانا روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بهزیستی به سه هزار و 500 فرد دارای اوتیسم در 87 مركز روزانه آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اوتیسم خدمت ارائه می كند. به سه هزار نفر از آنان نیز یارانه تخصیص داده است و ماهانه بابت هر كدام از سه هزار فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به مراكز روزانه آموزشی و توانبخشی، 460 هزار توان پرداخت می كند.
وی اضافه كرد: امسال به دلیل پوشش طیف گسترده تری از افراد دارای اوتیسم، سازمان بهزیستی برنامه ریزی در زمینه گذر موفق افراد دارای این اختلال به بزرگسالی را در دستوركار خود قرار داده است.
قبادی دانا ادامه داد: در این برنامه افراد ترخیص شده از مراكز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اوتیسم تحت نظارت بهزیستی در سراسر كشور، بسته به شرایط ذهنی، روانی و جسمی به مدارس عادی، استثنایی، مراكز حرفه آموزی، كارگاه های تولیدی-حمایتی یا بازار كار وارد خواهند شد.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: اصطلاح اختلال طیف اوتیسم یا مخفف آن ASD، گروه اختلالات عصبی رشدی است كه در معیارهای تشخیصی مرتبط با كمبود در ارتباطات و اجتماعی شدن و علاقه محدود و رفتارهای تكراری همپوشی دارند.
قبادی دانا افزود: اختلالات عصبی و رشدی اختلالاتی هستند كه در آنها رشد و تحول صحیح مغز یا دستگاه عصبی مركزی مختل می شود. این اصطلاح به مشكلاتی در عملكرد مغز و دستگاه عصبی اشاره دارد كه همزمان با رشد فرد، بر هیجان، توانایی یادگیری و حافظه او تاثیر منفی می گذارند.
وی خاطرنشان كرد: اختلال طیف اوتیسم یكی از 6 اختلال دسته بندی شده در طبقه اختلالات عصبی و رشدی در پنجمین ویرایش كتاب راهنمای تشخیصی و آماری بیماری های روانی (DSM-5) است. در این كتاب، علائم این اختلال به صورت طیفی از خفیف تا شدید، به جای تشخیص ساده بله/خیر برای یك اختلال خاص بروز می كند.
قبادی دانا افزود: شدت اختلال طیف اوتیسم بر اساس نقص های موجود در ارتباط اجتماعی و روند رفتارهای محدود و تكراری در سه سطح تعیین می شود؛ سطح یك نیازمند حمایت، سطح دو نیازمند حمایت زیاد و وسیع و سطح سه نیازمند حمایت بسیار زیاد است.

* ضرورت اجرای غربالگری اوتیسم
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: با اینكه اختلال طیف اوتیسم مادام العمر است، اما فرد دارای اختلال با آموزش های مستمر می تواند از زندگی طبیعی تری برخوردار شود. تحقیقات نشان داده است كه تشخیص زودهنگام این اختلال در درمان و بهبود وضع كودكان دارای اختلال بسیار موثر است.
قبادی دانا افزود: به هر میزان كه زودتر بتوان این اختلال را در یك كودك تشخیص داد، زودتر هم می شود از برنامه های درمانی برای كمك به این كودكان بهره برد. بعلاوه هر چه برنامه درمانی منظم تر و دارای ساختار دقیق تری باشد، می توان نتایج بهتری را به دست آورد.
رئیس سازمان بهزیستی كشور ادامه داد: پژوهش ها نشان داده است كه هر چه تشخیص زودتر صورت بپذیرد، پذیرش اختلال طیف اوتیسم برای والدین راحت تر است.
وی تاكید كرد: نكته ای كه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، ارائه اطلاعات كافی درباره ماهیت این اختلال، گستره اختلالات آن و افق بهبودی و توانبخشی برای عموم جامعه است.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: هدف اصلی اجرای برنامه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم، ارتقای كیفیت زندگی افراد دارای اختلال اوتیسم و خانواده هایشان است.
قبادی دانا افزود: شناسایی كودكان دارای اختلال طیف اوتیسم به منظور مداخله بهنگام، در دسترس قرار دادن خدمات برای كودكان دارای اختلال طیف اوتیسم و خانواده هایشان، ارتقای سطح آگاهی جامعه نسبت به اختلال طیف اوتیسم، ارتقای سطح آگاهی و بهداشت روانی خانواده كودكان دارای اختلال طیف اوتیسم و ارتقای سطح آگاهی افراد كلیدی و مسئول نیز از اهداف اختصاصی اجرای این برنامه است.

* افزایش اوتیسم در جهان
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: میزان شیوع اختلال طیف اوتیسم با نرخ رشدی برابر با یك درصد در دهه گذشته در سراسر جهان افزایش داشته است.
قبادی دانا افزود: زمان طلایی مداخلات مرتبط با اختلال طیف اوتیسم در سنین دو تا پنج سالگی است و اگر خانواده ها بعد از گذشت سنین طلایی مداخلات به متخصصان مراجعه كنند، در تشخیص این اختلال تا زمان غربالگری پیش دبستانی تعویق خواهد افتاد.
وی تاكید كرد: انجام برنامه های مداخله ای به منظور بهبود وضع كودكان دارای اختلال اوتیسم و خانواده هایشان برای پیشگیری از تشدید اختلال در كودكان ضروری است.

