اهميت زبان مادري

در اين يادداشت آمده است: در اين چند روز در مورد نقش هويت‌ ساز زبان مادري سخن‌ ها گفته خواهد شد و بر نقش بي‌ بديل آن در شكل‌گيري هويت ملي تاكيد مي ‌شود. ادعاها و تاكيداتي از اين دست از دقت كافي برخوردار نيستند و در اين رابطه ذكر نكاتي چند ضرورت دارد:
1- آيا زبان مبناي شكل‌گيري هويت ملي است يا زبان مادري؟
ناسيوناليست ‌هايي كه در پي ايجاد هويت ملي هستند از نظر آنها زبان مادري لزوما در خدمت شكل‌گيري هويت ملي نيست و ممكن است برخي از زبان ‌هاي مادري را مزاحم تلقي كنند.
در طول تاريخ بيشترين خطر براي زبان ‌هاي مادري از ناحيه استعمارگران و ناسيوناليست ‌هايي بوده كه نظريه نوسازي را مبناي نظري كنش خود قرار داده‌اند.
زبان مورد نظر ناسيوناليست‌ها مي‌ تواند بر ساخته باشد و دولت ملي آن را مورد حمايت قرار دهد به گونه‌اي كه در مقابل زبان‌هاي ديگري قرار بگيرد كه مادري هستند، مادران حافظان اصلي آن هستند و آن را به نسل‌هاي بعدي انتقال مي‌دهند در اين معنا، زبان مادري تقابل با هويت ملي قرار مي‌گيرد.
2- آيا آنچه در يونسكو مورد تاكيد است نقش زبان در شكل‌ گيري هويت ملي است يا معنايي ديگر از هويت مد نظر است؟
اگر سازمان آموزشي، علمي ‌و فرهنگي ملل متحد (يونسكو) بر حفظ و تقويت زبان مادري تاكيد دارد از آن رو نيست كه اين زبان مقوم هويت ملي است.
اصولا هويتي كه مد نظر اين سازمان است بيش از آنكه سياسي و در جهت يكسان‌ سازي ملي باشد فرهنگي و مبتني بر تنوع است.
زبان از آن جهت داراي اهميت است كه مي‌ تواند به شكل‌ گيري هويت اجتماعي بيانجامد و به توسعه پايدار مدد رساند.
زبان ‌هاي محلي به ويژه زبان‌هاي اقليتي يا بومي دريچه انتقال فرهنگ‌ها،‌ ارزش‌ها و دانش سنتي محسوب مي‌شوند و مرگ هر زبان به معناي مرگ گوشه‌اي از فرهنگ بشر است.
نگاه يونسكو به زبان را ديويد هيكس، سردبير يك سرويس خبري فعال در زمينه زبان‌هاي كوچك اروپايي به خوبي نشان داده و معتقد است: «تنوع زباني، قسمتي از تنوع زيستي است.
وقتي حيوانات و جانوران از بين مي‌روند، به ضرر سياره ما است اما به‌ نظر من اگر زماني زبان‌هاي ديگر از بين بروند و تنها انگليسي و فرانسه يا چيني باقي بمانند، جهان ما فقيرتر شده است.
ترديدي نيست فردي كه زبان مادري را فرا مي ‌گيرد و با آن رشد و پرورش مي ‌يابد فرآيند هويت‌ يابي وي در جامعه تسهيل مي‌شود و حفظ زبان مادري از اين جهت نيز مورد توجه يونسكو است.
در اكثر كشورهاي دنيا، هويت ملي، زبان متناسب با خود را ايجاد و تقويت كرده و تا سر حد امكان از تنوع زباني ممانعت به عمل مي‌آيد.
يونسكو در مقابل بر آموزش چند زبانه و تنوع زباني تاكيد دارد و آن را مقدمه و پيش‌ نياز توسعه پايدار قلمداد مي‌كند؛ توسعه‌اي كه متناسب با فرهنگ و در خدمت تنوع فرهنگي است.
گفتني است هفته نامه منطقه اي آوات شماره جديد خود را به روز زبان مادري اختصاص داده و منتشر كرده است.
هفته نامه منطقه اي فرهنگي اجتماعي آوات كردستان كه در مركز اين استان منتشر مي شود شماره 118 خود را به مناسبت روز زبان مادري به صورت ويژه نامه در ارتباط با آموزش زبان مادري و مرتبط با زبان و ادبيات كُردي منتشر كرد.
منبع: هفته نامه آوات