ترنم جاويد در مكتب موسيقي عاشيق نوازي اروميه

به گزارش ايرنا موسيقي عاشيق نوازي در آذربايجان غربي و به ويژه مكتب عاشيقي اروميه /اورمو عاشيق مكتبي/ كه در آداب و رسوم و فرهنگ غني اين استان ريشه دوانده، با وجود شباهت هاي اندك با موسيقي عاشيقي ساير مناطق كشور، منحصر بفرد بوده و اصالت و ارزش هاي موسيقي عاشيقي را تا به امروز حفظ كرده است.
عاشيق رضا پوينده كه 30 سال در مكتب عاشيقي اروميه به هنرمندي پرداخته است، گفت: عاشيق اين مكتب نه تنها در آواز بلكه در ساز و سخن نيز متبحر بوده و به تنهايي در اين سه مهارت هنري يكه تازي مي كند.
وي با بيان اينكه داستان هاي كهن عاشيقي از ويژگي هاي متمايز مكتب عاشيقي اروميه است، افزود: از آنجايي كه از قرن هاي گذشته داستان هاي فولكلور در بين مردم پير و جوان استان و به ويژه اروميه از محبوبيت خاصي برخوردار بوده و سينه به سينه به نسل كنوني منتقل شده، اغلب اين داستان ها از گزند فراموشي حفظ شده است.
وي اضافه كرد: از داستان هاي مكتب عاشيقي اروميه مي توان به داستان كوراوغلو در بيش از 15 قسمت با موضوع هاي مختلف، شاه اسماعيل، عباس طوفارقانلي، شاه صنم و غريب عاشيق، اصلي و كرم، جمشيد شاه، معصوم و افروز، بهرام و گلخندان، علي شاه، نجف و پريزاد و سيدي و پري اشاره كرد.
عاشيق علي كريمي قره آغاجي نيز با اشاره به اينكه به 30 داستان مكتب عاشيقي اروميه تسلط كامل دارد، گفت: عبدالله خان، محمد خان، نجف، باباليسان، غلام حيدر، عندليب و طاهر ميرزا از داستان هاي مكتب عاشيقي اروميه محسوب مي شود.
وي با اشاره به اينكه اجراي مقام هاي اين مكتب با خلاقيت همراه است، گفت: اين مقام ها به صورت تجربي توسط عاشيق ها ياد گرفته مي شود و يادگيري آنها به صورت نت هاي موسيقي دشوار است و از سال هاي دور اساتيد اين هنر با استفاده از تجربه خود اين مقام ها را به شاگردان و هنرآموزان خود ياد داده اند.
به گفته وي عاشيق مهارت هاي آواز، سازنوازي، سخن داني، شاعري، فن بيان و حركت هاي متناسب در عاشيق نوازي را به معرض نمايش مي گذارد.
'عاشيق علي' با بيان اينكه در مكتب هاي ديگر آلات موسيقي به اين هنر آميخته شده و اصالت آن را تحت تاثير قرار داده است، افزود: در مكتب عاشيقي اروميه ساز ' قوپوز' تنها آلت موسيقي براي هنرنمايي عاشيق بوده و از اين نظر منحصر بفرد است.
وي وجود تنها يك ساز در اين هنر را موجب افزايش تمركز هنرمند عاشيق و مخاطبان و همچنين لذت بردن بيشتر از اشعار و هنر آواز عاشيق دانست.
مسوول كانون عاشيق هاي حوزه هنري آذربايجان غربي نيز با بيان اينكه تكنوازي، غير ريتميك بودن مقام ها و كلامي بودن موسيقي ارائه شده از شاخصه هاي اصلي مكتب عاشيقي اروميه به شمار مي رود، گفت: با وجود اينكه مكتب هاي ديگر موسيقي عاشيقي وابستگي زيادي به ساز دارد، پايه اجراي اين مكتب بيشتر بر شعر و آواز استوار است.
داريوش عليزاده افزود: از ويژگي هاي منحصر بفرد اين مكتب مي توان به مجموعه اي نزديك به 40 داستان مختص آن اشاره كرد؛ داستان هايي كه اصالت خود را از بدو پيدايش حفظ كرده و از عاشيقي به عاشيق ديگر منتقل شده است.
وي با اشاره به اينكه داستان در مكتب عاشيقي اروميه جايگاه ويژه اي دارد و روشي براي انتقال مفاهيم عرفاني، حماسي و عاشقانه است، اضافه كرد: اين داستان ها ريشه در باورهاي كهن مردم آذربايجان دارد و در بيشتر موارد آميزه اي از ارزش هاي مختلف ديني و اسطوره اي است.