* مراحل برنامه غربالگری اوتیسم
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: برنامه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم شامل چهار مرحله حساس سازی و آگاه سازی، غربالگری، تشخیص و مداخله (مركز محور و خانواده محور) است.
قبادی دانا افزود: در مرحله حساس سازی و آگاه سازی، حساس سازی مسئولان از طریق برگزاری كارگاه های آموزشی و همایش ها، اجرای برنامه های بازدید، آگاه سازی عمومی در جامعه با روش های اطلاع رسانی مانند تیزر، پوستر، بنر، پمفلت، بروشور و برنامه های رسانه ای انجام می گیرد.
وی ادامه داد: در مرحله غربالگری، امكان تكمیل آزمون غربالگری اختلال طیف اوتیسم (هیوا) كه شامل 10 سوال برای كودكان دو تا پنج ساله است، فراهم می شود.
وی درباره انجام مصاحبه پیگیری نیز گفت: در صورت مثبت بودن پاسخ سه سوال یا بیشتر از 10 سوال، اجرای مصاحبه پیگیری (follow up interview)، توسط كارشناس آموزش دیده پایگاه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم انجام می شود.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: در مرحله تشخیص، اجرای آزمون تشخیص اختلال طیف اوتیسم (گارس-2) توسط كارشناس دارای مجوز اجرای آزمون تشخیصی برای تمام كودكانی كه پس از مصاحبه پیگیری، مشكوك تشخیص داده شده اند، انجام می شود.
قبادی دانا با تشریح مرحله مداخله افزود: مداخلات به دو شكل مداخلات مركز محور و مداخلات خانواده محور ارائه می شود.

* مداخلات مركز محور در اختلال طیف اوتیسم
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: پس از تائید تشخیص اختلال طیف اوتیسم توسط متخصصان پایگاه، پرونده تشخیصی كودك برای دریافت خدمات مناسب به مراكز غیردولتی روزانه آموزشی و توانبخشی افراد دارای اختلال طیف اوتیسم تحت نظارت سازمان بهزیستی ارجاع می شود.
قبادی دانا افزود: در این مركز اقدامات ارزیابی توسط تیم تخصصی و تنظیم برنامه آموزشی خاص برای هر كودك (IEP) انجام می شود.
وی ادامه داد: همچنین خدمات تخصصی شامل خدمات روان شناسی از جمله تغییر رفتار كودك از طریق روش تحلیل رفتار كاربردی (ABA)، سیستم تیچ (TEACH) و روش تعامل همه جانبه (Intensive Interaction)، بازی درمانی، گروه درمانی، آموزش خانواده و نیز گفتار درمانی و كاردرمانی ارائه می شود.

*مداخلات خانواده محور در اختلال اوتیسم
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: با توجه به اینكه خانواده عامل مهمی در افزایش سطح مداخلات در این اختلالات به شمار می آید، بنابراین پس از تشخیص قطعی اختلال طیف اوتیسم برای تمام خانواده هایی كه دارای كودكان دارای اختلال هستنند، برنامه و بسته آموزشی تهیه شده به نام «روزنه» ارائه می شود تا روند مداخلات درون مركز و نیز درون خانواده همپای هم پیش رود.
قبادی دانا افزود: این بسته دربرگیرنده كتابچه های آموزشی كاربردی و نیز اسباب بازی های با كاربران ارتباطی، حسی-حركتی و تخیلی است.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: سازمان بهزیستی كشور به منظور مشخص كردن میزان شیوع و یافتن بهترین شیوه غربالگری، تشخیص و مداخله در این اختلال، اجرای آزمایشی طرح غربالگری، تشخیص و مداخله در اختلال طیف اوتیسم را از سال 92 در پنج استان خراسان رضوی، همدان، كرمان، قم و خوزستان و با پوشش تعداد 188 هزار و 654 كودك دو تا پنج ساله اجرا كرد.
قبادی دانا افزود: در این اجرای آزمایشی، آزمون غربالگری و تشخیص و برنامه های مداخله ای مناسب كودكان دارای اختلال، انتخاب شد و میزان شیوع اختلال در ایران مطابق آمارهای جهانی حدود یك درصد مشخص شد.
وی ادامه داد: همچنین 110 كودك نیز تشخیص اختلال گرفته و به مراكز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اوتیسم تحت نظارت سازمان بهزیستی كشور ارجاع شدند.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: بر مبنای یافته های اجرای آزمایشی طرح غربالگری، تشخیص و مداخله در اختلال طیف اوتیسم در سال 92، برنامه كشوری آن در دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشكی معاونت امور توانبخشی سازمان بهزیستی كشور تدوین و با آموزش نیروهای تخصصی بالغ بر 50 هزار نفر ساعت در زمینه غربالگری، تشخیص و مداخلات مركز محور و خانواده محور و تهیه بسته آموزشی روزنه برای خانواده ها و نیز معرفی 45 پایگاه غربالگری و تشخیص در سراسر كشور، غربالگری، تشخیص و مداخله در اختلال طیف اوتیسم در سال 95 و همزمان با روز جهانی معلولان آغاز شد.
قبادی دانا افزود: در یك سال از گذشته با اجرای این برنامه، حدود 110 هزار كودك دو تا پنج سال غربالگری شدند و سه هزار و 661 كودك به مصاحبه پیگیری در پایگاه های غربالگری و تشخیص سازمان بهزیستی ارجاع داده شدند.
وی اضافه كرد: هزار و 699 كودك با اختلال اوتیسم در پایگاه های غربالگری و تشخیص سازمان بهزیستی تشخیص داده شدند و این كودكان تشخیص گرفته به مراكز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اوتیسم تحت نظارت بهزیستی در سراسر كشور ارجاع داده شدند.
وی ادامه داد: با توجه به دائمی بودن این برنامه، انتظار می رود همراه با افزایش آگاهی افراد جامعه و والدین و حساس سازی مسئولان، تعداد بیشتری از كودكان دو تا پنج ساله تحت پوشش این برنامه قرار گیرند.

