قوام رشته علوم سیاسی را ارتقاء داد

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا، در این مراسم كه شامگاه گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی از كتاب دیالوگ میان روابط بین الملل و حقوق بین الملل در آغاز هزاره سوم؛ یك مطالعه بین رشته ای قوام رونمایی شد .
قوام متولد 1324 خورشیدی است كارشناسی خود را در سال 1347 در دانشگاه ملی سابق شهید بهشتی كنونی در سال 1347 دریافت كرد و كارشناسی ارشد « اداره امور دولتی » در دانشگاه ایلی‌نوی (شمپین- اوربانا)، آمریكا، 1973.
كارشناسی ارشد « تئوری اجتماعی و سیاست عمومی » در دانشگاه ابردین، انگلستان 1975 و دكترای علوم سیاسی را نیز در دانشگاه ابردین، انگلستان، 1980 به پایان رساند .
سوابق تدریس وی در دانشگاه به سال 1357 باز می گردد ، وی تاكنون حدود 20 كتاب و نزدیك به 60 مقاله داخلی در زمینه های توسعه سیاسی، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی، نقد و ارزیابی نظریه‌های روابط بین‌الملل، سیاستهای مقایسه‌ای، جهانی شدن، روابط بین‌المللی فرهنگی، رسانه‌های جمعی و روابط بین‌الملل، سیاست خارجی قدرتهای بزرگ، مسائل شرق اروپا، آسیای مركزی و روسیه تالیف و تدوین كرده است .
حجت الاسلام منصور میراحمدی استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد ویژگی های علمی و اخلاقی قوام، گفت: دو دهه همكاری با وی برای من جای مباهات و افتخار دارد و نكات ارزشمندی از این استاد فرا گرفته ام. درك ابعاد گوناگون شخصیت یك فرد به تناسب ظرفیتی است كه هر فرد دارد و ظرفیت من در این زمینه بسیار محدود است.
وی افزود: بر اساس شناختم از قوام در این دو دهه باید بگویم یكی از تلاش های این استاد دانشگاه، به روز بودن در مطالب علمی است. در كلاس ها، پژوهش ها و سخنرانی های علمی این به روز بودن نمود داشت؛ همواره تلاش می كرد با نظریه ها و مفاهیم جدید روز آشنایی داشته باشد و دانشجویان و مخاطبان خود را با آخرین تحولات در علم سیاست و روابط بین الملل آشنا می سازد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی، ادامه داد: دقت علمی قوام بسیار بالا است و از نزدیك شاهد بودم دقت عمیقی در فهم نظریه ها، مفاهیم و دیدگاه ها داشت همچنین سعی می كرد شناخت خود را از این نظریه ها از لایه ظاهر عبور داده و به باطن و عمق این مطالب برساند و برای دانشجویان ارائه دهد.
میراحمدی دیگر ویژگی قوام را رویكرد تخصص محور دانست و گفت: اگرچه ممكن است هر انسانی در كسوت معلمی با دیدگاه های مختلف از ناحیه دانشجویان و همكاران مواجه شود اما احترام گذاشتن قوام به تخصص ها آموزنده است و امكان گفت و گو بین صاحبان تخصص ها و ایده ها را فراهم می كرد.
وی رویكرد علمی و پرهیز از حاشیه ها را دیگر خصوصیت قوام اعلام و تاكید كرد: در تمام فعالیت های علمی در جایگاه استاد دانشگاه همیشه این رویكرد علمی را در مقاطع گوناگون حفظ كرد و تلاش داشت حاشیه های غیرعلمی را وارد كار خود نكند مشی علمی را در تمام فعالیت های وی دیدم .
به گفته استاد دانشگاه شهید بهشتی، قوام همواره اهتمام زیادی مبنی بر ارتقاء رشته علم سیاست و روابط بین الملل دارد و برای خود رسالت علمی تعریف كرده است. كسی كه در وادی علم سیاست فكر می كند و می اندیشد باعث ارتقاء و جایگاه این رشته از طریق تولید ادبیات غنی و تربیت دانشجویان می شود.
میراحمدی اظهار كرد: در فرایند جذب اعضای هیأت علمی برای مقاطع مختلف دانشگاه شهید بهشتی، قوام همواره دغدغه دارد و بر این نكته تاكید می كند جایگاه دانش نباید در هر انتخابی آسیب ببیند.

