انقلاب و ظرفیت های پیدا و پنهان صنعت شیلات

به گزارش ایرنا، شیلات در 4 دهه اخیر همپای سایر فعالیت های صنعتی در راستای توسعه گام برداشته و در40سالگی انقلاب با اجرای طرح های بزرگ پرورش ماهی و میگو در قفس و در استخرهای پرورش از جهش بزرگی داشته است.
هرمزگان از جمله استان های مهم و راهبردی در حوزه شیلات است كه ظرفیت های ویژه ای در جهت توسعه اقتصادی و اشتغالزایی داشته و همواره در راستای افزایش صادرات و كاهش واردات، طرح های مختلفی در این بخش اجرایی شده است.
رونق بخشی به صید آبزیان سودآور از جمله پرورش ماهی در قفس، توسعه سایت های پرورش میگو به خصوص میگوی های صادراتی، توجه به پرورش ماهیان خاویاری و آبزیانی مانند ماهیان زینتی به عنوان صنعت سودآور مورد توجه ویژه قرار دارد.
این استان با داشتن چهار هزار و 400 فروند شناور سالانه بیش از 276 هزار تن ماهی و میگو در آب‌های هرمزگان صید می شود از این لحاظ مقام نخست صید ساحلی كشور را دارا است.
هرمزگان اكنون 22 بندر صیادی، فعالیت 74 تعاونی صیادی و بیش از 100فروند شناور صید صنعتی دارد.

**ظرفیت های شیلاتی از سال 57 تا97
مدیركل شیلات هرمزگان با تشریح صنعت ماهی و میگو و پرورش آبزیان اظهار داشت: این ظرفیت شامل برخورداری از 2 هزار و 500 كیلومتر نوار ساحلی، ظرفیت های صیادی، آبزی پروری و به ویژه پرورش میگو و ماهی به عنوان محور توسعه است.
محسن یكتا پور افزود: استان هرمزگان از صید 13هزار تنی در سال 57 به صید بیش از 276 هزار تن در سال 97 رسیده كه تایید كننده توان بالای ناوگان صیادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه است.
وی تعداد واحدهای صنایع شیلاتی استان پیش از انقلاب را پنج واحد اعلام و اضافه كرد: استان هرمزگان در سال 97 توانسته با فعالیت 78 واحد صنعتی تا پایان آذر امسال بیش از 130میلیون دلار ارزآوری داشته باشد.
مدیركل شیلات هرمزگان تصریح كرد: قبل از انقلاب 747 فروند شناورها و لنج های صیادی در این استان وجود داشت كه در آستانه 40 سالگی انقلاب به حدود 4 هزار و 500 فروند شناور صیادی افزایش یافته است.
یكتا پور با اشاره به اهمیت آبزی پروری تصریح كرد: از این موضوع نیز پیش از انقلاب غفلت شده بود در حالی كه این صنعت پردرآمد درهرمزگان با تولید بیش از 15هزار و 300 تن میگوی پرورشی و بیش از 4 هزار و 500 تن ماهی در دریا توانسته رتبه اول تولید آبزیان را در كشور به خود اختصاص دهد.
وی در این رابطه به میزان صادرات آبزیان این استان از صفر در سال 57 به بیش از 168میلیون دلار در سال 96 اشاره و عنوان كرد: در حال حاضر سالانه 4هزار و 500 تن ماهی پرورشی دریایی در هرمزگان تولید می شود كه 50 درصد تولید ماهیان پرورشی در كشور را شامل می شود.

