مزایا و معایب عرضه زعفران در بورس كالا

كارشناسان نیز كاهش هزینه‌ های معاملاتی، كشف قیمت عادلانه و شفاف و از بین رفتن معایب روشهای سنتی و ایجاد بستری مطمئن برای انجام معامله محصولات را از مزایای عرضه زعفران در بورس كالا عنوان كرده لذا تولیدكنندگان زعفران را كه محصولشان قلم مهم صادراتی خراسان رضوی است به فروش زعفران از طریق بورس كالا تشویق می كنند.
زعفران همواره رتبه بالایی را در بین كالاهای صادراتی خراسان رضوی به خود اختصاص داده و محصولی است كه همیشه بیشترین ارزش صادرات غیرنفتی را نصیب این استان كرده است.
عمده زعفران جهان در خراسان رضوی تولید می شود و این محصول جای خود را در بازارهای دنیا یافته است.
90 درصد زعفران تولیدی ایران محصول مزارع خراسان است و 86 هزار هكتار از مزارع خراسان رضوی زیر كشت زعفران قرار دارد و این ارقام اهمیت این محصول را به منظورعرضه آن در بازاری مطمئن و به دور از واسطه ها نشان می دهد.
این گزارش به معرفی بورس كالا و مزایا و معایب عرضه زعفران در آن از دید كارشناسان و مسئولان مختلف می پردازد.

* بورس كالا چیست؟
بازار كالاهای پایه در بخشهای مختلف صنعتی، پتروشیمی و كشاورزی در ایران همواره با محدودیتها و دشواریهای ساختاری زیادی روبه رو بوده و بخش عمده ای از این مشكلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناكارآمدی بازار است.
با وجود تلاشهای بسیار انجام شده در جهت اصلاح این ساختار اما شاهد عدم بازدهی مناسب و عدم حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده ایم به گونه ای كه دولتها با وجود صرف هزینه های بسیار برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده ها و محصولات در بخش تولید و توزیع و مصرف، همواره با مشكلات فراوانی روبه رو بوده اند.
مهمترین این مشكلات را می توان نوسانات كاذب قیمت محصولات، فقدان یك نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار، نبود یك سیستم ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله، عدم هماهنگی میان بخشهای تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف دانست.
نیاز به ایجاد بازاری متشكل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورسهای كالایی را در ایران فراهم سازند.
بورس كالای ایران می كوشد با ایجاد بازاری شفاف جهت تسهیل معاملات و كشف نرخ قیمت كالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه­ ای بر اساس مكانیزم عرضه و تقاضا، ضمن تضمین تعهدات طرفین معامله، ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسك را در اختیار فعالان بازار قرار می دهد.
در این راستا با تصویب بند ج ماده 95 قانون برنامه سوم و بند الف قانون برنامه چهارم، شورای عالی بورس موظف به تشكیل و گسترش بورسهای كالایی در ایران شد.
در پی این امر، سازمان كارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس كالای كشور فعالیت خود را آغاز كرد و پس از آن نیز سازمان كارگزاران بورس كالای كشاورزی در شهریور ماه سال 83 شروع به فعالیت كرد.
با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384/9/24 و بر طبق ماده 57 این قانون و تبصره آن سازمان كارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان كارگزاران بورس كالای كشاورزی منحل شدند و شركت بورس كالای ایران به موجب ماده 58 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به عنوان یك شركت جدید و كاملا مستقل از سازمانهای كارگزاران بورس فلزات و بورس كالای كشاورزی پس از پذیره نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال 1386 فعالیت خود را آغاز كرد.
بدین ترتیب هم اكنون بورس كالای ایران با تجربه ای بیش از 10 سال به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و كشاورزی از جمله زعفران در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، سلف استاندارد، آتی، اختیار معامله و روشهایی چون صندوقهای كالایی و گواهی سپرده كالایی می پردازد.
برای فعالیت در بورس كالای ایران معافیتهای مالیاتی، مزایای خرید و فروش و پذیرش كالاها و مزایای مالیاتی خاصی نیز در نظر گرفته شده است.