**قوام اثربخشی علمی دارد
زهره پوستینچی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن یكی از شاگردان قوام است در این مراسم گفت: مهمترین ویژگی شخصیتی قوام، اثربخشی علمی به ویژه در حوزه كلاس داری بوده است. از جمله ویژگی اثربخشی علمی را نظم علمی و اخلاق حرفه ای می دانم كه در كلاس داری قوام به چشم می خورد.
وی تاكید قوام بر آشنایی دانشجویان با آخرین یافته های به روز دنیا را دیگر ویژگی شخصیتی این استاد دانشگاه دانست و افزود: دانشجویی كه در كلاس قوام تحصیل می كند، می داند باید به صورت جدی درس بخواند. دانشجوی دكتری باید خود را با آخرین یافته های علمی مجهز كند؛ بنابراین از این جهت قوام تاثیر بسیار ارزشمندی در ارتقاء رشته روابط بین الملل و حوزه علوم سیاسی دارد.
پوستینچی دیگر خصوصیت شخصیت علمی قوام را در تولید علم و تعریف كتاب های پایه در حوزه روابط بین الملل دانست و این نكته را یادآور شد كه قوام كمك قابل ملاحظه ای در شناخت نظم روابط بین الملل كرد و كتاب هایش سال های سال به عنوان منبع در حوزه اصول روابط بین الملل و سیاست خارجی، نظریه های روابط بین الملل و دیگر حوزه ها دارای اهمیت بسیاری است.
به گفته این هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن، سومین ویژگی قوام در اثربخشی علمی است. قوام در كنار استادان دیگر توانست به تبیین طرح درسی مقاطع كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكتری در حوزه علوم سیاسی و رابط بین الملل در شورای عالی انقلاب فرهنگی بپردازد.
وی توضیح داد: در دورانی كه جامعه تلاطم سیاسی داشت، تنظیم طرح درسی برای سال های 1362 تا 1396 امر بسیار مهمی بود. چنین تداومی نشان می دهد كار تولید شده از اعتبار و اثربخشی برخوردار است. بنابراین، اگر امروز همكاران و دانشجویان برای ابراز قدردانی، ادب و احترام در این مكان دور هم جمع شده اند نشانگر تلاش های فردی كسی است كه اقداماتش در حوزه تولید علم به ویژه غلبه بر فضایی است كه با نوسانات سیاسی و جناح بندی های مختلف همراه بود.

**تعریف پیچیده از قوام در ذهن دانشجویان
نكوداشت عبدالعلی قوام در خانه اندیشمندان علوم انسانی سخنرانان دیگری هم داشت و در ادامه این مراسم، سعید مقیمی استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد كرج و شاگرد قوام در مورد این پیكسوت حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل، اظهار كرد: قوام جزء استادانی است كه هم حضور و هم وجود داشت. ارتباط با دكتر قوام در دوران تحصیل ما خیلی مهم و اساسی بود. تعریف پیچیده ای از قوام در ذهن دانشجویان وجود داشت و او استادی با ویژگی خاصی است.
وی افزود: قوام در زمان ما نماد نوعی اشرافیت مدرن انگلیسی بود. در بحث اشرافیت انگلیسی، هیچ معنای سیاسی وجود ندارد بلكه منظور نوع رفتار قوام مانند شیك پوشی و مرتب بودن است كه ما بعد از 30 سال هنوز به آن نرسیده ایم.
مقیمی گفت: در سال های 67 و 68 فضای خاص ایدئولوژیك وجود داشت كه چگونه می شد استادی چنین تیپ و پوششی داشته باشد. این اشرافیت مدرن به نوعی استوار به یك مرز بود، مرزی كه از نظر من نوعی هویت فرهیخته و در عین حال غیرعامیانه را امكان پذیر می كند. نه مغلوب سادگی می شود نه تن به رفتار عمومی و روزمره می دهد و نه به غامض بودن غیرضروری می پردازد.
« به همین دلیل بحث اشرافیت از این جنس نوعی رفتار اصیل و منطبق با جهان زیست امروز است. حضور و وجود قوام برای جامعه دانشگاهی ارزشمند است و امیدواریم شاهد تركیبی از این جنس استادان باشیم و به سمت و سویی گام برداریم كه چنین استادانی در كشور پرورش داده شوند چرا كه حضور این استادان، ناامیدی و ناكارآمدی را پشت درهای دانشگاه می گذارد. »

**از نظم قوام لذت می بردیم
ارسلان قربانی رئیس انجمن ایرانی روابط بین‌الملل از دیگر سخنرانان مراسم نكوداشت قوام بود كه در سخنانی، گفت: 35 سال پیش دانشجوی قوام بودم و از نظم او لذت می بردم؛ همین موضوع انگیزه ای شد كه در رشته روابط بین الملل ادامه تحصیل دادم.
استاد تمام دانشگاه افزود: در آن فضای كشور كه ما فاقد مراجع و منابع رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل بودیم، قوام ما را با جدیدترین موضوعات در نظریه ها و مفاهیم روابط بین الملل آشنا كرد. مباحثی كه در كلاس درس با آن نظم خاصش برای ما مطرح می كرد در مقطع دكتری هم به من كمك كرد و هنوز هم این جزوه ها را نگه داشته ام.