وي ادامه داد: احترام زن و شوهر نسبت به يكديگر و حفظ حدود شرعي، حفظ جايگاه زن در جامعه آن روز، ارج نهادن به جايگاه همسر در روزگاري كه مردسالاري حاكم بود و ارزش نهادن به حريم خانواده از مشخصه هاي اصلي داستان هاي عاشقانه در اين مكتب است.
وي بابا ليسان و قرباني را جزو داستان هاي عارفانه، شاه اسماعيل، گلزار، اصلي و كرم، غريب، شاه صنم و جمشيد شاه را جزو داستان هاي عاشقانه و مجموعه داستان هاي كوراوغلو را از داستان هاي حماسي اين مكتب برشمرد.
به گفته عليزاده، مكتب عاشيقي اروميه در سايه كانون موسيقي عاشيقي حوزه هنري آذربايجان غربي در سال 1389 شمسي حيات دوباره يافت و در زمان حاضر 110 نفر هنرمند موسيقي عاشيقي عضو اين كانون هستند به طوري كه عاشيق حامد صمدي با 15 سال خردسال ترين و عاشيق يوسف اوهانس با 92 سال سن كهن سال ترين عضو اين كانون هستند.
مسوول كانون عاشيق هاي حوزه هنري آذربايجان غربي بيان كرد: حفظ و توسعه موسيقي غني عاشيقي، شناسايي و پرورش استعدادهاي ناب هنري، توليدات هنري و ساماندهي وضعيت هنري و معيشتي عاشيق ها و بستر سازي جهت حضور خانواده ها و جوانان براي استفاده از اين موسيقي با برگزاري جشنواره ها و برنامه هاي ويژه هنري از اهداف اصلي برگزاري كانون عاشيق ها در آذربايجان غربي است.
وي افزود: شناسايي هنرمندان عاشيق نواز سراسر استان از سال 83 تاكنون، گردآوري 54 مقام موسيقي عاشيقي باقيمانده از كل 72 مقام اين نوع موسيقي و ارائه آنها در قالب آلبوم موسيقي 'اورمودان گلن سسلر' و برگزاري هفتگي و منظم موسيقي زنده عاشيق نوازي از گام هاي ارزنده اي است كه كانون موسيقي عاشيقي آذربايجان غربي برداشته شده است.
وي اضافه كرد: موسيقي عاشيقي صرفا يك هنر نيست بلكه آميخته با مسلك و حرفه خاص است؛ هنر عاشيقي شناسنامه آذربايجان محسوب مي شود و در هرجاي جهان كه ترك زبانان زندگي مي كنند، موسيقي عاشيقي نبض تپنده آن منطقه است.
به گزارش ايرنا 'عاشيق' يا 'آشيق' هنرمندي است كه به اجراي موسيقي عاشيقي مي پردازد و در سال هاي بسيار دور به عاشيق، اوزان و در خراسان شمالي بخشي مي گفتند؛ اوزان عالم به علم هاي روز و نوازنده ساز بود و تجربه هاي سفر خود را در قالب شعر ارائه مي كرد.
ساز عاشيق ها، قوپوز نام دارد و داراي هفت سيم، 14 پرده و 72 مقام به شمار مي رود و مصري، دوبيتي، حلبي، سياستاپل، تجنيس، ديوان، تاجري، غربتي و امراهي از جمله مقام هاي عرفاني و اجتماعي اين نوع موسيقي است.
بالوولو مسكين، قول هارطون، دوللو مصطفي، عباس طوفارقانلي، خسته قاسيم از جمله شاعراني هستند كه عاشيق ها اغلب از شعرهاي آنان استفاده مي كنند.
فرهاد سليمي، دوللو اباذر، درويش وهاب زاده، محمد حسين دهقان، اصلان طالبي، عزيز مراد خان، يوسف اوهانس، اسمعلي لطفي، نباتعلي عليزاده و علي كريمي قره آغاجي از جمله عاشيق هاي بنام آذربايجان غربي هستند.
استاد عاشيق نواز به منظور رسيدن به حقيقت خداوندي، مرحله هاي طريقت، شريعت و معرفت را پشت سر مي گذارد؛ طريقت يعني شناسايي راه انسانيت، شريعت يعني آشنايي با آموزه هاي اسلامي و سرانجام معرفت به معناي تبليع انسانيت و آموزه هاي ديني به واسطه شناخت خدا و رسيدن به اوست.
در اين نوع موسيقي پيام انسانيت و انسان بودن كه در قالب هنر موسيقي به مخاطب منتقل مي شود، حائز اهميت بوده و هدف اصلي رسيدن به خداست.
تبليغ دين و به شور آوردن جنگجويان با ساز، شعر و داستان در ميدان هاي جنگ از وظايف اصلي اين نوع موسيقي در طول تاريخ بوده است.
7129/2093
گزارش از: توحيد محمودپور