* سامانه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: سامانه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم، خدمت دیگری است كه در راستای اجرای برنامه غربالگری، تشخیص و مداخله در این اختلال در سازمان بهزیستی كشور، طراحی شده است.
قبادی دانا افزود: این سامانه امكان اجرای الكترونیك و آنلاین آزمون غربالگری توسط خانواده ها و ارجاع به پایگاه های غربالگری و تشخیص سازمان بهزیستی برای دریافت خدمات تشخیصی و نیز معرفی به ستاد پذیرش و كمیسیون های پزشكی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت برای قرارگیری در چرخه خدمات حمایتی و نیز بهره مندی از خدمات تخصصی در قالب مراكز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اوتیسم فعال در سراسر كشور تحت نظارت سازمان بهزیستی را با بالاترین دقت و كمترین زمان و هزینه فراهم ساخته است.
وی خاطرنشان كرد: برای بهره مندی از این خدمات، خانواده ها ابتدا به سایت بهزیستی استان خود مراجعه و آزمون 10 سوالی غربالگری اختلال طیف اوتیسم (هیوا) برای بررسی احتمال دارا بودن اختلال طیف اوتیسم برای كودكان دو تا پنج ساله خود را به صورت آنلاین اجرا كننند.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: در صورت وجود احتمال اختلال طیف اوتیسم در كودك، سامانه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم با ارجاع الكترونیك به یكی از پایگاه های غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم استان مربوطه، خانواده را برای ادامه كار راهنمایی خواهند كرد.
قبادی دانا افزود: سپس خانواده با در دست داشتن معرفینامه ارجاع به پایگاه انتخاب شده مراجعه و كودك تحت بررسی های بیشتر در قالب مصاحبه پیگیری آزمون غربالگری اوتیسم، قرار می گیرد.
وی ادامه داد: در صورت تایید مشكوك بودن اختلال كودك پس از مصاحبه پیگیری، كارشناس آموزش دیده پایگاه غربالگری، آزمون تشخیصی اختلال طیف اوتیسم را به صورت آنلاین، در مورد كودك اجرا خواهد كرد.
وی اضافه كرد: در سامانه اوتیسم تمام مراحل نمره گذاری و تبدیل نمرات خام به استاندارد و شاخص اوتیسم به صورت سیستمی انجام خواهد شد و این امر احتمال تشخیص نادرست به جهت خطای تبدیل نمرات به صورت دستی را كاهش می دهد.
رئیس سازمان بهزیستی كشور گفت: در نهایت پس از تایید تشخیص اختلال با توجه به نتایج آزمون تشخیصی از سوی سامانه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم، گواهینامه ای برای حضور مددجو در كمیسیون پزشكی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت (ICF) سازمان بهزیستی كشور صادر می شود.
قبادی دانا افزود: پس از تایید این كمیسیون، اطلاعات كودك در بانك اطلاعاتی مددجویان سازمان ثبت می شود و وی برای دریافت خدمات توانبخشی و آموزشی متناسب با شرایط اقتصادی خانوار با تشخیص مددكاری كمیته توانبخشی استانی به صورت یارانه ای یا آزاد به یكی از مراكز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اوتیسم تحت نظارت سازمان ارجاع می شود.
وی گفت: با ارائه كد شناسه و گذرواژه به كارشناسان دارای مجوز تشخیصی اختلال طیف اوتیسم در سراسر كشور، این سامانه رونمایی شده و شروع به فعالیت می كند.
اجتمام *9185 * 3063