**وجوه مختلف انسانی در قوام نهفته است
نسرین مصفا رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد دیگر سخنران این مراسم بود و در مورد خصوصیت های قوام، تاكید كرد: 10 سال در محضر قوام تلمذ كردم و حدود 18 سال پیش قوام در اولین دوره هیأت مدیره انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد قوام حضور داشت.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، در زمانی كه دوره دكتری در دانشگاه های دولتی راه اندازی نشده بود، سال 64 دوره دكتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد راه اندازی شد و در آنجا شروع به تحصیل كردم. حدود هفت سال 30 تا 40 پنجشنبه در خدمت قوام بودم.
رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد وقت گذاشتن برای دانشجو را از ویژگی های بارز قوام ذكر كرد و افزود: آن زمان هنوز بحث نظریه ها در جامعه مثل امروز گسترده نبود اما استاد قوام به این مطلب زیاد اشاره می كرد.
مصفا شور و شوق خود را برای تحصیل مدیون قوام عنوان كرد و گفت: كتاب سیاست های مقایسه ای قوام با گذشت سال ها هنوز هم یك مرجع است و به آن مراجعه می كنیم، این كتاب اولین منبع ارزشمندی است كه می توان به آن استناد كرد و حرف اول را در سیاست های مقایسه ای می زند. وی رساله خود را مدیون قوام دانست و اظهار كرد: قوام فرد متفاوتی است و وجه انسانی او را مورد تاكید قرار می دهم. قوام انسانی متعالی است و وجوه مختلف تعالی انسانی در این استاد دانشگاه به خوبی دیده می شود.

** قوام می توانست وزیر امور خارجه باشد
جواد اطاعت استاد دانشگاه شهید بهشتی و از همكاران قوام در این مراسم، اظهار كرد: هم نسلان من، افراد خوشبختی هستند چون ما آدم های دوران گذار هستیم و علاوه بر درك استادان نسل قدیم، استادان نسل جدید را هم درك كرده ایم كه البته استاد قوام را هم از استادان نسل جدید می دانم.
وی افزود: نسل ما استادانی بودند كه با اینكه دانشجو بعد از امتحان برگه های امتحانی را نمی بیند اما پاسخ صحیح را كنار پاسخ دانشجو به سوال می نوشت و جزوه برخی استادان بی شباهت به رمان نبود.
اطاعت گفت: نسل های قدیم استادان بازنشسته اجباری یا اخراج شدند و متاسفانه نسل های بعدی نه نسل قدیم را دید و نه نسل جدید با سواد را تجربه كرد.
« مشخص نیست چقدر می توانیم رسالت امثال قوام را كه بر دوش مان گذاشته اند، به پیش بریم. وقتی قوام را می بینم حس دو گانه ای دارم، از یك جهت مشعوف می شوم كه كشور چنین استادان برجسته ای دارد اما از یك جهت افسوس می خورم.»
وی در این باره، گفت: اگر این درك در اداره كشور وجود داشت، قوام می توانست یك وزیر فرهیخته خارجه باشد چرا كه او زیرك و باهوش است و افسوس كه كشور از وجود این استادان بهره مند نشده است.

** كشور از ظرفیت قوام بهره مند شود
زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران و از شاگردان قوام است كه با حضور در این مراسم، دقایقی را در خصوص ویژگی های قوام سخن گفت: قوام به ما چگونه با علوم سیاسی درس خواندن، زندگی و تحلیل كردن آینده را آموختند. دریچه ای از روابط بین الملل به روی من گشود و همچنان هم آنقدر گسترده و وسیع است كه یكی از حوزه های مورد علاقه ام در مطالعه و نگارش روابط بین الملل است.
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به یكی از كتاب های قوام در حوزه روابط بین الملل، اظهار كرد: پرداختن به شكاف بین دولت ها و ملت ها در كتاب های قوام دیده می شود. فضای جهانی شدن ما را به این سمت هدایت می كند كه نیازمند نگاه دیگری به دولت ها و ملت ها هستیم.
نژاد بهرام به این مسئله هم اشاره كرد كه حوزه مطالعاتی روابط بین الملل همچنان برای او جذاب بوده و در این حوزه ها قوام سرآمد است و ایران باید از ظرفیت او استفاده كند.
به گفته وی، قوام در حوزه زنان هم مطالعاتی دارد و زنان در تاثیرگذارترین بخش های هزار سوم قادرند تحولاتی چشمگیر در جامعه بشری و حتی روابط بین الملل ایجاد كنند؛ امروز برجستگان حوزه بین الملل از زنانی بهره مند است كه هر كدام نقش برجسته ای در تغییرات اجتماعی دارند.