* فاصله قیمت زعفران در بازار داخلی و خارجی با عرضه زعفران در بورس كالا كاسته می شود
مدیر باغبانی و زراعت سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی در این خصوص گفت: با توجه به فاصله قیمت فروش زعفران در بازار داخلی و صادراتی، بورس زعفران می تواند این فاصله قیمتی را كاهش دهد.
سید هاشم نقیبی حسینی افزود: این امر با ایجاد عرضه و تقاضای واقعی و كشف قیمت عادلانه ممكن می شود تا سهم كشاورز و عایدی زعفرانكاران از قیمت صادراتی زعفران افزایش یابد.
وی تاكید كرد: بورس زعفران یا عرضه زعفران در بورس كالا می تواند حلقه های مفقوده در زنجیره تولید زعفران را پیدا و به هم متصل كند.

* حذف واسطه ها به كمك بورس
مدیركل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: عرضه زعفران در بورس كالا باعث حذف دلالان از این عرصه و سود بیشتر زعفرانكاران از محل فروش محصول می شود.
شكوه میرشاهی قیمت كنونی خرید هر كیلوگرم زعفران را از كشاورز در بازار 80 میلیون ریال ذكر و بیان كرد: این در حالی است كه در صورت عرضه زعفران در بورس كالا هر كیلوگرم محصول با نرخ 110 میلیون ریال به فروش می رسد و این سود به طور خالص در اختیار كشاورزان قرار می گیرد.
وی ادامه داد: در همین چارچوب، كشاورزان خراسانی تشویق به فروش محصول زعفران خود در بورس كالا شده اند و این مهم در فصل زراعی كنونی مورد استقبال آنها قرار گرفته است.
مدیركل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری خراسان رضوی همچنین شفافیت قیمتها و معامله در فضای مطمئن را از دیگر مزایای بورس توصیف كرد و گفت: با این تفاصیل، عرضه هر نوع كالا یا انرژی از طریق بورس كالا منجر به حذف دلالان می شود و تولیدكننده نفع بیشتری از زحمات خود می برد.
میرشاهی افزود: اگر مردم نسبت به منافع بورس آگاه باشند به جای سپرده گذاری و سرمایه گذاری در بخشهای نامطمئن می توانند سرمایه های خرد خود را وارد بورس كرده و از سود آن منتفع شوند.

* لزوم تعریف ساز و كاری برای تضمین عرضه زعفران در بورس كالا
نائب رئیس شورای ملی زعفران نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هر اقدامی از جمله تشویق كشاورزان به عرضه زعفران در بورس كه موجب حفظ منافع كشاورزان شود مورد حمایت ماست اما در این راستا باید به آنان آموزشهای لازم برای حضور در بورس هم داده شود.
غلامرضا میری افزود: میزان تولید زعفران در خراسان رضوی سالانه 400 تن است اما بورس تنها قابلیت انبار كردن زعفران به میزان هفت تن را دارد لذا باید برای حل این مشكل راهكار لازم ارائه شود.
وی ادامه داد: باید ساز و كاری تعریف شود كه فرد عرضه كننده زعفران در بورس حتما كشاورز باشد نه این كه دلالی از بورس، زعفران بخرد و بعد به عنوان كشاورز دوباره محصول را به بورس عرضه كند یعنی بورس نباید جای دلال بازی شود و فقط در جهت حفظ منافع كشاورز پیش رود.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان زعفران مشهد گفت: علاوه بر این باید شرایطی فراهم شود كه كشاورز هر زمان كه خواست بتواند زعفران خود را در بورس عرضه كند.
میری افزود: 85 درصد محصول زعفران خراسان رضوی صادراتی است لذا زعفران نیاز به ثبات بازار و تعیین قیمت از طریق عرضه و تقاضا دارد.
وی ادامه داد: باید متولیان، كف قیمت زعفران را براساس سال زراعی مشخص كنند تا خیال كشاورز از این بابت آسوده باشد كه قیمت از نرخی كه توسط دولت تعیین شده است كمتر نمی شود و بعد از این اقدام، باید عرضه و تقاضا در طول مدت سال تعیین كننده قیمت در معاملات باشد.
نائب رئیس شورای ملی زعفران گفت: بر اثر نوسانات نرخ ارز، قیمت زعفران در سال زراعی 97 نسبت به سال زراعی 96 حدود 100 درصد افزایش داشت اما چون عمده محصول زعفران صادر می شود افزایش قیمت به نفع تولیدكنندگان بود.