**هرمزگان ظرفیت پرورش 123هزارتن ماهی پرورشی دارد
مدیركل شیلات هرمزگان با بیان این كه استان هرمزگان با وجود 53 واحد قفس پیشرو در تولید پرورش ماهی در قفس دركشور است، گفت: براساس یك طرح مطالعاتی انجام شده در پنج شهرستان جاسك، سیریك، قشم، بوموسی و بندرلنگه ظرفیت تولید 123هزارتن پرورش ماهی در قفس وجود دارد.
یكتا پور یكی از نیازهای توسعه پرورش ماهی در دریا را تولید بچه ماهیان از ماهیان با ارزش خوراكی برشمرد و اظهار داشت: شیلات هرمزگان با تكیه بر كارشناسان بومی از تجربه چند ساله كشورهای صاحب نام مانند كشور مالزی برای گونه های هامور، سرخو، پرستو ماهی و سوف دریایی نیز استفاده می كند.
وی در اهمیت پرورش ماهی در قفس وضرورت ایجاد اشتغال برای جوانان در شهرستان ها به بهره برداری از بزرگترین مجتمع پرورش ماهی دریایی خاورمیانه بندرلنگه در آذرماه امسال به حضور لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی اشاره كرد.
وی یاد آور شد: این مركزبه عنوان بزرگ ترین شركت تولید كننده ماهی درقفس در منطقه خاورمیانه محسوب می شود كه با ظرفیت تولید سالانه 10میلیون قطعه بچه ماهی 20 گرمی به صورت تمام مكانیز كار می كند.
وی اضافه كرد: دراین مركز با سرمایه گذاری بانكی یكهزارمیلیارد ریالی از سوی بخش خصوصی با استفاده از جدید ترین فن آوری های روز دنیا هم اكنون 2 گونه ماهی به نامهای شانك و سوف دریایی پرورش داده می شود و توانسته برای 94 نفر شغل ایجاد كند.
مدیركل شیلات هرمزگان در بخش پرورش میگو نیز بیان داشت: در راستای عمل به ماموریت های محوله در قالب برنامه ششم توسعه و چشم انداز در حوزه آبزی پروری، میزان تولید میگو در كشور باید به بیش از 60هزار تن برسد.
به گفته یكتاپور، هم اكنون 76 واحد صنعتی مرتبط با فعالیت های شیلاتی با سه هزار نفر شاغل در زمینه عمل آوری، فرآوری و بسته بندی انواع آبزیان به خصوص میگوی پرورشی درسطح این استان فعالیت دارند.

**رعایت استانداردها مورد تاكید بازرسان دامپزشكی است
رییس جهاد كشاورزی هرمزگان نیز گفت: استان هرمزگان صید سالانه 260 هزار تن انواع آبزی، 30 درصد بنادر صیادی و 36 درصد صید انواع آبزیان كشور را به خود اختصاص داده كه این نشان از جایگاه فعالیت های شیلاتی در این استان دارد.
علی باقرزاده با بیان اینكه زنجیره تولید میگو در هرمزگان و كشور كامل شده است، بیان داشت: سالانه 20 هزار تن میگو از 7 هزار هكتار مزرعه پرورش میگو در این استان تولید می ‌شود.
رییس جهاد كشاورزی هرمزگان ادامه داد: برای تولید سالانه 150 تا 200 هزار تن میگو در 50 هزار هكتار در سایت های پروش میگو برنامه ریزی شده است.
باقرزاده با اشاره به این كه سالانه 6 هزار تن ماهی در دریا پرورش و تولید می‌ شود، اظهار كرد: برای صید و صیادی شناور‌های صنعتی در دریای عمان تسهیلات در اختیار صیادان قرار می ‌گیرد.
به گفته وی، امروزه تكثیر و پرورش آبزیان بویژه میگو در تمامی دنیا به عنوان یكی از پردرآمد ترین مشاغل به حساب آمده و صادرات آنها به صورت سالیانه میلیاردها دلار در آمد زایی دارد.
رییس جهاد كشاورزی هرمزگان درخصوص وسعت مفید سایت های پرورش میگودراستان نیز گفت: هم اكنون بیش از 4 هزار و 800 هكتار با پیش بینی تولید 18 هزارتن در سال عنوان شده كه با توجه به كیفیت بالای محصول 80 درصد آن به خارج از كشور صادر می شود.
باقرزاده با بیان این كه كشورهای آسیای شرقی و اروپا متقاضی میگوی پرورشی این استان هستند، عنوان كرد: هم اكنون نزدیك به 2 هزارو 450 نفر بطور مستقیم در سطح 4 هزارو 800 هكتار از سایت های پرورش میگوی استان هرمزگان فعالیت دارند.
وی در خصوص اهمیت بهداشت و سلامت در سایت های پرورش میگو نیز بیان داشت: در راستای بهبود چرخه تولید در سایت های پرورش میگو، نظارت و رعایت استانداردها از جمله نظارت بر آماده سازی استخرها و ذخیره سازی مناسب پست لاروها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مورد تاكید بازرسان دامپزشكی قرار دارد.