**قوام در علوم سیاسی جلوتر از دیگران است
از دیگر سخنرانان این نشست، محمد سلطانی فر معاون سابق مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
وی با اشاره به ویژگی های قوام، تاكید كرد: سعادت نداشتم دانشجوی قوام باشم و این موضوع را یكی از ضررهای زندگی ام می دانم. قوام همیشه یكی از سرآمدان حوزه علوم سیاسی است.
سلطانی فر گفت: از زمانی كه ریاست گروه علوم ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد را بر عهده گرفتم، موضوع دروس علوم سیاسی و ارتباطات را در درس های شاخه های علوم ارتباطات و علوم سیاسی با هم در نظر گرفتیم و نمی توان این دو حوزه را از هم جدا كرد.
وی اضافه كرد: همیشه به دنبال شخصیتی می گشتیم كه این دو حوزه را به هم ارتباط دهد و قوام از جمله شخصیت هایی است كه از او دعوت كردیم و باعث افتخار ما در این حوزه و رشته است. اگر امروز، علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در حوزه علوم ارتباطات شاخص است یكی از پایه های اصلی این موضوع را قوام ایجاد كرده است.
به گفته معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد، قوام موضوعات مرتبط با حوزه روزنامه نگاری و علوم ارتباطات را آنچنان با مسائل علوم سیاسی تبیین می كرد كه دانشجویان او یكسره از این استاد به عنوان شخصیتی یاد می كنند كه جزوات و نكاتش هنوز یادآور می شود.
سلطانی فر در مورد دیگر ویژگی قوام در حوزه علوم سیاسی، اظهار كرد: پیش بینی های قوام در حوزه موضوعات سیاسی شاهد بر این ادعا است كه با پیش بینی ها كمی جلوتر از دیگران در حوزه های علوم سیاسی حركت می كند.

** بروكراتیزه كردن سیاست و پیامدهای آن
سخنران پایانی این مراسم، قوام بود كه گفت: مسئله توسعه یكی از مباحثی است كه از ابتدای شروع كارم و حتی از دوران تحصیلات به عنوان دغدغه ذهنی همیشه همراهم بود. توسعه یك بار و برای همیشه برای جامعه لازم است. نمی توان گفت در یك دوره توسعه یافته یا توسعه نیافته بودید اما عكس آن می تواند باشد. ضمن اینكه برای توسعه انسان های توسعه یافته می خواهیم.
وی افزود: این انسان های توسعه یافته بخشی از ماموریت دانشگاه ها در رابطه با رشته تحصیلی خودم یعنی علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه ها باید پرورش پیدا كنند. بخشی از این تربیت هم به نهاد و سازمان ها ارتباط دارد. در واقع بسیاری از تحقیقاتی كه انجام دادم، حول و حوش مسئله توسعه بود.
به گفته این استاد تمام رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل، مسئله توسعه در قالب كتاب ها و رساله ها همیشه نمود داشت. از تحقیقاتی من بر این اساس بود كه چگونه می توان قدرت را به اقتدار تبدیل كرد یا چگونه می شود جامع پذیری مجدد سیاسی به عمل آورد تا این جامعه پذیری مجدد منجر به توسعه فرهنگی شود.
به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی، بحث بوروكراتیزه شدن سیاست آثار و پیامدهایی دارد. نمونه آن همان مباحثی است كه گورباچف بعد از فروپاشی شوروی درباره بوروكراتیزه شدن سیاست مطرح می كرد. وقتی حرف از مشاركت می زنیم یعنی شریك شدن در قدرت و چه شرایطی هست كه برای قدرت باید شریك شد.
قوام اظهار كرد: من روی تئوریزه كردن، خیلی تحلیل می كنم و معتقدم اگر یك پدیده را نتوانیم تئوریزه كنیم اصلاً در مورد آن شناختی وجود ندارد. تئوریزه كردن نقشه راه است و اینكه ببینیم مسائل مختلف داخلی و بین المللی را چطور می توان تئوریزه كرد.
در پایان این مراسم از جدیدترین كتاب قوام با عنوان دیالوگ میان روابط بین الملل و حقوق بین الملل رونمایی شد.
**9492** 1601**