* كمك بورس به صادرات زعفران
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد كشاورزی هم در میزگردی با موضوع زعفران كه در ایام دهه فجر امسال در حاشیه نمایشگاه 'بورس، بانك، بیمه و رفتارهای اقتصادی' در مشهد برگزار شد گفت: نباید تنها به دنبال توسعه كمی زعفران بود، بلكه كیفیت زعفران از كمیت آن مهمتر است.
حسین زینلی افزود: تولید گیاهان دارویی همچون زعفران در كشور در حال گسترش است و برای افزایش آن باید دانش و فناوری در تولید نیز به روز شود.
وی با اشاره به گردش مالی 400 میلیون دلاری زعفران در كشور گفت: از كل این مبلغ، 350 میلیون دلار مربوط به صادرات زعفران است و 50 میلیون دلار آن در بازار داخل مورد معامله و مصرف قرار می گیرد و این در حالی است كه گردش مالی زعفران در دنیا هشت میلیارد دلار است.
وی ادامه داد: با وجود این كه ایران بزرگترین تولید كننده زعفران در دنیاست كشورهای اروپایی ما را به عنوان اصلی ترین تولید كننده این محصول نمی شناسند و بیشتر اسپانیا در این حوزه مورد توجه است.
زینلی گفت: به كمك بورس بسترهای لازم ایجاد شده و فرصت خوبی فراهم آمده است تا زعفران به صورت استاندارد از ایران به دنیا صادر شود زیرا به كمك بورس هم قیمت ها شفاف شده است و هم كشاورز امیدوار می شود كه می تواند محصول خود را با شرایط مختلف و با قیمتهای عادلانه و در فرصتهای مناسب بفروشد.

* كمك بورس به ارتقای كیفی محصول زعفران
مدیر توسعه بازار فیزیكی بورس كالای ایران نیز در این میزگرد گفت: معامله زعفران به صورت گواهی سپرده كالایی موجب شده كشاورز برای این كه بتواند محصول خود را تحویل انبارهای بورس دهد استانداردهای لازم را رعایت و محصول با كیفیت تولید و عرضه كند در نتیجه بورس، باعث فرهنگ سازی جهت استانداردسازی زعفران و ارتقای كیفیت آن شده است.
اكبر میرزاپور افزود: قیمت زعفران دارای استاندارد بورس حتی حدود یك تا دو میلیون تومان در هر كیلو بالاتر از قیمت زعفران بی كیفیت است و این ارزش افزوده بالاتری را برای كشاورز به همراه دارد پس همه كشاورزان به سمت تولید محصول با كیفیت بالاتر حركت كرده اند كه این امر قطعا در رشد كیفی تولید و صادرات محصول با كیفیت تر موثر است.
وی با تشریح كاركردها و فرآیند صدور گواهی سپرده كالایی زعفران در بورس ادامه داد: در بورس، انبارهای پذیرفته شده براساس استاندارد ملی، محصول را از كشاورزان و زعفران كاران دریافت و قبض انبار مربوطه را صادر می كنند كه این قبوض انبار در واقع اوراق بهاداری است كه مانند سایر اوراق بهادار، قابلیت معامله و خرید و فروش دارد و زیرساخت های لازم برای معاملات آنلاین آن توسط یك سامانه نیز مهیا شده است.
میرزاپور گفت: نكته مهم دیگری كه در خصوص این اوراق وجود دارد این است كه برای آن یك بازار پیوسته راه اندازی شده است.
1922/7489