**ارزش صادراتی ماهیˈساردین و متوˈماهیان
سواحل شهرستان های جاسك، جزیره قشم و بندرلنگه از صیدگاه های عمده صید ماهیان سطح زی در استان هرمزگان به شمار می روند و مهم ترین زیستگاه ساردین ماهیان هستند.
صید ماهیان سطح زی ریز به ویژه ساردین ماهیان دراستان هرمزگان دارای اهمیت ویژه ای در بخش فرآوری وتبدیل به مواد ارزشمند غذایی است.
رییس پژوهشكده اكولوژی خلیج فارس و دریای عمان دراین زمینه گفت: در حال حاضر ذخایر ساردین و موتو 30 درصد كل صید هرمزگان را به خود اختصاص می دهند كه برای تولید پودر ماهی، فرآوری ، تهیه كنسرو و تهیه غذای آبزیان پرورشی مورد استفاده قرار می گیرد.
محمد صدیق مرتضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اطلاعات زیستی بدست آمده از این گونه ها در مدیریت صید این آبزیان توسط شیلات هرمزگان مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا تعیین زمان ممنوعیت صید بر اساس زمان تخم ریزی و تعیین چشمه تورمناسب بر اساس اندازه طول بلوغ ماهی انجام می گیرد.
وی ادامه داد: معرفی نقاط پرتراكم و با احتمال بالای حضور ساردین و موتو ماهیان در شرق منطقه جاسك وآبهای ساحلی پارسیان به عنوان صیدگاه های جدید، ظرفیت بالقوه ای را برای توسعه صید و صیادی و اشتغال مولد و پایدار در این مناطق محروم ساحلی فراهم می آورد و این مناطق به اداره كل شیلات هرمزگان اعلام شده است.
رییس پژوهشكده اكولوژی خلیج فارس و دریای عمان در خصوص میزان اثربخشی درآمد سالانه صیادان (سود ناخالص) از نتیجه اجرای یك طرح پژوهشی در سال 94 پیش بینی كرد با تحقق هدف گذاری میزان قابل برداشت 75 هزار تن از این ذخایر سود ناخالص 450 میلیارد ریال در سال عاید صیادان هرمزگان شود.
مرتضوی ابراز داشت: معرفی ذخیره های فانوس ماهیان در دریای عمان، ظرفیت عظیم و دست نخورده ای از منابع پروتئینی دریایی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار داده كه با برداشت سالانه 400 هزارتن از این ماهیان، میزان برداشت از ذخایر ماهیان دریایی جنوب به دو برابر افزایش می یابد.
وی گفت: این گونه از ماهیان در آبهای استان هرمزگان همچنین زمینه مناسبی برای اشتغال زایی از طریق توسعه صنایع وابسته به صید و صنایع تبدیلی فرآورده های دریایی فراهم می آورد بطوری كه چشم انداز روشنی برای خودكفایی در زمینه واردات آرد ماهی را فراهم خواهد آورد.
رییس شیلات جاسك نیز در اهمیت این گونه از ماهیان بیان داشت: ازاول مهرماه تاكنون پنج هزار و 300 تن ماهیˈساردین و متوˈ توسط صیادان این شهرستان صید شده كه در همسنجی با پارسال 12درصد رشد داشته است.
علی رمضانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: 450 صیاد با استفاده از 44 قایق و پنج فروند لنج با تورهای چشمه ریز كار صید این نوع ماهی در این شهرستان را بر عهده دارند.
وی افزود: شهرستان جاسك با 51 هزار نفر جمعیت پس از شهرستان قشم رتبه دوم صید ساردین ماهی را در هرمزگان دارد.
این مسوول بیان داشت: عمده ماهیان ماهیˈساردین و متوˈ صید شده به چهار كارخانه پودر ماهی در این شهرستان به فروش می ‌رسد و بقیه به صورت خوراكی به شهرهای بندرعباس، میناب و بشاگرد ارسال می‌ شود.
به گفته رمضانی، شهرستان جاسك با 800 فروند لنج و قایق ، بیش از 5 هزار و 700 نفر صیاد و افزون بر 270 كیلومتر نوار ساحلی بعد از چابهار رتبه دوم صید كشور را به خود اختصاص داده‌ است.

**انتظارات صیادان جاسك از مسوولان
استاندارهرمزگان نیز آذرماه امسال درنشست شورای اداری جاسك كه با حضور رییس مجلس شورای اسلامی برگزار شد، از صدور حدود 40 مجوز جدید برای صید فانوس ماهیان به شیلات خبرداد.
به گفته فریدون همتی، در استان هرمزگان 3 هزار و 500 قایق در نوار ساحلی دارای مجوز وهمچنین 5 هزار قایق خلاف مقررات مشغول صید هستند كه به فرمانداران ساحلی اعلام شده با هماهنگی شیلات اجازه صید به این صیادان هم داده شود.
نمایندگان صیادان جاسك نیز در این نشست گفت: این شهرستان از قطب های مهم صید و صیادی است ولی قایق ها موج شكن ندارند لذا انتظار می رود اعتباری برای احداث این طرح در نظر گرفته شود.
یعقوب علی دادی افزود: 12 سال پیش یك موج شكن ساخته شده و قرار بود 2 اسكله در كنار احداث شود ولی تاكنون اقدامی صورت نگرفته و مردم در انتظار تحقق آن هستند.
وی از دیگر خواسته های مردم مجوز صید به قایق ها برای آبهای دور، احداث راه هایی روستایی، مشكل گرانی ادوات صید، خشكسالی، سود دیر كرد و پرداخت اصل وام، واگذاری زمین به مردم منطقه برای پرورش میگو و جلوگیری از صید شناورهای بزرگ در محدوده مكران عنوان كرد.

**نقش آفرینی هرمزگان در پرورش فیل ماهی
بطور معمول پرورش ماهیان خاوریاری گونه فیل ماهی به نام استان های شمال كشور و دریای خزر شناخته می شود، اما استان هرمزگان نیز در پرورش این دسته از ماهیان صادراتی در استخرهای كشاورزی به ایفای نقش پرداخته است.
طبق نظر مسوولان شیلات هرمزگان، پرورش ماهی خاویاری در این استان می تواند در كنار فعالیت های كشاورزی با استفاده از آب مورد استفاده آبیاری باغ ها انجام شود، زیرا باعث افزایش بهره وری، غنی تر شدن آب و افزایش محصول خواهد شد.
معاون آبزی پروری شیلات هرمزگان در این رابطه گفت: برای نخستین بار در این استان ماهی خاویاری از دو استخر ذخیره آب كشاورزی در دشت گلروییه و جائین شهرستان حاجی آباد برداشت شد.
عبدالرسول دریایی، میزان ماهی خاویاری برداشت شده را یك و نیم تن اعلام كرد و افزود: این میزان ماهی با میانگین وزن های 12 كیلوگرم و مدت زمان پرورش 2 سال و 3 ماه و وزن پنج كیلوگرم و مدت پرورش یك سال و 4 ماه برداشت و به روسیه صادر شد.

**جایگاه هرمزگان در پرورش آبزیان زینتی
25 درصد كل ماهی های جهان در صخره های مرجانی و در بین اسفنج ها زندگی می كنند و جزیره كیش نیز از صخره های مرجانی تشكیل شده است.
برای ماهی های زینتی سواحل جزیره كیش و دیگر سواحل مانند خارك، سیری، مناطقی از هرمزگان، بوشهر و گناوه پناهگاه بسیار خوبی است كه در صورت برنامه ریزی اصولی و نظارت ارگان های زیربط هر ماهی حداقل 30 تا 60 دلار ارز صادرات را نصیب كشور می كند.
امروزه رونق و تولید ماهی زینتی، نمونه ای از صنعتی سود آور محسوب می شود و پرورش این ماهی به خصوص در بین كارشناسان حوزه شیلات و كشاورزی طرفداران خوبی دارد.
با توجه به رشد این صنعت در ایران، اكنون واردات 13 گونه ماهی به كشور كاهش یافته است و سالانه 200 میلیون قطعه آن در ایران تولید می شود.
رییس اداره توسعه ماهیان دریایی شیلات هرمزگان در این باره گفت: هم اكنون در این استان شش مركز تولید ماهیان زینتی دریایی و دلقك ماهیان در آب شور و شیرین وجود دارد كه در سال گذشته افزون بر 700 هزار قطعه بچه ماهی در این مركزها تولید شد.
عبدالرسول دریایی، مقصد صادرات ماهیان زینتی از هرمزگان را به سراسر كشور به ویژه استان های فارس، تهران و اصفهان عنوان كرد.

**سرمایه گذاری بوموسی در فروش و صادرات ماهیان زینتی
فرماندار بوموسی نیز اظهار داشت: در حال حاضر سرمایه گذاری بحث پرورش ماهیان زینتی را در این شهرستان داریم كه هم كار فروش و هم صادرات این آبزیان انجام می شود.
رضا پوربابایی در گفت و گو با ایرنا ابرازداشت: با توجه به امكان پذیر بودن تكثیر و پرورش بعضی از گونه ها می توان با ایجاد مركزهای تكثیر و پرورش زمینه ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز را با احداث سایت های پرورش آبزیان در مكان های مستعد فراهم كرد.
وی از آمادگی این جزیره برای راه اندازی سردخانه، هتل و سایت پرورش میگو در قفس و ایجاد طرح های گردشگری و ساحلی برای مردم و گردشگران با حضور سرمایه گذاران خبرداد.
وی در این رابطه گفت: استاندار دستور داده كه شیلات سردخانه و كارخانه یخ را به بخش خصوصی واگذار كند كه امیدواریم تا پایان سال آینده این اقدام انجام شود.
فرماندار بوموسی البته ابراز داشت: زمانی این جزیره صاحب كارخانه تن ماهی و دستمال كاغذی بود كه به علت استقبال نشدن و بعد مسافت زیاد تعطیل شد.

**حفاظت از مرجان‌ ها و ماهیان زینتی
مدیركل محیط زیست هرمزگان نیز گفت: ماهیان زینتی آكواریومی علاوه بر اینكه در زیبایی شناختی، و ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز جایگاه مهمی برای كشور دارند، اما حفاظت از زیستگاه‌ های آنها مساله ای مهم در حوزه محیط زیست به شمار می رود.
حبیب مسیحی در این رابطه به زیستگاه های دریایی جزیره كیش به عنوان یكی از مناطق مرجانی بسیار مهم ایران اشاره كرد و افزود: طبق آخرین بررسی به عمل آمده، 200 گونه ماهی مرجانی در سواحل جزیره كیش مشاهده شده كه حدود 85 گونه از آنها ماهیان زینتی هستند.
وی افزود: پروانه ماهیان ، طوطی ماهیان، جراح ماهیان، دلقك ماهیان، سنگ رووك ماهیان و خفاش ماهیان از خانواده های ماهیان زینتی در جزیره كیش دارای فراوانی بیشتری هستند.
مسیحی گفت: یكی از پناهگاهی اصلی این ماهیان مرجان ها هستند كه با تخریب زیستگاه های آنها، ماهیان زینتی نیز در خطر تهدید هستند لذا با عنایت به امكان تكثیر و افزایش نسل های جدید این ماهیان در شرایط آكواریوم، می توان به حفظ این ذخایر ژنتیكی ارزشمند كمك كرد.
وی ابراز داشت: با توجه به عوامل زیاد تهدید كننده مرجان ها و كاهش فشار بر اكوسیستم های مرجانی و در نهایت حفاظت از محیط زیست دریایی جزیره تعدادی مجسمه در ناحیه شرقی جزیره و در عمق 10 متری دریا توسط اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد كیش مستقر شد.
مدیركل محیط زیست هرمزگان در عین حال عنوان كرد: در سال های اخیر با وجود شرایط نامساعد زیستی و افزایش آلودگی ها و تخریب زیستگاه های دریایی امكان تهدید جمعیت این ماهیان در زیستگاه های طبیعی وجود دارد.
مسیحی یاد آور شد: محیط زیست دریایی خلیج فارس به علت شرایط اكولوژیكی خاص آن در زمره یكی از باارزش ترین زیست بوم های آبی جهان محسوب می شود كه گونه های مختلف جانداران آبزی آن با خطرهای زیادی روبرو هستند.
وی افزود: عبور و مرور انواع شناورها و تخلیه مواد آلاینده آن ها به خلیج فارس ازعمده ترین عوامل آلودگی محیط زیست دریایی خلیج فارس است كه آبزیان و موجودات آن با خطرات متفاوتی مواجه هستند لذا محیط زیست با اعمال تمام قوانین سخت گیرانه همیشه تمام تلاش خود را بر حفظ اكوسیستم خلیج فارس و حفظ آبزیان این منطقه به كار گرفته است.
گزارش از: فرنگیس حمزه یی
9887 / 6048